FICUREN-PUZZLES.
VRIJDAG 8 MAART 1935
HAARLEM'S DAGBLAD
digd is, sterft de huid af en wordt in vellen
afgeschuurd tegen boomen en takken. In dien
tijd wordt ook de kleur van het dier donker
der; de hals zwelt op en in de aard van het
dier grijpt een heele verandering plaats. In
plaats van schuw en vreesachtig wordt het
wild en woest.
Onder hevig gebrul rent het door de bos-
schen en naburige vlakten; ontmoet het iets
op zijn weg, dan valt het met de grootste
woede aan, doorwoelt met zijn hoornen den
grond en denkt niet aan eten of drinken. Ont
moet het een ander hert. dan vliegen ze als
razend op elkaar af en trachten elkander te
doorboren. Ze verdedigen zich hardnekkig en
de hevige strijd eindigt of met den dood of
met de vlucht van den overwonnene. Jonge
herten wagen zich nog niet aan zulke ge
vechten: ze blijven op een veilige afstand.
Na verloop van eenige weken zijn de herten
zoo afgemat en mager geworden, dat ze ge-
ruimen tijd noodig hebben om weer op hun
verhaal te komen. Het gevolg van die uit
putting is, dat het gewei afsterft en het
duurt niet lang of het eens zoo prachtige hert
heeft zijn grootste sieraad verloren en is niets
meer dan een schaduw van wat het geweest
is. Het nut dezer dieren is betrekkelijk gering,
de schade, die ze aanrichten, daarentegen
aanmerkelijk groot.
Het edelhert behoort tot de orde der her
kauwende zoogdieren. Alleen de mannetjes
dragen een gewei. Bij de rendieren heeft het
wijfje ook een gewei. De familie der herten
bevat 22 soorten, onder welke de eland, het
rendier, het damhert, het edelhert, de ree, het
muskusdier en eenige andere soorten.
Het edelhert heeft geen snijtanden in de
bovenkaak; maar acht in de onderkaak (eigen
lijk zijn de twee buitenste vervormde hoek
tanden), van welke de middelste twee grooter
zijn dan de overige. Verder hebben ze zes
kiezen aan elke zijde. De hinde is kleiner, be
zit geen gewei. Ook is haar kleur valer.
E. W.
Eenzaam won cmDat doen de bewoners
van den vuurtoren „Roter Sand", die 5 uur
stoomens van Bremerhaven op een eenzame
rots hun verblijf houden. Om de 8 weken
worden er 2 afgelost, die hun post in een
korf gezeten verlaten op de manier waarop
men schipbreukelingen redt door middel van
het vuurpijltoestel.
Ongelukken en misdaden. Men heeft
kunnen nagaan dat de meeste ongelukken
worden veroorzaakt door menschen beneden
den 26-jarige'n leeftijd, terwijl ook de meeste
misdaden gepleegd worden door menschen be*
neden1 dezen leeftijd.
AAN ALLEN!
Straks gaat moeder weer schoonmaken en
misschien mogen jullie wel eens een handje
meehelpen. Schoonmaken is heelemaal niet
naar, vooral wanneer je resultaat van je werk
ziet. Als alles zoo fijn gaat glimmen en blin
ken, dan heb je echt eer van je werk.
Toch kan 't zijn, dat moeder wel eens zucht
als een kleerkast of koffer wordt leeggehaald
Zuchten omdater mot in zat.
Ja, mot is een lastig ding. En de geleerden
vertellen, dat er steeds meer motten komen.
In nieuwe huizen nog meer dan in oude.
Nu zijn er drie soorten van motten; lo.
kleermotten, die geel van kleur zijn, 2o. pels-
motten, die bruin van kleur zijn en 3o. de be-
hangsehnot, die een zwarte kop heeft en bruin
gele vleugels.
In onze huizen komt de kleermot 't mees
te voor. De wijfjes van de kleermotten zijn
wel een paar weken bezig met eieren leggen
Ze leggen ze niet in hoopjes, maar verspreid.
Zoo'n wijfje legt een honderdtal eieren, die
er net uitzien als witte stipjes. Na 14 dagen
komen de larven te voorschijn. Ze maken dan
dadelijk de zoogenaamde larvenbuizenvan
de stof, waarop moeder ze heeft neergelegd.
