Hei BelsutQtiifisU Centenrekenirig. De moord op Koning Alexander en Barthou. 52e Jaargang No. 15735 Verschijnt dagelijlïs, Hehalve op Zon- en Feestdagen Woensdag 10 OctoHer 1934 HAARLEM S DAGBLAD Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM. UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V. Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM. ABONNEMENTENper week 0.25, per maand 1.10, per 3 maanden 3.25, franco per post ƒ3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad: per week ƒ0.05, p. maand ƒ0.22, p. 3 mnd. ƒ0.65, franco p. post 0.72J4. Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12 Telefoon Not-: Directie 13682 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600 Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810 ADVERTENTIëN: 1—5 regels 1.75, elke regel meer ƒ0.35. Reclames ƒ0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag en aanbod 14 regels ƒ0.60, elke regel meer ƒ0.15, buiten Arrondissement dubbele prijs. Onze Groentjes 1—3 regels ƒ0.30, elke regel meer ƒ0.10, uitsluitend a contant Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnés. Levenslange ongeschiktheid 600.-, Overlijden 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Duim 250.-, Wijsvinger 150.-, Elke andere vinger 50.-, Arm- of Beenbreuk 100.-. Idem voor Abonnés op het Geïllustreerd Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid ƒ2000.-, Overlijden ƒ600 -, Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400.-, Verlies Duim f 75.-, Verlies Wijsvinger 75.-, Verlies andere vinger ƒ30.-. Alies indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden. DIT NUMMER BESTAAT UIT TWAALF BLADZIJDEN. HAARLEM, 10 October. Vorstenmoord. De misdaad van een gekken Kroaat heeft een nieuwen schok veroorzaakt in Europa en den koning-en-dictator lees: absolute mo narch van Joego-Slavië, tegelijk met den Franschen minister van Buitenlandsche Za ken Louis Barthou, het leven gekost. Dit is geschied op het oogenblik waarop beiden in ternationale toenadering trachtten te bewer ken, waarop de Fransch-Italiaansche verhou ding hersteld scheen te zullen worden en er zelfs vage hoop bestond voor betere betrekkin gen tusschen Italië en Joego-Slavië Van dit alles zou het arme Oostenrijk de voordee- len hebben geoogst in verzekerde rust en vei ligheid. Het schijnt nu weer allemaal op de lange baan te worden geschoven. Het individu Kalemen, zal dit niet beoogd hebben. Welke zijn motieven geweest zijn zal wellicht nooit blijken, nu hij zelf onmiddellijk na zijn daad is bezweken hetzij door den sabelhouw van een generaal, hetzij door toe doen van de woedende menigte die zich op hem wierp. Misschien had hij een persoon lijken wrok tegen den koning, misschien had de politiek hem uit zijn evenwicht geslagen. Volgens het laatste bericht zou hij tot de van ouds bekende Macedonische comitadji behoord hebben. In elk geval moet de man als een razende om zich heen geschoten hebben. Het schijnt niet aannemelijk dat hij anderen dan den koning heeft willen dooden; vermoe delijk is hij door blijven schieten in zijn wilde angst. En dat hebben dan nog minister Barthou, een wouw uit het publiek en een politieagent met hun leven bekocht terwijl de Joego-Slavische hofmaarschalk, de Fransche generaal Georges en de Fransche admiraal Berthelot de aanvankelijk gemelde dood van dit drietal is vanmorgen weer tegengesproken ernstig gewond zijn. Aan moorden op staatshoofden beginnen wij weer steeds meer gewend te raken. Zij behoo- ren tot de meest geruchtmakende symptomen van de regelmatig achteruitsukkelende Euro pe esche beschaving. Nog geen anderhalf jaar geleden werd de