MELBOURNE-RACE
twetcU
NOODLANDING
Auto's verlichten daarbij het terrein.
STRAATLANTAARNS
SEINDEN MORSETEEKENS
MIDDEN IN DEN NACHT OP RENBAAN.
WOENSDAG 24 OCTOBER 1934
HAARLEM'S DAGBLAD
3
I •yrS
^OYAl 4
Na een middag en avond vol spanning, waarbij men herhaaldelijk
vreesde, dat de Uiver de tweede plaats in de Melbourne-race zou
moeten laten aan Turner en Pangborn, kwam hedennacht tegen kwart
vóór twee het bericht, dat Parmentier een half uur vroeger de
Douglas-machine veilig op het vliegveld te Melbourne had doen
landen. De Nederlandsche vliegers hadden Dinsdagmiddag om
3.27 uur (A. T.) een tusschenlanding moeten maken cp de renbaan te
Albury, daar zij dóór een onweersstorm in het donker de koers waren
kwijtgeraakt. Te 12.15 hedennacht stegen zij vandaar op en arriveer
den een uur later te Melbourne.
Slechts 2Vz uur waren zij voor op hun achtervolgers Turner en
Pangborn, die om 3.56 uur op het vliegveld arriveerden, na een nood
landing te hebben gemaakt bij Bourke.
Ons kleine landje heeft met de Douglas-
machine een schitterend resultaat behaald in
deze lange luchtrace.
Een pracht-prestatie van onze luchtvaart,
een top-prestatie van Parmentier, Moll, Van
Brugge en Prins in het bijzonder. Hun werk
staat zeker gelijk met dat van Scott en Camp
bell Black. Met een onverstoorbare zekerheid
hebben zij hun toestel van Engeland naar
Australië gebracht en zelfs toen zij door een
onweersstorm den koers bijster werden, lever
den zij een uniek staaltje van vliegerskunst
door de „kist" zonder stukken te maken mid
den in den nacht op Albury's renbaan neer
te zetten.
Prachtig gedaan, mannen.
Dat is ons aller hulde waard.
In hoop en vreeze.
Toch hebben we, zooals boven reeds gezegd,
lang in hoop en vreeze gezeten. Vooral in
vreeze, dat de Amerikanen onze mannen nog
op het laatste stuk zouden passeeren.
In het hieronder volgende staan de ver
schillende gebeurtenissen vermeld, welke ons
zoovele spannende uren hebben bezorgd.
D „Uiver" was om 10.05 Dinsdagmorgen van
Charleville vertrokken en zou. indien alles
goed ging tusschen twee uur en half drie te
Melbourne kunnen landen. Moll had te Char
leville nog verklaard, dat men tot dan toe
door buitengewoon gunstige atmosferische
omstandigheden was begunstigd.
Daarna schijnen boven de uitgestrekte
wildernis, waar in de duisternis elk oriën
tatiepunt ontbrak en ook weinig of geen
radioverbinding met grondstations moge
lijk was, de moeilijkheden te zijn begon
nen. Te ruim half twaalf werden draad-
looze seinen van de „Uiver" ontvangen,
waarmee de „Uiver" verbinding met
grondstations vroeg teneinde zich te kun
nen oriënteeren omtrent zijn positie of
gepeild te kunnen worden.
Omstreeks middernacht deelden de
autoriteiten te Albury en te Wodongo me
de, dat het vliegtuig ongeveer 60 minuten
lang boven deze plaatsen en omgeving
had gecirkeld. Te middernacht werd het
toestel boven Beechworth, 40 mijl benoor
den Albury gesignaleerd.
Tenslotte besloot Parmentier een goed
landingsterrein te zoeken en slaagde hij
er ondanks de duisternis en de onbekend
heid met het terrein in, het toestel be
houden op de renbaan van Albury neer te
zetten.
Albury ligt op de grens van Nieuw-Zuid-
Wales en Victoria aan de spoorlijn van Syd
ney naar Melbourne, op ongeveer 250 K.M.
afstand van Melbourne.
Een ooggetuige van de aankomst van de
„Uiver" te Albury vertelde, dat het bij wijze
van spreken den geheelen avond had geregend.