In zoo'n wollig of veeren kokertje zijn ze vei
lig en beschut. Met dezelfde stof voeden ze
zich ook. Doode insecten of plantaardig
voedsel versmaden ze ook niet. Van katoen,
linnen of zijde houden ze niet. Ze knagen er
wel stukjes en pluisjes uit, maar die worden
alleen voor haar kokertje gebruikt. Soms hap
pen ze ervan door honger gedreven. Een mot-
tenlarfje kan anders wel langer dan een half
jaar buiten voedsel. Daarom hangt het ook
voor een groot deel van het voedsel af, hoe
lang het duurt, voor zoo'n larf volkomen in
sect is. 't Kan zelfs wel een paar jaar duren,
maar in een gunstig geval slechts twee maan
den. Gaan ze zich verpoppen, dan weven ze
zich een cocon. De pop-periode duurt niet
langer dan 14 dagen. Je snapt wel, dat-'t niet
gemakkelijk is de larven en poppen van mot
ten te verdelgen. Ze zijn veel te goed opge
sloten. De rondfladderende motten zijn of
mannetjes, of vrouwtjes, die al eieren hebben
gelegd.
V/at moeten we er dan tegen doen? Het beste
is onze kleeren te beschermen voor de vraat
zucht van deze diertjes. Wat niet gebruikt
wordt, wordt in versche kranten opgeborgen.
Gebreide en gehaakte, kleeren kunnen thans
van motvrije wol vervaardigd worden. Er zijn
motvrije zakken in den handel om bont en
kleeren op te bergen. Verder houden motten
heelemaal niet van den schoonmaak. Door
kloppen en schuieren raken ze los van de stof.
Je kunt ook een mottenkist maken. Een
houten kist moet clan geheel met blik bekleed
worden. In de kieren strooi je naphthaline of
globol. Gebruik maar flink wat, want voor
een beetje gaan ze heuseh niet op de-vlucht.
Men gebruikt wel eens kamfer of peper,
maar Jt is gebleken, dat men van deze stof
fen nog veel meer noodig heeft, willen ze doo-
delijk werken. Merk je, dat er in waschbaar
goed mot zit, dompel het dan in kokend wa
ter. Bont en fluweel worden wel eens ont-
mot in heete stoom. Pelzen en bonten worden
ook wel in koelkasten bewaard. Motten kun
nen niet tegen groote temperatuursverschil
len. In desinfectie-inrichtingen wordt ook
wel met gifgassen gewerkt. Daar zullen wij
leeken ons maar niet mee inlaten.
Men beweert wel eens, dat bloeiende linde-
boomen motten veroorzaken. Misschien is
menig limdeboom die inde nabijheid van een
woning stond, daarom geveld. Thans weet
men, dat in Nederland de motten uit de hui
zen komen en zich in de huizen ontwikke
len. Zelfs uit de reten van den vloer komen
zij. De lindeboomen hebben dus geen schuld,
In de tropen komen alle drie genoemde
soorten buiten voor. Bij ons zouden ze bulten
omkomen van gebrek. Een Hollander leeft een
maal meer binnen dan buiten. In de warmere
streken is de mottenplaag nog veel grooter
dan bij ons. Ik vernam eens van een dame,
die een mooie japon, nog uit Holland afkom
stig, in haar koffer had laten zitten. Na eeni-
gen tijd wou ze de japon terug sturen naar
Nederland, doch toen ze den koffer opende,
lagen er uitgerafelde en uitgeplozen lappen
in. Er was meer mot, dan stof.
W. B.—Z.
Wist je dat? Jaarlijks worden er eenige
snelheidsraces tusschen Engeland en Austra
lië gehoudein, echter niet met vliegtuigen maar
met zeilschepen. Het gaat er dan om welk
schip het eerst de nieuwe wol- en graanoogst
in Engeland aan de markt kan brengen. Deze
schepen varen ttiiet door het Suezkanaal maar
maken de reis om Kaap de Goede Hoop. In 1934
duurde de snelste reis toch nog 3 maanden.
Wanneer zoo'n schip onderweg is, houden de
dagbladein het groote publiek steeds op de
hoogte waar het schip of de schepen zich be
vinden. Er is dus al weer niets nieuws on
der de zon geweest met de Melbourne-race.
HET MAKEN EN UITWERKEN VAN EEN
KRUISWOORDPUZZLE.
(Voor de ouderen.)
Iedereen puzzelt tegenwoordig bijna. Elke
courant heeft zijn juzzlerubriek waar min of
meer groote prijzen aan verbonden zijn. Ik
ontvang zelfs iedere week een blad, dat al
leen puzzles bevat. Weinigen van jullie zullen
het echter wagen een puzzle in elkaar te zet
ten. Hierbij maak ik verschil tusschen een
raadsel (zooals letten-aadsels enz.) en een
puzzle
De meeste puzzles kunnen teruggebi-acht
worden in een meetkundigen veelhoek. De
grondslag van de puzzle is het kruiswoord-
raadsel, d.w.z. een aantal woorden in een
meetkundigen veelhoek samengebracht, zoo
dat ze passend in elkaar sluiten.
