Een loopkraan.
Het Betoageijkste
52e Jaargang No. 15711
VerscKijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Woensdag 12 September 1934
HAARLEM S DAGBLAD
Directie: P. W. PEEREBOOM
en ROBERT PEEREBOOM.
UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR
COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V.
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM.
ABONNEMENTEN: per week 0.25, per maand ƒ1.10, per 3 maanden
ƒ3.25, franco per post ƒ3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week 0.05, p. maand 0.22, p. 3 mnd. 0.65, franco p. post 0.72J4.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaame 12
Telefoon Nos-: Directie 13882 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810
ADVERTENTlëN15 regels ƒ1.75, elke regel meer ƒ0.35. Reclames
0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag en aanbod 14 regels
ƒ0.60, elke regel meer ƒ0.15, buiten Arrondissement dubbele prijs. Onze
Groentjes 13 regels ƒ0.30, elke regel meer ƒ0.10, uitsluitend a contant
Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnés. Levenslange ongeschiktheid 600.-, Overlijden 600.-, VerUes van Hand, Voet of Oog ƒ400.-. Duim 250.-, Wijsvinger 150.-, Elke andere vinger 50.-. Arm-of Beenbreuk 100.-.
Idem voor Abonnés op het Geïllustreerd Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid ƒ2000.-, Overlijden ƒ600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400 -, Verlies Duim ƒ75.-, Verlies Wijsvinger 75.-. Verües andere vinger ƒ30.-.
Alies indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN.
HAARLEM, 12 September.
Een Groote Knoeiboel.
Dat zal ieder beamen, die de verslagen leest
van het onderzoek inzake de machinaties in
de internationale wapenindustrie. Het is na
tuurlijk niet wettelijk verboden kanonnen,
duikbooten, tanks enz. enz. aan andere lan
den te leveren en de mensehen zijn blijkbaar
nog niet zoo ver. dat zij er bezwaar tegen
hebben in de toekomst door hun eigen natio
naal fabrikaat om zeep geholpen te worden.
Zelfs de vroeger gedane onthullingen omtrent
leveringen over-en-weer tussehen leden der
strijdende partijen gedurende den vorigen
oorlog hebben geen resultaat gehad. Maar nu
blijken nog andere dingen, en'de stukken be
wijzen het ditmaal zwart op wit, terwijl de
excuses van de Amerikaansche wapenindus
trie elen, die hun verklaringen moeten geven,
zeer kennelijk van het type „met een lam
handje" zijn.
Er blijkt dat omkooperij van staatsambte
naren, familieleden van regeeringsautoritei-
ten enz. in verscheidene landen zooiets als een
vaste usance van de wapenindustrie is gewor
den. Als Carse, van de Electric Boat Company,
verklaart dat men dit geen omkooperij maar
noodzakelijke uitgaven moet noemen, en als
Koster, agent van dezelfde maatschappij in
Parijs, beweert dat dergelijk „stoppen" in alle
handelszaken normaal is. dan heeft men met
een een beeld van de sfeer, waarin het heele
gezelschap werkt. Internationale strafwetten
ontbreken helaas, zoodat men deze schoone
„figuur" krijgt: Als een wapenindustriëel amb
tenaren in zijn eigen land omkoopt is hij
strafbaar. Koopt hij ambtenaren in een ander
land om dan doet niemand hem wat. De mo
raal stopt bij de grens.
Kosters bewering omtrent de normaliteit
van omkooperij in alle handelszaken is wel
zeer kras. De verklaring is blijkbaar, dat hij
nooit andere zaken dan deze heeft gedreven.