president der Fransche repu bliek Doumer te Parijs vermoord, nog geen drie maanden geleden de Bondskanselier van Oostenrijk, dr. Dollfuss te Weenen. De moord op Doumer is altijd een raadsel ge bleven omdat de president der rupubliek wel haar eerste representant maar niet haar daadwerkelijke leider is. De moorden op Doll fuss en koning Alexander daarentegen golden twee dictators, absolute heerschers in hun land, en het tweede geval moet evenals het eerste direct uitvloeisel van politieken haat, tot waanzin opgezweept zijn. Er blijkt wel uit hoe onzeker het bestaan is van régimes, die afhankelijk zijn van het broze leven van één enkelen mensch. In het geval van Dollfuss heeft zijn vriend Schuschiïigg hem op kunnen volgen, en tot dusver stand kunnen houden dank zij buiten landsche bescherming. De opvolging van ko ning Alexander ziet er veel twijfelachtiger uit. Zijn oudste zoon, de nieuwe koning Peter II, is een elfjarig kind. Alles hangt af van de leidende figuur in den te benoemen regent- schapsraad, en het is niet bekend dat Joego- Slavië een man zou bezitten van voldoende kaliber om deze erfenis te aanvaarden. Langen tijd heeft Alexander getracht, den parlementairen regeeringsvorm over zijn drie vereende Balkanstammen Serven, Kroaten en Slovenen te handhaven. Toen het in 1929 hopeloos werd zette hij de grondwet op zij en proclameerde zichzelf tot dictator. Wel werd later een -nieuwe grondwet vast gesteld, maar de dictatuur bleef in wezen be staan. Zal men haar vervangen door een nieu we parlementaire ontwikkeling, zal daar iets van terecht komen, met de immer-in-conflict- verkeerende Serven en Kroaten, en zullen die geen gebruik maken van den dood des ko- nings om een nieuwen strijd te ontketenen? Dat het kabinet te Belgrado in benauwdheid zit blijkt wel duidelijk uit het censureeren van de pers, het sluiten van de Hongaarsche grens en de vaagheid van de berichten uit de Joego slavische hoofdstad. De vraag is maar tot welke misères de misdaad van Marseille in dit Balkanland zal leiden. Louis Barthou, vroeger reeds ettelijke ma len minister in Frankrijk, keerde na dè schiet partij van Februari 1.1. op 72-jarigen leeftijd op een bewindspost terug. Acht maanden lang heeft hij nog een belangrijke rol vervuld in de Europeesche politiek door zijn streven naar nieuwe allianties. Hij was een man van merk waardige activiteit voor zijn hoogen leeftijd. Overigens was hij volstrekt geen fijn diplo maat, en zijn scherpe tong bracht hem her haaldelijk in moeilijkheden, terwijl zijn posi tie in het kabinet-Doumergue al zeer ver zwakt was. De wijze waarop de daad gepleegd werd herinnert op bittere en onaangename wijze aan het grove melodrama van vroeger tijden. Evenals in het geval-Dollfuss krijgt men voorts weer den indruk dat de genomen voor zorgsmaatregelen verre van voldoende waren. Het kan dan ook niet verbazen dat de minis ter van Binnenlandsche Zaken Albert Sarraut. daarvoor verantwoordelijk, zijn aftreden he.eft aangekondigd- Ér bestond blijkbaar vrees voor een aanslag: dus schijnt het pure roekeloosheid, de auto des konings in een kruip-gangetje van 8 K.M. te laten rijden, met een zoo antiek „escorte" ernaast als een kolonel op een paard. Of schoon het in de practijk onmogelijk is om eenig staatshoofd onder alle omstandigheden voor een aanslag te vrijwaren zou men hier moeten concludeeren dat de beveilingsmaat- regelen wel niet in de verte gelijken tred heb ben gehouden met de technische verbetering van het zoo rijk gesorteerde moordtuig, dat modern Europa in zoo matelooze hoeveelheden bezit. Het is wel zeer kras dat de dader een heele serie schoten uit het modernste