I PU ROL,
Voor vrede, vrijheid en democratie.
De stille rondgang voor den vrede.
DE KAMPEERDERS
ZATERDAG 19 MEI 1934
HAARLEM'S DAGBLAD
4
BUITENLAND.
Twee Engelsche manifesten.
Doos 30 en büct. rVO—*0
(Adv. Ingez. Med.)
Een band gelegd tusschen duizenden vrouwen.
(Van onzen correspondent)
Londen, 17 Mei 1934.
Het verontrustend verloop der ontwape-
ningsbesprekingen heeft in Engeland ge
leid tot de uitgave van twee manifesten. De
Aartsbisschop van Canterbury heeft na raad
pleging van vertegenwoordigers van verschil
lende kerken in Groot Brittannië een „ver
klaring aan de natie" uitgegeven over we
reldvrede. Hij zegt dat er allerwege in de we
reld een diep en vurig verlangen naar vrede
bestaat en naar een vreedzame beslechting
van internationale geschillen. Hij noemt het
oogenblik in de hoogste mate kritiek voor de
menschelijke geschiedenis en daarom moeten
thans alle nationale partij-belangen onder
geschikt worden gemaakt aan het hooge be
lang van wereldvrede. De wereld heeft be
hoefte aan een gevoel van veiligheid en dit
gevoel is onvereenigbaar met de bestaande
bewapening. Het is daarom van het hoogste
belang dat de Ontwapeningsconferentie
werkelijk vermindering en controle van be
wapening kan doorzetten. Falen op dit punt
zou verraad zijn aan hoop en verlangen in
de harten van groote menschenmassa's in
alle deelen van de wereld.
De Aartsbisschop meent dat het voornaam
ste beletsel voor het gevoel van veiligheid dat
de wereld verlangt en ook voor economisch
herstel gezocht moet worden in wat hij
tnoemt „den geest van een bekrompen en
zelfzuchtig nationalisme", dat weigert den
prijs te betalen waarvoor veiligheid en her
stel kunnen worden verkregen. Deze prijs is
de bereidwilligheid het beginsel van geza
menlijke actie door naties, als leden van een
groot gemeenebest, te aanvaarden. Een natie
kan niet langer haar eigen rechter zijn,
maar moet bereid zijn haar zaak te onder
werpen aan internationaal oordeel, het oor
deel te aanvaarden en gereed staat waar het
andere naties geldt te helpen aan de toepas
sing van een internationaal besluit. Wan
neer. zoo besluit de Aartsbisschop zijn ma
nifest. het beginsel van collectief optreden
niet spoedig bij volken en regeeringen gaat
overheerschen dan kan de Volkenbond nooit
in het leven van de wereld den invloed uit
oefenen welke voor het behoud der bescha
ving gebiedend is. Want afgescheiden van
het oorlogsgevaar zijn er duistere machten,
die den geestelijken grondslag, waarop ten
slotte alle menschelijke orde berust, onder
mijnen. Een weigering voorwaarts te gaan is
niet alleen domheid, het is ook zonde.
