MAT
T NAJAAR
CRAMA
CompleteMeubileering
STERK VERLAAGDE
JIM R. DU RfliU
Centrale Verwarmini
HET GEHEIM
ZIT IN DE WOL
Met 't oog op te ontvangen
nieuwe ameublementen,
zullen eenige voorhandene,
gedurende 14 dagen, tegen
PRIJZEN worden verkocht.
BEZUINIGT
DE BRIL
AUTOGARAGES
BARTELJORISSTRAAT 13—17
Behangerij Stoffeerderij Beddenmakerij
HAARLEM'S DAGBLAD
13
OOK OP UW
EIGEN BUDGET
NEEMT EEN PROEF
EN ZIJ SLAAGT; WIJ
HEBBEN ERVARING
alleen of gemengd gestookt met anthraciet geeft een
besparing op Uw brandstoffenrekening.
De prijzen bedragen thans nog als volgt:
Geklopte cokti f 0,70 p. H.L. afgehaald f 0,80 p. H.L. franco bergplaats
Parelcokes f 0,75 f 0,85
De cokes is verkrijgbaar bij de Brandstoffenhandelaren
en bij het Gemeente Gasbedrijf.
DE DIRECTIE VAN HET GEM.-GASBEORIJF, HAARLEM
van een mooi, zelfge-
knoopt Smyrna-tapijtje,
dat ook mooi blijft,
Neem geen risico. Neem Groenzegel
ALLEEN-VERKOOP:
KLEINE HOUTSTR. 9 - HAARLEM
Een keuze te maken uit verschillende RADIO-
apparaten is geen gemakkelijke taak
Daarbij heeft U hulp noodig van iemand van ervaring.
Deze hulp en zeer goede voorlich
ting heeft U indien U koopt bij
RADIO-TECHNISCH BUREAU
NIC. v. PUTTEN, Keizerstraat 3, Tel. 10387
Vertegenwoordiging: ERRES RADIO PHILIPS
Als U een bril moet dragen, is
het nog volstrekt niet noodig
dat Uw bril de uitdrukking van
Uw gelaat bederft. De nieuwere
nodellen in brillen en pince-nez
Eijn logisch en sierlijk van vorm
passend bij Uw gelaatsvorm,
zal de uitdrukking ervan ver-
hoogen. De nieuwste modellen
vindt U bij
Gen. Cronjéstr. 63
De prijzen zijn zeer matig I
met z'n stormen, mist en gladde wegen, stelt
zware eischen aan Uw automobiel.
brengt U snel, comfortabel en uiterst veilig overal
heen, dank zij haar vaste ligging, hydraulische
remmen, onafhankelijk veerende voorwielen en
geheel stalen koetswerk. Vraagt nog heden offerte
aan de vertegenwoordigster voor Haarlem en
Omstreken:
Olieslagerslaan 36-44 - Tel. 10570 bij geen geh. 13441
DE PRIJZEN ZIJN THANS ONTSTELLEND LAAG
En warm water voor huiselijke doeleinden.
Door J. ten Hove Jr.
In deze eeuw van groote technische ont
wikkeling treedt de centrale verwar
mingstechniek ook langzamerhand meer
op den voorgrond. Niettegenstaande het
idee „Centraalverwarmen" reeds meer dan 20
eeuwen bekend is, kunnen wij deze techniek
toch op gelijke hoogte stellen met die van de
radio, het vliegen enz. enz.
Althans wat het .moderne tintje" betreft.
En al wisten de Romeinen, hun huizen door
middel van warme lucht uit één punt te ver
warmen, zooals tegenwoordig centrale ver
warmingsinstallaties gemaakt worden, zal
zonder nader betoog, een Romein in ,.zijn"
tijd en in „zijn stoutste droamen dergelijke
installaties wel nooit bewonderd hebben.
Wat is eigenlijk „centraal verwarmen"? Het
„vervoeren" uit één punt, van door verbran
ding van een brandstof vrijgekomen warmte,
opgenomen in water, stoom of lucht, door
middel van de zwaartekracht of een kunst
matig opgewekten druk.
Er zijn vele systemen, zooals warmwaterver
warmingen met 2waartekracht-cii"culatie en
snelcirculatie .tusschenschakeling van een
pomp) stoomverwarmingen, luchtverwarmin-
gen met en zonder ventilatoren en gecombi
neerde systemen.
De toepassing van één dezer systemen hangt
geheel en al af van den bouw van en het be
drijf in, een inrichting die centraal verwarmd
moet worden en baart voor den technicus de
grootste zorg, om juist een systeem te kiezen,
dat zich gemakkelijk bij den bouw aanpast en
zoo economisch mogelijk werkt. Men gaat
maar al te dikwijls van de veronderstelling
uit. dat de centrale verwarming iets heel een
voudigs is, doch zij, die dit meenen, zullen
SDOedig van gedachten veranderen, wanneer
zij eens bijvoorbeeld de installaties in groote
gebouwen zien.