type revolver kon afvuren eer eindelijk een sabelhouw hem onschadelijk maakte. De algemeene uitwerking van deze mis daad in Europa zal ongetwijfeld ongunstig zijn. Het ondermijnde vertrouwen reageert snel. Dat bleek ook na de gebeurtenissen van 30 Juni in Duitschland en na den moord op Dollfuss in Juli. Het zijn allemaal ellendige, ontwrichtende gebeurtenissen. R. P. Samenwerking bij onder steuning in natura. Een comité gevormd. Dinsdagavond had op initiatief van den Armenraad een bijeenkomst plaats van be sturen van Instellingen voor Weldadigheid, onder voorzitterschap van Mr. Dr. W. P. Vis, ter bespreking van de wenschelijkheid van samenwerking bij de uitdeeling van onder steuning in natura. Door Kolonel Wijkhuizen van het Leger des Heils werd een inleidende bespreking gehouden. De bedoeling is, bij het begin van den winter kleeding en schoeisel bij parti culieren in te zamelen en deze voor behoef tige gezinnen beschikbaar te stellen. Er werd staande de vergadering een comité gevormd. WRAK AANGETROFFEN. TANDJONG PRIOK, 10 October. (Aneta). Aan de kust bij Tjilatjap is pl.m. 800 meter ten Zuid-Oosten van den uiterton een drijvend wrak 'gezien, dat voor de scheepvaart gevaar oplevert. Het is vermoedelijk het wrak van den baggermolen, jaren geleden door de fir ma Wijsmuller Co. uit Holland naar de Walvisch-baai gesleept, waarbij toen de bag germolen onderweg kapseisde en een paar jaar later nog drijvende werd aangetroffen. GEEN UITBREIDING DER PESTGEVALLEN TE BATAVIA GECONSTATEERD. BATAVIA. 10 October (Aneta). Nog één contact-persoon is verder in de Centrale" Bur gerlijke Ziekeninrichting oogenomen. Bij geen der zieken is echter pest geconsta teerd. zoodat men hoopt hier met gewone ge vallen van koorts te maken te hebben. RIJWIELEN VERMIST. Bij de politie te Heemstede werd in de afge- loopen week aangifte gedaan van het vermis sen van twee rijwielen, die als onbeheerd op eigen erf hadden gestaan. Het is den laatsten tijd meermalen voor gekomen dat binnen deze gemeente rijwie len werden vermist. Vooral de rijwielstallin gen bij de scholen blijken thans de bijzondere aandacht van minder gewenschte bezoekers te hebben. (De gemeenteraad van Wijdenes heeft de gemeenterekening ter nieuwe vaststelling van Gedepu teerde Staten terugontvangen, daar men twee halve centen had meegeteldJ. Daar krijgt de vroede gemeenteraad, Van 't Hollandsche dorpje Wijdenes, Zooals het wel meer met kleintjes gaat, Een wijze en een nnttige les. Een halve cent plus een halve cent, Dat is niet een cent, zooals u dacht. Door d' overheid, dat is welbekend, Wordt iedere halve cent veracht. Het halve centje zijn wij ontgroeid, Die waarde is van te klein model. Al is het als munt niet uitgeroeid, 't Is boekhoudkundig niet meer in tel. Nu moet de rekening nieuw gemaakt, En weer vergaderend vastgesteld. Twee halve centen, met recht gewraakt. Aanvaarden de Statenvoor geen geld. En dankbaar voelen wij allen weer. Dat Bureaucratius steeds nog leeft, En, kost die rompslomp beduidend meer, Dat 's iets waarom hij geen halfje geeft. P. GASUS. Kalemen lid van geheime Macedonische organisatie Zijn pas inderdaad vervalscht? Nog twee slachtoffers. Barthou met minister Piétri bij zijn vertrek van Parijs naar Marseille om Koning Alexan der van Joego Slavië te verwelkomen (Zie eerst pagina 3) PARIJS, 10 October. Uit Marseille wordt gemeld, dat de politie de revolver heeft on derzocht. waarmee Petrus Kalemen de moor den heeft gepleegd. Het is een automatische revolver van de nieuwste constructie, waar mee twintig schoten gelost kunnen worden. In een jaszak van den moordenaar vond men bovendien nog eenige