Ik wil dus beginnen met een kleine verkla
ring te geven van een kruiswoord-ontwerp.
Zij worden meestal samengebracht in een
vierkant, al naar den tijd het noodig acht, ge-
teekend in een Kerstbrood of een den neb oom
of te wel straks op een Paaschei geschilderd.
Het vierkant echter is steeds weer het eind
resultaat waarin het kruiswoordraadsel is ge
plaatst, soms ter afwisseling hier en daar een
inkeping.
Verder is een kruiswoordraadsel symme
trisch, d.w.z. als ixi het derde hokje op de
vierde lijn van links een zwart vakje komt.
dan zal ook het derde hokje op de vierde
lijn, van rechts afgeteld, zwart moeten wor
den ene. Kortweg dus de eene helft van het
kruisraadsel heeft evenveel zwarte vierkant
jes (en ook witte vierkantjes), als de andere
helft. Een uitzondering wordt toegelaten, in
dien de zwarte vakjes iets voor moeten stel
len. De eerste puzzle, welke ik in deze ru
briek zal laten afdrukken, is zoo'n afwijking.
De zwarte vakjes moeten daarin de woorden
„Onze Jeugd"' vormen. Dat is de grondslag
van de puz-zle. De tweede basis, waarop hij is
samengesteld, is 48 horizontaal: wensch. Deze
wensch is natuurlijk niet een, twee, drie op
te sch» .ven, maar zal langzamerhand door
het verband der andere woorden te voor
schijn komen, zoodat de oplossing net in te
gengestelde richting plaats heeft, als het sa
menstellen van de puzzle. Immers, ik begon
met de zwarte vakjes te maken, toen schreef
ik den wensch op: 48 horizontaal, terwijl ik
verder met de in dezen wensch voorkomende
letters woorden moest zoeken voor het ver
dere afwerken der kruiswoord puzzle. Een
symmetrisch kruiswoord begint men in den
rechterbovenhoek in te vullen en gaat ver
volgens in de richting van de wijzers van een
klok verder, zoodat de puzzle in den Imker
bovenhoek passend moet sluiten.
Behalve het genot van samenstellen en op
lossen biedt een puzzle voor jong en oud nog
een belangrijke factor meer. namelijk: het
puzzlen werkt voordeelig op de ontwikkelings
gang van onze gedachte.
In de meeste puzzles namelijk worden
vreemde woorden toegepast (vooral in die,
waarbij de samensteller niet het succes van
een groot- aantal oplossingen maar wel het
aangenaam bezighouden van zijn lezers be
oogt). Door het verband met andere woorden
leeren wij die vreemde woorden en uitdruk
kingen (afkortingen enz.) kennen en hoe
meer wij puzzlen, zooveel te gemakkelijker
zullen wij de omschrijving, die vooral bij
een kruiswoord erg kort is, kunnen beant
woorden. In de hierbij afgedrukte puzzle zul
je ook enkele vreemde woorden tegenkomen.
Misschien dat je nu nog een woordenboek
en een atlas noodig hebt, maar al gauw zul
je bemerken deze te kunnen misseix. Door
dat onze puzzle niet symmetrisch is, worden
hier en daar vakjes van een dubbel streepje
voorzien, ten teeken, dat daar een woord
eindigt. Zoo bestaat 8 verticaal uit 8 let
ters. Ga nu systematisch te werk en begin 1
b.v. met 1 horizontaal op te lossen, om zoo
verder te gaan. Stuit je op een moeilijk
woord, dan probeer je met behulp van an
dere opgaven meer letters te vinden. Heb je
b.v. de twee eerste letters, dan kun je het ge
vraagde gemakkelijk in het woordenboek
vinden. En nu: aan den arbeid.
Van links naar rechts;
I. boom
4. voorzetsel.
7. familielid
II. arts
13. echtgenoot van 7 horizontaal
14. do, re, mi,
15 wederkeerig voornaamwoord.
19. paradijs.
21. deel van een mast
22. geografische aanduiding (afgekort).
24. Latijnsch woord voor dadelijk, terstond
25. Amice manu (door vriendelijke bemid
deling) afgekort.
26. deel van den Bijbel.
