Hindenburg's overlijden. Het BeéoHptifisle 52e Jaargang Nó. 15676 Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen Donderdag 2 Augustus 1934 HAARLEM S DAGBLAD Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM. UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V. Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM. ABONNEMENTEN: per week 0.25, per maand ƒ1.10, per 3 maanden ƒ3.25, franco per post ƒ3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad: per week 0.05, p. maand 0.22, p. 3 mnd. 0.65, franco p. post 0.72J4. Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaame 12 Telefoon Nos*: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600 Drukkerij: 16122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810 ADVERTENTlëX15 regels ƒ1.75, elke regel meer /0.35. Reclames ƒ0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag en aanbod 14 regels ƒ0.60, elke regel meer ƒ0.15, bulten Arrondissement dubbele prijs. Onze Groentjes 13 regels ƒ0.30, elke regel meer ƒ0.10, uitsluitend contant Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnés. Levenslange ongeschiktheid 600.-, Overlijden 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400.-, Duim 250 -, Wijsvinger 150.-. Elke andere vinger 50-. Arm- of Beenbreuk f 100.-. Idem voor Abonnés op het Geïllustreerd Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid 2000.-, Overlijden 600 -, Verlies van Hand, Voet of Oog 400 -, Verlies Duim 75.-, Verlies Wijsvinger 75.-, Verlies andere vinger 30.-. Alies indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden. DIT NUMMER BESTAAT UIT TWAALF BLADZIJDEN. HAARLEM, 2 Aug. 1934. Von Hindenburg, t Vanmorgen om negen uur is de Duitsche Rijkspresident Von Hindenburg op 86-jarigen leeftijd gestorven. Een groote gebeurtenis, omdat deze stoere oude reus in de oorlogs jaren en daarna het idool van het Duitsche volk was. Hij heeft een zeer merkwaardig leven gehad, en het merkwaardigste daarin was wellicht, dat het grillige Lot hem pas tot de hoogste waardigheden (en daarmee de grootste verantwoordelijkheid) voerde op een leeftijd waarop de meeste menschen aan de rust van den ouden dag plegen te beginnen. Aanvankelijk scheen het, dat deze afdan king Von Hindenburg nog wat eerder dan anderen ten deel viel. Op zijn 63ste jaar werd hij op non-activiteit gezet, om plaats te ma ken voor een jongere. Oo zijn 66ste. toen de oorlog woedde en „de Russische stoomwals" zooals toen het Russische leger betiteld werd Oost-Pruischen dreigde binnen te rollen riep men hem terug. Daarop begon de vervaarlijke slotperiode van zijn leven, die twintig jaar zou duren. Weldra was hij de overwinnaar van Tannenberg en het idool van Duitschland. De debacle van 1918 deed zijn roem niet tanen. Hij vluchtte trouwens niet voor de revolutie. Hij leidde den terugtocht van het geslagen leger, en na Eberts presidentschap werd hij in 1925 tot rijkspresident gekozen. Niemand ver wachtte toen dat hij de zevenjarige ambts periode zou volbrengen, maar in 1932 stond hij nog blijkbaar onverzwakt op zijn post en werd weer met groote meerderheid herko zen. Wat nadien geschiedde heeft in het bui tenland ernstigen twijfel doen ontstaan. Wat er allemaal geschied is in de dagen van de kabinetten-von Papen en -von Schleicher, en bij het optreden van het Hitler-bewind, is voor een groot deel zeker nog geheim gebleven, maar wel kan men aannemen dat zijn invloed en macht temidden van degenen, die toen over Duitsohlands lot beslisten, toen sterk ver minderd waren. Figuren uit zijn onmiddellijke omgeving