OPENING
Hei
Friesche Slagerij
Luchtgroet.
15 OCTOBER
Wandgedierte - Vlooien
K.F.C.—HAARLEM
HL KOSTER-
Pi
52e 'Jaargang No. 15713
Verschijnt dagelijks, behalve öp Zon- en Feestdagen
Vrijdag 14 September 1934
HAARLEMS DAGBLAD
Directie: P. W. PEEREBOOM
en ROBERT PEEREBOOM
UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR
COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V.
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
ABONNEMENTEN: per week ƒ0.25, per maand ƒ1.10, per 3 maanden
ƒ3.25, franco per post ƒ3.55, losse nrs. 0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week 0.05, p. maand 0.22, p. 3 mnd. 0.65, franco p. post 0.72J4.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos-: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810
ADVERTENTIëN: 1—5 regels ƒ1.75, elke regel meer ƒ0.35. Reclames
ƒ0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag en aanbod 14 regels
0.60, elke regel meer 0.15, bulten Arrondissement dubbele prijs. Onze
Groentjes 1—3 regels ƒ0.30, elke regel meer ƒ0.10, uitsluitend a contant
Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnés. Levenslange ongeschiktheid 600.-, Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400.-, Duim ƒ250.-, Wijsvinger 150.-, Elke andere vinger 50.-. Arm-of Beenbreuk 100.-.
Idem voor Abonnés op het Geïllustreerd Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid ƒ2000.-, Overlijden ƒ600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400 -, Verlies Duim ƒ75.-. Verlies Wijsvinger 75.-, Verlies andere vinger ƒ30.-.
Alles indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VEERTIEN BLADZIJDEN.
HAARLEM, 14 September.
De Amerikaansche
Onthullingen.
Het staat nu vast dat de pogingen van
eenige regeeringen, om de Amerikaansche
onthullingen betreffende de wapenindustrie
tot zwijgen te brengen, mislukt zijn. Minister
Cordell Huil staat op zijn stuk, de Senaats
commissie is even vastberaden en bovendien
is gebleken, dat president Roosevelt zelf dit
onderzoek heeft gewenscht en er zich zeer
voor interesseert. Vermoedelijk hoopt de Ame
rikaansche president dat hij niet alleen Ame
rika maar ook en vooral Europa langs dezen
weg tot het besef zal brengen dat de ruïneuse
ren-n a ar-d en - af grond gestopt moet worden.
Misschien is het nog niet te laat.
In gesprekken met journalisten hebben de
leden van de Senaatscommissie verklaard, dat
zij vierkant weigerden hun beraadslagingen
in het geheim te gaan houden ten pleziere van
buitenlandsche regeferin'gen. En sommige com
missieleden zijn van meening dat de protes
ten van die regeeringen wel eens door de wa
penindustrie beïnvloed zouden kunnen zijn
Minister Cordell Huil heeft zich uitgesproken
vóór „meedoogenlooze publiciteit".
Het Engelsche protest grondde zich op een
uitlating van een der géhoorde getuigen. Die
had gezegd dat de koning van Engeland zijn
persoonlijken invloed had aangewend om een
Engelsche particuliere firma aan een order te
helpen. Huil heeft geantwoord dat de voor de'
commissie afgelegde verklaringen niet inhou
den, dat zij noodzakelijkerwijze door de com
missie worden geëndosseerd.
En men gaat verder
Merkwaardig is de openhartigheid van de
Amerikaansche getuigen. De commissie heeft
blijkbaar heel wat documentaire bewijzen in
handen gekregen. Senator Bone, een der com
missieleden, is niettemin zeer verbaasd over
deze buitengewone openhartigheid, en hij
heeft het volgende van de getuigen gezegd:
„In gesprekken met mij hebben zij bijna allen
toegegeven dat de waanzinnige bewapenings
wedstrijd alle landen, die er thans aan deel
nemen, zal ruïneeren. En toch zeggen zij dat,
als zij deze zaken niet dreven, een ander het
zou doen. Zij erkennen dat de wereld recht
streeks op een ramp afstevent, maar zij pogen
hun gedrag te rechtvaardigen met „zaken-
ethiek".
