Brsndweerjubilé.
Hei BeiakQti\ksU
52e Jaargang No. 15685
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Maandag 13 Augustus 1934
HAARLEMS DAGBLAD
Directie: P. W. PEEREBOOM
en ROBERT PEEREBOOM.
UITGAVE LOÜRENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR
COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V.
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
ABONNEMENTEN: per week 0.25, per maand ƒ1.10, per 3 maanden
ƒ3.25, franco per post 3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week 0.05, p. maand 0.22, p. 3 mnd. 0.65, franco p. post 0.72J4.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos-: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810
ADVERTENTIëN: 1—5 regels ƒ1.75, elke regel meer ƒ0.35. Reclames
ƒ0.60 per regel Reductie bij abonnement. Vraag en aanbod 14 regels
ƒ0.60, elke regel meer ƒ0.15, buiten Arrondissement dubbele prijs. Onze
Groentjes 13 regels ƒ0.30, elke regel meer ƒ0.10, uitsluitend a' contant
Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnés. Levenslange ongeschiktheid 600.-, Overlijden 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog 400.-, Duim 250.-, Wijsvinger 150.-, Elke andere vinger 50.-, Arm- of Beenbreuk 100.-.
Idem voor Abonnés op het Geïllustreerd Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid ƒ2000.-, Overlijden ƒ600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog 400 -, Verlies Duim ƒ75.-, Verlies Wijsvinger 75.-. Verlies andere vinger ƒ30.-.
Alles indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TIEN BLADZIJDEN.
HAARLEM, 13 Augustus.
Dr. H- P. Berlage.
Dat het heengaan van dr. H. P Berlage ons
een groot Nederlander doet verliezen beseft
niet alleen „de wereld van de bouwkunst"
maar ook iedere leek. Berlage, die den hoogen
leeftijd van 78 jaar heeft bereikt, was niet
alleen een bouwmeester met buitengewone
gaven maar ook een man van ongewone geest
kracht en moed. Die eigenschappen alleen
konden hem, bij zijn gaven, ertoe in staat stel
len als vernieuwer van onze bouwkunst, als de
profeet en leider van een nieuw tijdperk op
te treden. Hij heeft een zoo grooten invloed op
ons aller schoonheidsbegrip doen gelden dat
zijn beteekenis niet overschat kan worden.
Vermoedelijk onderschatten wij allen die. be
teekenis nog, en zal pas een latere generatie
de revolutie in de Nederlandsche archi
tectuur, die hij ingeluid en geleid heeft, ge
heel kunnen overzien. Een groote litteraire
hervorming als die van de Tachtigers, een
groote nieuwe beweging in de schilderkunst,
zelfs in de muziek laat nog zeer velen onbe
roerd, dringt in haar aanvangsjaren slechts
door tot het besef van een minderheid, een
élite. Maar de groote architecturale hervor
ming openbaart zich veel sneller aan het ge-
heele volk, en die snelheid neemt toe naar
mate zij zich eerder in groote openbare gebou
wen uit.
De Amsterdamsche Beurs moet daarom het
kardinale beslissende oogenblik in Berlage's
leven-als-bouwmeester zijn geweest. Dat hij
een ondernemende durver als de latere hoog
leeraar en minister mr. M. W. F. Treub in Am
sterdam naast zich vond, die hem steunde in
zijn projecten, was een gelukkige omstandig
heid die hem zijn groote kans bood. Er stak
een storm van verontwaardiging op in de
eerste jaren dezer eeuw, toen de nieuwe Beurs
gebouwd werd, en die storm was allerminst
geluwd ten tijde van de opening (1903).
Het schijnt nu onbegrijpelijk dat men deze
machtige schepping toen als schandalig lee-
lijk, als een kazerne, als een gevangenis be
titelde. Het wordt toch ietwat begrijpelijker
als men zich en de voorbeelden zijn er
nog ruimschoots van over, zoodat het niet
zoo moeilijk is in herinnering brengt hoe
armelijk, saai en duf de overgroote meerder
heid van de architectuur der tachtiger en
negentiger jaren geweest was. Een reus ver
scheen temidden van lilliputters, en zette
hun zijn inzichten voor en liet ze verrijzen
tot een machtig bouwwerk, dat zij niet ne-
geeren konden. Velen hadden Van Deyssel,
Kloos, Gorter, van Eeden kunnen negeeren....
maar zij konden de Beurs van Berlage niet
over het hoofd zien.
