Hel
Vlilitair accoord tusschen
Schuschnigg en Mussolini?
Zonlicht.
52e Jaargang No. 15773
Verschijnt dagelijks, hehalve op Zon- ën Feestdagen
Vrijdag 23 November 1934
HAARLEM S DAGBLAD
Direotie: P. W. PEEREBOOM UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR
en ROBERT PEEREBOOM. COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V. Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM.
ABONNEMENTENper week 0.25, per maand 1.10, per 3 maanden
ƒ3.25, franco per post ƒ3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week 0.05, p. maand 0.22, p. 3 mnd. 0.65, franco p. post 0.72J4.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos-: Directie 13G82 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810
ADVERTENTIëN: 1—5 regels 1.75, elke regel meer ;'0.35. Reclames
0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag en aanbod 14 regels
ƒ0.60, elke regel meer ƒ0.15, buiten Arrondissement dubbele prijs. Onze
Groentjes 13 regels 0.30, elke regel meer 0.10, uitsluitend a contant
Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnés. Levenslange ongeschiktheid 600.-, Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400.-, Duim ƒ250.-, Wijsvinger 150.-, Elke andere vinger 50.-. Arm- of Beenbreuk f 100.-.
Idem voor Abonnés op het Geïllustreerd Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid ƒ2000.-, Overlijden ƒ600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400.-, Verlies Duim ƒ75.-, Verlies Wijsvinger f 75.-. Verlies andere vinger ƒ30.-.
Alies indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ZESTIEN BLADZIJDEN.
HAARLEM, 23 November.
De Koningsmoord.
1 Joego-Slavië heeft zich tot den Raad van
den Volkenbond gewend met het verzoek, een
onderzoek in te stellen naar de voorberei
ding van» den moord op koning Alexander I.
Het is een zeer scherp gestelde nota. De Joe-
go-Slawische uit er directe beschuldigingen
tegen Hongarije in. Niet zoozeer omdat Hon
garije gastvrijheid zou hebben verleend aan
de Kroatische terroristen, die den moord zou
den hebben voorbereid in hun kamp te Janka
Poeszta, op Hongaarsch grondgebied, maar
vooral omdat de Joego-Slavische regeering
meent te kunnen bewijzen, dat deze terroris
ten bij hun voorbereiding door zekere Hon
gaarsche autoriteiten zijn gesteund. Daarom
beroepen de Zuid-Slaven zich op art. 11 al. 2
van het Volkenbondspact. dat luidt: „Elk lid
van den Bond heeft het recht, op vriendschap
pelijke wijze de aandacht van de Assemblée
of den Raad te vestigen op elke omstandig
heid, welke van invloed zou kunnen zijn op
de internationale betrekkingen en die bijge
volg den vrede of de goede verstandhouding
tusschen de volken, waarvan de vrede afhangt,
dreigt te verstoren".
Roemenië en Tsjecho-Slowakije hebben het
Joego-Slavische verlangen naar een onder
zoek met nota's ondersteund.
Het is wel een uiterst ernstige beschuldi
ging die hier is ingebracht. De manier waar
op zij geformuleerd is lijkt ook niet bepaald
„vriendschappelijk". Van de pogingen van den
Franschen minister van Buitenlandsche Za
ken Laval, om zijn Joego-Slavischen collega
Jeftistj tot ..een milden vorm" te brengen, is
bliikrbaar niets terecht gekomen.