Dit is heel belangwekkend. Men moet eruit
afleiden dat sommige leiders der wapen
industrie zelf ongerust worden over den ren-
naar-den-ondergang. Misschien zijn er wel
bij die gaarne zouden zien dat er ingegrepen
werd om hun onbegrensde handelsvrijheid
aan banden te leggen. Als dan maar aan an
deren ook de kans benomen werd, die vrijheid
uit te oefenen.
Sommigen mogen dat onwaarschijnlijk vin
den, maar mij lijkt zoo'n gedachtengang hee-
lemaal niet uitgesloten. De heeren kennen
hun eigen modernste producten het best, zij
weten even goed als Napoleon dat een oorlog
afhangt van de aanvals- en niet van de ver
dedigingswapens, en dat de macht der eerst
genoemde vooral via dat karakteristieke
aanvalswapen: het vliegtuig ontzaglijk is
toegenomen. Het is iets anders deze helsche
machinerie in vredestijd te leveren, dan er zelf
door aangevallen te worden en geheele steden
te zien uitmoorden. Niet alle wapenindus-
triëelen Bone geeft dat zelf te kennen
maar sommigen onder hen kijken verder dan
hun neus lang is en voorzien alvast staats
bankroeten. Nu, staatsbankroeten zijn heele-
maal niet in hun belang. Het bombardeeren
van hun fabrieken door luchtvloten is ook
niet in hun belang. De vernietiging van be
volkingscentra zou bepaald gevaarlijk voor
hun persoonlijke veiligheid kunnen worden..
Dit alles wijst op hetgeen al zoo vaak in
deze rubriek is betoogd: „Ook als men alleen
maar nuchter-zakelijk volkomen handels-
egoïstisch redeneert zijn de bewapenings-
wedstrijd en de daaruit onvermijdelijk voort
vloeiende oorlog pure waanzin. Zelfs de be
langen der wapenindustriëelen zullen niet ge
diend zijn bij een nieuw cataclysme. Als som
migen hunner dat beginnen te beseffen, zal
het misschien ook tot de rest nog tijdig door
dringen.
Voor de „zaken-ethiek", zoogenaamd zich
Uitend in de verklaring ..als ik het niet doe.
doet een ander het" geef ik geen cent. Dat zou
een misdadiger ook tegen zijn rechters kun
nen zeggen. B v. een misdadiger, die terecht
stond wegrt> omkooperij van ambtenaren-in -
functie (Jaja, ik bedoel natuurlijk in zijn
eigen land; daarbuiten mag-ie 't doen. want de
grens stopt de moraal). Stel dat deze man
zei: „Als ik dien hoogen ambtenaar niet om
gekocht had, zou mijn concurrent het hebben
gedaan".
Gelooft u dat de rechter dit als excuus zou
aanvaarden? Ik weet wel heel zeker van niet!
Nu dan, waar blijft de „zaken-ethiek" van de
Amerikaansche getuigen?
Er blijft slechts van over, dat men als toe
laatbaar beschouwt hetgeen de strafrechter
niet te pakken kan krijgen. En er is maar één
antwoord op deze „ethiek": Meer strafbepa
lingen. In de eerste plaats: Uitroeiing van de
particuliere wapenindustrie. Die is en blijft
hoofdzaak.
R. P.
PENSIOENREGLEMENT VOOR BURGER
LIJKE AMBTENAREN.
BATAVIA, 14 Sept. (Aneta). Naar Aneta
verneemt, is reeds een beslissing genomen
omtrent de wijziging van het pensioenregle
ment voor Indische Burgerlijke Ambtenaren,
dat geheel zal vastgesteld worden volgens het
aanvankelijk ontwerp, dus met terzijde leg
ging van alle amendementen door den Volks
raad hierop aangenomen.