Ook deze man kon niet dan door strijd tot
overwinning komen. Hij heeft een rijk en
zeker een benijdenswaard bestaan gehad door
dat die overwinning hem tenvolle gewerd en
de volledige erkenning van zijn arbeid hem
ten deel viel. In het eeredoctoraat, hem reeds
in 1911 door de Groningsche Universiteit ver
leend, en in tallooze andere uitingen van
respect en bewondering verwierf hij die er
kenning. Hij aanvaardde haar met dankbaar
heid en overigens met de rust, die hem ook
in de dagen van strijd had gekenmerkt. En
zette zijn arbeid voort.
Berlage heeft kunnen doorwerken tot het
allerlaatst. Zijn jongste schepping, het Haag-
sche Gemeentemuseum, is op dit moment vrij
wel voltooid.
Hij was een man van groote algemeene be
langstelling, en wellicht was zijn meest groot-
sche conceptie die van een zijner onuitgevoer
de werken: het „Pantheon der Menschheid
dat bewijst dat zijn gedachten een nog veel
hooger vlucht namen dan in hetgeen hij ma
terieel heeft kunnen verwerkelijken. Even
min als andere grooten heeft Berlage al zij'n
iliusies kunnen verwezenlijken, en de groot
ste moeten laten varen. Hetgeen niet wil
zeggen dat hij als een der pioniers voor een
betere, minder-verdwaasde samenleving, waar
in de massaslachting althans uitgeroeid zou
zijn, geen voorbereidend werk van blijvende
waarde heeft verricht.
Wij Nederlanders, die hem het naast ston
den, hebben alle reden hem zeer dankbaar
te zijn voor het zeer vele, door hem in een
rijk en lang leven gewrocht. Een leven dat
er moge in dezen treurigen tijd aan her
innerd worden beheerscht werd door het
Ideaal en door den Moed, en dat daarom
scheppingen van blijvende waarde heeft
voortgebracht en leiding gegeven aan vele
andere levens.
Een waarlijk groot man is heengegaan.
R. P.
Pionier der moderne bouw
kunst".
Times herdenkt dr. Berlage.
LONDEN, 13 Augustus (V. D.) Naar aan
leiding van het overlijdingsbericht van dr.
H. P."Berlage wijdt de ..Times" een artikel
aan den beroemden Nederlandschen archi
tect en herinnert aan zijn wereldreputatie
als pioniier der moderne bouwkunst. Als zoo
danig was hij de eerste modernist, die de Ko-
mklijke gouden medaille voor architectuur
ontving, die de Koning hem in 1932 toe
kende voor zijn verdiensten voor de archi
tectuur en de stadsuitbreiding.
53 SLACHTOFFERS IN EEN WEEK.
NEW-YORK. 11 Aug. De hittegolf in het
Westen van Midden Amerika eischte 53 slacht
offers. (V.D.)
Werkloosheidsbestrijding te
Haarlem.
De 3-daagschc werkweek.
Zooals men weet werden bij enkele gemeente
diensten te Haarlem, ter bestrijding der werk
loosheid, werkloozen aangesteld om 3 dagen
per week te werken tegen een loon van onge
veer 15 gulden.
Nu de loonen van het gemeentepersoneel
verlaagd zijn, moeten deze arbeiders langer
werken. Zij moeten nu om bij het verlaagde
loon van de 15 gulden te komen den vierden
dag gedeeltelijk werken. Dit brengt evenwel
eenige moeilijkheden bij de betrokken dien
sten, omdat nu twee dagen per week met een
dubbele ploeg gewerkt moet worden.