Het is dan ook wel zeker dat men in Genève
geschrokken is, en tegen deze historie nogal
opziet. Hoe scherper zoo'n aanklacht gesteld
is, hoe moeilijker het wordt het ontstane
conflict op te lossen. Daar staat natuurlijk
tegenover dat vage bewoordingen tot een
ietwat summiere afhandeling van het ge
val hadden kunnen leiden, en dat de Joego-
Slaven daar kennelijk niets van weten wil
len. Zij wenschen dat „het volle licht op deze
zaak zal schijnen". Enfin, de Volkenbond is
er niet om gemakkelijke raadseltjes op te
lossen, maar juist de moeilijkste puzzles die
de wereld kent
En als de Joego-Slavische regeering inder
daad overtuigd is tot zulke ernstige beschul
digingen gerechtigd te zijn, staat in elk ge
val vast dat Joego-Slavië als Volkenbondslid
volkomen correct handelt. Laten wij er on
middellijk aan toevoegen dat het, zelfs als
Hongaarsche ambtenaren in de zaak betrok
ken mochten zijn geweest, ons volkomen uit
gesloten lijkt, dat de Hongaarsche regeering
daar iets mee te maken heeft gehad. Ware dat
wèl zoo, dan zou men moeten aannemen dat
de Europeesche beschaving nog veel verder
terug'is gezakt dan in het algemeen aange
nomen wordt, dat middeleeuwsche toestan
den beginnen in te tredenZóo erg kan
het onmogelijk zijn en dat is van de regeering
van een volk dat op een zoo hoog peil staat
als het Hongaarsche zeker niet aan te nemen.
Het verloop van deze zaak, de indiening
van deze aanklacht bij den Volkenbond, geeft
mij aanleiding tot een heel andere opmerking.
Een opmerking, die met den meesten nadruk
gemaakt dient te worden.
Als deze koningsmoord vóór de oprichting
van den Volkenbond was gepleegd was oorlog
allang uitgebroken. Er zou geen onderzoek zijn
geweest, geen openbaarheid, geen bewijs of
tegenbewijs, de Hetze van weerszijden zou ge
triomfeerd hebben, massa's onschuldigen zou
den alweer bezweken zijn in een nutteloos en
afschuwelijk bloedbad.
Dit mogen diegenen ter harte nemen, die op
zoo'n goedkoope, onnadenkende en lichtzin
nige manier op het instituut Volkenbond ple
gen af te geven. Het is nog verre van vol
maakt, het is meermalen gefaald in zijn
pogingen, maar het heeft al minstens een half
dozijn oorlogen voorkomen en het blijft
voortdurend de groote, overwegende kans
openen op minnelijke oplossingen. De lieden
die er zoo graag op schamperen mogen dit
eindelijk eens beseffen. Als men hen vraagt
wat zij inplaats van den Volkenbond zouden
wenschen blijven zij altijd het antwoord
schuldig. Ze weten het niet. Goed!
Hier hebben zij een antwoord: In dit geval,
in dit geval opnieuw, zouden wij een oorlog
gehad hebben, met al de onberekenbare ge
volgen van dien, Als de Volkenbond er niet
was!
Dat wou ik „maar weer eens even" zeggen
R. P.
Simon nogmaals over de
wapencontröle.
,Mijn rede moet al heel ongelukkig geweest
zijn" bekent de minister.
In het Lagerhuis heeft de Britsche minister
van buitenlandsche zaken Si rJohn Simon,
behalve over de vlootbesprekingen, ook de
aandacht gewijd aan de kwestie van den han
del in wapenen. Hij gaf toe, dat zijn desbe
treffende rede, te oordeelen naar den indruk,
welken zij heeft gemaakt, wel heel ongeluk
kig moet zijn geweest. Hij noemde Groot-Brit-
tannië als voorbeeld voor het prompt ratifi-
ceeren van de conventie van 1925 in zake den
wapenhandel. Zonder hen te willen laken, al
dus zeide de minister, kan ik vijf of zes van
de voornaamste wapenen fabriceerende sta
ten noemen, die de conventie niet hebben ge
ratificeerd. nl. België, Tsjecho-Slovakije. Italië,
Japan, Duitschland en de Vereenigde Staten.
Iedereen zal moeten toegeven, dat dit teleur
stellend is.
Simon gaf vervolgens uiting aan de hoop,
dat de pogingen van Groot-Britfcannië en van
andere landen zullen leiden tot een interna
tionale conventie, welke zou moeten omvat
ten: lo. een doeltreffende controle op den
wapenhandel met een verbod van regeerings-
subsidies en van uitvoercredieten; 2o. een doel
treffende nationale controle op de interna
tionale verbindingen tusschen de wapenfa
brieken in alle landen waarnaar Engeland
zal trachten door middel van een licentie
systeem en 3o. een redelijke publiciteit.