Het ligt echter in de bedoeling dat de be
sprekingen. door den Volksraad gevoerd nog
nauwkeurig zullen werden bestudeerd zoodat.
wanneer daartoe aanleiding bestaat, even
tueel in de zitting van Januari nog wijzigin
gen kunnen "worden voorgebracht.
KOMT EVEN KIJKEN S.V.P.Ü
kwaliteit RUND-, KALFS-,
VARKENS, en LAMSVLEESCH.
Fijne vleeschwaren en Conserven.
GEEN CADEAUX doch 100
procent WAARDE voor Uw geld.
HEDENAVOND 5 UUR
Sftanbeveiend, H. DE BRUIN, GIERSTRAAT 69, TELEF. 10760
(Adv. Ingez. Med.)
Er zijn, ik beken het, wel dingen,
Zelfs wel die ik dagelijks zie,
Waarvan mij de oorsprong niet klaar is,
Zoo hoort tot die categorie:
De luchtige lettergroepeering,
Geschilderd in machtig formaat.
Die zelfs voor ons laag bij de grondschen,
Goed leesbaar op vliegtuigen staat.
PH is ons Nederlandsch teeken.
Dat lijkt mij een duidelijkheid.
Maar bij de drie letters die volgen^
Raak ik de beteekenis kwijt.
Nu kwam. naar ik lees in de kranten,
Een Douglas machine hier aan,
Die straks op geregelde lijnen.
Van Schiphol de lucht in zal gaan.
Ook zij krijgt een lettergroepeering.
Maar vol van beteekenis nu.
Het zinlooze maakt men thans zinrijk,
De Douglas wordt P.H. Aju!
Het volgende woord is aan Fokker
Hij maakt voor den dienst over zee
Naar d'Oost toe zijn nieuwste machine
Tot Fokker de P.H. Tabé.
P. GASUS.
STEMMING IN NOORWEGEN OVER
BRANDEWIJNVERKOOP.
Op 29 October zullen 15 steden in Noorwe
gen te beslissen krijgen of ze de brandewijn
verkoop zullen verbieden of toelaten. Hiervan
zijn 10 steden thans reeds „drooggelegd" en
de tegenstanders van het verbcd hopen, daar
op 1 Januari weer te kunnen beginnen met de
drankverkoop.
In 5 steden bestaat thans een wettelijk ge
regelde verkoop en hier zullen de drankbe
strijders zich inspannen om daaraan een eind
te maken.
In 10 andere plaatsen, waar thans alcohol
verkoop plaats vindt, zal geen stemming
worden gehouden. Men laat daar dus de zaak
bij het oude.
AANVANG SEIZOEN 1934-35
Spreekuur dagelijks van 2—5 en 7 9 u.
Schagchelstraat 29 Telefoon 10306
(Adv. Ingez. Med.)
Jhr Mr. Th M. van A-eh van Wijck. admi
nistrateur van de Provinciale Griffie in
Noord-Holland is nummer een van de lijst ter
'benoeming van-griffier der Staten van Utrecht
verdelgen wij volgens speciale
beproefde methode, onder ge-
heimh. en schriftelijke garantie.
Zuiverend. Radicaal
Gen. Cronjéstraat 135
Telefoon 11657 Haarlem
(Adv. Inner. Med.)
Serie inbraken in en om
Haarlem.
Twee aangehoudenen bekennen.
De 31-jarige chauffeur uit Heemstede, die
Maandagavond in het Zuider'noutpark is aan
gehouden en de 20-jarige metselaar eveneens
uit Heemstede, die even later ook is aange
houden, hebben thans bekend zich te samen
schuldig gemaakt te hebben aan de inbraak
op 7 September in 'n woning aan de Spaarne-
laan. waar heerencostuums en dassen gesto
len zijn, en aan de inbraak in een perceel
aan de Zonnekade in het begin van Augustus.
Hierbij hebben zij zich toegang verschaft door
het indrukken van een glas-in-lood-ruit aan
de achterzijde. De bewoners waren met va-
cantie en ontdekten bij hun terugkomst, dat
ontvreemd waren een heerencostuum, een
fototoestel en gouden en zilveren voorwerpen.
