mm
RIJWIELEN
Redï
ARTIKELEN
TTEREN ËGt fiCuiM
STR00
1 I
f 35.00
f 27.00
9
Eenstemmig
BELASTING
buitenwerk.
REgenDIcht
VRIJDAG 13 APRIL 1934
HAARLEM'S DAGBLAD
SCHILDERKUNST
HAACSCHE
APRIL-TENTOONSTELLINCEN.
Er zijn deze weken in Den Haag eenige in
teressante exposities gaande, die voor een
korte aanteekening ook in deze rubriek in
aanmerking komen. De kunstliefhebber kan
gemakkelijk een dagje in de hofstad zoek
brengen, alleen al door een tournée langs de
tentoonstellingen te ondernemen.
Daar hebben we in de eerste plaats W. O.
J. Nieuwenkamp, die in Haarlem geen onbe
kende is. Zijn etsen en houtsneden, zijn schip
en zijn woonhuis in Edam, zijn eerste reizen
naar Nederlandsch- en Britsch-Indië hebben
hem populair gemaakt. De laatste jaren zag
men niets van hem noch hoorde iets over zijn
werk en hem zelf. Hij was in Florence gaan
wonen, en de prentkunst verlatend, zich in
hoofdzaak met schilderen gaan bezighouden.
In de drie groote zalen van Kleykamp ver
toont hij thans zijn laatste werk: meeren-
deels groote doeken met sujetten aan Indi
sche en Italiaansche landschappen ontleend.
Men herkent er den teekenaar meer dan den
schilder in, doch evenals in zijn prentkunst
steekt ook in dit kleurrijk werk een eigen
sterk karakter. Grillige vormen in het gigan
tisch landschap trekken hem aan; de kleu-
renbontheid der natuur* bezwaart hem niet;
zijn natuurlijke goede smaak arrangeert Alles
in fijne kleurverhouding en al blijft hij steeds
de nauwkeurige observator van de kleinste
détails die hij soms zelfs wel wat te droog
noteert.... van het geheel gaat toch eene
onafwijsbare distinctie uit, die het werk be
langrijk maakt.
Men mag niet zeggen dat Nieuwenkamp
arm is aan phantasie, wel misschien dat hij
die te zeer bedwingt en binnen de perken
der-vooral-duidelijkheid houdt. Hij is van het
Oosten meer de registrator dan de droomen-
de dichter. Zoo hij al dichter is, is hij dat
van een zeer positieven geest uit. Het détail
Is hem belangrijker dan een verdroomd totaal
aspect. Dat in hem de artist en de archaeo-
loog gelijke rechten doen gelden is meer be
weerd en schijnt niet onjuist; men zou er
den sierkunstenaar nog aan toe kunnen voe
gen. want ook het versierend element speelt
in zijn werk een belangrijke rol. Te midden
dier veelzijdigheid heeft Nieuwenkamp van
den beginne af aan een eigen, vast karakter
bewaard, een soort kalme onverzettelijkheid
gecultiveerd die hem voor zijn werk, dat voor
al in den aanvang tegen den tijd inging, be
houden heeft. Een constante arbeidslust is
een der eigenschappen dier positieve artisten
naturen en ook bij N. aanwezig. Om zich den
tijd te verdrijven, zagen wij hem dezer dagen
in een erker der Kleykamp-zaal met een
grooten lithographischen steen bezig, hoewel
hij oorspronkelijk van plan was de prent
kunst met rust te laten. Maar ge kunt toch
zoo gansche middagen niet niets-doen, niet
waar!- En het was geen klein steentje ook
waar hij zich mee bezig hieldhet was er
zoo eentje van een Meter in het vierkant en
tien centimeter dikteHoe verheugend is
het telkens weer dien rijkdom aan variaties
onder echte artistennatui*en op te merken.
Zij zullen elkander niet altijd waardeeren
noch billijk beoordeelen kunnen: daarvoor is
de echte artist van natuur te egocentrisch.
Doch voor den onbeïnvloeden kunstliefheb
ber is die variatie een Immer terugkeerend
genoegen. Ik kan mij denken dat een schil
der als Toon Kelder, die in een zaaltje vlak
naast Nieuwenkamp een klein aantal zijner
laatste werken laat zien, voor het oeuvre van
dien laatste niets gevoelt. Misschien is ook
het afgrijzen wederkeerig. Wat zegt dat?