Een meer omvattend manifest is tegelijker
tijd verschenen. Het is afkomstig van de on
geveer 140 vertegenwoordigende leiders in
politiek, godsdienst, wetenschap en kunst die
in Februari een manifest voor vrijheid en de
mocratische leiding hebben uitgegeven. Het
nieuwe is een amplificatie van het oude. De
lijst der onderteekenaars vertelt dat het af
komstig is uit Oxford en meer in het bijzon
der uit Ruskin College. Maar personen van
de meest uiteenloopende politieke en andere
opvattingen hebben er hun namen aan ge
geven. Er zijn vier hoofdpunten in het ma
nifest. 1. Regeeren door overreding mag niet
worden verdrongen door regeeren door ge
weld. 2. Het parlementair regeeringsstelsel
moet worden hervormd. 3. Het collectief stel
sel van internationale veiligheid moet tot el-
ken prijs worden hooggehouden. 4. De regee
ring moet de leiding nemen in een oorlog
tegen armoede en werkloosheid, tegen slechte
woningtoestanden en tegen ziekten. De strek
king van dit manifest is dus ten deele inter
nationaal. Het legt met den Aartsbisschop na
druk op het prijsgeven van een deel van
nationale souvereiniteit ten behoeve van
collectieve internationale actie voor hand
having van vrede. Het manifest voor vrijheid
en democratie stelt vast dat de openbare
meening om een ontwapeningsverdrag vraagt
en dat de Britsche regeering in dat geval in
ternationaal toezicht op de bewapening moet
aanvaarden. Het manifest legt ook nadruk op
de noodzakelijkheid dat Engeland geen twii-
fel zal laten staan aanzijn ver plicht in;n
en voornemens op internationaal gebied en
het vindt dat Engeland moet aandringen op
collectief optreden met alle beschikbare mid
delen, een economische boycot er in begre
pen, alvorens toevlucht te nemen tot gewa
pende samenwerking, die den vorm moet
aannemen van luchtactie hetgeen mee
brengt dat elke natie haar aviatiek ter be
schikking stelt van het internationaal ge
zag.
Met uitzondering van de Morning Post, die
aan deze manifesten het sarcastich com
mentaar geeft van het overtuigd jingo-
istisch orgaan, heeft de Engelsche pers zich
tot heden van een bespreking er van ont
houden. Ze zijn gekomen op een oogenblik
van verwarring en misverstand over den ver
deren gang van zaken in Genève, die aan
den eenen kant zoo wordt voorgesteld dat hij
het begin inluidt van een tot heden in de
geschiedenis ongekenden bewapeningswed-
ijver. aan den anderen kant wordt gezien als
een crisis die tot verhelderd inzicht zal lei
den bij de mannen die den hachelijken toe
stand hebben geschapen en daarom tot bezin
ning aan den rand van den afgrond.
A. K. VAN R.
LetMancl,
Nieuwe arrestaties verricht.
In verband met de veiligheidsmaatregelen
der regeering hebben opnieuw eenige arresta
ties plaats gobad To» de gearresteerden be-
hooren sociaal democraten, eenige communis
ten en fascistische legionnairs.
Genève.
Voorstel van Litwinof voor
Europeesch non-agressiepact?
Naar verluidt zou Litwinof voornemens zijn
in de aanstaande zitting van de algemeene
commissie der ontwapeningsconferentie een
ontwerp in te dienen voor een algemeen Euro
peesch niet aanvals- en assistentiepact, ten
einde de ontwapeningsconferentie voor mis
lukking te behoeden.
Engeland.
Simon over de
ontwapeningsconferentie.
In het Lagerhuis heeft minister Simon
gister over de buitenlandsche politiek gespro
ken. Hangende de ontwapening zeide hij o.m.:
Ik ben niet van oordeel, dat wij ons aan
het einde van een ongelukkig avontuur be
vinden. De actieve medewerking van de Ver-
eenigde Staten is echter noodzakelijk. Wij
staan voor groote moeilijkheden en het eenige
middel om die te overwinnen is, ze een voor
een in behandeling te nemen, ten einde een
oplossing te vinden. Het zou een vreeselijke
ramp zijn voor de wereld, indien wij in Genève
zouden moeten erkennen, dat er niets doel
treffends kan worden gedaan. Liever dan het
zoover te laten komen, moet elke opoffering
of nieuw denkbeeld overwogen worden.
Ik ben niet van meening zei Simon verder
o.m., dat wij op het oogenblik weer dit initia
tief moeten nemen. Wij moeten veeleer ver
klaren. dat wij ons best hebben gedaan en dat
wij het thans noodzakelijk achten te verne
men, welke positieve voorstellen de anderen
kunnen doen Ik geef u echter persoonlijk en
namens de Britsche regeering d verzekering,
dat alles zal worden beproefd, om de wereld
niet te stellen voor het groote dilemma, dat
zich zou voordoen, indien de ontwapenings
conferentie zou mislukken.