Als de man zich eens op de hoogte ging stel
len van de werkelijkheid, zou hij tot de voor
hem verbazingwekkende ontdekking komen
dat er in alle takken van industrie en handel
tallooze bedrijfsleiders bestaan die iederen
yorm van omkooperij ver beneden hun per
soonlijke waardigheid en beneden die van hun
firma achten, en er zich nimmer mee inla
ten. Hij zou ontdekken dat deze vele men-
schen niet alleen weigeren ambtenaren in an
dere landen om te koopen, maar ook direc
teuren en employés van de firma's waarmee
zij zaken doen. Wanneer door deze houding
hun wel eens orders ontgaan, omdat een an
der minder scrupuleus is geweest, halen zij de
schouders op en berusten. In de enquête naar
de wapenindustrie blijkt, dat men in die
kringen de omkoopsommen kalmweg op den
prijs zet, en ze dus door den kooper lees:
belastingbetaler laat opbrengen. Dat maakt
de zaak nog erger. De door mij bedoelde men-
schen, tallooze menschen, vinden zooiets ook
al niet normaal, maar noemen het geknoei.
En dat is het rondweg.
Nog veel erger dan de omkooperij is het ont
zettende oorlogsgevaar, dat de wapenindustrie
door haar handelingen schept. Wij weten de
historie-Shearer heeft het afdoende bewezen
dat zij zelfs niet schroomt zich te Genève
te laten vertegenwoordigen om ontwapenings
onderhandelingen in de war te sturen. Het is
volkomen duidelijk geworden (en het onder
zoek te Washington brengt er dagelijks nieuwe
bewijzen voor bij) dat de Stille Kracht van de
wapenindustrie eenvoudig spot met alle po
gingen tot opbouw van de wereld, en haar
défaitisme rustig en stelselmatig blijft toe
passen. Het staat ook vast dat deze methodes
zeer wel direct tot een oorlog kunnen leiden,
waarbij de partijen elkaar natuurlijk weder
zijds met de schuld zullen belasten, en de
grijnzende derde die wérkelijk schuldig is
achter de schermen de winst zal opstrijken.
Dat men dezen ontzettenden wantoestand
moet uitroeien, wil er ooit een kans bestaan
cp het bereiken van den wereldvrede, is zeker.
En ik herhaal dat het eeuwige excuus ,,'t is
altijd zoo geweest" in dit geval volkomen on
zin is, omdat de georganiseerde macht der
internationale wapenindustrie pas sinds eenige
tientallen jaren bestaat. Men zegt dat er al
tijd oorlog is geweest, en de dooddoener is
eenvoudig, maar pas sinds ruim een eeuw
jaagt men de gansche weerbare jeugd dei-
volken tegen elkaar op, en vernietigt stomweg
de volkskracht van gansche naties.
Pas sinds 1914—1918 worden gifgassen toe
gepast en bombardements-vliegtuigen, die
vrouwen en kinderen ver achter het strijd -
front vermoorden om „het moreel van de te
genpartij te schokken." De volgende maal zou
er nog heel wat anders gepresteerd worden
dan zou men het niet meer bij incidenteele
„moreel-schokkerij" behoeven te laten maar
geheele steden kunnen uitmoorden en in de
asch leggen. En sinds eenige tientallen jaren
heeft men een camarilla doen groeien die er
met ijskoud cynisme eenvoudig een interna
tionaal zaakje van maakt!
Minister Cordell Huil heeft met de com
missie gepraat. Eenige regeeringen hebben in
Washington geprotesteerd. Jaja. Maar dat is
te laat. Reeds is geweldige indruk in de we
reld gewekt door deze onthullingen, en geluk
kig is het onderzoek nog niet gestopt. Ge
lukkig zet men het voort. Het blijkt wel hoe
broodnoodig dit is. Meer dan broodnoodig
het leven van onze kinderen kan er direct van
afhangen dat deze practijken thans aan de
kaak gesteld worden en hopelijk nog zullen
leiden tot internationale wetgeving, die ze
uitroeit.
R. P.
MINISTER DECKERS NAAR OVERIJSSEL.
De minister van defensie, vergezeld van zijn
adjudant Tielents, heeft zich heden naar
Overijssel begeven tot het bijwonen van de
oefeningen in den luchtbeschermingsdienst.
Ook de minister van binnenlandsche zaken
JBroont die oefeningen bij.
Weer een nieuwigheid op de
Indië-route.
Privé-telegrammen kunnen aan passagiers
worden gezonden.