Toen de regen eindelijk een oogenblik ophield
zag men plotseling het vliegtuig verschijnen.
Gelukkig waren honderden automobilisten in
de omgeving van de renbaan bijeen gekomen,
daartoe aangezocht door den leider van het
plaatselijk radiostation, die moeilijkheden had
voorzien. Toen het toestel dan ook boven de
renbaan begon te cirkelen, richtten deze hon
derden auto's hun lampen allen op de baan,
die daardoor in een helder licht kwam te lig
gen. De „Uiver" beschreef een aantal cirkels
boven de renbaan en daalde vervolgens snel.
De landing was perfect. Bemanning en passa
giers begaven zich onmiddellijk per auto naar
het kleine stadje Albury, waar zij de rest van
den nacht wilden doorbrengen, alvorens de
vlucht zoo spoedig mogelijk na het aanbreken
van den dag te hervatten.
Voor de radio zeide de passagier Gilissen. dat
de „Uiver" nabij Albury in een storm was ge
raakt en om daaruit te kunnen komen van
de route had moeten afwijken. De marconist
kon de radioberichten niet meer opvangen.
Tenslotte zag de bestuurder de lichten van
Albury en na drie cirkels te hebben beschreven,
besloot hij te landen, hetgeen uitstekend
Behalve door het geven van radio-seinen
had men getracht de Uiver de koers op te
geven via de straatlantaarns van Albury. Deze
liet men in Morse-teekens het woord „Albury"
spellen!
Het Laverton-vliegveld te Melbourne had
draadloos contact met de „Uiver" en ondanks
het feit ook, dat de Britsche kruiser „Sussex",
die in de haven van Melbourne ligt, mat zijn
zoeklichten felle bundels licht den nacht in
zond en men er toe was overgegaan, den
spoorweg Albury—Melbourne te verlichten,
achtten Parmentier en Moll het toch raad
zaam, de vlucht uit te stellen tot het aanbre
ken van den dageraad.
Onvoldoende benzine.
Men had niet voldoende benzine meer om
Melbourne te bereiken en moest dus wachten
tot deze kwam. Intusschen zakte het toestel
in de modder weg, doch met behulp van plan
ken maakte men een startbaan, vanwaar men
zou kunnen vertrekken.
De bevolking van Albury hielp in een ra
zend tempo aan het graven voor het bevrijden
van het toestel van Parmentier.
Om kwart over twaalven Amsterd. tijd kon
men eindelijk naar Melbourne vertrekken.
Bemanning van de „Uiver"
geridderd.
Op het aerodroom te Melbourne was
o.m. aanwezig de consul der Nederlanden,
de heer F. H. Wright, die in opdracht der
regeering mededeelde, dat het H. M. de
Koningin behaagd had alle vier leden der
bemanning te benoemen tot Ridder in de
Orde van Oranje Nassau.
De „Uiver" is 90 uren en 22 minuten na
het vertrek van Middenhall op zijn bestem
ming aangekomen.
Melbourne in afwachting
van de „Uiver".
Nadat gisteren 30.000 enthousiasten getuige
waren geweest van de behouden aankomst
van de Britsche vliegers Scott en Campbell
Black ,die intusschen voor het eerst na drie
dagen weer van een behoorlijken rust konden
genieten, bestond groote twijfel omtrent de
aankomst en vooral het tijdstip van aankomst
der beide volgende mededingers.
De Uiver was op 180 mijlen van Melbourne
op modderigen bodem terecht gekomen, ter
wijl de Amerikanen Roscoe Turner en Pang-
borne wegens een motordefect te Bourke. d.i.
op 275 mijlen ten Zuiden van Charleville
moesten dalen. Zij waren om 9 uur 40 A.T. van
Charleville vertrokken.
De Uiver was om kwart over twaalven Am-
sterdamschen Tijd van Albury vertrokken en
minder dan een uur later streek de Uiver met
Parmentier en Moll en Van Brugge en Prins
op 't vliegveld van Melbourne neer. Het was
toen 1 uur 12 A. T.