(Reuter)
Oostenrijk zou op steun van het
Italiaansche leger kunnen rekenen.
LONDEN, 23 November (Reuter) De Daily
Herald bericht, dat Mussolini en Schuschnigg
een zonderling militair accoord hebben ge
sloten, waarbij is overeengekomen, dat Itali
aansche troepen Oostenrijk binnen zullen
rukken ingeval van een aanval van Duitsch
land of van een staatsgreep van de Oosten-
rijksche Nationaal-Socialisten.
Kardinaal Gasparri's bij
zetting.
Paus leidde den uitvaartdienst.
(Vervolg van pag. 4.)
Met groote praal en plechtigheid heeft gis-
steren de bijzetting plaats gevonden van het
stoffelijk overschot van kardinaal Pietro Gas-
parri, voormalig staats-secretaris van het
Vaticaan, aldus meldt V.D. nader.
De plechtige uitvaartdienst die door alle
hooge kerkelijke dignitarissen, de leden van
het Corps Diplomatique en vele Italiaansche
autoriteiten werd bijgewoond, werd persoon
lijk door Paus Pius XI geleid, die hulde bracht
aan de nagedachtenis van den man, die ge
durende de 82 jaar van zijn leven een der
grootste figuren werd van de Kerk in deze
dagen.
De overbrenging van het stoffelijk overschot
naar de St. Ignatius Kerk geschiedde met
groote plechtigheid. Voor de kerk stonden
twee duizend grenadiers en fascistische militie
opgesteld, die de wapens presenteerde toen
de plechtige stoet naderde. Een kapel met
omfloerste trommels speelde de treurmarsch
van Chopin. De H. Hostie was omringd door 20
kardinalen en overal waar deze passeerde,
knielden de duizenden, die zich achter de
afzetting verdrongen, neer.
In de kerk was het stoffelijk overschot
van den kardinaal opgebaard op een met
zwart fluweel bekleede catafalk. De kardinaal
was in zijn pontificale wit en gouden gewaad
;ekleed.
Het stoffelijk overschot is na afloop over
gebracht naar de geboorteplaats van den kar
dinaal Ussita, waar heden de bijzetting zal
plaats vinden.
MELBOURNE VLIEGER OP DEN TERUGWEG
KOEPANG, 23 November (Aneta) Luitenant
Hansen, die uit Melbourne op den terugweg
naar Denemarken is, is heden om 6.45 plaat
selijken tijd naar Rembang vertrokken.
GOOISCHE INBREKERS STAAN TERECHT.
Voor de Amsterdamsche rechtbank stoci-
gisteren een jeugdig granietweivker
den
een schilder terecht, verdacht van zich aan
een tweetal inbraken in het Gooi schuldig te
hebben gemaakt. De verdachten bekenden
De officier van justitie eischte tegen hen een
gevangenisstraf van een jaar, waarvan zes
maanden voorwaardelijk met een proeftijd
van drie jaar.
Een derde persoon, de zeer jeugdige T. W.,
die aan een der beide inbraken had meege
daan. hoorde een gevangenisstraf van een
jaar en vier maanden tegen zich eischen.
Vervolgens hadden zich vier personen te
verantwoorden, die een groot aantal inbra
ken hadden gepleegd. De officier van justitie
eischte tegen hen resp. een jaar en tien
maanden, een jaar en acht maanden, een jaar
en zes maanden en een jaar gevangenisstraf.
Paraguay meldt „succes'!
„Verder opgerukt", „forten bezet" enz.
ASUNCION, 23 November (V. D.) Het Pa-
raguaansche ministerie van oorlog deelt me
de. dat de Paraguaansche troepen verder op
Boliviaansch grondgebied zijn opgerukt en
gisteren fort Canada in den Gran Chaco heb
ben bezet, terwijl veertig mijl ten Noorden
van Guachalla een fort aan de Pilcomayo-
rivier bezet werd. Ook het fort Beatriz, dat de
geheele streek beheerscht zou in handen der
Paraguanen zijn.
Voor 12000 dollar aan goud
erts geroofd.
Bandieten overvallen een gouddelvers
onderneming.
SAN FRANCISCO. 23 November (V. D.)