Het vertrek van het K.L.M.-vliegtuig
„Ijsvogel", Donderdagmorgen a.s. van Am-
sterdam naar Batavia, brengt een nieuwigheid
j meer. Het zal dan namelijk mogelijk zijn aan
de passagiers, als men hun onderweg in de
lucht nog iets te zeggen heeft, een privé-tele-
grammetje te sturen. De marconist van de
Ijsvogel, de heer S. van der Molen, zal dan
met zijn duplo-radio-installatie zijn best doen,
die particuliere boodschap uit den aether op
te visschen. De resultaten, verkregen bij de
vroeger genomen proeven met soortgelijke
installaties aan boord van de Pelikaan. Rijst-
vogel en Oehoe, zijn van dien aard geweest,
dat men tot bovenvermelden maatregel
meende te kunnen overgaan.
Het is intusschen ook nu nog een proef.
De eventueele telegrammen worden via Koot
wijk den aether in gezonden.
MISS EUROPA 1934. Mej. Esther Toïvonen,
uit Finland, die te Hastings tot schoonheids
koningin van Europa werd „uitgeroepen".
De inbraak in de Spaarnelaan.
Nog iemand aangehouden.
Men zal zich herinneren dat -op Maandag
avond een chauffeur uit Heemstede werd ge
arresteerd. die zich op verdachte wijze met een
koffer gestolen goed in het Zuiderhout park
ophield. De dassen en heerencostuums in de
koffer bleken afkomstig te zijn uit een per
ceel aan de Spaarnelaan. De chauffeur ont
kende eerst iets met deze inbraak uitstaande
te hebben. Hij beweerde thans, dat een kame
raad van hem, een 20-jarig metselaar uit
Heemstede, zich door ruitverbreking op 7 Sept.
toegang verschaft heeft tot de woning aan
de Spaarnelaan en daar gestolen heeft. Deze
metselaar heeft de koffer onder de bladeren
verborgen en aan den chauffeur gevraagd om
de koffer te halen.
De metselaar is door de politie aangehouden
en in bewaring gesteld. Hij ontkent.
Wijziging van de Drankwet.
Verlofbedrijf onder eigen naam en voor
eigen rekening.
De minister van Sociale Zaken, prof. Slote-
maker de Bruine, heeft bij de Tweede Kamer
een wetsontwerp ingediend, tot wijziging der
Drankwet.
In de memorie van toelichting wordt mede
gedeeld, dat door een uitspraak van den Hoo-
gen Raad een der belangrijke doeleinden van
de Drankwet, nl. het tegengaan van de z.g.
verpachtingen, niet ten volle tot gelding kan
komen en de zekerheid bestaat, dat de toe
standen, waaraan ed wetgever in 1931 een
einde heeft willen maken, weer, zij het ten
deele, herleven. Het verdient daarom aanbe
veling de Drankwet zoodanig te wijzigen, dat
buiten twijfel worde gesteld, dat ook degene,'
die op grond van het bezit van een vergun
ning het verlofsbedrijf uitoefent, gehouden is
dat bedrijf uitsluitend op zijn naam en voor
zijn rekening uit te oefenen.
De wijzigingen, in artikel I voorgesteld, heb
ben de strekking dien twijfel uit te sluiten.
De overgangsbepaling beoogt aan verpachters,
en pachters, als hier bedoeld, de gelegenheid
te geven hun verbintenissen zonder overhaas
ting te liquideeren.
Bij artikel 2 wordt gezegd: Nu de gelde
lijke nood heeft gedwongen tot opheffing der
gezondheidscommissies kunnen de artikelen 9.
10 en 56 der Drankwet, welke nog met het be
staan dier commissies rekening houden, niet
ongewijzigd blijven. Het in art. 2 voorgestelde
strekt er toe, de vereischte wijzigingen aan te
brengen.
De N. R. A. wordt gereorgani
seerd.
Overeenstemming tussehen Roosevelt en
Johnson.
HYDEPARK (New York). 11 Sept. (Reuter).