Opnieuw was de belangstelling op het vlieg
veld enorm. Er moest vrij baan worden ge
maakt voor de officieele personen, die de be
manning en de passagiers van de Douglas ge
luk wilden wenschen met hun schitterende
prestatie op het zoo moeilijke traject, gedu
rende hetwelk zij zich voortdurend indachtig
zijn geweest van het devies der K.L.M. „Sa
fety First".
Onderhoud met den heer
Plesman.
Wij hadden gistermiddag in verband met
de omstandigheid, dat de Uiver Melbourne niet
op den gehoopten tijd heeft kunnen bereiken 'n
onderhoud met den heer A. Plesman. direc
teur der K.L.M alsmede met enkele der lei
ders der diverse K.L.M.-afdeelingen.
De heer Plesman deelde ongeveer het vol
gende mede:
Toen ik het bericht kreeg, dat de „Uiver"
op de renbaan van Albury geland was, heb
ik mij dadelijk in verbinding gesteld met den
chef van het vliegwezen in Melbourne, den
heer Armstrong. Ik heb met hem een radio-
telefonisch gesprek gehad, dat buitengewoon
goed overgekomen is en waarin de heer Arm
strong mij verschillende bijzonderheden heeft
medegedeeld. Volgens hem is het ongeluk te
wijten aan een samenloop van ongunstige
factoren.. De „Uiver" kwam recht op Mel
bourne af vliegen en bevond zich op eenige
honderden kilometers afstand, toen hij over
het Randgebergte in het Zuiden van Australië
moest vliegen. Dit gebergte is berucht in de
vliegerswereld in verband met de ongunstige
weersomstandigheden, welke daar vaak heer-
schen en welke den piloten dikwijls de grootste
verrassingen bereiden. Het was middernacht,
toen de „Uiver" dit gebergte naderde, Dit was
al een zeer ongelukkige samenloop, omdat
dan door het zoogenaamde nachteffect
de radiopeilingen afwijkingen geven. En dit
zou nog niet het ergste geweest zijn. wanneer
de „Uiver" daarbij niet in een donderbui te
recht was gekomen. Al deze dingen maakten
het voor den bestuurder van den ..Uiver" on-
mogelijk koers te houden. Hij dreef naar het
Oosten af. Dit bracht hem in een buitenge
woon precaire positie, daar naar schatting de
„Uiver" voor slechts anderhalf uur benzine
aan boord had. Ongetwijfeld zal de beman
ning dan ook wel eenige benauwde oogen-
blikken hebben doorgemaakt. Toch wist de
piloot weer zijn koers terug te vinden en zag
kans Albury op te zoeken. Toen heeft de be
stuurder een staaltje van navigatiekunde ge
geven. waarover de heer Armstrong niet ge
noeg lof kon betuigen en waaroves alle vlieg-
autoriteiten in Australië stom verbaasd zijn.
Het was n.l. stikdonkere nacht, zonder maan
licht en in een volkomen onbekende streek en
toch heeft de bestuurder kans gezien door
middel van zijn electrische schijnwerpers zich
boven Albury te orienteeren, de renbaan op
te zoeken en de machine daar vlug en zonder
eenige schade aan de grond te zetten.
De heer Plesman heeft zich onmiddellijk
met de Shell in Londen in verbinding gesteld
Hij heeft hem verzocht aan hun vertegen-
woord'ger te melden, al het mogelijke te laten
doen om de Douglas verder te helpen en
haar van benzine te voorzien. Het werd door
den heer Plesman uitgesloten geacht, dat de
bestuurder van de „Uiver" op de kleine hoe
veelheid benzine, welke hij nog had, zou
starten. Deze benzine-voorziening zou echter
eenigen tijd duren, Er zit niets anders op,
daar de Douglas met 'n speciaal soort benzine
vliegt, welke alleen op de moderne vliegvel
den te verkrijgen is. De benzine zou van Mel
bourne per tankauto naar Albury moeten
worden gebracht, dit is een afstand van 250
K.M. en het spreekt van zelf, dat een tank
auto midden in den nacht daar eenige uren
voor noodig heeft. Daarbij was het alleszins
waarschijnlijk, dat de piloten van de ..Uiver"
het daglicht zullen afwachten en dat dan
tevens de benzine-voorraad in orde zal zijn.
