>/t lUlaouluUs"
r Aisdeiïiutetkmt'
tmtken teued Uet U
.Gbrbiérg
Franken's
Belangrijke Prijsvermindering Smirna
Artis gaat den winter tegemoet.
M'
JAN ROOZEN
SPEKSTRAAT 5
WAAROM
GRATIS
„EXPRESSE"
"WONING-INRICHTING
GELD BESCHIKBAAR
PrimaAnthraciet
g. v. d. Haak Jr.
Broodfabrieken
Welnu. Huisvrouwen, Bezuinigt!
Kookt en verwarmt met een
Primus Petroleum Kook-Straalkachel
G.A.Schous,Gierstr,64
Vroeger en nu.
WOENSDAG 24 OCTOBER 1934
HAARLEM'S DAGBLAD
15
ZAADHANDEL
telefoon 16061
Het aangewezen adres voor Bloembollen
VOOR KAMER EN TUIN
Ook leveren wij Bloembollen voor Rotsfuin
PRIJSCOURANT OP AANVRAAG
roemt een ieder onze zeer OUDE JENEVER?
Omdat zij is
PRIMA ZACHT EN TOCH PITTIG
slechts ƒ3.per Liter. Ook in gedeelten
van een Liter verkrijgbaar.
HAARL. WIJNHANDEL „ROYAL"
TELEF. 11416 KRUISWEG 15 b. h. STATION
WIJNHANDEL „DE WIJNPERS"
PLEIN 30, HOEK LORENZPLEIN TEL. 15967
Bestelhuis van Gedistilleerd.
Uw hoed chemisch
gereinigd en in vorm
gebracht, wanneer U
bij ons chemisch laat
reinigen een Costuum,
Mantel, Regenjas of Winterjas.
Prijs vanaf 12.—
De firma met de HONDERDEN tevreden Cliënten
Chem. Wasscherij - Reparatie - Stoppage
JULIANAPARK 66, Haarlem, Tel. 14942
Tracteer ze
thuis op Droste!
U brengt er de vreugde
mee in huis! Droste Ver
pleegster Cacao - nim
mer afwijkend in kwali
teit - is altijd welkom!
Ook verkrijgbaarin zak
ken van 1 kg. met origi-
neele fabriekssluiting
(let daar vooral op!).
ALTIJD WELKOM!
BRANDSTOFFEN
KONINGINNEWEG 0 "W
Maakt U attent op HARE RUIME KEUZE
WOLLEN DEKENS j prima
TOCHTDEKENS ïiT.JJJ1"""'
PLAIDS a f 2-50 i concur reerend
Speciale collectie in fauteuiltjes,
bekleed met APARTE STOFFEN
Huiskamermeubelen, Schrqfbureaux, Boekenkasten enz. enz.
,,'t Woonhuis", Koninginneweg Qö]
Deze SMIRNAMAT 53|80 c.M., voorgewerkt met
wol en aanwijzing kost thans slechts f 14,50
OVAAL KUSSEN met wol voorgewerkt f 4,75
geschilderd, met wol f 3,50
TT/MIIPIh 1
Gr.Jfoutstr. 136
«Telef. 11630
door GEMEENTELIJK goedgekeurde bankinstelling.
Alleen voor geh. Rijks- en Gemeentepersoneel en voor
personen met een vaste betrekking. Met en zonder borg.
BEDRAGEN VANAF F 50.- RENTE F 2.15
Hoogere bedragen naar evenredigheid. WETTELIJKE
TARIEVEN. Discretie verzekerd. Vlugge behandeling.
N.V. Credietbank AMSTERDAM—HAARLEM,
Schneevoogtstraat 7.
Kantoor geopend van 915—8 u. Zaterd. gesloten. Tel. 17081
15-20 ff 60 per H L.
FRANCO BERGPLAATS
Burgwal 9, Telef 10770
is er vraag naar:
Warme Saucijzen - broodjes
Warme Croquetten
Warme Ragoutbroodjes
Warme Appelbollen
Warme Appelflappen
Warme Appelbeignets
en vele andere lekkernijen.