27. a dato
28. voorzetsel
29. heilige
30. vreemd muntstuk.
31. voordeel
33. uitroep.
34. Egyptische zonnegod.
35. aanlegplaats.
36. ver van raak.
37. bruine verfstof.
38. muzieknoot.
39. Weesper Poort.
40. achter, dichtbij.
42. bijwoord.
43. bijwoord.
44. losgerafelde naad.
45. bijwoord. Ook drank.
46. lyrisch gedicht
48. wensch.
54. bier, samentrekking van edel.
55. en andere
56. rivier in Nederland.
57. uitmuntend.
59. klein kind.
61. geneesheer
63. moeder
65. vreemde benaming voor een tijdperk.
66. laatste kwartier.
67. echtgenoot
68. inborst
69. waterhoogte-
70. bittere vloeistof.
71. vreemd woord voor geestdrift.
73. daarom tevens
74. in het afgeloopen jaar (anno passato:
van passeeren)
75. liefkoozing
76. rivier in Oost Siberië (Azië)
77. dat is (id est)
78. bijwoord
79. muzieknoot
80. nummer.
81. voorzetsel
82. bijtende stof.
S3, gram
84. op een schip.
85. ten laatste.
86. deel van het hoofd.
87. familielid
88. plaat
89. huisdier (leeft in de wei).
Van boven naar beneden:
2. persoon, die er voor zorgt, dat je niet
door den trein wordt overreden.
3. handtastelijk, tastbaar, zonneklaar.
5. klaar.
6. donker.
7. dichterlijk woord voor jonge vrouwsper
soon.
8. Fransch woord voor bond, genootschap.
9. vrouwenkleedingstuk, ook van Fransche
afkomst.
10. inwonend, in huis
11. snoer, garen
12. overbrenging van muziek, gesprek enz.
zonder draad.
16. jong mensch.
17. hoofddeel van een tooneelstuk, bewijs
schrift.
18 andersom.
20 eenjarig kalf.
23. plaats in Polen
25. zangstuk
30. familielid.
31. visch
32. courantenverkoop aan het station.
41. vaarwel, jongste broer of zusje thuis.
45. met name
47. aanstaande ridder, page, hofjonker
48. docent op een hoogere school, onder-,
wijzer.
49. loog-zout (b.v. potasch).
50. jong voorkomen
51. bekwaam
52. muzieknoot
53. ter oplossing aangeboden
54. sierlijk, bevallig
58. herkauwer
60. mannelijk huisdier
61. hij, die het deed.
62. deel van een schip.
63. deel van het jaar
64. vrucht, die spreekwoordelijk niet ver
van den boom valt.
71. boom
72. mannennaam.
81. muzieknoot.
Wist je dat? Kostbare steenen worden ge
wogen met gewichten waarvan de eenheid niet
is de kilogram, maar de koraal, die overeen
komt met 0.065 gram vam ons gewicht.
Wist je dat? Onze mondharmonica's wor
den gemaakt in het Opper-Oostenrjjksche
plaatsje Mollen,
DE BEURT IS AAN KLEINE
TEEKENAARS.
Als we een landschapje teekenen, komen
daar meestal boomen op voor en voor vele
kinderen is het weergeven daarvan nogal
moeilijk.
We zullen jullie daarom een paar voorbeel
den aan de hand doen, hoe deze boomen ge
makkelijk en goed te teekenen.
Het weergeven van de stam is natuurlijk
niet erg moeilijk. Je kunt op de teekening
duidelijk zien, hoe je zoo'n stam gauw en goed
geteekend hebt. Van het loofdak wordt al
leen de omtrek met een dikke lijn getrokken.
Dat is veel beter voor den indruk van het ge
heel, dan dat we probeeren de blaadjes af
zonderlijk voor te stellen. Dat wordt rommelig
Er zijn verschillende soorten van boomen,
die alle een ander loofdak hebben. Jullie
weet ook allemaal wel, dat een populier bij
voorbeeld Ti heel anderen vorm heeft dan een
beuk of een eik. Die verschillen kun je dan ook
op de illustratie duidelijk zien.
Teneinde een landschap wat levendiger te
maken, verdient het wel aanbeveling er een
paar wolken in te brengen. Daar hoef jullie
niet van te schrikken; want- ook dat is niet
erg moeilijk, hoor! Ook deze worden namelijk
weergegeven met een enkele lijn.
De teekening toont jullie duidelijk, wat de
bedoeling is. En nu maar weer zelf aan den
slag, jongelui. Veel plezier wenscht je
OOM KEES.