Tijdens een nachtelijke bespreking zijn pre
sident Roosevelt en generaal Johnson het eens
geworden over de beginselen eener onmiddel
lijke reorganisatie en vereenvoudiging van de
N R.A De N.R.A. zal worden ingedeeld op de
zelfde wijze als de federale regeering. d.w.z. zij
zal bestaan uit drie gedeelten: de uitvoerende,
de gerechtelijke en de wetgevende macht.
Johnson zal ook in de toekomst het hoofd zijn
van het uitvoerend orgaan: de gerechtelijke
afdeeling zal zich bezighouden met arbeids
geschillen en vervult de taak der code-admini
strateurs; de wetgevende afdeeling bepaalt de
politiek, welke zal worden gevolgd.
Meer Jnterlocale telefoon
verbindingen.
Haarlem wordt eerder aangesloten.
Het aantal rechtstreeksche telefoongelei
dingen voor interlocale gseprekken van
Haarlem naar andere plaatsen is uitgebreid
met ingang van 4 September. Zoo is het aan
tal telefoongeleidingen naar Den Haag uit
gebreid tot 13, naar Rotterdam tot 12, naar
Utrecht tot 8 en naar Amsterdam tot 40.
Stakingsonlusten in Amerika.
Nationale garde in verscheidene staten
gemobiliseerd.
NEW YORK. 11 Sept. (V.D.) In verband
met de textielstaking hebben weer verschil
lende botsingen plaats gehad tussehen sta
kers eenerzijds en politie en werkwilligen an
derzijds. Bij deze opstootjes zijn talrijke per
sonen gewond.
In Rhode Island, Connecticut en Maine is
de nationale garde gemobiliseerd, daar men
onlusten vreest. Bij een botsing te Saylesville
(Rhode Island) zijn vijf personen gewond. Drie
compagnieën van de garde doen reeds dienst
in het onrustige deel der stad. Te Lancaster
in Pennsyllvanie zijn duizend stakers door de
politie uiteengedreven, nadat vele werkwilligen
door steenworpen waren gewond.
Drieduizend stakers zijn daar in 100 vracht
auto's aangekomen om een groote handschoe
nenfabriek tot sluiting te dwingen. De aanval
is echter vooralsnog uitgebleven, daar de fa
briek bewaakt wordt door 300 nationale gar
disten.
De stakingsleiding heeft- bekend gemaakt,
dat zij de arbitragecommissie een aanbod zal
overhandigen, wanneer gedurende de onder
handelingen de fabrieken worden gesloten. Het
aanbod zou echter ingetrokken worden, wan
neer de fabrieken Dinsdag te 18 uur niet aan
dezen eisch zouden hebben voldaan.
(De Nederlandsche athleet Berger
wordt gehuldigd voor het behalen
van de Europeesche kampioens
titels 100 en 200 Meter hard-
loopen).
De loopmare heeft zich met snelheid
verspreid,
Dat Berger een loop heeft genomen.
Met loopers van andre nationaliteit
En 't eerst aan het eind is gekomen.
Die loopjongen heeft zich daar wel in Turijn,
Eén held in zijn loopbaan bewezen,
En waar in Europa maar sportlieden zijn,
Daar wordt hij als loopkraan geprezen.
Nu kan men wel zeggen: wat geeft ons
dat nou,
Er zijn wel belangrijker daden,
Als Berger nu eens niet zoo hard loopen zou,
Dan zou dat ons land ook niet schaden.
De zaken, die loopen nog steeds achteruit,
Hoe hard of wij menschen ook draven.
En Berger heeft ook niet de crisis gestuit,
Ondanks al zijn hardloopersgaven.
Jawel, maar toch is er een winst voor
ons land,
Al kan men er dan niets voor koopen.
Want Berger, die bracht ze toch maar
aan 't verstand:
Die Hollanders laat die maar loopen!
P. GASUS.
Protesten tegen de enquete in
de Wapenindustrie.
Regeeringen richten zich tot
Washington.
„Voortzetting zonder aanzien des
persoons".