De warmwaterverwarming is één van de
meest toegepaste systemen, vooral in woon
huizen en villa's. Daarom zullen wij dit
systeem eens nader onder de loupe nemen,
temeer daar het meerendeel van de lezers zich
daar wel het meest voor zal interesseeren.
De warmwaterverwarmhrg is een buizennet,
waarop de ketel en radiatoren (verwarmings
elementen) zijn aangesloten. Nemen wij nu
het eenvoudigste voorbeeld, dan zien wij in
fig. II een ketel en een radiator, verbonden
met een heengaande en een teruggaande lei
ding.
Door de zwaartekracht zal nu het water in
deze installatie gaan circuleeren.
En hoe ontstaat deze zwaartekracht? Niet
anders dan door afkoeling. Het water van
kolom ,A" zal in totaal warmer zijn dan in
kolom .J3" en daar warm water lichter is dan
koud water, zal het koude water in kolom
„B" het warmer water in kolom „A" opdruk
ken. Dus het water zal volgens de aangegeven
pijlxichting in de figuur, door het buizennet
stroomen. met een snelheid die afhangt van
de hoeveelheid warmte die de radiator zal
moeten afgeven en den inwendigen pijpdia-
meter.
Niet altijd wordt een warmwaterverwar
ming zoo uitgevoerd. Ook hier zijn nog vele
variaties mogelijk.
Althans, wat den leidingloop betreft en de
plaatsing van den ketel ten opzichte van de
radiatoren.
De hier besproken installatie Is een z.g. bo-
venverdeeling. Naast de bovenverdeeling heb
ben wij nog de onderverdeeling, waarbij de
heen- en terug gaande leidingen naast elkaar
'loopen. En verde* hebben wij nog het „één
pijps" systeem waarvan b.v., het water, dat
door een radiator op de verdieping is gegaan
en dus sterk is afgekoeld, nogmaals door een
radiator, op den beganen grond stroomt.
Dit systeem wordt weinig toegepast, daar
hierbij grooter verwarmingsoppervlak der ver
warmingselementen vereischt wordt.
Dan hebben wij nog warmwaterverwarmin
gen imet snelcirculatie, waarbij gebruik wordt
gemaakt van een pomp aangedreven door een
electromotor. Vooral .bij zeer uitgebreide in
stallaties kan de snelcirculatie van zeer groot
nut zijn.
Het principe, om koud water, warm water te
laten opdrukken, is bij luchtverwarming het
zelfde. Ook hier is de koude lucht zwaarder
dan de warme lucht, waardoor een circulatie
ontstaat. Deze circulatie kan tevens versneld
worden, door toepassing van ventilatoren. In
het bijzonder vindt de luchtverwarming bij
kerken veel Ingang.
De warmteproductie van een centrale ver
warming vindt plaats in een gietijzeren le
denketel of in een geslagen ijzeren ketel. Als
brandstof wordt gebruikt: gietcokes, brech-
cokes, anthracietnootjes IV of olie.
Vooral het stoken met cokes is algemeen,
daar het goedkoop is en de verbranding van
deze brandstof uiterst langzaam kan gaan.
Doch het stoken met anthracietnootjes IV
biedt ook ruime voordeelen. De bediening van
een ketel die met nootjes IV gestookt wordt is
b.v. uiterst eenvoudig, vooral als men nog tot
de aanschaffing van een vuurregulateur over
gaat.
Vaak wordt gevraagd, of centrale verwar
ming niet duurder is dan het stoken met een
of twee haarden.
Centrale verwarming is absoluut goedkoo-
per. De cijfers van het brandstoffenverbruik
van een haard, zijn evenwel moeilijk te ver
gelijken met die van centrale verwarming, om
de eenvoudige reden, dat met een centrale
verwarming bij een zekere evenredige ver
branding, vergeleken met de gewone haard,
andere resultaten worden bereikt.
Globaal kan men aannemen, dat men met
een zekere hoeveelheid brandstof, om gere
kend in een geldswaarde, bij centrale verwar
ming over een zeker tijdperk drie vertrekken
kan verwarmen tegenover een vertrek bij het
stoken van een haard.
En dan het stoken met olie! Dit is één van
de nieuwste snufjes bij de centrale verwar
ming. Hiermede wordt toch wel een zekere ro
mantiek in de techniek, als wij het zoo mogen
noemen, bereikt. De mensch beseft dit toch
nog maar weinig!
En wanneer hij, weggedoken in een heerlij
ken leunstoel, Haarlem's Dagblad leest en
geniet van een fijne sigaar terwijl het buiten
vriest dat het kraakt, wordt een olie op een
bijna kunstzinnige manier tot ontbranding
gebracht, die de warmte verstrekt, welke noo
dig is om dezen mensch het leven zeer aange
naam te maken.