Uit Maryville in Californlë wordt gemeld, dat
drie bandieten een gouddelversonderneming
wisten te overvallen en te ontvluchten met
een hoeveelheid gouderts ter waarde van
12.000 dollar. De politie der omliggende
plaatsen is gewaarschuwd en tracht de ban
dieten />p te sporen.
Goering roept oud-oorlogs
vliegers op.
Nieuw luchtvaartcorps wordt geïnstalleerd.
BERLIJN. 23 November iV. D.) De minis
ter voor de luchtvaart, generaal Hermann
Goering heeft gisteren aangekondigd, dat hij
binnenkort zijn nieuw luchtvaartcorps zou in-
stalleeren, waarvoor hij een oproep heeft ge
richt tot alle voormaijge oorlogsvliegers en
mecaniciens om zich te melden feneinde
dienst te doen als instructeur. Een speciale
oproep is gericht tot alle oud-luchtvaartmen-
schen, die nog geen deel uitmaken van de na-
tionaal-socialistische luchtvaartcorpsen. On
geveer 70 pet. van de persoonlijk aangeschre
venen heeft bevestigend geantwoord.
Binnenkort betalingen op
geblokkeerde vorderingen.
Minister Steenberghe heeft Donderdagmid
dag tijdens de rede, door hem in de Tweede
Kamer gehouden, meegedeeld, dat binnen en
kele dagen de eerste betalingen op de geblok
keerde vorderingen zullen geschieden.
Voorts zal binnenkort een crisisuitvoerbu
reau in werking treden.
Indisch Albury-comité
verzamelde 5618.
K. P. M.-vertegenwoordiger naar Australië
vertrokken.
BATAVIA. 23 November (Aneta) De heer
H. Sluiter, oud-gezagvoerder van de K.P.M.
is heden met souvenirs naar Albury vertrok
ken. De wijze waarop deze zullen worden aan
geboden. zal worden vastgesteld in overleg
met den vertegenwoordiger der K. P. M. in
Melbourne.
In totaal is ingezameld 5618 gulden. Hier
van is voor circa 2516 gulden aan geschen
ken besteed.
Het restant zal aan den heer Newman, den
omroeper van Albury, worden overhandigd.
(Te Chicago wordt een groot waren
huis geheel zonder ramen gebouiod,
omdat deze overbodig worden ge
acht.)
Het licht der zon is overbodig,
Dat 's in Chicago uitgedacht,
Men heeft daar deze hulp niet noodig,
Voelt zich „een licht" op eigen kracht.
Een huis, een warenhuis met name,
Kan heel goed buiten zonnelicht,
Men bouwt het dus maar zonder ramen,
De muren als een steenklomp dicht.
U zult misschien verwonderd vragen:
Gebeuren dingen in dat huis.
Die 't zonlicht niet zoo best verdragen,
Is het daarbinnen soms niet pluis?
Ach neen, zoo zal het wel niet wezen,
Lichtschuwheid is hier niet de grond,
In een verlichten tijd als dezen,
Acht men zich zonder zon ge-zond.
De zon als bron van alle leven,
Heeft voor die menschen afgedaan,
Hun kunstlicht kan hun beter geven,
Zoo denken zij in lichten waan.
Maar 't warenhuis dat ginds zal komen,
Is niet geslaagd in onzen zin.
Het ware huis. waarvan wij droomen,
Laat overal het zonlicht in.
P. GASUS.
Tuberculose onder het
rundvee.
Een vergadering op 27 November.
De afdeeling Haarlem en Omstreken der
Hollandsche Maatschappij van Landbouw en
de Bond van Melkveehouders te Haarlem
overtuigd, dat bestrijding van de tuberculose
onder het melkvee ook voor de stad Haarlem
en omgeving een zaak van groot belang is.
zullen op Dinsdag 27 November, des morgens
te 10 uur een voor alle belanghebbende melk
veehouders toegankelijke vergadering houden
in café Brinkmann op de Groote Markt te
Haarlem, waarin de heer E. Koster Dz., se
cretaris van de Vereeniging tot bestrijding
van de tuberculose onder het Rundvee en van
andere veeziekten in Noord-Holland, een in
leiding zal houden en waarin vooral in het
licht zal worden gesteld, welke financieele
steun van Overheidswege wordt verleend aan
melkveehouders, die de bestrijding van deze
veeziekte onder hun veestapel ter hand wil
len nemen.