Verscheidene niet bij name genoemde
regeeringen, waaronder waarschijnlijk de
Britsche, hebben naar V.D. uit Washington
verneemt, in verband met de verhooren
van de senaatscommissie van onderzoek
naar de gebruiken in de wapenindustrie
bij het staatsdepartement geprotesteerd.
De minister van bultenlandsche zaken Huil
heeft met eenige leden der enquete-commissie
geconfereerd.
Na afloop van deze conferentie verklaarde
de voorzitter der enquete-commissie Nye, dat
de commissie niet noodzakelijkerwijze de
meeningen, die door de getuigen tot uiting
worden gebracht, tot de hare maakte, en dat
het verhoor daarom, zonder zich te storen aan
namen of persoonlijkheden, zou worden voort
gezet.
Dinsdag worden getuigen gehoord over de
verkooppolitiek der vliegtuigfirma's.
Levering van vliegtuigen syno
niem met.steekpenningen!
WASHINGTON. 11 September (V.D.) De
senaatscommissie van onderzoek naar de ge
bruiken in de wapenindustrie heeft- vandaag
haar werkzaamheden voortgezet. Brieven van
agenten der Curtiss Wright Export- Corpora
tion toonden aan. dat de levering van vlieg
tuigen in Zuid-Amerika ten nauwste samen
hangt met het begrip steekpenning. De con
troleur generaal van Bolivia zou als „stille
partner" zijn opgetreden van den agent der
vliegtuigenfabriek. Een Boliviaan was agent
voor de maatschappij en een ambtenaar van
het ministerie van Buitenlandsche Zaken
evenzeer. De Mexicaansche agent meldde in
Juli 1933 dat brigade-generaal Azcarta, ae
toenmalige chef van den staf van den presi
dent, in aanmerking wenschte te komen als
tusschenpersoon, doch er de voorkeur aan gaf
door bemiddeling van derden op te treden.
Reuter meldt over deze zitting:
De president van de Curtiss Wright Export
Company legde getuigenis af waaruit bleek,
dat een hooggeplaatst Boliviaansch regeerings-
ambtenaar, Lopez, werd gebruikt als stille
vennoot door een Amerikaansche vliegtuigver-
koopmaatschappij bij den handel met Bolivia.
Britsche en Nederlandsche firma's hadden
dezen Lopez ook commissie aangeboden om
hem te bewegen, de Amerikaansche firma
op te geven, maar Lopez liet deze niet in den
steek.
Steeds bleek hierbij, dat onder allerlei vorm
omkooperij aan de orde van den dag was. Bo
vendien bleek dat de Mexicaansche president
Rodrigues zich den vliegtuigaankoop voor den
staat persoonlijk voorbehield en dat Noord-
Amerikaansche firma's in Mexico, Bolivia en
Chili gebruik maakten van de diensten van
invloedrijke regeeringsambtenaren.
HET PARTIJCONGRES DER N. S. D. A. P. TE NEURENBERG. Hitler tijdens
zijn slotrede, die hij Maandagavond hield,
KINDERVERLAMMING IN DENEMARKEN
BREIDT ZICH UIT.
KOPENHAGEN. 11 September (Reuter) De
gevallen van kinder-verlamming nemen op
ernstige wijze in geheel Denemarken toe.
Tot nu toe zijn er reeds 700 kinderen door
aangetast, waarvan de helft ernstig.
Maccdoniërs hebben het geheele Bulgaarsche
kabinet met den dood bedreigd.
pag. 4
Rusland ontvangt de uitnoodiging tot toetre
ding tot den Volkenbond.
pag. 4
Bij het onderzoek naar den brand op de „Mor-
ro Castle" is vastgesteld, dat de bemanning
in gebreke is gebleven.
pag. 4
In verband met de stakingsongeregeldhederi
is de Nationale Garde in verscheidene Ame
rikaansche staten gemobiliseerd.
pag- 1
Er is een plan ontdekt tot ontvoering van den
Canadecschen premier Bennett, die thans
te Genève vertoeft.
pag. 4
Een Italiaansche stoomschip heeft drie Fran-
schc visschers gered, wier vaartuig in brand
was geraakt.
pag. 3
Het Rijk zou trachten invloed uit te oefenen
op de verlaging der huren.
pag. 3
Vlissingen krijgt een wandclpier.
pag. 3
B. en W. van Amsterdam hebben nieuwe voor
stellen bij het G. O. ingediend tot verlaging
der ioonen en salarissen van het Gemeente-
personeel.
pag- 1
De financieele resultaten over 1933 van het
gasbedrijf te Haarlem zijn niet ongunstig.
pag- 2
Laatste berichten.
pag. 7
ARTIKELEN, ENZ.