Scott cn Black niet rechtstreeks
op Flemmington geland.
Omtrent de aankomst van het winnende
team Scott en Black te Melbourne wordt na
der gemeld:
Ondanks het ongunstige weer waren meer
dan 18000 personen op het vliegveld Flem
mington bij Melbourne aanwezig tegen den
middag, toen de aankomst van de winnaars
der LondenMelbourne-race, Scott en Black
met hun roode „Cornet" verwacht kon worden.
Naarmate de tijd vorderde nam de spanning
toe en tegen half vier (plaatselijke tijd) toen
de luidsprekers de nadering van het vliegtuig
aankondigden, was het bijna stil geworden
totdat enkele minuten later een daverend ge
juich opsteeg toen in de verte de machine
verscheen en even later het gedaver der beide
motoren de lucht vervulde toen de „Cornet" de
eindstreep van zijn langen weg passeerde
Overeenkomstig het reglement draaiden Scott
en Black twee cirkels boven het veld. waar
mee de race voor hen geëindigd was. Zij daal
den toen echter niet.
Naar zij later mededeelden wenschten zi.i
een andere landingsgelegenheid en hadden zij
weinig zin hun toestel neer te zetten midden
op het veld. waarvan naar verwacht kon wor
den de afzetting wellicht door de enthousiaste
menigte na hun landing zou worden verbro
ken. Zij vlogen derhalve naar een der eenige
mijlen verder gelegen vliegvelden van Mel
bourne, waar zij zonder belemmering neer
kwamen en waar men blijkbaar op hun komst
gerekend had.
Want er stond een kleine Gypsy Moth ee-
Roscoe Turner.
reed, waarmee zij terstond naar de luchtha
ven Flemmington werden teruggebracht. De
geestdrift van de menigte, die men inmiddels
had gerustgesteld en had toegezegd dat de
vliegers in elk geval weer op Flemmington
zouden terugkeeren. kende toen geen grenzen
Het gejuich was niet van de lucht en toen de
beide mannen on den grond stonden hief men
een daverend ..He's a jolly good fellow" aan
Collega's en autoriteiten kwamen Scott en
Black de hand drukken, er werden hun bloe
men aangeboden w.o. een groote krans met
een lint in de Nederlandsche kleuren van de
K.L.M.zij spraken eenige woorden voor de
microfoon en kregen tenslotte gelegenheid
zich doodelijk vermoeid maar hoogst geluk
kig per auto naar de stad te begeven.
Scott en Black verklaarden, dat zij de kram
van de K.L.M. het meest op prijs stelden var
alle hulde-betuiglngen, die hun ten deel vie
len. terwijl zii hun bewondering uitsprake<
voor de prachtige prestatie van de K.L.M
machine „Uiver" en zijn kranige bemanninr
Waardeering in Engelan
voor de prestatie van de „Uiver"
De officieele Britsche Draadlooze Persdien
seint, dat de prestatie van het Douglas-vlie?
tuig van de K.L.M.. bestuurd door Parmentir
en Moll, een prestatie heeft geleverd, die nau
welijks minder bewonderenswaardig is dar
die van de winnaars van de snelheidsrace. De
regelmatigheid, waarmee deze groote machine
het geheele traject heeft gevlogen, heeft die
pen indruk gemaakt en warme bewondering
gewekt in de heele Britsche pers.
Wanneer komt de „Uiver"
thuis?
Naar wij vernemen, ligt het in de bedoeling
dat de „Uiver" na aankomst in Melbourne een
bezoek aan Sydney en Canberra brengt. Na
ruim een week verblijf in Australië zal de
Douglas naar Ned.-Indië terugkeeren. waar
het toestel eenigen tijd blijft om bezichtigd te
kunnen worden.
Op 12 November zal de „Uiver" dan uit Me-
dan naar Nederland vertrekken.
Oordeel van minister
Colijn.