De diensten die arbeiders in de 3 daagsche
werkweek hadden aangesteld zijn voorname
lijk de Reiniging en de Hout en de Plantsoenen
Tegen den stank in de
grachten.
Een proef aan de Zomervaart.
Het water in de Zomervaart verspreidde den
laatsten tijd veel stank
Er is nu van gemeentewege een proef ge
nomen met waterverversching. De Zomervaart
bij de speelplaats is afgedamd. Een motor
zuigt het stinkende water over den dam naar
den kant van de Ringvaart, waardoor versch
water uit het Spaarne naar de Zomervaart
stroomt.
De proef moet, voor zoover men er thans
over kan oordeelen, wel gunstige resultaten
opleveren.
Communistische herstel
plannen te Hamburg verijdeld.
Organisatie van 11000 leden.
BERLIJN, 13 Augustus. (V.D.) De „Berliner
Börsenzeitung'' meldt, dat een vooraanstaand
communistisch functionnaris, Walter Duddins,
door het volksgerechtshof te Berlijn tot drie
jaar tuchthuisstraf is veroordeeld wegens
voorbereiding van hoogverraad. Volgens den
procureur-generaal was Duddins een der ge
vaarlijkste vertegenwoordigers der K. p. D. in
Duitschland en leider van het district Groot-
Thüringen geweest. Hij zou in Hamburg de
communistische partij illegaal hebben her
steld en er in zijn geslaagd binnen korten tijd
weer 11.000 leden in deze illegale organisatie
bijeen te brengen.
Udet landt op het Junkfrau-
Joch.
Met vliegtuig op ski's.
ZUERICH 13 Aug. 'Reuter.) De bekende
Duitsche vlieger Ernst Udet is er in geslaagd
met zijn vliegtuig, dat van ski's was voorzien,
op de hoogste vlakte van het Junkfrau-Joch
te landen. Hij heeft aldaar een film ppgeno-
men en is na eenige uren weer vlot gestart
en naar Bern teruggevlogen.
Machado's val „gevierd".
Met bomaanslagen en stakingen.
HAVANNA, 13 Augustus (V.D.) De eerste ver
jaardag van de revolutie, waardoor president
Machado werd verdreven, is gisteren begon
nen met een algemeene verkeersstaking en
talrijke bomaanslagen. Een der bommen ont
plofte in de Nationaal Politieke Club. Twee
vrouwen werden ernstig gewond. De arbeid Is
hielden als sympathiebetuiging met de sta
kende verkeersarbeiders een groote betooging.
Serie inbraken in villa's
opgehelderd?
Vermoedelijke dader in arrest.
Zaterdagmiddag is van Wassenaar naar
Bloemendaal getransporteerd de Duitsche
machinist H„ die te Wassenaar door de poli
tie is aangehouden, als verdacht van inbra
ken in verschillende villa's aldaar, waarbij
sieraden ter gezamenlijke waarde van onge
veer f 3000 werden gestolen.
De Bloemendaalsche politie verdenkt H.
van een serie inbraken in eenige villa's te
Bloemendaal waarbij eveneens sieraden van
groote waarde werden ontvreemd.
De man' ontkent, maar de politie meent
sterke aanwijzingen te hebben.
Het onderzoek is nog in gang.
Deel der Amsterdamsche taxi
chauffeurs in staking.
Geschil over een ontslag.
Wegens een aan een der chauffeurs van
de Entam te Amsterdam verleend ontslag,
zijn aïle chauffeurs van deze onderneming
.n staking gegaan
De stakenden die gevormd werden door de
uit 76 man bestaande nachtploeg van de En-
tam hebben Zondagmorgen* te zes uur hun
collega's van de dagploeg, een zestigtal per
sonen, afgewacht om hen van het gebeurde
op de hoogte te stellen. De onmiddellijke aan
leiding tot de staking is het feit geweest,
dat de directie der Entam aan een harer
chauffeurs met uitbetaling van een week
loon ontslag had gegeven op grond, dat deze
man door middel van pamfletten, die gericht
waren tegen de leiding van het bedrijf, on
rust teweeg trachtte te brengen onder het
rijdend personeel. De dagploeg van de Entam
die, toen zij Zondagmorgen opkwam nog van
niets wist, werd er van in kennis gesteld dat
in „Handwerkersvriendenkring", over het
conflict een vergadering zou worden gehou
den. Inmiddels was onder de andere chauf
feurs van het statlonneercnd taxibedrijf, n.l.
die van de Atax en van het kleinbedrijf een
pamflet verspreid, waarin zij werden opge.
wekt zich met de stakers solidair te ver
klaren.