Niets dan dat de artist in de allermeeste ge
vallen een slecht reporter is van de goede
qualiteiten bij anderen, die met eigen wezen
in botsing komen. Want het artist-zijn zal
men zeker ook Kelder niet kunnen afstrij
den, zoo men hier de buitengewoon geslaagde
dingen uit zijn laatsten tijd ziet. In de por
tretten van zijn vrouw en zoontje zitten zeld
zame kleurqualiteiten en een bereikte ver
fijning van nuances, die hij nog klaarder en
opener in een landschap met drie naaktfi
guren uitspreekt. Hij lijkt daarin een mo
derne voortzetting van de Fransche achttien
de eeuw met Pater en Lancret, door welke pe
riode in onze jeugd ook een Fautin Latour
beïnvloed werd. knappe en charmeerende
kunst is het die Kelder tegenwoordig produ
ceert en plastisch heel sterk is ook de kop
van Plasschaert, door Kelder in rood krijgt
van den criticus geteekend. ter documenta
tie van het feit dat deze schrijver de volgende
week zijn zestigste levensjaar voltooit.
Zestig jaar is ook de schilder Willem Roe-
lofs geworden en deze herdenkt dit feit door
in Pulchri een keur van zijn werk te exposee-
ren. Ter opluistering hebben de musea te
Rotterdam en Dordrecht ieder een omvang
rijk doek van hem tijdelijk afgestaan. Men
kent van dezen Haagschen schilderszoon van
een beroemden vader, de groote qualiteiten:
een feillooze techniek en een vlotte compo
sitie. Kan hij soms al wat te exuberant in
zijn kleuropeenstapeling zijn, dan valt dit
gemakkelijk daardoor te verklaren, dat zijn
van jongs af wisselend verblijf te Brussel en
Den Haag ook in zijn werk een Hollandsch en
een Belgisch accent te voorschijn brengt; in
zijn allerbeste werk zult ge een aangename
concordantie van beide vinden. De zonni®"
levensblijheid uit het schilderij van Dordt's
museum, waar een koffietafel in den tuin is
voorgesteld, met een voortreffelijk geteekend
stilleven er in en een lichtheid voor toon
die geheel door het rood van een open para
sol wordt opgevoerd.ze blijft in den geest
aanwezig als ge, Pulchri al weer verlaten
hebbend, in het voorjaarszonnetje van het
Lange Voorhout u koestert.
Willem Roelofs heeft altijd gaarne visschen
en bloemen geschilderd. Ook hier zijn er weer
enkele, bloemen in vaas en glas in den tiu^
of den buiten gezien en geschilderd, die le
vend zijn van licht en buitensfeer en er
zijn visch-stukken die in hun sterke realiteit
toch nimmer doen vergeten dat zij door een
schilder gezien, en om der wille van hun on
derlinge kleurverhoudlngen zijn opgebouwd.
Peintre avant toutis wat men ook va»*
Willem Roelofs zeggen kan, als men er teven -
bij onthouden wil dat hij in ieder opzicht oolr
een sterk vakkundig ontwikkeld kunstenaa*
is. die als raadgever al heel wat jongere kunst
poeders en zusters op weg geholpen heeft.
In een andere zaal van Pulchri hangt het
vol met schetsen en aanzetten, door de leden
vervaardigd. In weer een andere is het na
gelaten werk van den fijngevoelige H.
van Oosterzee uitgehangen. Zooals vaak ver
rassen van dezen soms te zachtzinnigen se
der heel acuut-scherpe schetsjes, al blijft de
eindindruk die van een voornaam gestemd,
doch weinig robuust talent, die aan figuren
als wijlen Cornelis Kuypers en Dirk Wiggers
verwant was.
In het gemeente-museum op den Korten
Vijverberg vindt ge een prentkunst-tentoon
stelling van Hollanders der laatste dertig
jaar, die interessant is. en waarover wij gaar
ne nog eens wat napraten, bij een volgende
gelegenheid.
J. H. DE ROIS.
HET TOONEEL.