begonnen naar voren te komen een onmiskenbaar teeken. Ook is duister gebleven welke inzichten Von Hindenburg gehad heeft ten aanzien van de recente gebeurtenissen van 30 Juni. Is hij er tevoren van op de hoogte geweest of heeft hij er pas later van gehoord? Was zijn verzwak king toen al zoo groot, dat hij geen practisch aandeel in de gebeurtenissen meer had? Men is geneigd dit laatste, ter eere van zijn nage dachtenis bovendien, aan te nemen. Van sommige zijden is de veronderstelling geuit dat de bewuste gebeurtenissen zijn dood heb ben verhaast. Zeker is, dat hij tot zijn dood toe het vereerde symbool van het Duitsche volk is gebleven. En zeker is ook, dat hij de merkwaardigste vertegenwoordiger was van het oude „Deutschtum", belichaamd in de monarchistische kaste der Pruisische groot grondbezitters. De tradities van geboorte en omgeving werden bij hem op den achtergrond gedrongen door de toewijding tot zijn land. Die stelde hem in staat de republiek met trouw te dienen. Die heeft het hem later ook blijkbaar mogelijk gemaakt, het nationaal- socialisme te aanvaarden waarvan hij een erkend tegenstander was en Hitier tot rijks kanselier te benoemen. Het is ongetwijfeld waar dat Von Hinden burg een man van buitengewone geest- en wilskracht is geweest, en dat hij zichzelf heeft weten te verloochenen in zijn streven, het Duitsche volk te dienen. Het grootsche devies „Ich dien" heeft hij tot het zijne gemaakt. De opvolging Voor hët Hitler-régime komt het heengaan van den Rijkspresident wel op een zeer moei lijk oogenblik. De economische toestand des lands is slecht, in vele kringen heerscht groo te ont^yredenheid, en de meergenoemde ge beurtenissen van 30 Juni hebben blijkbaar lang geen algemeene instemming gevonden. Op dit oogenblik ontvalt het Duitsche volk de man, dien het steeds vereerd heeft als hoogste symbool van „Deutsche Treue". Reeds sinds eenige dagen was aan de ge lijkgeschakelde en gemuilkorfde Duitsche pers verboden, de kwestie der opvolging te bespre ken. Dit werd zoo streng doorgevoerd, dat men de „Deutsche Zeitung''. een Nazi-dagblad gecontroleerd door den Nazi-minister van Landbouw Walter Darré. verbood omdat het alleen maar verklaarde „dat het lot van het Duitsche volk, en daarmee alle te nemen be slissingen, thans in handen van den Fuhrer rustten". De hoofdredacteur en de schrijver van het artikel zijn geschrapt van ae offi- ciëele lijst van journalisten. Intusschen blijkt vanmorgen al, dat de Deutsche Zeitung het volkomen bij het rech te eind heeft gehad. Want de kwestie der op volging is door de Rijksregeering opgelost door de aanneming en afkondiging van de volgen de wet: Par. 1. De functie van Rijkspresident wordt vereenigd met die van Rijkskanse lier. Dientengevolge gaan de tot dusver door den Rijkspresident uitgeoefende functies over op den leider en Rijkskanse lier Adolf Hitler. Hij bepaalt zijn plaats vervanger. Par. 2. Deze wet wordt van kracht van het oogenblik van het overlijden van Rijkspresident Von Hindenburg af. Dit is alleszins duidelijk. Het beteekent dat sinds vanmorgen negen uur, toen Von Hinden burg stierf, zijn opvolger Adolf Hitler is. De Duitsche Rijksregeering maakt, zooals men weet, op eigen houtje nieuwe wetten en de Constitutie van Weimar, waaronder Von Hin denburg gekozen werd. is nog slechts een va ge herinnering uit het verleden. Hitler is dus thans Rijkskanselier en Rijks president beide. Het houden van een volks stemming is overbodig, want de nieuwe wet heeft de functies al vereenigd en hem al be noemd.