In dit pamflet wordt het uitbreken van
het conflict, naast gemeld ontslag, vooral aan
de politie geweten, aangezien van deze zijde
herhaaldelijk aanmerking is gemaakt op de
uniformen van de chauffeurs, hetgeen door
laatstgenoemden niet wordt geaccepteerd.
Na de vergadering in „Handwerkersvrien
denkring" is ook de dagploeg in staking ge
gaan. Ook bij een andere onderneming ont.
stond een geschil, dat echter spoedig werd
bijgelegd.
Machinegeweren als
kinderspeelgoed.
Jeugd „opleiding" in Sovjet Rusland.
MOSKOU, 13 Augustus (V. D.) Een Mos
kovische wapenfabriek heeft een model van
een machinegeweer van het systeem Djagte-
rew als kinderspeelgoed in den handel "ge
bracht. Het model is een juiste* copie van
het werkelijke machinegeweer en is bedoeld
om de leden der Russische jeugdclubs net
bedienen van een machinegeweer te leeren.
In den loop van September zullen de Mos-
kousche kinderclubs 100 van deze modellen
krijgen.
SPAANSCIÏE BURGEMEESTER
GEARRESTEERD.
MADRID. 13 Augustus iV.D.» Wegens deel
neming aan de verkiezingen van een Baskische
provinciale commissie die door de regeering
onwettig was verklaard, zijn gisteren in de
provincie Biscaye verscheidene burgemeesters
gearresteerd, onder wie ook de burgemeesters
van San Sebastian en Bilbao.
Twee beelden betrekking hebbende op de haringvisscherij, welke momenteel
weer in vollen gang is,
(De Amsterdamsche brandweer
zal 15 Augustus 60 jaar bestaan).
Tóen ik van dit jubileum
Van de hoofdstadbrandweer las,
Dacht ik dadelijk: die tijding
Komt me nu eens goed van pas.
Daardoor krijg 'k het buitenkansje.
Dat ik eens wat zeggen kan,
Aan 't adres, zoo hier als elders,
Van den stoeren brandweerman.
Eigenaardig, dat hun vak maakt.
Dat zij steeds in 't brandpunt staan
En, hoewel het dichtst bij 't vuur zijnd,
Ongemerkt hun wegen gaan.
In hun strijdvuur bij den vuurstrijd.
Gunnen zij zich weinig rust,
Als zij nog zoo vurig blusschen,
Blijft hun ijver ongebluscht.
Ook al krijg ik (in vertrouwen)
Hen niet gaarne op mijn dak.
Ook al wensch 'k hun voor de toekomst
Louter slapte in hun vak:
Ook al zijn zij steeds de oorzaak,
Van een massa nattigheid,
'k Voel behoefte aan een loflied.
Aan den brandweerman gewijd.
Aan die brave slangenmenschen
Die steeds vaardig moeten staan,
Om ons uit den brand te helpen
En voor ons door 't vuur te gaan.
'k Weet niet of er feestgevierd wordt
Bij dit brandweer jubilé.
Maar als ik de regisseur was.
Wist ik wel, hoe ik het dée.
'k Gaf hun brandewijn en vuurwerk
En sigaren in den zin,
Steek er. voor de variatie,
Nu den brand ook maar eens in.
P. GASUS.
„Men verniele de natuur niet".