Gebeurt dit. dan zal dit echter niet het einde
der wereld beteekenen. Integendeel, wij zullen
dan direct weer moeten beginnen met onze
pogingen, die hetzelfde doel zullen beoogen.
Op de aanstaande bijeenkomsten te Genève,
aldus Simon, zal men echter nog iets kunnen
bereiken.
Uit Santiago. 18 Mei. De Chileensche mi
nister van Buitenlandsche Zaken Cruchaga
heeft medegedeeld, dat Chili voldoen zal aan
iedere beslissing van den Volkenbond betref
fende een embargo op wapenen naar de in
den Gran Chao oorlogvoerenden.
AANSLAG OP HET SALZBURGER
FESTSPIELHAUS.
Groote schade aan de kunst
waarden toegebracht.
EENIGE GEWONDEN.
WEENEN. 13 Mei. fV.D.l Hedenavond te on-
geveer 6 uur is in de voorzaal van het Fest-
spielhaus te Salzburg een dynamietbom ont
ploft, die in een in het midden van de hal
staande fontein was verborgen. Verscheidene
marmeren zuilen, kostbare mozaiekvenster
en alle ruiten van het gebouw en de tegenover
liggende gebouwen werden vernield. Op het
moment van de ontploffing werkten nog ver
scheidene personen op het kantoor, die allen
min of meer ernstige verwondingen opliepen.
De aangerichte materieele schade is zeer groot
WEENEN, 18 Mei (V.D) Het bericht van
den bomaanslag op het Festspielhaus te Salz
burg verspreidde zich als een loopend vuurtje
door de stad De eerste lezing van de wijze
waarop de aanslag geschiedde blijkt niet juist
te zijn geweest. De bom was nl. niet verborgen
in de groote fontein in het midden van de hal.
De juiste toedracht was, dat vanavond te
gen 6 uur een groote limousine voor het thea
tergebouw verscheen. Twee mannen spron
gen uit den wagen, snelden het gebouw in en
wierpen de bom midden in de hal.
De beide daders zagen kans weer in hun
auto te springen en er met groote snelheid
vandoor te gaan.
De kwetsuren der gewonden zijn niet van
ernstigen aard en voornamelijk veroorzaakt
door glassplinters Het zenuwgestel van eenige
gewonden is echter door de schrik ernstig ge
schokt.
De politie heeft nog geen enkele mededee-
ling gedaan van ae eerste resultaten van het
onmiddellijk ingestelde onderzoek. Van de da
ders ontbreekt elk spoor.
ARISCII-JOODSCH HUWELIJK ONGELDIG
VERKLAARD
BRESLAU, 17 Mei. (V.D.) De tweede civiele
Kamer van het „Landgericht" heeft vandaag
een belangrijk vonnis geveld met betrekking
tol Arisch-Joodsche huwelijken. Een militair
had in 1927 een vrouw getrouwd, die bij de
huwelijksvoltrekking persoonlijk haar geboor
tebewijs had overhandigd, zoodat de man pas
in November 1933, to en'nij voor zijn superieu
ren voor zich en zijn vrouw papieren moest
verzorgen er kennis van kreeg dat zijn vrouw
van Joodsehe afstamming was.
Thans betwistte hij de geldigheid van zijn
huwelijk.
De tweede civiele Kamer verklaarde het hu
welijk nietig.
In de motiveering werd o-m. gezegd, dat
volgens de thans heerschende opvatting het
ras van een mensch een persoonlijke kwaliteit
van essentieele beteekenis is. Het karakter
het wezen en de levensopvatting van een per
soon berusten in aanzienlijke mate op bloed
en ras. Deze eigen aardigheid wordt door de
nakomelingen geërfd. De bloedmenging tus
schen ariërs en niet-ariers leidt, volgens den
rechter, tot een nakomelingschap, welke zijn
de een gemengd ras als minderwaardig moet
worden beschouwd.
WEER EEN RAMP MET
CHINEESCH STOOMSCHIP.