Groot Nederlandsch Tooneel
„NOVA ZEMBLA".
De weinige belangstelling voor de opvoering
van „Nova Zembla" zal voor Eduard Veter
man wel geen aanmoediging zijn om door te
gaan met zijn cyclus van historische helden
drama's. Met zijn Vader des Vaderlands had
hij in het herdenkingsjaar van Willem de
Zwijger wind en getij mee; thans moet het
echter uitsluitend en alleen van het stuk
komen en »het lijkt mij twijfelachtig, of het
publiek op den duur interesse zal toonen voor
zuiver historische drama's, in den vorm, zoo
als Veterman die geeft. Shakespeare, Racine,
Corneille, Schiller en Goethe om groote
voorbeelden te noemen gebruikten de ge
schiedenis als achtergrond en plaatsten daar
voor of daarin de drama's, die zij schiepen.
Veterman meent, dat de geschiedenis op zich
zelf reeds belangrijk genoeg is en dramatiseert
haar. Hij schept niet zelf figuren, maar brengt
de historische figuren, zooals ze geweest zijn
op het tooneel en belicht hen zoodanig, dat
het heroische er in vooral naar voren komt.
Na de opvoering van Nova Zembla gezien te
hebben, vrees ik echter, dat dit voor het too
neel toch niet geheel voldoende zal blijken te
zijn.
De mannen van Nova Zembla waren on
tegenzeggelijk helden en wij zien zelfs ana
logie tusschen die ontdekkingsreizigers van
toen en de luchtvaarders van heden. Voor
Veterman is niet de daad het belangrijkste,
maar het streven, de idee. Hij plaatst in dit
stuk drie mannen van heldenformaat naast
elkander: de Zeeuwsche koopman de Mou-
cheron, de man van de liinht,, schipper Wil
lem Barentsz, de man van de daad en Ds.
Plancius, de geleerde, de man van de idee.
Plancius en Barentsz zijn de grootsten, om
dat hun streven boven den tijd uitgaat en ge
leid wordt door een groot, onwankelbaar
Godsvertrouwen.
Veterman geeft ons de geschiedenis van
Nova Zembla in 7 tafereelen. In de vier tafe-
reelen voor de pauze dramatiseert hij de voor
bereiding, zien wij, hoe Plancius, bezield door
de idee, de anderen voor zijn plannen weet te
winnen al staat de Moucheron dan ook
tegenover hem om voor de derde maal een
expeditie uit te rusten tot het vinden van den
weg om den Noord. Het is vooral Plancius, die
deze tafereelen beheerscht en het tweede ta
fereel, waarin wij deze figuur zien in zijn be
zield idealisme, is het beste van het heele
stuk. Maar het is niet te ontkennen, dat de
schrijver zich met al die vergaderingen te veel
herhaalt en dramatische spanning er te veel
aan ontbreekt. Geschiedkundig interessant is
het wel, maar wij blijven voortdurend in de
zelfde stemming; het is alsof wij een ge
schiedkundige lezing volgen. Het boeit ons wel,
maar het maakt ons koud noch warm; wij
k ij k e n er naar, doch wij beleven het niet.
Na de pauze brengt Veterman geen climax.
Het vijfde tafereel, waarin Barentz Heemskerck
in de kajuit van zijn schip weet over te halen
het schip van de Rijp niet verder te volgen,
doch de reis alleen voort te zetten en naar het
Oosten te trekken, is te episodisch, al is Ba
rentz er dan ook krachtig in geteekend. Het
simultaan-tooneel, waarin wij Barentsz bene
den in zijn kajuit als de idealist, de Mouche
ron, boven op zijn kantoor, als de materialist
zien. maakt slechts weinig indruk. Het zesde
tafereel, waarin de mannen van Heemskerck
en Barentsz te zamen zijn in de hut op Nova-
Zembla en er Driekoningenavond vieren, is
eveneens een teleurstelling. Het is al weer niet
veel meer dan een historisch fragment en het
is niet van voldoende visionnaire kracht, om
ons het gruwelijke der situatie van die daar
in den langen poolnacht overwinterende man
nen ruwe zeelui toch bijna allen uit een
vroegeren tijd te doen gevoelen,. Het slot
tafereel brengt weer in een simultaan-
tooneel den dood van Barentsz en gelijk
tijdig den terugkeer van schipper de Rijp bij
dominee Plancius en ook hier was de indruk
slechts gering. De dood van Barentz was
eigenlijk niet veel meer dan een apotheose,
die voornamelijk belangrijk werd, omdat wij
uit de geschiedenis wisten, dat Barentsz op
Nova Zembla gestorven is. En het effect van
het simultaan-tooneel gaat verloren, als wij
het te veel herhaaldelijk zien. Wat in Briick-
ner's Elisabeth van groote werking bleek, was
hier niet veel meer dan een zeer flauwe af
spiegeling.