Minister Colijn heeft het volgende ver
klaard:
Hoewel vervuld van de grootste waardeerin"
voor de bewonderenswaardige prestatie van de
uiloten Scott en Campbell Black, geloof ik
toch dat de vlucht van de Uiver van grooter
beteekenis ls voor de ontwikkeling van de
luchtvaart.
Het feit, dat een gewoon verkeersvliegtuig
ondanks een 2000 K.M. langere route en een
grooter aantal noodzakelijke landingen tot
het innemen van benzine, slechts bij een race-
vliegtuig achter bleef, is kortweg verbluffend
Pander jager zet den
tocht voort.
Geysendorffer is gisteren te Calcutta aan
gekomen met den beschadigden propeller van
de Panderjager. Aan een correspondent van
Reuter heeft hij verklaard, dat aan de schroef
geen ernstige schade is toegebracht, zij is
slechts verbogen. Zoo spoedig zi.i weer hersteld
is, zullen Geysendorffer en Asjes naar Alla
habad gaan en doorvliegen naar Australië.
Naar verluidt zou het toestel heden reeds kun
nen worden gerepareerd.
De overige vliegers.
Jones en Walker. Engeland: Uit Batavia na
Tien uur oponthoud. Bij daglicht over de Ti-
mor-zee.
MacGregor, Nieuw-Zeeland: uit Rangoon.
Hewett en Kay. Nieuw-Zeeland: in Allaha
bad.
Hansen, Denemarken: uit Karachi.
Stodart, Engeland: in Karachi.
Melrose, Australië: in Karachi.
Wright. Amerika: uit Bagdad.
Shaw, Engeland: in Bagdad met kapot on
derstel.
Davies en Hill. Engeland: op Cypres.
Brook. Engeland: in Athene met gebroken
schroef.
Mollison. Engeland. In Allahabad.
Panderjager. Nederland, in Allahabad.
Wachten
Wachten
De Uiver staat op 250 K.M. van Melbourne
gereed om het laatste stuk van de groote
race te kunnen afleggen. Om zes uur stond
hij er al, om zeven uur staat hij er nog, om
acht uur, negen uur. En geen startbericht
komt binnen.
Telefoons ratelen, talloozen in Haarlem
vragen, hoe het met de Uiver is, op straat
verdringen zich de menschen voor de bor
den.
Wachten
Waarom start de Uiver niet? Waar
wacht hij toch op? En waar zit de Boeing
Transport?
Wachten
Telefoon: de Boeing is in Charlesville aan
gekomen!
In Charlesville al. Dat beteekent, dat hij
^en achterstand van nog maar 900 K.M. op
ie Uiver heeft. Een geweldige afstand voor
ns. laag-bij-de-grondschen. Doch voor een
liegtuig. dat 300 K.M. per uur maakt?
En weer wachten we. Buiten op straat een
geroes van de velen, die de race volgen op
de borden. Binnen, op onze redactie, geratel
van telefoonbellen en daartusschen, in
slechts schaarsche oogenblikken. stilte.
Telefoon: de Boeing heeft Charlesville "er-
laten. Alde Boeing loopt in. En nóg geen
startbericht van de Uiver.... Telkens wordt
de afstand dus kleiner, telkens wordt dus de
kans grooter, dat de Uiver niet als tweede
Melbourne zal bereiken.
De klok tikt dreigend door. dreigend door
de starre onverstoorbaarheid, dreigend door
het niet tegen te houden vooruitschrijden.
Elke minuut brengt de Boeing naderen
de Uiver niet. Waarom, waaróm start hij
niet? Die onnoozele 250 K.M. kan hij in nog
geen uur immers afleggen?
De spanning neemt met de seconde toe,
spanning veroorzaakt door machteloos wach-
,en, spanning, die zich buiten ontlaadt in het
.ied: We gaan naar Melbourne...., die zich
mtlaadt in een soort hoongelach, als de
jositie van een der „nakomertjes", bij Allaha-
jad, of Aleppo wordt gemeld, die zich ont-
aadt in een groeiende onrust.