* Wel rijst onmiddellijk de gedachte, dat het voortbestaan van deze beide hoogste ambten naast elkaar vrijwel overbodig is, als ze door één persoon worden bekleed. Men zou er dus één nieuwen titel voor in de plaats kunnen stellen, en daaraan dan desnoods nog een volksstemming kunnen verbinden, ter meer dere emphase. Men vergeve mij de vergelij king met Napoleon I, als ik eraan herinner dat deze via den titel „Eerste Consul" het kei zerschap veroverde. Napoleon III was eerst gedurende vier jaar president van de Repu bliek, en de vergelijking gaat niet zoo best op omdat hij een prins en troonpretendent was. Trouwens: zijn oom, de Groote Keizer, stamde in elk geval uit een oud-adellijk ge slacht, terwijl Hitler, die zijn loopbaan als stucadoor begon, de zoon van een kleinen douane-ambtenaar was. Natuurlijk zouden de Nazi's een nieuwen vorstentitel kunnen bedenken. De Engelsche correspondenten in Berlijn seinden eergiste ren, dat men den titel „Volkskeize." overwoog maar dat denkbeeld later weer scheen te hebben losgelaten. Zou de Reichswehr zooiets dulden? Hoe het ook zij: de blijvende vereeniging van een Rijkspresidentschap en een Rijkskan selierschap in één persoon schijnt onaanneme lijk. Zou Hitier den grooten zet op het merk waardige Duitsche politieke schaakbord aan durven, waarbij hij de monarchale wenschen van zoovele Duitschers tracht te vervullen door zichzelf tot keizer uit te laten roepen? Keizer Adolf I? Men kan alleen zeggen, dat de mogelijkheid op dit oogenblik schijnt te bestaan. Profetee- ren is iets anders. Maar als die mogelijkheid vandaag of morgen al hevig ontkend wordt sluit dat nog geenszins de kans uit, dat zij binnen enkele weken tot werkelijkheid wordt. Daar zijn ook historische voorbeelden van Alleen herhaal ik maar weer: hoe komt Duitschland uit zijn economische moeilijk heden? R. P. WIJZIGT SCHUSCHNïGG DE BINNENLAND- SCHE POLITIEK? WEENEN, Augustus (V. D.) In verschil lende kringen acht men de waarschijnlijkheid groot, dat de nieuwe Oostenrijksche regeering een belangrijke wijziging zal doorvoeren in de algemeene politiek, aangezien bondskanselier Schuschnigg het noodzakelijk zal achten, de neutraliteit der socialisten te verwerven, met welk doel hij zou overwegen verschillende par tijleiders, die sedert Februari in arrest zitten, reeds zeer spoedig op vrije voeten te stellen. Weliswaar zal er geen sprake van zijn, dat ae socialisten zouden worden uitgenoodigd deel te nemen aan de regeering, doch men zal er toch in ieder geval krachtig naar streven hun passieve goedkeuring te verkrijgen in den strijd tegen de nationaal-socialisten. Veertiendaagsche rouw van volk en leger. Een staatsbegrafenis. Ex-keizer Wilhelm betuigt zijn deelneming. BERLIJN, 2 Augustus (V.D.) Heden morgen om 9.25 uur braken alle Duitsche zen ders tegelijk hun uitzendingen af. Op dat mo ment was het overlijdensbericht van president Von Hindenburg uit Neudeck te Berlijn aange komen Alle zenders schakelden over op Ber lijn. Van daar uit deelde rijksminister dr. Goeb- bels het Duitsche volk mede, dat Von Hinden burg het tijdelijke met het eeuwige had ver wisseld Daarna zwegen de zenders. Een half uur later deelde rijksminister dr. Goebbels de wet mede, waarbij de functies van rijks president en van rijkskanselier worden samen gesmolten, zoodat Hitier dus rijkspresident is. Voorts maakte Goebbels een wet bekend be treffende de staatsbegrafenis van den over leden generaal-veldmaarschalk en verder een verordening van den rijksweerminister, waar bij een rouw van veertien dagen voor alle offi cieren der