patroonbanden, zoodat hij in totaal over honderd schoten beschikte. Het onderzoek op het lijk leidde tot een in teressante ontdekking. Kalemen had op den linker benedenarm een tatoueering, die een kroon van vijf a zes centimeter doorsnede voorstelde en waaromheen een doodskop en twee gekruis.de doodsbeenderen getatoueerd waren, alsmede de letters C. C., het Kyrilli- sche letterteeken voor de S., de initialen van de woorden „vrijheid of dood". Volgens een Joegoslavische journalist zou deze tatouee ring het teeken zijn van de Macedonische Ko- mitadji. De Fransche politie tracht in de eerste plaats te ontdekken of Kalemen handlangers heeft gehad. Uit het feit, dat men in geen enkel hotel te Marseille zijn spoor heeft ge vonden, leidt men af, dat hij bij vrienden heeft gewoond. Het is natuurlijk van groot be lang. wanneer men deze vrienden kan ont dekken. De aanslag heeft bij de bevolking zoo groo te opwinding veroorzaakt, dat de wildste ge ruchten de ronde doen. Zoo werd o.a. beweerd dat de moordenaar omgeven was door zes met dolken en revolvers bewapende mannen, toen een officier van het gevolg hem neersloeg. Zij zouden zich bereid verklaard hebben een ge tuigenis af te leggen, doch tot nog toe heeft de politie geen hunner gevonden. Uit Brussel wordt gemeld, dat de politie te Luik in den laatsten tijd zich heeft bezig ge houden met eenige aldaar gevestigde ver dachte Kroaten. o.a. een kantine-houder So- kota. die per 1 Juli jl. België zonder opgave van een woonplaats heeft verlaten. In een andere Kroatische kantine te Luik heeft een mijnwerker. Petrus Kalmenski ge naamd, vertoefd, die kort geleden uit Luik is vertrokken. Gezien de overeenkomst tusschen de namen vraagt men zich af of deze man wellicht identiek is met den moordenaar van Koning Alexander, PRAAG, 10 Oct, Een onmiddellijk in sa menwerking met de Joegoslavische autoritei- De eerste langs telegrafischen weg overgebrachte foto van den moord op Koning Alexander van Joego Slavië te Marseille. Doodelijk getroffen ligt de Koning achter over In de kussens van de auto ten ingesteld officieel onderzoek heeft uitge wezen, dat de Tsjechoslowaaksche pas, die de moordenaar van Koning Alexander bij zich had, vervalscht moet zijn. Het Tsjechoslo waaksche consulaat generaal te Zagreb heeft nooit een pas op den naam van Peter Kale men uitgereikt. Men is te Belgrado algemeen van oordeel, dat de moordenaar niet heeft gehandeld op last van de Bulgaarsche komitadji's, doch in opdracht van Oustachis. Het gerechtshof tot verdediging van den staat te Belgrado veroordeelde 22 Maart 1934 een zekeren Contumace Kelemen tot levens langen dwangarbeid wegens het deelnemen aan het voorbereiden van aanslagen en me deplichtigheid aan den moord op den Tsjecho- Slowaakschen consul te Zagreb. Neudorfer. Een pas ten name van Kalemen is op 30 Mei 1934 niet uitgegeven. Aanslag eischt vier dooden PARIJS, 10 Oct. Het aantal slachtoffers van den aanslag te Marseille bedraagt in tegenstelling met de eerste berichten, tot nog toe vier, namelijk koning Alexander, de mi nister van buitenlandsche zaken Barthou, de politie-beamblc Galy, en een vrouw, die zich onder het publiek bevond. In het ziekenhuis bevinden zich negen per sonen onder medische behandeling, o.a. de Fransche generaal en lid van den Oppersten Oorlogsraad Georges, die in den loop van den nacht geopereerd is en wiens toestand nog zeer ernstig is; voorts drie toeschouwers, waaronder een filmoperateur, drie vrouwen uit het publiek en een veertienjarige jongen. Bovendien zijn nog twee gewonden in hun woningen onder medische behandeling en wel een inspecteur van politie, die in het been ge