41 OPVARENDEN VERDRONKEN.
PEKING. IS Mei. (V.D.) Nabij Tsjifoe is het
Chineesch stoomschip „Sanfin" in een storm
geraakt en vergaan. De geheele bemanning,
bestaande uit 41 koppen, is verdronken.
VIER ARRESTATIES NAAR AANLEIDING
VAN HET SPOORWEGONGELUK BIJ
PFORZHEIM
KARLSRUHE. 18 Mei. (VU.) Van officieele
zijde wordt medegedeeld, dat „ter ophelde
ring van de schuldvraag bij het spoorwegon
geluk van Pforzheim'' vier employe's der
Rijksspoorwegen zijn gearresteerd, voorts de
machinist die den trein van Muelacker heeft
bestuurd. In de ziekenhuizen bevinden zich
nog tal van lichtgewonden. Het aantal zwaar
gewonden bedraagt 30.
TREINBOTSING OP HET TRAJECT
STETTIN—KÜSTRIN.
STETTIN, 18 Mei. (V.D.) Vrijdagavond te
gen 10 uur is op het station Pakulent in het
district G'reifenhagen, op het traject Stettin-
Kiistrin een goederentrein in botsing gekomen
met den stilstaanden personentrein naar Stet
tin- Twee passagiers en de hoofdconducteur
werden zwaar en elf passagiers licht gewond.
Door de botsing ontspoorde een wagon en
werd aanzienlijke materieele schade veroor
zaakt.
DILLINGER WEER AAN HET
WERK?
BANK IN DEN STAAT MICHIGAN
GEPLUNDERD.
FLINT (Michigan). 18 Mei. (V.D.) Drie ban
dieten. van wie een op Dillinger zou hebben
geleken, hebben hier ter plaatse een overval
gepleegd op een spaarbank. Met machinepis
tolen intimideerden zij clienten en personeel
Zij roofden ongeveer 33.000 dollar.
FLINT (Michigan). 18 Mei. (VD.) Omtrent
den roofoverval op de spaarbank wordt nog
gemeld, dat kovf vóór den overval door een
pantserauto 100 000 dollars was afgeleverd
aan de bank, die evenwel reeds in de kluizen
der bank waren opgeborgen toen de gangsters
arriveerden.
Een ooggetuige verklaarde dat hij bij de
bank een aut.o met vijf mannen en een vrouw
heeft gezien, die allen met machinepistolen
waren bewapend. Een tweede auto. waarin een
man en een vrouw, die met machinegeweren
waren uitgerust reden op straat op een neer.
Een cliënt van de bank verklaarde perti
nent, dat een der bandieten Dillinger is ge
weest.
De „Vredestrein" vertrekt met de Haarlemsche deelneemsters aan den stillen
rondgang van vrouwen en moeders in Den Haag.
„In den Haag zijn gistermiddag op Volken
bondsdag duizenden vrouwen uit alle deelen
van het land samengekomen om uiting te
geven aan hun wil tot vrede".
Het zijn enkele woorden die eenvoudig een
feit vermelden. Maar hoe oneindig veel méér
waarde heeft deze demonstratie gehad voor
hen die zich hebben aangesloten tot rijen en
rijen van vrouwen en moeders, die onder vol
komen stilte een langen tocht van ruim an
derhalf uur aflegden; allen droegen een en
kele witte bloem als symbool van den vrede op
en een oneindig veel dieper symbool van den
vrede in het hart. En ook op de vele belang
stellenden die zich langs de wegen geschaard
hadden waar deze indrukwekkende stoet langs
trok was duidelijk merkbaar hoe deze getuige
nis van vredeswil in aller harten bewondering
en sympathie verwekte.