Beiden hebben tevens bekend twee inbra
ken gepleegd te hebben in Bloemendaal, n.l.
aan de Tollenslaan en de Leeuwerikenlaan.
ook in de eerste helft Augustus. Daar zijn
ontvreemd kleeding. eenige pistolen en zilve
ren voorwerpen tot een vrij belangrijk be
drag. Naar aanleiding hiervan zijn de daders
overgegeven aan de politie in Bloemendaal.
De chauffeur bekende nog alleen een inbraak
gepleegd te hebben in Heemstede.
De aangehoudenen verklaarden het gesto-
lene verkocht te hebben aan een handelaar
in Amsterdam. Deze is naar Haarlem overge
bracht, doch hij ontkent er ook maar iets van
af te weten. De ontvreemde voorwerpen zijn
niet bij hem opgespoord. Hij is aan de politie
in Amsterdam overgeleverd.
Geruststellend rapport over
Masaryk.
Benoeming van plaatsvervanger niettemin
verwacht.
De gezondheidstoestand van president Masa
ryk heeft de laatste maanden eenige bezorgd
heid gebaard.
Thans hebben twee specialisten, die den
president nauwkeurig hebben onderzocht, een
geruststellend rapport uitgebracht. Ofschoon
zich enkele ouderdomsgebreken beginnen te
vertoonen (Masaryk is 84 jaar) eet en slaapt
de president goed en zijn geestvermogens zijn
nog uitstekend en hij rijdt nog dagelijks te
paard.
Intusschen verwacht men volgens het Alg.
Handelsblad wel dat binnenkort een plaats
vervanger van den president zal worden be
noemd.
Amerikaansch vrachtschip
zinkende.
42 koppen aan boord.
SALINA CRUZ. 13 September (V. D.) Het
Amerikaansche vrachtschip ..Hawaiian", dat
met een bemanning van 42 koppen onderweg
is van Boston naar Los Angeles, geeft S. O. S.
seinen.
Het schip bevindt zich ongeveer 40 zeemijl
van Salina Cruz (Mexico) in zinkenden toe
stand. De oorzaak der averij is onbekend.
Ook een Japansch schip in nood.
LOS ANGELES. 13 Sept- (V.D.) Het Ja-
pansche stoomschip „Tansan Maroe", op weg
den. De juiste redenen zijn nog niet bekend.
LEERLINGEN MIDDELBARE SCHOLEN
KUNNEN 18 SEPT. NAAR DEN HAAG.
Het bestuur van de afdeeling Haarlem van
het Nationaal Jongeren Verbond heeft zich
gisteren gewend tot de gemeentelijke onder
wijs autoriteiten van Haarlem. Bloemendaal
en Heemstede met het verzoek, dat die auto
riteiten hun medewerking verleenen, dat door
directeuren van middelbare scholen op Dins
dag 18 September a.s. vrij kan worden gege
ven aan leerlingen, die de opening van de
Sta ten-Generaal willen bij wonen en die een
verklaring van goedvinden van hun ouders
overleggen. Dit verzoek is door de autoritei
ten toegestaan.
Tevens is toegezegd dat in het algemeen
zooveel mogelijk zorg gedragen zal worden
dat de leerlingen in gelegenheid zijn om
radio-uitzending van ae troonrede, hetzij
thuis, hetzij op school aan te hooren.
Nieuwe beschuldiging tegen
kapitein Carey.
Een verdediging van de Dollar
Line.
92 leden der bemanning en 6 passagiers in de
eerste reddingsbooten?