Beroep van den heer Bergsma in de
A. N. W. B.-vergadering.
Zaterdagmorgen hebben de deelnemers, on
geveer 100 in getal, aan de jaarvergadering
van de A.N.W.B. Toeristenbond voor Neder
land een wandeltocht door Zwolle gemaakt,
welke georganiseerd was door de V.V.V. i i
In de Harmonie werd daarna namens dt
V.V V. het gezelschap een kopje koffie aange
boden. Mr. Camper Cremers heeft namens het
Dagelijksch Bestuur van de A.NAV.B. de V.V.V.
dank gebracht voor de ontvangst en het ge
leide.
Het gezelschap werd vervolgens per autobus
naar het Katerveerhuis gereden, waar de
lunch werd gebruikt. Na afloop van deze
lunch is het bestuur van de A.N.W.B. Toeris-
tenbond voor Nederland door het gemeentebe
stuur op het stadhuis ontvangen en daarbij
toegesproken door den loco-burgemeester, den
heer Tellegen, die met groote waardeering ge
tuigde van het groote en veelzijdige werk van
den A.N.W.B. i
De heer Edo J. Bergsma, voorzitter van de
A.N.W.B. heeft daarna een woord van dank
gesproken en de aangename samenwerking
tusschen de A.N.W.B. en de autoriteiten ge
memoreerd. waarbij hij tevens gewaagde van
het werk, dat door den Bond in de laatste
jaren vooral ook op het gebied van het behoud
van het natuurschoon, is verricht.
Aan het slot van de algemeene vergadering
heeft de voorzitter de heer Edo J. Bergsma
een rede gehouden, waarin hij er op aan
drong de A.N.W.B.-historie vast te leggen.
Voortgaande zeide de heer Bergsma. dat de
A.N.W.B. reeds lang de aandacht heeft gege
ven aan het luchttoerisme, dat een snellen
groei en een grootsche toekomst kent.
Tenslotte besprak de heer Bergsma nog het
toerisme te voet. dat toch altijd nieuw is. altijd
goed en nu meer noodig dan ooit, meer waard
behartigd, vooruitgebracht, gemakkelijk ge
maakt. verzorgd te worden. Toerisme per rij
wiel, toerisme te paard, vooral toerisme te
water, maar boven alles toerisme te voet geeft
rust, sterkt lichaam en ziel, verkwikt, geeft
nieuwe denkkracht, gemoedsrust, verlichting
van zorg.
Spr. deed een beroep op allen in den lande
mede te werken opdat de natuur niet worde
besmeurd en vernield, maar worde gemaakt
tot een zuivere, tot de nobelste genieting van
ons volk.
Spr. deed een beroep op de vergadering
samen, te werken voor den bloei van den Toe
ristenbond, voor den bloei en groei van den
A.N.W.B.
EXAMEN HOOFDAKTE.
Haarlem, 11 Aug. Geëxamineerd vrouwel.
cand. Geslaagd de dames: J. C Herstel, St.
Maarten; J. Meyers. West-Terschelling; A. M.
Nelis, Alkmaar; A. M. L. van Os, Wijk aan
Duin; W. H. Postema. Ouderkerk a. d. Am-
stel; D. Bakker, Abbekcrk.
AFGEKEURD VLEESCH AFGELEVERD.
Wegens het invoeren en afleveren van af
gekeurd vleesch is de vrachtrijder J. F. H. uit
Beemster bekeurd. De voorraad is in beslag
genomen.
EEN ECHTPAAR SLAAGS GERAAKT.
In de Popelingstraat kreeg Zaterdagavond
een man ruzie met zijn vrouw. Bij deze tw I
liep de vrouw.een kleine wonde op, die in het
Sint Elisabeth's Gasthuis is verbonden.
Starhemberg; zou met Mussolini besprekingen
voeren over reorganisatie van de Heimwehr,
waarvan de kosten door Italië gefinancierd
zouden worden.
pag. 9
De vroegere Oostenrijkschc Nazileiders Ila-
bicht en Fraucnfeld zouden in Duitschland
gearresteerd zijn.
pag 8
Millioenen Chineesche boeren door den hon
gerdood bedreigd.
pag. 8
De reddingsexpeditie van Klein Amerika heeft
Byrd bereikt.
pag. 8
Bij een spoorwegongeluk te Avignon, zijn 8
personen gedood en 55 gewond.
pag. 8
Een spoorwegongeluk bij Hallc eischte twee
dooden en 160 gewonden.
pag. 8
De groote Nederlandsche bouwmeester dr. H.