Reeds van half twee af werd het bedrijvig
op het Malieveld. Van alle kanten kwamen-
vrouwen om zich te verzamelen rondom de
groote borden die hen provincie-gewijze in
deelden, totdat tenslotte een stoet gevormd
werd waarvan aan het hoofd de beide deputa
ties opgesteld werden. Tegen 2 uur kwamen
groote groepen tegelijk, waarvan er o.m. een
gevormd was uit de per extra-trein van meer
dan duizend deelneemsters uit Amsterdam en
Haarlem aangekomen vrouwen. Vooraan de
stjoet gingen de vrouwen uit de Noordelijke
provincies, die gevolgd werden door de Utrecht-
sche en Geldersche vrouwen. Daarna kwam
een afdeeling uit Brabant, Limburg en Zee
land, gevolgd door de beide grootste groepen
van Noord- en Zuid-Holland, terwijl Den Haag,
dat natuurlijk een groot contingent leverde, de
stoet sloot.
Om half drie werd aan den kop van deze
lange rij van ongeveer 5000 vrouwen een witte
vlag ontplooid, die in zwarte letters het woord
„Vrede" droeg. Nadat een minuut van stilte ge
houden was. trokken de vrouwen in rijen van
vier onder deze Vrede-vlag door, en zette de
stoet zich in beweging. Dit moment van ont
roerende stilte zullen velen als hoogtepunt van
dezen wondermooien dag met zich hebben om
gedragen. Er werd een band van saamhoorig-
heid gelegd tusschen al deze duizenden vrou
wen die velen tot steun zal zijn in dagen van
wanhoop en twijfel. Het is misschien vreemd
dat ik als jongere juist hier den nadruk wil
leggen op den steun die zoovele vrouwen be
hoeven waar het betreft de vredesgedachte.
Het was opvallend dat er onder deze rijen Ne-
derlandsche vrouwen zoo weinig jongeren
waren. Juist ons. wien de benarde oorlogs
jaren van '14 tot '18 zijn voorbijgegaan in on
wetendheid, en die nu door onze school- en
sportpretjes de ernst van den toestand langs
ons laten afglijden, zal de komende oorlog de
vreeselijke ontgoocheling en ontzaglijkste ver
woesting doen deelachtig worden. Als duizen
den vrouwen zooals gister demonstreeren om
hun medemenschen te overtuigen door hun
ontroerende stille omgang, en elkaar kracht te
geven door de band der saamhoorigheid, dan
moét er in het hart der jongeren iets open
gaan De oudere vrouwen en moeders zul
len in den komenden oorlog hun zonen moeten
gevenwij jongere vrouwen zullen dan
niet alleen onze mannen moeten afstaan, maar
ook de broedersde vriendenen het
geluk onzer kinderen. En ons korte leven zal
ons niet geleerd hebben te berusten
Treffend was ook het aantal auto's en auto
bussen dat de stoet sloot, en waarin tallooze
ouderen zich bevonden die niet in staat waren
ONZE DAGELIJKSCHE
KINDER VERTELLING.
de tocht te voet af te leggen en tóch door hun
overtuiging gedreven werden uiting te geven
aan hun gevoelens.
Bij het Vredespaleis scheidde een der depu
taties zich af om aan Sir Cecil Hurst, den pre
sident van het Permanente Hof voor Interna
tionale Justitie een adres aan te bieden. Een
andere deputatie zou een soortgelijk adres aan
den Minister van Justitie, Mr. Van Schaik,
aanbieden. In beide adressen werd krachtig
aangedrongen bij de regeering, dat de woorden,
vervat in het telegram van H.M. de Koningin
aan president Roosevelt, in vervulling zouden
gaan, „Vreedzame regeling van internationale
geschillen kan worden bereikt, vérgaande be
wapening is thans gebiedend noodzakelijk;
immers-voortgezette bewapening leidt tot wed
loop in bewapening, en, gelijk pijnlijke, doch
al te spoedig vergeten ondervinding bewijst,
tot onvermijdelijken oorlog".
Het was misschien jammer dat de tocht den
stillen weg naar ..De Bataaf" volgde door de
J. Israëlslaan, Oostduinlaan, Carel van Bij-
landtlaan. Laan Copes van Cattenburgh,
Timorstraat, Oude Sclieveningscheweg en
dwars door de Scheveningsche Boschjes. Velen
waren van meening dat een demonstratie door
drukkere straten meer aandacht getrokken zou
hebben, hetgeen echter door het Haagsche ge
meentebestuur niet toegestaan werd met het
oog op mogelijke verkeersopstoppingen.