(Zie eerst pag. 4)
NEW YORK, 14 September In het verdere
verloop van het onderzoek naar de ramp op
de „Morro Castle" hebben nog twee officie
ren van de „President Cleveland" den kapitein
van dit schip ernstig beschuldigd. Ook zij
verweten hem de reddingbooten te laat te
water te hebbeii gelaten. Ëen matroos van
„President Cleveland" verklaarde, dat het
schip veertig minuten tot een uur in de na
bijheid van d.e Morro Castle" heeft gelegen,
maar dat in dien tijd geen reddingboot was
neergelaten. Toen eindelijk tenslotte een boot
vertrokken was, had de bemanning daarvan
niet eens gepoogd op de brandende „Morro
Castle" te komen, ofschoon zich op dat
oogenblik verscheidene personen op het dek
van het brandende schip hadden bevonden.
De steward van de rooksalon, die de brand
ontdekte, verklaarde, dat hij. toen een pas
sagier z:ch bij hem beklaagd had. over de
rooklucht, in 'n kast in de rooksalon rook ont
dekt had. Een ambtenaar van politie, die
eveneens als passagier op de „Morro Castle"
vond het onbegrijpelijk waarom de
reddingsmanschappen niet om de „Morro
Castle" waren blijven heenvaren, daar zich
toen toch nog 150 personen aan boord be
vonden. Het onderzoek heeft uitgewezen, dat
zich in de eerste vijf reddingbooten 92 man
der bemanning en slechts 6 passagiers had
den bevonden.
Het stoffelijk overschot van den kapitein
zal chemisch worden onderzocht om vast te
stollen of zijn dood niet door vergiftiging is
veroorzaakt.
NEW YORK !4 September (Reuter) De
.Pres. Cleveland" is weer vertrokken onder
commando van kap. Carey, terwijl ook de le
stuurman Henderson, die Carey beschuldigde
te lang te hebben gewacht met het bieden
van hulp aan de „Morro Castle" aan boord
is.
De eigenaar van de ..President Cleveland"
de directeur van de Dollar Line heeft ten
aanzien hiervan een verklaring gepubliceerd,
waarin wordt gewezen op den dertigjarigen
staat van dienst van Carey en zijn voorbeel
dig gedrag bij twee scheepsrampen, waar door
zijn optreden het verlies van menschenlevens
werd voorkomen.
De procureur van het district New-York
heeft de Wardline, de eigenaar van de
..Morre Castle" beschuldigd, dat men alles
doet om de justitie de ware toedracht van
de feiten van den ramp verborgen te houden.
Naar den Voetbalwedstrijd
op Zondag 16 September a s.
per N A. C. 0. aulobusdiensten
Vertrek vanaf het Kennemerplein
steeds 15 minuten vóór elk uur.
Dienstregelingen bij de chauffeurs.
(Adv. Ingez. Med.)
Verstrekkende gevolgen van een ontdekt revo-
lutionnair plan in Spanje.
pag. 4
Polen zegt de internationale minderheden
regeling op.
pag. 4
Tegen den kapitein van een Amerikaansch
schip zijn ernstige beschuldigingen geuit
wegens het niet verleenen van hulp aan de
„Morro Castle".
pag. 4
De toestand op Rhode Island is tengevolge
van de textielstaking zeer gespannen.
pag. 4
Gisteravond heeft een zware brand gewoed in
de Vredesteinfabriek.
pag. 3
De Nederlandsclie Fordfabrieken keeren een
interim-dividend van vijf proeent uit.
pag. 3
Het dividend van Philips.
pag. 3
In Utrecht wordt op de gemeentelijke onder
wijsinrichtingen de oude schrijfwijze ge
handhaafd.
pag. 3
De Amato. de tentoonstelling ter gelegenheid
van de in gebruikneming der Amsterdam-
sche centrale markt, is hedenmorgen ge
opend.
pag. 3
Arrondissementsrechtbank.
pag. 6
De strijd om de America-Cup.
pag. 13
Laatste berichten.
pag. 9
ARTIKELEN, ENZ.
R. P.: De Amerikaansche onthullingen.
pag. 1
Dir. E. El ias: Bioscopy.
pag. 3
Van onzen Weenschen correspondent: Hon-
gaarsche vorstenromantiek.
pag. 4
H. V.: In Amsterdam.
pag. 3
II. G. Cannegieter: Het nieuwe filmseizoen.
pag. 6
Voor de Jeugd.
pag. 7 en 8.