weermacht wordt afgekondigd, een verordening van den rijksminister van bin- nenlandsche zaken en van den rijksminister voor volksvoorlichting en propaganda, waarin een volksrouw van veertien dagen wordt be paald en verder een verordening van den plaatsvervanger van Hitier. bet' effende een rouw van veertien dagen voor alle partij-in stanties, benevens een oproep van den rijks weerminister en van den overste-generaal tot de weermacht. Deze bekendmakingen werden beëindigd met het lied: „Ich hat' einen Ka meraden". BERLIJN, 2 Augustus (V.D.) Het Rijks kabinet heeft de volgende wet inzake de staatsbegrafenis van Rijkspresident generaal- veldmaarschalk Von Hindenburg aangenomen: Par. 1. Den overleden Rijkspresident gene raal-veldmaarschalk Von Hindenburg bereidt het Duitsche volk een staatsbegrafenis. Par. 2. De betrokken ministers worden be last met de uitvoering van de staatsbegrafenis. DOORN, 2 Augustus. De ex-Keizer heeft den zoon van Rijkspresident Von Hindenburg, overste Von Hindenburg, in verband met het overlijden van den Rijkspresident generaal- veldmaarschalk een telegram gezonden, dat in vertaling aldus luidt: „De Keizerin en ik treuren met bewogen hart met u en het geheele Duitsche volk. Een door God buitengewoon rijk gezegend leven heeft zijn vervulling gevonden. De Kroonprins zal den vereeuwigden held van Tannenberg in Neudeck onzen laatsten groet overbrengen. w.g. WTLIHEUM i.r. De ex-Keizer heeft omstreeks half elf of ficieus en tegen 11 uur officieel het bericht ontvangen van den dood van Von Hindenburg. Hij weigerde verder ook maar het geringste commentaar te leveren. Jhr. de Graeff bij den Duitschen gezant. DEN HAAG. 2 Augustus. Dadelijk na de ontvangst van het officieele overlijdensbericht van den Duitschen Rijkspresident Von Hin denburg werden aan het gebouw van de Duit sche legatie aan den Langen Vijverberg de zwart-wit-roode vlag en de hakenkruisvlag halfstok uitgestoken. Ook delegaties van andere landen vlaggen ten teeken van rouw halfstok.. Bij het Duit sche gezantschap liggen registers ter teeke- ning. Velen maakten reeds in de ochtenduren gebruik van deze gelegenheid om hun deel neming te betuigen. Heden voormiddag begaf de minister van Buitenlandsche Zaken, jhr. De Graeff, zich naar het gebouw van de Duitsche legatie tot het brengen van een be zoek van rouwbeklag namens de regeering bij den Duitschen gezant. Gemeld wordt nog, dat Hitler, die gisteren naar Neudeck gevlogen is. den Rijkspresident des avonds heeft bezocht. Von Hindenburg herkende den kanselier en dankte hem voor zijn bezoek. Daarna viel hij in een rustigen slaap. Vanmorgen om 5 uur werd de familie aan het ziekbed van den rijkspresident geroepen. Von Hindenburg herkende toen echter nie mand meer. Eed van trouw van de Rijksweer aan Hitier BERLIJN 2 Augustus 'D.N.B De rijks minister van de Rijksweer. generaal-overste Von Blomberg heeft bevolen, dat het leger onmiddellijk den eed van trouw aan Hitier moet afleggen De eedsformule luidt als volgt: ..Ik zweer bij God dezen heiligen eed. dat ik den Leider van het Duitsche Rijk en Volk Adolf Hitler, den opperbevelhebber van de weermacht, onvoorwaardelijk gehoorzaam heid zal betoonen en als een dapper soldaat bereid wil zijn. voor dezen eed mijn leven over te hebben". Na het afleggen van deze eed zal een Hurrah" worden uitgebracht op den nieu I wen opperbevelhebber, waarna beide volks liederen zullen weerklinken. HINDENBURG EN HITLER GIFT VAN DE KONINGIN. De Koningin heeft een gift ter besch: gesteld voor den arbeid van de vereenig., voor christelijke