Wij kunnen eerbied hebben voor de wijze,
waarop Eduard Veterman de geschiedkundige
episode van Nova Zembla en de personen, die
er de hoofdfiguren waren, belichtte, een le
vend drama is het voor ons niet geworden
Heemskerck, de Moucheron, Van Oldenbarne-
velt, Reynier Pauw, Pieter Hasselaer, ze krij
gen voor ons meer hun be teekenis, omdat zij
historische figuren zijn dan als dramatische
personen in het stuk van Veterman. Barentsz
en Plancius gaan daar ongetwijfeld boven uit
en het is vooral Plancius, die dank zij ook
het spel van Hans van Meerten mij van
deze opvoering het langst bij zal blijven. In
de figuur van Plancius is Veterman verreweg
het gelukkigst geweest en Van Meerten heeft
dezen religieusen geleerde in zijn Godsver
trouwen ook bezieling en innerlijk leven we
ten te geven.
Voortreffelijk was ook Frits van Dijk als
Willem Barentsz. Hij -was genoeg de ruige,
robuste zeeman, maar hij bleef ook voortdu
rend de man, die door hoogere ideeën gedre
ven wordt. Een man van de daad. maar tege
lijk een idealist. Sterk was hij vooral in het
vijfde tafereel, waarin hij Heemskerck tot
doorzetten weet te bewegen, het eenige tafe
reel trouwens, waarin wij hem in zijn groote
kracht zien.
Paul Huf gaf Balthazar de Moucheron met
Fransche zwier, levendig en vol gratie, meer
nog als een diplomaat dan als een koopman
Een domineerde figuur was hij zeker.
Als geheel was de opvoering nog al verschil
lend. De decors, naar ontwerpen van Johan
de Meester, getuigden van fantasie en zeer
mooi bijvoorbeeld was dat gezicht op het
oude Amsterdam met de schepen in de ha
ven in het vierde tafereel. Het spel echter
leed nu en dan aan traagheid van tempo en
was zelfs een enkelen keer, zooals in de ver
gadering bij Johan van Oldenbarr.evelt en
waarschijnlijk door de verkeerde belichting
in het begin van het tafereel in de kajuit
onzeker. Het meeste teekening in het spel
kregen Oldenbarnevelt van Rob Geraerds.
Gerrit de Veer van Jan Teulings en vrouw
Barentsz van Marie van Westerhoven. Pé-
ronne Hosang maakte van Lyze. de dienst
bode bij Ds. Plancius, een gezellig, fleurig
type. Jammer, dat de schrijver haar dat ten-
den tieuse zinnetje van de muizen, die Duitsch
land op de aardbol niet lustten, in den mond
heeft gelegd. Dat viel wel geheel uit dit his
torische heldendrama.
Johan de Meester was Heemskerck. Rier.k
Brouwer Reynier Pauw en Folkert Kramer
deed ons Haarlemmers het harte vlugger
kloppen als de milde Pieter Hasselaer.
Het Groot Nederlandsch Tooneel verdient
lof voor de royale wijze, waarop het dit stuk
van Veterman ten tooneele heeft gebracht.
Wanneer Nova Zembla wat meer drama en
wat minder geschiedenis ware geweest, zou
de opvoering met deze krachten ongetwijfeld
een grooter succes nog hebben gehad.
J. B. SCHUIL.
ELISABETH BERGNER TI.TDENS EEN
VOORSTELLING ZIEK GEWORDEN.