troffen is, en een weduwe, die eveneens onder de toeschouwers stond. Nader wordt gemeld, dat de gezondheids toestand van generaal Georges bevredigend is. Alexander's testament geopend. BELGRADO, 10 Oct. In tegenwoordig heid van Prins Paul. minister-president Uzo- nowitsj, de stedelijke commandant van Bel grado en commandant van de Koninklijke garde, generaal Giwkowtsj en den vleugelad judant van wijlen koning Alexander is gister avond te Belgrado het testament van den ko ning geopend. In zijn testament heeft koning Alexander voor de periode van minderjarigheid van ko ning Peter tot regenten aangewezen prins Paul Karageorgewitsj, den senator en oud minister dr. Zedenko Stankowitsj en dr Ivo Perowitsj Als opvolger van Prins Paul is de comman- deerende generaal en militaire bevelhebber van Belgrado. Tomitsj aangewezen, als opvol ger van senator Stankowitsj. senator Ban ja- min en voor Perowitsj senator Tetz. Het agentschap Avala kondigt in een offi- cieaïe verklaring aan. dat de oudste zpon van den te Marseille overleden koning Alexander I als Peter II op 11 October as. den troon van Joegoslavië zal bestijgen. In de proclamatie aan het volk wordt hier omtrent gezegd: „Onze groote koning Alexander I is als slachtoffer van een erbarmelijken aanslag op 9 October te 4 uur in Marseille gestorven. De martelaar-koning heeft met zijn bloed zijn vredeswerk bezegeld, waarvoor hij zijn ieis naar het bevriende Frankrijk heeft onderno men. Overeenkomstig artikel 36 van de grondwet bestijgt zijn eerstgeboren zoon koning Peter II den troon van het Koninkrijk Zuid-Slavië. De Koninklijke regeerjng, het leger en de vloot hebben koning Peter II den eed van trouw gezworen De Koninklijke regeering neemt overeenkomstig artikel 45 van de grondwet de regeering waar tot 11 October om de aflegging van den eed van trouw over eenkomstig artikel 59 en 42 van de grondwet voor te bereiden BIJ ZIJN AANKOMST TE MARSEILLE IS KO NING ALEXANDER VAN JOEGO-SLAVIë GISTEREN DOOR EEN KROAAT DOODGE SCHOTEN. DE FRANSCHE MINISTER BAR THOU DIE TER BEGROETING AANWEZIG WAS, WERD EVENEENS GEDOOD. I)E ME NIGTE HEEFT DEN DADER GELYNCHT. pag. 3 en 1 De 11-jarige prins Peter is tot koning van Joego Slavië uitgeroepen. pag. 3 Militair complot tegen de Portugeesche re geering ontdekt. pag 9 Azana is gearresteerd. pag. 9 De visschers, die in Augustus vermist werden, hebben te Arnhem terecht gestaan. pag. 4 Brandstoffenbijslag voor werkloozen slechts in een voorbereidend stadium. pag. 4 Nieuwe spelling ook voor officieele publicaties toegestaan. pag. 4 Commissaris van politie maakte valsche be grootingen. pag. 4 Steun voor tomaten, kaskomkommers en blauwe druiven. pag. 4 De beteekenis van den auto voor het platte land. pag. 9 Laatste berichten pag. 7 ARTIKELEN, ENZ. R. P.: Vorstenmoord. pag. 1 van onzen correspondent te Genève: De herfst zitting van het internationaal Arbeidsbureau pag 9 van onzen correspondent te Parijs: Violette Nozière voor de rechtbank. pag. 9 H. L. Warnier: Lichaamscultuur en Sport in Sovjet Rusland. Pag 8 J. B. Schuil: De lachende Vrouw. pag. 11 G. J. Kalt: Haarlem's Salonorkest. pag. 6 K. J. de Jong: Doopsgezind Zangkoor. pag. 6 Langs de Straat. J. L.: De Tjalk, de schipper, het hondje, de schooiertjes. pag. 4 Schaakrubriek. pag 8 „Waakt over Joego-Slavië". De laatste woorden, die koning Alexander met zijn laatste ademtocht heeft gesproken, leggen getuigenis af van zijn groote vader landsliefde. „Hij zeide: „Waakt over Joego- Slavië". De Koninklijke regeering roept de geheele Joegoslavische natie op in trouw en waardigheid over deze nalatenschap te wa ken". Rouw in Joego-Slavië. BELGRADO. 