vacantiescholen te Amster dam. wordt Rijkspresident. Kanselierschap en presidentschap in één hand. Er wordt geen volksstemming gehouden. BERLIJN, 2 Augustus (VT>.) De Rijks regeering heeft de volgende wet aangenomen en afgekondigd: Par. 1. De functie van Rijkspresident wordt vereenigd met die van Rijkskanselier. Dienten gevolge gaan de tot dusver door den Rijks president uitgeoefende functies over op den leider en Rijkskanselier Adolf Hitler. Hij be paalt zijn plaatsvervanger. Par. 2. Deze wet wordt van kracht van het oogenblik van het overlijden van Rijkspresi dent Von Hindenbrug af. Het jubileum van ir. W. J. Burgersdijk. Hartelijke huldiging door het personeel. De huldigingssamenkomsten. Woensdag be legd door het personeel der Noord-Zuld-Hol- landsche Tramweg Maatschappij ter eere van zijn Directeur. Ir. W. J. Burgersdijk, naar aanleiding van diens 25-jarig ambtsjubileum droegen een zeer hartelijk en feestelijk ka rakter. De bijeenkomsten zijn gehouden in de auto busgarage der Maatschappij op het remise terrein aan de Leidschevaart. welke voor deze bijzondere gelegenheid door het personeel zeer smaakvol versierd was. Nadat de heer en mevrouw Burgersdijk en familie in de ochtendsamenkomst onder de feesttonen van de gezamenlijke muziekkorp sen der N.Z.H. waren ingehaald, werd door verscheidene sprekers het woord gevoerd. Er werden ook geschenken aangeboden. De voorzitter van het personeelcomité, die het eerst het woord voerde, wees er in het bijzonder op, dat de heer Burgersdijk door zijn zorgen voor het personeel o.a. het tot stand brengen van het Pensionfonds, den dank van het personeel verdient. Dr. H. van Manen, president-commissaris der Maatschappij, die daarna namens com missarissen den jubilaris op zeer waardeeren- de wijze toesprak, eindigde zijn rede met den wensch, dat de heer Burgersdijk nog vele jaren de leiding van het bedrijf in handen zal hebben. Vele andere sprekers, onder wie de voorzit ter van het jubileumfonds, ir. B Nugteren. namens de afdeelingschefs der maatschappij, vertegenwoordigers van personeelvereenigingen en vakorganisaties voerden daarna nog het woord. De chef van de Exploitatie Haarlem, ir W. A. E. van Geuns. had voor deze gelegenheid een specialen JBurgersdyk-Jubileummarsch" gecomponeerd, die onder persoonlijke leiding van den heer Van Geuns door de gezamen lijke muziekkorpsen der N.Z.H. ten gehoore werd gebracht. De heer Burgersdijk merkte in zijn slot woord op. dat hij de gevraagde soberheid ten opzichten van de geschenken wel ecnigszins overschreden achtte, doch dat hij zeer dank baar was voor de aan hem en zijn echtge- noote gebrachte hulde. In de avontisamenkomst werden o.a. eenige alleraardigste tableaux, welke betrekking had den op het bedrijf, door kinderen van het per soneel opgevoerd. De opzichter van de maatschappij, de heer Hollants, die een zoo belangrijk aandeel in het slagen van de tableaux en de versiering heeft gehad, verdient daarvoor alle hulde. Een schat van ingekomen bloemstukken gaf aan het geheel een feestelijken indruk. Ook te zijnen huize mocht de heer Bur gersdijk vele blijken van belangstelling ont vangen. o-a. in den vorm van bloemstukken en schriftelijke felicitaties. Velen kwamen hem persoonlijk geluk wenschen. VON HINDENBURG IS HEDENMORGEN 9 UUR OP 86 JARIGEN LEEFTIJD TE NEU DECK OVERLEDEN. pag. 3 DE FUNCTIES VAN RIJKS PRESIDENT EN RIJKSKANSELIER VAN HET DIITSCIIE RIJK ZIJN VEREENIGD. pag. 1 De toestand in Oostenrijk; dr. Rintelen's mi- nisterlijst gevonden. pag. 4 Schuschnigg en Starhemberg naar