De Tel. verneemt uit Londen, dat de too-
neelspeelster Elisabeth Bergner, Woensdag
avond tijdens de tweede acte van het stuk
„Escape me never", dat aldaar in het Apollo-
theater gaat, plotseling ziek werd, zoodat de
opvoering geen voortgang kon vinden.
Naar gemeld wordt is deze ziekte een ge
volg van voedselvergiftiging. Ook haar man
heeft voedselvergiftiging. Aan de woning van
het echtpaar Bergner werd medegedeeld, dat
mevrouw Bergner zich sedert Vrijdag jl. reeds
onwel gevoelde.
Er is besloten alle opvoeringen van het
stuk tot Maandag a.s. te laten vervallen.
SCHEEPVAARTBERICHTEN
HOLLAND—AMERIKA LIJN
Statendam 11 (v.m.) New York n. Rott.
Damsterdijk. Vancouver n. Rotterdam 10
(n.m.) v. Cristobal.
Drechtdijk 12 'v. Vancouver te Rotterdam.
Lochgoil Rott. n. Vancouver te Rotterdam.
Burgerdijk 12 .v N--Orleans te Rottei*dam.
Dinteddijk, Vancouver n Rotterdam via
Liverpool 10 (11.20 n.m.) 1000 mijl WZW v.
Land's End.
HALCYONLIJN
Stad Amsterdam. Oxelosund n. Vlaardin-
gen, p. 12 Brunsbuttel-
Maasburg 12 van Vlaardingen naar Nar
vik.
HOLLAND—BRITSCH-INDIë LLJN
Streefkerk (thuisreis) 11 (n.m.) v. Algiers.
HOLLAND—AFRIKA LIJN
Randfontein (uitreis) p. 11 Beachy Head.
Springfontein (thuisreis) 12 te Suez
Heemskerk 12 van Hamburg te Amsterdam
HOLLAND—OOST-AZIë LIJN
Zuiderkerk (uitr.) 12 te Shanghai-
Gaasterdijk (thuisreis) 10 v. Yokohama.
Serooskerk (uitreis) 11 v. Suez.
HOLLAND—AUSTRALIë LIJN
Almkerk 11 van Rotterdam te Hamburg.
JAVA—CHINA—j.iPAN LIJN
Tjikarang 10 v. Batavia te Hongkong.
Tjileboet 10 v. Hongkong n. Muntok-
Tjisadane, 10 v. Shanghai te Batavia.
KON. NED STOOMBOOT MIJ.
Ariadne 11 v. Catania naar Venetië
Costa cRia Amst. n. W.-Indië p. 11 (11 c.m.)
Ponta Delgada.
Crijnssen Barbados n. Amsterdam p. 12 (3
v.m.) Azoren.
Deucalion 11 v. Barcelona te San Feliu de
Guixols.
Fauna 11 v. Cadix n. Bonanza.
Hebe 11 .v Danzig naar Stettin.
Orestes 11 v. Malta n. Patras.
Triton 8 v. Pto. Barrios n. Amsterdam
Alkmaar Chili n- Amst. 10 te Valparaiso.
Bodegraven Amst. n. Chili p. 11 Dunge-
ness.
Orpheus Amst. n. Kopenhagen 12 v.
IJmuiden.
Calypso, Valencia n. Rotterdam p. 12
Finisterre-
Poseidon 12 van Bremen naar Hamburg.
Irene 12 van Hamburg te Amsterdam.
Merope 12 van Amsterdam n. Rotterdam.
Vulcanus 12 van Amsterdam n. Rotter
dam.
Ulysses 12 van Amsterdam naar Rotter
dam
KON. HOLLANDSCHE LLOYD
Blitar (uitreis) p. 11 (9 n.m.) Sagres.
Buitenzorg t(huisreis) p. 12 (2 v.m Gi
braltar.
Palembang (thuisreis) p. 12 (3 v.m.) Kaap
Bon.
Indrapoera, 12 van Rotterdam naar Ba
tavia.
ROTTERDAM—Z UID - AMERIKA LIJN
Aldabi (thuisreis) 11 v. Rio Janeiro.
Alchiba 12 v. Rotterdam te Hamburg-
STOOMVAART MIJ. NEDERLAND
Marnix v.St. Aldegonde, (thuisr.) 12 van
Algiers.