R. P.: Een groote knoeiboel.
pag- 1
Col. J. C. Fitzmaurïce: De Londen-Melbourne-
race
pag. 4
Jhr. dr. J. C. Mollerus: Russische reiserva
ringen.
pag. 3
J. H. de Bois: Lodcwijk van Deyssel.
pag. 9
J. II. de Bois: Litteraire kantteekeningen.
pag. 9
II. G. Cannegieter: Het nieuwe filmscizoen.
pag. 9
J. B. Schuil: Voordracht-matinee vereenig in g
voor huisvrouwen.
pag. 9
Schaakrubriek.
pag. 8
De raadsvacature-De Kadt.
De heer S. N. Posthumus aanvaardt zijn
benoeming.
Naar de heer S. N. Posthumus ons heden
morgen mededeelde, is het resultaat van zijn
overleg met het Hoofdbestuur van den Bond
van Ned. Onderwijzers geweest, dat hij zijn
raadslidmaatschap aanvaardt. (Zooals wij
meldden, moest eerst eenig overleg gepieegd
worden, daar er een ontwerp van wet han
gende is, waarbij het aan bestuurders van
vakvereenigingen van overheidspersoneel ver
boden zou zijn, lid van een gemeenteraad te
zijn).
De heer Posthumus, die 58 jaar oud is, ont
ving zijn opleiding aan de Rijkskweekscnool
voor Onderwijzers te Deventer. Na als onder
wijzer en hoofd in Friesland bij het lager on
derwijs werkzaam te zijn geweest, werd hij
onderwijzer bij het Buitengewoon L. O. In Den
Haag. waar hij ook gedurende vele jaren
voorzitter is geweest van ae plaatselijke af
deeling van den Bond van Ned. Onderwijzers.
Daarna is hij gesalarieerd bestuurder van
dien Bond geworden; eerst secretaris-pen
ningmeester en nu, sedert- 2 jaar. gesalarieerd
voorzitter, als opvolger van den heer Laniers.
De heer Posthumus is steeds een der meest
op den voorgrond tredende hoofdbestuursle
den van den Bond geweest: oa. was hij altijd
belast met het bepleiten der belangen van
onderwijzers en onderwijzeressen bij de Colle
ges van Ged. Staten van Noord- en Zuid
Holland.
Nieuwe salarisverlagingen
Amsterdam?
te
Voorstellen bij het G. O. aan
hangig gemaakt.
Nog extra-kortingen voor ongehuwden.
B. en W. van Amsterdam hebben in het Ge
organiseerd Overleg voor Ambtenaren en
Werklieden voorstellen aanhangig gemaakt
voor een nieuwe verlaging van loonen en sa
larissen over de geheele linie. De korting zal
naar het oordeel van B. en W. een progressief
karakter moeten dragen.
Ten aanzien van de ambtenaren en het po
litiepersoneel stellen B. en W. een salarisver
laging voor varioerende voor de verschillende
salarisgroepen van 4 tot 6 pet
Voor de werklieden wordt een verlaging
voorgesteld varieerende van 3 tot 4 pet.
Boven deze verlaging willen B. en W dan
nog voor de ongehuwden, die in gemeente
dienst zijn,, een extra aftrek toepassen van
3 pet.
De gehuwde vrouwelijke ambtenaren zullen
eveneens onder die bepaling vallen.
Tegenover deze kortingen op de loonen en
salarissen willen B. en W. invoeren een kin
dertoeslag vanaf het tweede kind en wel ten
bedrage van f 1 per kind per week tot üen
achttienjarigen leeftijd.