DOOR AUTO AANGEREDEN EN GEDOOD.
SITTARD, 23 Nov. (V. D.) Nabij Sittard bij
het viaduct te Overhoven is hedenmorgen de
50-jarige "Van der Loo werkzaam bij de werk
verschaffing door een auto aangereden. De
man is naar het ziekenhuis te Sittard ver
voerd, waar hij is overleden.
Er zou een militair accoord tusschen Schusch
nigg en Mussolini zijn gesloten.
pag. 1
Joego Slavic heeft naar aanleiding van den
moord op koning Alexander bij het Volken
bondssecretariaat een scherpe aanklacht
tegen Hongarije ingediend.
nnrr, 4
Over de steenkoolmijnenkwestie in het Saar-
gebied zou tusschen Frankrijk en Duitsch
land overeenstemming zijn bereikt.
pag. 4
Philippe Berthclot, oud-secretaris-generaal
aan het Fransche ministerie van buitenland
sche zaken, is overleden.
pag. 4
Regeering wil twee millioen beschikbaar stel
len voor extra steun aan werkloozen.
pag. 3
Nieuwe clearingonderhandeüngen met Duitsch
land zijn Donderdag in den Haag begonnen.
pag. 3
Minister Steenberghe verdedigt zijn politiek.
pag. 3
Krijgen de Holland Amerika Lijn en de Kon.
Hollandsche Lloyd steun?
pag. '3
Werkloozenuitkeeringen aan kostwinners.
pag
Bekende Haarlemmers: Dr. C-
Laatste berichten.
ARTIKELEN, ENZ.
R. P.: De Koningsmoord.
Spoelder.
pag.
pag. 7
pag. 1
Van onzen Londenschen correspondent: Stran
ger Lewis klopt Henri Delange.
pag 8
Van onzen Weenschen correspondent: De Oos-
tenrijksche kunstschaatsenrijders naar de
ijsbaan te Amsterdam.
pag 8
jhr. dr. J. C. Mollerus: N. O. T. en N. U. M. De
N. O- T. van 1914
pag 6
H. G. Cannegieter over: De dorpsdokter.
pag. 9
K. de Jong: Koninklijke Licdertafel „Zang en
Vriendschap".
pag. 9
J. B. Schuil over ..De Wijze Kater" door too-
neelgrocp „Het Masker".
pag. 9
J. H. de Bois: De zware vracht van Zwarte Piet
Weer een dronken auto-
bestuurder.
De Nederlandsch-Duitsche
besprekingen.
Behalve over het clearingverdrag ook over
het goederenvervoer.
Het Haagsch Corr. Bureau meldt:
Naar wij vernemen ligt het in de bedoeling
dat de besprekingen over een Nederlandsch-
Duitsche clearingovereenkomst. welke zooals
gemeld is. in Den Haag zijn aangevangen, ge
volgd zullen worden door onderhandelingen
inzake het goederenverkeer tusschen beide
landen.
Naar men weet loopt het handelsverdrag
met 1 Januari a.s. af en het ligt in de be
doeling de besprekingen over een nieuw ver
drag te koppelen aan die betreffende de clea
ring.
Christelijke Orator ium-
vereeniging.
Een hnldigingsconcert voor
G. H. G. von Brucken Fock.
Voetgangster ernstig gewond.
De 50-jarige heer A. de H, wilde zich per
auto van Gouda naar den Haag begeven en
koos daartoe den Tiendeweg.
In verband met de doorgraving voor den
aanleg van het nieuwe kanaal is deze weg
echter- afgesloten en daartoe staat aan het
begin over de volle wegbreedte een bord,
dat den doorgang belet. De automobilist zag,
doordat hij onder invloed verkeerde, de af
sluiting blijkbaar niet, en reed in volle vaart
tegen het bord, waardoor hij zijn stuur kwijt
raakte en de auto in de langs den weg loopen-
de wetering terecht kwam. Het voertuig zat
aan den kant gedeeltelijk onder water.