Poelau Tello (thuisr.) 12 te Suez.
Tajandoen (thuisreis) 12 te Londen.
Tabinta, Hamburg n. Batavia p. 11
IJmuiden.
Poelau Laut (uitreis) 11 v. Belawan.
J, P. Coen (thuisreis), p. 11 Gibraltar.
Poelau Bras (uitreis) p. 10 Gibraltar.
SILVERJAVAPACIFIC LIJN
SilverGuava Vancouver n. Calcutta 11 v.
Batavia
Silvermaple N.-Orleans n. Calcutta 11 v.
Lor. Marques.
STOOMVAART MIJ OCEAAN
Atreus Rotterdam naar Japan 12 te Dairen
City of Lille 11 v. Kobe n. Rotterdam
Anttnor, Japan n. Rotterdam 11 van
Hongkong.
Benmacdhui, Vladivostock n Rotterdam
11 12.22 n.m. 75 mijl ZO. v. Land's End.
Eurybates Batavia en Amsterdam naar Li
verpool, p. 11 Beachy Head.
OPENING ZATERDAG 14 APRIL.
J. A. v. BEAUMONT's
MEUBEL- en KINDERWAGEN MAGAZIJN
eindp. tram CAFMHAPI FIN eindp. tram
Haarlem-N. OULilDrtl L.L.111 JJ Haarlem-N.
GROOTSTE ZAAK OP DIT GEBIED
GEWELDIGE VOORRADEN.
KINDERWAGENS 15.—
POPPENWAGENS 3.50
DRESSOIRS 15.—
SLAAPKAMERS, massief eiken 65.
SALON-AMEUBLEMENTEN IN ALLE PRIJZEN.
U beleefd tot een bezoek uitnoodigend. Reis-, tram- en
taxi-kosten worden vergoed.
EXTRA ZWARE BOSSEN STROO 15 cent per bos.
H.H. Matrassenmakers belangrijk lager.
A. ZONDERLAND, Spaarnwouderstraat 7981,
Telefoon 12915.
IN 10 MINUTEN BEVRIJD VAN PIJN
WEES SLIM
GEBRUIK GLIM
LINOLEUMWAS
MEUBELWAS
SCHOENCREAM
KOPERPOETS
KACHELPASTA
SCHURA
NEDERLANDSCH FABRIKAAT
lyuu&nn pu. dut
Schoterboschplein 5, Tel. 23094
Uitzending van f 1
DINERS vanaf
BUSTEHOUDERS
Geven een jeugdig
figuur en steunen
de buste. -f 25
Vanaf... J
^vanRiet^0
HAARLEM
GROOTE HOUTSTRAAT 20-22
Bij Cornelissen
koopen is geen
riisico loopen.
BURGERS NETCO
en J. C.
I
KAM PERVEST
■hoek L'l. Hontslr. - Tel. 113fii
is het gunstig oordeel, zoowel
der H.H. Medici als der patiën
ten. over de nooit falende wer
king van Aambeienzalf van
Broeder Benedictus. Prijs |>cr pot
1.Verkrijgbaar bij apothe
kers en drogisten.
ADVIEZEN
P. J. van Hofwegen KI.Houtweg 4
Accountant, Belastingconsulent,
Telefoon 13079
Het water loopt er af,
de lucht kan er door.
?k\\ A\«rt
Een ruime, sterke overall, van soepele,
goed-ventileerende stof. die geen water
aanneemt. Als het vandaag den heden
dag regent, trekt U hem morgen droog
weer aan. Denk daar eens over na.
U blijft droog, U krijgt het niet be
nauwd en doordat het water eraf loopt
wordt de overall niet gauw vuil, hoeft
minder vaak gevvasschen te worden,
blijft veel langer nieuw.
Als U een overall koopt, vraag eens
naar „Redi" REgenDIcht. Het is niet
duurder; voor hetzelfde geld blijft U
droog.
99
99
NedeiUmküb Fabrikaat
t>it kaartje is met
een loodle bevestigd
aan ieder „Redi"-klee-
dingstuk. Let op het
waschvoorschrift aan
de, achterzijde.