De telefoonwe springen op: het start-
>ericht van de Uiver?nee. Een angstige
tem vraagt of we al berichten hebben omtrent
ie Uiver.Maar van de Uiver weten we nog
ïiets, sinds zes uur al niet meer. Staat hij
•r nog? Is het weer zoo slecht? Heeft hij nog
;een benzine? Kan hij niet starten omdat hij
p zwaar terrein staat? Geruchten, maar geen
iet rouw bare berichten.
De rijen belangstellenden op straat groeien
iteeds aan. Het aantal sigarettenpeukjes in
ie aschbakken op onze bureautafels wordt
eveneens steeds grooter. En de wijzers van
ie klok draaien, tergend-langzaam en even
tergend niet te stoppen.
WachtenEen moorddadige race, ook
voor ons, wachtenden
Langzaam kruipen de uren voort. Twaalf
uur. Eén uur.
De Boeing gaat, de Uiver niet, niet, niet....
Want die zit in den modderigen grond
vast. Bij het landen, bij die prachtig uitge
voerde noodlanding, die ons echter de keel
om zoo te zeggen dichtsnoerde van angst,
dat de Uiver zou stranden met de haven in
zicht, bij dat neerkomen is de Uiver in de
modder weggezakt. En de bevolking van Al
bury werkt wel uit alle macht, om het toestel
vrij te krijgen, doch die Boeing, die Boeing,
die almaar vliegt en steeds dichterbij komt...
En dan, dan komt het verlossende bericht,
dat een juichkreet doet opgaan voor ons ge
bouw: De Uiver is gestart voor Melbourne!!
Nou haalt ie het, nou haalt ie 'et!
Hij hééft het gehaald.
Want om kwart voor twee komt het be
richt, dat de Uiver om 1 uur 12 min. in
Melbourne is geland.
Hij is er.
Er komen nog meer Douglas-
machines.
K. L. M. koopt er twee in
Amerika.
Daarna gaat Fokker ze bouwen.
Naar de Tel. verneemt, heeft de directie der
K.L.M besloten voorloopig nog twee Douglas-
machines uit Amerika te betrekken. In totaal
wil men een serie van tien Douglas-machlnes
aan de Vloot toevoegen, doch daar men gaarne
zoo spoedig mogelijk dit nieuwe, veilige snelle
type op de Indië-lijn wil bezigen, werd beslo
ten de twee volgende machines nog niet op
de Fokker-fabrieken te bouwen, doch ook ge
heel gereed uit Amerika te laten komen De
volgende machines worden dan door Fokker
in licentie op de Amsterdamsche fabrieken
gebouwd.
Hoewel de Douglas-Uiver is vertrokken, zit
Schiphol op het oogenblik toch niet zonder
Douglas. Er bevindt zich nl. in de Fokkerloods
een nieuwe machine van dit type, die met
de „Europa" te Cherbourg kwam. daar in
elkaar werd gezet en vervolgens door de pi
loten Sillevis en Meinecke en den mecanicien
Walewijn door de lucht naar Schiphol is ge
bracht. Deze machine is echter niet voor Ne
derland bestemd, doch zal aan Oostenrijk
worden geleverd
NED. VEREENIGING VOOR DEN VOLKS
ZANG.
In de hoofdbestuursvergadering van de Ne
derlandsche Vereeniging voor den Volkszang
zijn de functies als volgt verdeeld: Mr. J. G.
Baron Baud. voorzitter. Tjebbo G. Franken,
onder-voorzJ Fr. Nijssen. secretaris. J. A.
Hcekmeyer. tweede secretaris, Jac J. Damen,
penningmeester, J. E. v. d Pot en J. G van
Burken, leden.
OVERNEMING VAN BLOEMBOLLEN,
De directie van het Hollandsch Bloembollen
Genootschap heeft aan het bestuur van de
Ned. Sierteeltcentrale verzocht, de bollen,
welke thans nog bij de kweekers in voorraad
zijn en die voor overneming in aanmerking
komen, in de eerste week van de volgende
maand zonder tusschenkomst van de veilin
gen over te nemen voor de regeering "evens
wordt verzocht na 15 November over te gaan
tot het opnemen van die bollen, welke bij de
verschillende veilingen liggen opgeslagen,
daar de export op dien datum weinig of geen
behoefte meer aan die bollen zal hebben.'