HAARLEM HEEMSTEDE BLOEMENDAAL
Het Wachtwoord
van iedere huisvrouw.
DE IDEALE COMBINATIE TDSSCHEN goed EN goedkoop
en koestert thans in de geneeskunde
geheel andere opvattingen dan tien
tallen jaren geleden. Vroeger durf
de men bijvoorbeeld de babies niet
bloot te stellen aan de koude lucht van
den winter. Men sloot hen angstig in huis
op en dacht, daarmede het beste voor hun ge
zondheid te hebben gedaan Tegenwoordig
staat de geneeskunde ten opzichte hiervan op
een geheel ander standpunt. Ook in den win
ter, als het heel koud is, moetén de kleintjes
eiken dag een uurtje buiten in de frissche
lucht worden gebracht. Dat is veel beter voor
hun gezondheid en helpt vele kinderziekten te
voorkomen. En als men niet overdrijft en de
kleintjes niet zoo lang buiten in de koude lucht
laat, tot ze groen en blauw worden, zullen ze
het heusch niet naar vinden.
Zebra.
Dezelfde denkbeelden huldigt ook de leider
van een modernen dierentuin, terwijl men
vroeger de dieren uit tropische landen nauwe
lijks aan de frissche lucht durfde bloot te stel
len, laat men ze nu den heelen dag buiten,
's zomers en 's winters, en 's zomers laat men
zelfs een deurtje open, dat van hun slaapplaats
naar buiten voert. En uit de practische erva
ringen, die men hierbij heeft opgedaan, is ge
bleken, dat een beetje koude ook den dieren
uit zuidelijke landen geen kwaad doet, in
tegendeel, ze voelen zich sindsdien in onze
dierentuinen veel prettiger en gezonder, wat
uit vele levensuitingen valt af te leiden.
Dieren die vroeger geen of op zijn hoogst
doode jongen ter wereld brachten, krijgen nu
gezonde jongen en zijn veel vroolijker en leven
diger dan ze vroeger ooit geweest zijn. En dit
schrijft men in de eerste plaats toe aan den
invloed van de frissche lucht. Het is namelijk
gebleken, dat een beetje koude voor de dieren
lang zoo schadelijk niet is als den heelen dag
in een dompig vertrek te worden opgesloten.
Als de winter nadert, worden de binnenver-
blijven van de dieren in Artis en ook in andere
dierentuinen goed verwarmd. Daarin kunnen
de dieren dan bij slecht weer schuilen, maar
ook in den winter blijven de dieren meestal
uit zichzelf liever buiten. Dat is ook een be
wijs daarvoor, dat ze de koude heelemaal niet
onprettig vinden, 's Avonds worden ze 's win
ters echter in de verwarmde binnenvertrekken
opgesloten. Zij worden dus soms blootgesteld
aan tamelijk groote temperatuursverschillen
van de omgeving. Wanneer hierbij de noodige
voorzichtigheid betracht wordt, schaadt dit
hun echter niet.
Moeder Natuur helpt er trouwens zélf een
handje aan mee. Ze schenkt den dieren, als de
winter nadert een nieuw veerenkl'eed of bont
jasje. Als we nu naar Artis gaan, zien we reeds
alle dieren in hun nieuwe wintergarderobe.
Ze zijn nu veel mooier dan in den zomer. De
vogels hebben een veel weelderiger veerentooi
en de vierpootige dieren hebben een veel dik
ker en mooier geteekend vel. En voor de echte
dierenvrienden is het werkelijk een genoegen,
nu eens een wandeling door den herfstachti-
gen Artis-tuin te maken.
Het wordt herfst in Artis. De papagaaienlaan.
Wie de dieren liefheeft en belangstelling
voor hen toont, kan ze nu het best bestudeeren.