In „De Bataaf" zijn de deelneemsters ten
slotte toegesproken door Mej. Peterie uit Rot
terdam, die releveerde dat dit de eerste de
monstratie van Nederlandsche vrouwen voor
den vrede was. Daarna was Mevr. Smit—
Schucking Kool aan het woord die het woord
van Anatole France aanhaalde „Men denkt te
stei'ven voor het vaderland, maar men sterft
voor de wapenindustrie" en in verband hier
mee wees op het niet te weerleggen feit dat als
wij den oorlog niet uitroeien, de komende
oorlog ons zal vernietigen.
Daarna sprak de schrijfster Anna Hars, ter
wijl het slotwoord van Mevr. MioléeRiem Vis,
presidente van het Centraal Comité te Haar
lem was.
Mevr. E. J. MioléeRiem Vis (rechts) en
Mevr. M. van der ColkSchmidt (links), leden
van het Centraal Comité voor den stillen
rondgang in Den Haag, poseeren op het
Haarlemsche station voor onzen fotograaf.
AARDSCHOKKEN IN ZUID-
FRANSCH DEPARTEMENT.
Amerika.
Het embargoplan inzake den
Gran Chaco.
Uit Washington, 18 Mei: De Amerikaansche
regeering herft een oproep op het Congres ge
daan tot afkondiging van een uitvoer-verbod
van wapens uit de Vereenigde Staten naar
Bolivia en Paraguay.
President Roosevelt heeft Vrijdag in een
Senaat gericht, de Geneefsche wapen- en mu-
Boodschap aan den Senaat het verzoek tot den
nitie-conventie van 1925 te ratificeeren. Roo
sevelt noemt in zijn Boodschap de particuliere
onaecontro'eerde fabricage, evenals de handel
in wapens en munitie, een der eerste bronnen
voor internationale spanningen. Het is echter
niet mogelijk fabricage en handel, wanneer
eenig land zich in deze isoleert, doeltreffend
te controleeren, zei Roosevelt.
„Jij bent de schuld van alles, leelijke beer", riep de pias
tegen Sietske en hij wilde het dier een stomp op zijn neus
geven. Maar de beer, ook niet mis. kwam met een vaartje
op hem af en greep hem vast. Even daarna lagen ze, onder
luid hulp geroep van het publiek, op den grond. Want
niemand wist immers, dat er maar zoo'n onnoozel jonge
tje voor beer speelde.
En de diercteur, op het geschreeuw naar binnen ge
sneld, trachtte zijn bezoekers gerust te stellen. „Het is niks
menschen, de beer is een beetje overstuur, ik zal hem wel
tot kalmte manen", roept de man, die al zijn klanten
ziet verdwijnen en hij geeft Sietske met een stok een flin-
ken tik op den rug. Maar deze, die genoeg had van zoo'n
baantje, zette het op een loopen
PARIJS 18 Mei 'V. D.) De aardschokken,
welke van tijd tot tijd voorkomen in het de
partement Dröme in Zuid-Franrijk en welke
in den laatsten tijd een steeds feller karak
ter hebben aangenomen, hebben onder de
bevolking aldaar groote ongerustheid doen
ontstaan.
Nadat eenige bekende Fransche deskundi
gen echter geruststellende verklaringen had
den afgelegd, waren de bewoners van een
aantal plaatsen, die voor een deel in tenten
hadden overnacht, weer naar hun woningen
teruggekeerd. In den nacht op Donderdag
hadden zij thuis geslapen. Even over 2 uur
deed zich echter een heftige onderaardsche
ontploffing voor, welke begeleid ging van een
langdurig beven. Minder krachtige schokken
volgen tegen half 5, 5 uur en 6 uur 's mor
gens.
De militaire overheid heeft 100 nieuwe ten
ten ter beschikking gesteld, omdat de be
volking niet meer naar de huizen terug wil
keeren.