10 October. De ministerraad heeft bepaald, dat de rouw voor het overlijden van koning Alexander zes maanden zal duren. Hedenmorgen hebben van alle kerken de klokken geluid en zijn in geheel Joego-Slavië rouwdiensten gehouden. Ter voorbereiding van de rouwplechtighe- den zal een bijzondere commissie worden ge vormd. Van alle huizen waaien de vlaggen halfstok en alle scholen blijven vandaag ge sloten Ontspanning. LONDEN, 10 October. De groote opwin ding, die té Londen ontstond, na de eerste be richten over den moordaanslag te Marseille Is eenigszins geluwd Het bericht, dat* de moordenaar een Joego- Slavisch onderdaan is, en dat zijn beweegre denen klaarblijkelijk van binnenlandschen politieken aard waren, heeft een zekere ont spanning gebracht. Dit verklaart ook een uitlating van Lloyd George, die van een journalist bijzonderheden hij het bericht uit de kranten vernomen had, over den aanslag vernam en toen zeide: „Het is een groote geruststelling voor mij te hoo- ren, dat de moordenaar een Kroaat is". Nog In den loop van den avond gaven ver scheidene vooraanstaande personen uiting aan hun leedwezen en hun verontwaardiging over den aanslag. Lloyd George zeide o.a.. dat hij naar aanleiding van de Fiume-kwestie be sprekingen met Alexander heeft gehad en een diepen indruk had gekregen van zijn verstand en moed. Ook Barthou heeft hij goed gekend en hij was smartelijk getroffen door het be richt van zijn dood. Op internationaal ge bied was hij het weliswaar nooit geheel eens met hem geweest, doch de persoonlijke ver standhouding was altijd zeer goed. Russische deelneming. MOSKOU, 10 October. De voorzitter van den Raad van Volkscommissarissen. Moletow en de volkscommissaris van buitenlandsche zaken. Litwinoff hebben minister-president Doumergue een telegram van deelneming ge zonden in verband met het overlijden van mi nister Barthou. Koningin Maria. PAPIJS. 10 October. De extra-trein waar mee Koningin Maria van Joego-Slavië zich naar Parijs zou begeven is in verband met den aanslag te Marseille naar Marseille gedi rigeerd. Nadat de Koningin het treurige nieuws van den moord op haar gemaal had vernomen, was zij geruimen tijd bewusteloos, zoodat de trein te Lons-le-Saunier stopte opdat doktoren de Koningin medischen bijstand konden verlee- nen. De aankomst te Marseille zal waarschijnlijk met vertraging geschieden. De echtgenoote van minister Herriot heeft zich te Lyon ter beschikking van Koningin Maria gesteld en vergezelt haar naar Mar seille. Uit Marseille wordt nader gemeld: De koningin-weduwe van Joego-Slavië, Maria is hedenmorgen vroeg met een extra- trein te Marseille aangekomen. Ter ontvangst waren de Fransche minister van Marine en tal van autoriteiten aanwezig. De Konineln, die geslagen aan den arm van Madame Her riot der. trein verliet, werd onmiddellijk r.aar de Prefecture geleid, waar het lijk van den Koning ligt opgebaard. Tijdens de treinreis van Lyon naar Mar seille was de Koningin verscheidene malen bewusteloos Zij zal waarschijnlijk nog heden uit Marseille vertrekken en over Parijs naar Belgrado terugkeeren. Prins Peter wist gisterenavond nog niets. LONDEN, 10 October (VD.) De jong ste monarch van Europa de 11-jarige Peter van Joego-Slavië, die momenteel op een Engtlsche kostschool te Cobham vertoeft, was zich nog niets bewust van het vreeselijke drama, dat zich gisteren te Marseille had afgespeeld, toen hij zooals gewoonlijk gister avond te half negen met zijn Engelsche schoolmakkers, die hem zonder formaliteiten Peter noemen, naar bed ging De directeur van de school verklaarde, dat

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1934 | | pagina 1