Ze zijn thans veel mooier en levendiger dan op
heete zomerdagen. Vroolijk stoeien de anti
lopen en gazellen in haar kleinen tuin. Bede
lend staan de apen aan hun tralies en begroe
ten iedereen met openhartige vreugde. Ze
worden nu niet zoo verwend als in den zomer,
omdat er minder menschen komen. Maar
tegen degenen, die komen, zijn ze daarom veel
aardiger en vermaken hen met al hun kunst
jes. Meneer en mevrouw Leeuw liggen nu niet
lui in de zon te slapen. Ze houden zich bezig
met vermakelijke vechtpartijtjes en spelen
echt gezellig met hun kroost. De kleine, snoe
zige leeuwenbabies zijn niet veel grooter dan
een poes, maar ze doen toch niet onder voor
hun ouders, wat het vechten betreft. Ook het
echtpaar Tijger biedt een tafereel van familie
geluk. Want: „Was sich liebt, das neckt sich".
Het loof valt van de boomen en een frissche
herfstwind blaast door den tuin. De beren, die
als de grootste bedelaars uit het dierenrijk
bekend zijn, staan aan de tralies te bedelen en
ze maken voor een klontje suiker nu de mooi
ste kunstjes. In den zomer zijn ze er soms te
lui voor en rusten liever in het zonnetje, maar
nu verschaft beweging juist een beetje warm
te. Datzelfde denkt blijkbaar ook de olifant:
want hij vermaakt de bezoekers nu met de
Dieren kennen geen „heimwee".
nieuwste olifanten-danspassen van het seizoen.
Alle dieren loopen, springen en huppelen mon
ter in de frissche lucht en verlangen heelemaal
niet naar hun verwarmde binnenverblijf, dat
steeds voor hen open staat.
Thans lijkt het ons bijna onbegrijpelijk, dat
men vroeger niet geweten heeft, dat de fris
sche lucht zoo goed is voor de gezondheid der
dieren. Vroeger stierven veel meer dieren aan
tuberculose en andere ziekten in de dieren
tuinen en men schreef dit zeer ten onrechte
aan het feit toe, dat de dieren heimwee had
den naar hun land en dat ze tenslotte daarom
ven verdriet wegkwijnden. Het bewijs voor de
onjuistheid van deze opvatting levert het feit,
dat de dieren bij goede verzorging in den die
rentuin soms veel langer leven en veel gezon
der zijn dan in de vrijheid.
Er is veel gefabeld over het heimwee en de
melancholie, die uit dierenoogen zouden spre
ken. Maar daar kan geen sprake van zijn;
wan het dier kan zijn geboorteland niet in zijn
gedachten terugzien. Het is niet in staat, in
zijn herinnering weer te beleven, wat het daar
doormaakte. Wie dit gelooft, ziet het dier als
een mensch. dat slechts als dier verkleed is
en alléén maar niet spreken kan. De dieren-
kenner weet echter, dat het verschil tusschen
mensch en dier veel fundamenteeler is. Er be
staat een donkere ondoordringbare muur tus
schen dier en mensch, die ook het hoogstont-
wikkelde dier, de mensch-aap, voor alle tijden
van den mensch zal scheiden. De mensch on
derscheidt zich van het dier door zijn om
vangrijke, geweldig ingewikkeld gebouwde en
hoogontwikkelde hersenen. De hersenen zijn
de plaats van de geestelijke vermogens en ge
voelens en omdat de hersenen bij de dieren
zooveel primitiever gebouwd en kleiner zijn
dan bij den mensch, mag men bij het dier ook
niet de gelijke geestelijke vermogens en gevoe
lens aanwezig achten.
Pelikaan en Flamingo.
Uit het gedrag van het dier kan men aflei
den, dat zijn handelingen op een bepaald
oogenblik steeds beheerscht worden door dat
gene, wat op dat oogenblik van buiten af op
het dier inwerkt. Het leeft steeds in den tegen-
woordigen tijd en niet in het verleden of in
de toekomst. Daardoor is het natuurlijk uit
gesloten, dat het dier heimwee heeft naar zijn
geboorteland. In een dierentuin, waar de die
ren goed verpleegd worden en voldoende
ruimte ter beschikking hebben en in de fris
sche, gezonde lucht mogen zijn, sterven dan
ook minder dieren dan in de vrijheid.