P. Berlage is te Den Haag op 78-jarigen
leeftijd overleden.
pag. 7
Duitsche kommiezen hebben op Ncderlandsch
gebied een Duitschcr beschoten.
pag 7
Bij de handelsbesprekingen te Batavia zijn een
aantal misverstanden tusschen Nederland
en Japan weggenomen.
pag. 7
De crisispostzegels brachten volgens de voor-
loopige cijfers 62 mille op.
pag 7
Het Nedcrlandsch Cricket-Elftal wint van de
Harrow Wanderers.
pag. 5
Een super-athletiekdag in het Stadion.
pag 6
De wereldkampioenschappen wiclrijden te
Leipzig. Van Egmond stelt teleur. Scherens
kampioen der profsprinters, Poïa der ama
teurs.
pag. 4
Laatste berichten.
pag. 2
ARTIKELEN, ENZ.
Een tweede soort geval-Spansicr?
pag. 7
R. P.: Dr. H. P. Berlage.
pag 1
Ter voorkoming van verkeerde gevolg
trekkingen deelt de Directie van do
Winkelvereeniging „EIGEN HULP",
Haarlem en Omstreken mede, dat zij in
geen betrekking staat tot eenige elders
gevestigde zaak, die den naam „EIGEN
HULP" draagt.
De Directie voornoemd.
(Adv. Ingez. Med.)
Faillissement der N.V.
Atalanta nietig verklaard.
Raad van Arbeid in de kosten veroordeeld.
AMSTERDAM. 13 Augustus. Het ge
rechtshof alhier vernietigde in zijn arrest
van heden het faillissement van de drukkerij
N.V. Atalanta, waar „DeTribune" werd gedrukt
hetwelk door de rechtbank was uitgesproken.
De Raad van Arbeid, de aanvrager van het
faillissement, mist. aldus overwoog het hof,
de bevoegdheid het faillissement aan te vra
gen. De vordering betrof deels de uitvoering
van de ongevallenwet- en deels de uitvoering
van de invaliditeitswet. Voor de beide respec
tievelijke vorderingen geeft dc ongevallenwet,
respectievelijk de invaliditeitswet, de midde
len van executie aan en onder deze middelen
vermeldt de wet niet het aanvragen van fail
lissement.
De Raad van Arbeid werd veroordeeld in
de kosten, begroot op f 200. Het salaris van
den curator werd bepaald op f 350, eveneens
te betalen door den aanvrager.
AMSTERDAM, 13 Augustus. Naar wij ver
nemen heeft de Raad van Arbeid besloten in
cassatie te gaan tegen het arrest van het ge
rechtshof te Amsterdam, waarbij het faillis
sement van de N.V. Atalanta werd opgeheven.
PERSONALIA.
Voor het examen boekhouden van de Ver-
eeniging van Leeraren in de Handelsweten
schappen slaagde onze stadgenoot de heer C.
Zwart.
AANBESTEDING WERKPLAATSEN
GEMEENTEREINIGING.
De directeur van Openbare Werken alhier
heeft heden, Maandagmorgen, ten Stadhuize
aanbesteed:
Perceel I: Het maken van werkplaatsen ten
behoeve van de Gemeentereiniging op een
terrein aan den Oudenweg te Haarlem.
Perceel II: Het verrichten van glas- en veld
werken ten behoeve van in perceel I genoemd
gebouw.
De laagste drie inschrijvers waren:
Voor Perceel I:
N.V. Aannemersmaatschappij Noord-Hol
land te Heemstede 10987.
Firma P. Box en Zn. te Haarlem f lil 10.
N.V. W. Geens Aannemersbedrijf te Aerden-
hout 114*40.
P- ceel II:
J Lucas te Spaarndam 604,—. Firn P. H.
d. Bosch te Haarlem 619.— en J. In
t Veld te Haarlem 65u.