Vóór den ketel, ongeveer ter hoogte van de
plaats waar anders het normale vuur brandt,
staat een oliebrander. Daar de gewone huis
brandolie met licht tot ontbranding overgaat,
is een oliebrander zoo geconstrueerd, dat de
olie daarin, of verstoven, of vergast wordt en
daarna langs electrischen weg tot ontbranding
wordt gebracht.
De slangvormige vlam, die hierdoor ont
staat verwarmt het water in de ketel totdat.
Men wenscht b.v. dat in een zeker vertrek
de temperatuur niet hooger oploopt dan tot 18
gr. C. Gebeurt dit wel, dan is volgens „men"
de atmosfeer in het vertrek onaangenaam en
„men" wordt boos
Doch de techniek weet raad en constateert
een kamerthermostaat. Deze thermostaat
wordt nu in het bewuste vertrek opgehangen.
Is de temperatuur van 18 gr. C. in dit ver
trek bereikt, dan schakelt de thermostaat
automatisch den oliebrander uit; het water
wordt niet verder verwarmd en koelt af. Wordt
evenwel detemperatuur lager dan 18 gr. C. door
wordt de olie brander automatisch weer door
de thermostaat ingeschakeld.
Zeer vaak wordt een centrale verwarming
aan een z.g.n. warmwatervoorziening gekop
peld. Een warmwatervoorziening is een instal
latie waarin warm water bereid wordt, dat
naar baden, waschbakken, douches enz. ge
voerd wordt.
Er dient wel met nadruk op gewezen te
werden, dat het water van de centrale ver
warming bijna nooit in open verbinding met
het verbruikswater van ds warmwatervoorzie
ning staat. Dit met het oog op de vorming
van ketelsteen.
Voor ziekenhuizen, laboratoria, apotheken,
etc. zijn deze warmwa ter voorzieningen onont
beerlijk.
Het materiaal van deze installaties, de re
servoirs en buisleidingen, zijn van gegalvani
seerd ijzer, omdat door het steeds weer door
stroomen van sterk zuurstof houdend water,
het materiaal ernstig aangetast kan worden.
Dit tracht mem te voorkomen, dioor gegalvani
seerd ijzer toe te passen.
De aantasting wordt niet altijd daardoor
verholpen, doch een nadere toelichting over
deze kwestie, zou dit artikel te lang maken.
Bij een centrale verwarming behoeft men
echter deze voorzorgsmaatregelen niet te
treffen, daar daarin steeds het zelfde water
wordt gebruikt en dit dus aanmerkelijk min
der zuurstofhoudend is.
Een centrale verwarming met een warmwa
tervoorziening en daarbij een warmteproduc
tie door olie, is wel de meest ideale installatie
die men tegenwoordig op dit gebied verkrijgen
kan.
Men bereikt daarmede: le een geheel auto
matisch en hoogst economisch brandstoffen
verbruik, 2e een goed doorwarmd huis. 3e
behoorlijk warm water voor een badinrichting,
4e het toppunt van zindelijkheid, wat uit ge
zondheidsoogpunt gezien, een zeer voorname
factor is.
Natuurlijk zijn er nog tegenstanders van de
centrale verwarming. Waarom ook niet? Er
zijn ook tegenstanders van de Dieseltreinen.
Doch zij vergeten, dat de groote vooruitgang
der techniek, op welk gebied dan ook, heil
brengt over de geheele wereld en niet alleen
plaats vindt uit winstbejag, doch dat er ook
aan het oomfort voor de cniemschheid worde
gedacht.
Men zegt zoo vaak, dat imiet een centrale
verwarming de gezelligheid uit het huis is.
Men mist den rooden gloed van het knappe
rend haardvuur. Maar als men dan reeds in
het bezit van een haard is, waarom dan niet
de toevlucht gezocht bij een rood stuk perka
ment en een electrisch lampje?
De Kerstdagen blijken dan de Kerstdagen!
De warmte die ontstaat door centrale ver
warming is een „droge" warmte. Zonder twijfel
is dat zoo. Echter bij normaal vochtig weer is
droogte bijna niet waarneembaar. Doch wan
neer een droge warmte wel op den voorgrond!
treedt, kan de hulp van z.g.n. verdampingsbak
jes worden ingeroepen, die bijna niets kosten,
doch alleen af en toe bijvulling met water ver-
eischen. i
Doordat het water verdampt, wordt de lucht
in het vertrek vochtig en is het verblijf in
zoo'n vertrek altijd zeer aangenaam.
Wii willen dit beknopt artikel besluiten met
dien wensch, diat het er toe heeft mogen bij
dragen, de aandacht van het publiek te vra
gen voor een nieuwe techniek, die deze aan
dacht ten volle waard is.
•A-
-pcU-
HM. Wed. 6esten