Wie gelooft, dat dit niet het geval is, kan
zich eenvoudig genoeg van de waarheid van
het gezegde overtuigen. Wanneer namelijk een
dier in een dierentuin ziek wordt en gaat
sterven, dan kan iedere bezoeker dat bemer
ken, maar van dat, wat op dit gebied in de
natuur geschiedt, bemerkt de groote massa
nooit iets. Als alle jonge dieren in de vrije na
tuur in het leven bleven, zouden er heusch
meer dieren van elke soort op de wereld zijn
dan menschen; want de dieren krijgen steeds
meer dan één jong tegelijk en bovendien nog
verscheidene keeren per jaar. En deze dieren
krijgen ook na een betrekkelijk korten tijd
weer jongen. Het aantal zou dus vlug onmete
lijk groot zijn, indien in de natuur niet vele
dieren zouden sterven, voor ze volwassen zijn.
Wanneer een verblijf voor een dier in een
dierentuin dus zoo ruim is ingericht, dat het
daarin voldoende bewegingsvrijheid nemen
kan, met soortgenooten samenleeft en genoeg
afleiding vindt, dan kan er voor het dier geen
sprake zijn van gevangenschap; dan wordt het
zich zijn opgesloten zijn zeker niet onaange
naam bewust. En wanneer dan nog de verdere
verzorging en voeding juist zijn, dan is het
dier zoo „gelukkig", als het op zijn dierlijke
manier kan zijn. Dieren, waarmee het zoo ge
steld is, zullen zich in een dierentuin ook
voortplanten. Want zoodra er iets hapert aan
het dierlijke geluk, zooals het hier opgevat
wordt, staat meestal reeds spoedig de voort
planting stil. En dat was steeds het geval, wan
neer men de dieren 's winters in hun dompige
vertrekken opsloot. Nu kunnen ze er over dag
gaan schuilen, als ze het koud hebben en wor
den er slechts tijdens den nacht in opgesloten.
Over dag mogen ze zich zich buiten bewegen,
en omdat ze genoeg ruimte ter beschikking
hebben, kunnen ze er zelf voor zorgen, dat ze
het niet koud krijgen.
De vleeschetende dieren krijgen tijdens den
winter in Artis hetzelfde voer als in den
zomer. Misschien eten ze 's winters iets meer,
omdat hun lichaam dan meer warmte moet
ontwikkelen. Trouwens, bij den mensch is het
zelfde het geval. Voor de plantenetende dieren
is 's winters natuurlijk geen groen voer ter be
schikking, maar dat kunnen ze in dezen tijd
in de natuur ook niet vinden. Ze krijgen nu in
plaats van klaver en ander groen voer suiker
bieten, waarmee, ze het heel goed een poosje
kunnen stellen.
Nu valt er nog een woordje te zeggen over de
dieren, die een winterslaap houden. Ook voor
hen wordt in Artis uitstekend gezorgd. Men
stelt hun alles ter beschikking, wat ze noodig
hebben om in den winter rustig en ongestoord
te kunnen slapen. Sommige van deze dieren
slapen gewoon in hun kooi en andere blijven
den geheelen winter onzichtbaar.
Omdat de meeste dieren nu 't winters over
dag meestal buiten zijn, kan men ook hun kooi
veel beter schoonhouden en daardoor menige
ziekte voorkomen.
In Artis zijn nu reeds alle voorbereidingen,
in zooverre men er nog van kan spreken, voor
den winter getroffen. Natuur en hei mensche-
lijke verstand hebben hier vernuftige levens
condities voor het dier geschapen. Men heeft
de nieuwe geneeskundige ervaringen in de
laatste jaren ook in de dierentuinen toegepast
en heeft moeten vaststellen, dat de dieren zich
daarbij veel prettiger voelen; want frissche
lucht, ook in den winter, is voor elk levend
wezen de eerste vereischte.
Dr. META HELEN JACOBS.