CROOTE HOUTSTRAAT 12
JAPONNEN
MANTELS
PELTERIJEN
HAARLEM
(Adv. Ingez. Med.)
Alle Indië-vluchten dezen
zomer in 7lA dag.
Dienst 100 regelmatig.
De zomerdienst op de Indie-route der K.L.M.
is thans geëindigd. Het reisschema was dezen
zomer zoodanig, dat de Indië-vliegtuigen Don
derdagmorgen uit Amsterdam vertrokken en
precies een week later om 12 uur te Batavë
aankwamen.
De vliegtuigen op de thuisreis verlieten
om 11 uur Batavia en kwamen de volgende
week Woensdag op Schiphol aan, vaak nog
vroeg genoeg om de aansluiting naar Londen
en Parijs te halen.
Deze zomerdienst met 712 dag vllegtijd is
met honderd procent regelmatigheid uitge
voerd. Geen enkel vliegtuig is over tijd aan
gekomen. Toen dit dreigde te geschieden op
de vlucht van gezagvoerder Te Roller, die 22
Augustus uit Batavia vertrok en door bijzon
der zwaar weer te Rangoon werd opgehouden,
heeft hij, dank zij een buitengewone presta
tie. dezen achterstand weten in te halen.
Met haar zomerdienst Amsterdam—Batavia
in 7 1/2 dag. met 100% regelmatigheid uitge
voerd, staat de K.L.M. thans aan de spits van
alle transcontinentale diensten op langen af
stand.
TOESTAND VAN JOHN D. ROCKEFELLER
ACHTERUITGAANDE.
LAKEWOOD. 14 September (Reuter). In
den toestand van den milliardair John Rocke
feller treedt een geleidelijke verzwakking in,
wordt van bevoegde zijde verklaard.
Sedert eenlgen tijd moet de olie-koning, die
onlangs 95 jaar oud is geworden, de kamer
houden. Hij lijdt nog steeds aan de gevolgen
van een verkoudheid, die hij in December
van het vorig jaar opliep en waarvan hij
eigenlijk nooit hersteld is.
Verder onderzoek der Ameri
kaansche Senaatscommissie.
Amerikaansche „steun" aan China voor
munitie-aankoop gebruikt?
WASHINGTON. 14 Sept. (Reuter). In de
senatoriale enquete-commissie inzake de be
wapeningen, verklaarde de voorzitter Nye. dat
de Vereenigde Staten dertig millloen dollar
aan China hebben geleend, om Amerikaansch
graan en katoen te koopen, teneinde den Ame-
rikaanschen handel te doen opleven, de over
tollige voorraden op te ruimen en de honge
rende Chineesche bevolking te helpen.
Nye voegde hier evenwel aan toe. dat men
in Japansche officieele kringen verklaart, dat
dit geld is gebruikt om munitie en vliegtuigen
voor China te koopen in de Vereenigde Staten.
NEW YORK. 14 Sept. (Reuter). In de Se
naatscommissies. welke een onderzoek instelt
naar de wapenfabricage. zijn gisteren mede-
deelingen gedaan betreffende een overeen
komst tusschen de Engelsche Imperial Che
mical Industries en de Dupont de Nemours.
Eerstgenoemde maatschappij kreeg in 1932
het recht, nitro-cellulose te leveren aan Euro
pa en Z. Amerika, terwijl de andere firma
cordiet mocht leveren aan Azië.
Verder was bepaald, dat de Amerikaansche
maatschappij geen zaken mocht doen met
Tsjecho-Slowaklje, Spanje en Portugal zonder
voorafgaande toestemming van de Imperial
Chemical Industries. Het personeel van Dupont
de Nemours heeft tijdens den oorlog totaal
17 millioen dollar aan tantième ontvangen.
DEZE WEEK ZES.
In de afgeloopen week werden te dezer
stede zes rijwielen ontvreemd.