Mussolini. pag. 4 In Zuid-Slavio bevinden zich thans driedui zend Oostenrijksche vluchtelingen. nag. 4 B. en \V. van Bussum verzetten zich tegen de bedrijfspolitiek van het 1». E. N. pag 6 Japan heeft een derde van den totalen import in Ncd. Indië. pag 6 Een delegatie van Sovjetvrienden is aan de Duitsche grens aangehouden. pag. De uitbreiding van de Britsche luchtmacht. pag- 2 Er is nieuwe teeltoverdrachtbeschikking ten aanzien van bloembollen te verwachten. pag. 6 De Flamingo's maken een goede kans op een overwinning tegen dc Free Foresters. pag. II ARTIKELEN. ENZ. R. P.: Von Hindenburg f pag- 1 Van onzen Parijschen correspondent: De ver oordeeling van „Philibert." pag. 4 Van onzen Londenschen correspondent: Het toonecl te Londen. pag. 11 J. II. de Bois Litteraire kantteekeingen. pag. 7 K. de Jong: N.V. Italiaansche Opera. pag. 7 Sport in 't kort. pag. 9 Schaakrubriek. pag- 9 A. J. C. VI.: Boven dc daken van Haarlem. Maritiem verdrag met Japan? Voorstel van onze regeering. Dc Nederlandsche gezant te Tokio heeft Woensdag een bezoek gebracht aan den Ja- panschcn minister van Buitenlandsche Za ken Hirota. Hij heeft een voorstel overhan digd tot het sluiten van een maritiem ver drag tusschen de beide regeeringen', ter uit breiding van de bestaande scheepvaartover eenkomsten. die tusschen de maatschappijen zijn gesloten. Men verwacht dat de Japansche regeering dit voorstel in gunstige overweging zal nemen. Het Vaderland meldt nog over de aange legenheid: Naar wij van welingelichte zijde vernemen is het de bedoeling, tusschen de Nedcrlandsche en Japansche regeeringen een overeenkomst inzake de scheepvaartaangelegenheden tot stand te brengen, als onderdeel van het han delsverdrag waarover thans te Batavia de be sprekingen gaande zijn. Hierbij komt. naar wij vernamen, o.m de vraag ter sprake om een cenlgszins redelijke vracht verdeeling te krijgen ten aanzien van de goederen die door Japan en Ned.-Indie naar de wederzijdsche havens worden verscheept. HAÏTI ZELFSTANDIG. FORTE AU PRINCE. 2 Augustus (V. D Na een occupatie van negentien jaren door de Ver Staten Is Haïti gisteren weer zelfstan dig geworden. Er is een korte plechtigheid ge houden. waarin het opperbevel over het leger van Harti in handen werd gelegd van Ha'i- tiaansche officieren. Het geheimzinnig geval in de Gen. Cronjéstraat. Het schot zou niet daar. doch te Amsterdam gelost zijn! Onze lezers zullen zich herinneren, dat een dame uit Amsterdam aan een redacteur van het Persbureau Vaz Dias had medegedeeld, dat iemand toen zij in de Generaal Cronjé straat met haar auto reed. eer. revolver schot in de voorruit had gelost. Den volgen der. dag kwam zij met die auto bij het Haar- lemsche politiebureau, waar men meende te moeten constateeren. dat de ruit niet door een revolverschot, maar door een steentje beschadigd was. Intusschen heeft de Amsterdamsche poli tie op verzoek van de Haarlemsche politie het onderzoek voortgezet. Als resultaat daar van wordt nu medegedeeld, dat een 16-jarige jongen, die naast de dame ln de auto geze ten had. verklaard heeft, dat het „geval" niet in de Generaal Cronjéstraat heeft plaats gehad, maar op den Hoofdweg te Amster dam. Daar hoorde hij plotseling een slag op de voorruit, die beschadigd werd. De be wuste dame heeft daarop naar de Haarlem- sche politie ons mededeelt, zonder opgaaf van redenen verklaard dat het niet in de Ge neraal Cronjéstraat heeft plaats gehad. Wat er nu wél precies Is gebeurd ?rtelt de geschiedenis niet.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1934 | | pagina 1