Op het oogenblik. dat de wagen het goede
spoor verloor en zijwaarts reed. liep aan den
kant van het water een 37-jarige gehuwde
vrouw. Zij werd gegrepen en in de wetering
gedrukt, waarbij haar hoofd naast de auto
boven water bleef en 't verdere gedeelte van
haar lichaam onder den wagen bekneld raak
te. Gelukkig zagen enkele personen wat er ge
beurde en op hun. geroep schoten ijlings in
de nabijheid werkzame arbeiders toe.
Met vereende krachten werd de auto op zij
geduwd en. dank zij de flinke hulp, gelukte
het spoedig, de vrouw uit haar zeer benarde
oositie te bevrijden. Per auto van den G. G. D.
werd zij naar de Wijkverpleging vervoerd,
waar bleek, dat zij een ruggegraatsfractuur
had. Hoewel de aanrijding leelijk is aange
komen, worden de verwondingen niet levens
gevaarlijk geacht.
De dronken autobestuurder is gearresteerd.
Het Engelsche stadje Eastbourne is een bekende badplaats Men is er echter niets
op gesteld, dat de gelegenheid tot baden zich ook, na een zware onweersbui, in
de straten voordoet.
Naar wij vernemen zal de Christelijke Ora-
toriumvereeniging te Haarlem op 20 Decem
ber in de Gemeentelijke Concertzaal, onder
leiding van haar directeur George Robert,
de eerste uitvoering geven van een nieuw
werk, een „Requiem" voor solisten, koor en
orkest, van den bekenden Hollandschen com
ponist G. H G. van Brucken Fock te Heem
stede.
Het ligt in de bedoeling deze eerste uit
voering tot een eereavond te maken voor
den grijzen componist, naar aanleiding van
dien 75en verjaardag, welken hij in December
hoopt te vieren.
Hiertoe is een uitgebreid comité in wording,
waarvan tal van bekende personen uit stad
en land deel zullen uitmaken Binnenkort zal
de samenstelling van dit comité kunnen wor
den medegedeeld en zullen tevens nog nadere
bijzonderheden omtrent dit belangrijke con
cert worden gepubliceerd.
PARMENTIER DANKTE AUSTRALIë.
Parmentier heeft Donderdagmiddag in de
studio van het hoofdbestuur der P. T. T. in
het Engelsch een toespraak gehouden tot de
Australische bevolking, die door den Austra-
lischen omroep gerelayeerd werd.
De vlieger zeide volgens de Tel. o.m.:
Goedenavond, Australische luisteraars. Het
is op het oogenblik in Nederland één uur in
den middag en ik ben juist 24 uur in Neder
land terug. Gisteren arriveerde ik onder
prachtige weersomstandigheden in de Neder-
landsche hoofdstad, Amsterdam, waar een
enorme menigte ons opwachtte en ons een
wonderbaarlijke ontvangst bereidde.
Nu ik weer thuis ben is het mij een voor
recht en een groote eer, de gelegenheid te
hebben enkele woorden te richten tot het
Australische publiek en tot alle vrienden die
ik mij in mijn te kort verblijf in Australië heb
mogen maken. Overal in Australië heb Ik tij
dens mijn verblijf in uw land zooveel vriende
lijkheid ondervonden, ik heb alle mogelijke
assistentie en hulp ondervonden, en zal mij
altijd de uitnemende samenwerking met de
grond-organisatie de R. A. A. F. en de R. A. C.
herinneren.
Ik zal nooit de prachtige ontvangst verge
ten. die ons te beurt viel in al de steden, waar
wij met ons vliegtuig landden, en ik voel mij
in het bijzonder verplicht jegens sir Mac
Pherson Robertson, den burgemeester van Al
bury, en alle autoriteiten, die wij de eer had
den te ontmoeten, en die allen zeer gastvrij
jegens ons waren.
Ik vertouw dat ik. nadat men mij zooveel
boomerangs als geschenk heeft gegeven, niet
behoef te besluiten met „vaarwel", maar tot
u allen kan zeggen „tot weerziens".