EDELHERTEN;
Een van de allermooiste zoogdieren, wat het
uiterlijk betreft, is zeker wel het edelhert.
Door zijn sierlijke, buigzame en lenige gestalte
zijn welgespierde leden, zijn grootte, zijn vlug
heid en zijn kracht onderscheidt het zich van
alle andere boschbewoners. In ons land komt
het slechts nog heel zelden voor; alleen een
enkele maal wordt het nog wel eens aange
troffen op de Veluwe. Vroeger, toen ons land
nog bosohrijker was, werd het tamelijk alge
meen en ook in de duinen aangetroffen; ten
minste, Prins Willem II vaardigde in 1648 een
ordonnantie uit, waarin het verboden werd
eenig grof wild, 't zij herten, hinden, enz. te
jagen in de duinen van Brederode, Egmond
en andere particuliere terreinen.
Het voedsel der herten bestaat uit gras, bla
deren, vruchten en knoppen; dit alles kunnen
ze in de 'oosschen vinden, doch tegen den
winter wordt het schaarsch, dan vergenoegen
ze zich met allerlei mos en heidestruiken en
's winters, wanneer alles met sneeuw is be
dekt, schiet er niets anders voor hen over,
dan de bast der boomen; dan komen ze ook
dikwijls in de buurt der woningen om de tui
nen te doorsnuffelen.
Over het algemeen is het edelhert, evenals
de andere soorten, zacht en vreesachtig van
natuur en bij het minste gevaar neemt het
overhaast de vlucht. Zijn gehoor en ook zijn
reuk zijn buitengewoon sterk ontwikkeld, zoo
dat het uiterst moeilijk is een edelhert on
gemerkt te naderen.
Meestal leven de herten in troepen: oudere
exemplaren zoeken de eenzaamheid. Vochtige
bosschen en bergachtige streken worden door
hen bij voorkeur opgezocht. Ieder jaar ver
liezen de herten hun gewei en elk jaar komt
daarvoor weer een nieuw in de plaats, dat in
den regel alleen van het vorige verschilt,
doordat het aantal vertakkingen met één is
toegenomen. Met eenige zekerheid kan men
dan ook aan 't aantal takken den ouderdom
van het hert bepalen.
Wanneer de hoorn Is afgevallen, blijft er
op de schedel een beenig gedeelte de roze-
stok zichtbaar, hierop ontwikkelt zich het
volgend jaar de nieuwe hoorn. Deze ontwik
keling, die uitgaat van. de huid. die de nieuwe
hoorn omgeeft, gaat zeer snel. zoodat het
heele gewei reeds binnen eenige weken zijn
gewone grootte heeft gekregen. Gedurende die
tijd zijn. de horens zoo gevoelig, dat het hert
er zorgvuldig voor waakt ze niet te stooten
of te verwonden. Het loopt met de snuit naar
boven en het gewei horizontaal op den rug,
om het niet tegr i takken der boomen te
stooten. Doch zoodru de hcornvorming volein
TENNIS
De officieele naam van tennis is eigenlijk
lawn-tennis. En als jullie nu weten, dat lawn
het E-ngelsche woord voor grasveld is, begrijp
je misschien ook, dat het oorspronkelijk op
grasvelden werd gespeeld. Tegenwoordig ge
bruikt men echter meestal banen van gravel
dat is gemalen roode baksteen, cement of
asphalt.
Tennis is geen spel van de laatste jaren.
500 jaar voor de Christelijke jaartelling werd
een dergelijk balspel reeds beoefend in
Egypte en Perzië-
Tennis in den vorm zooals we dat thans
kennen, werd het eerst in Engeland gespeeld,
waar majoor Wuigfield het oude spel be
werkt had. de regels vastgesteld, enz., zoodat
het geschikt werd om in gezelschap gespeeld
te worden. Dit was in 18T4. Sindsdien heeft
het spel natuurlijk nog eenige veranderingen
ondergaan; maar het begin was er.
Tennis wordt er in verschillende vakken
gespeeld en het kan door twee of door vier
personen beoefend worden. Met het racket
moet men den bal over een net slaan, binnen
de vakken. Slaat een der partijen den bal te
gen het net of uit een vak, dan krijgt de te
genpartij een aantal punten erbij. Wie het
eerst 60 punten heeft is winnaar van een
„spel". Een partij bestaat uit minstens zes
spellen en eindigt wanneer een der partijen
ten minste twee overwinningen meer heeft
dan de ander.
Doordat het spel het eerst in Engeland be
oefend werd, gebruikt men over het alge
meen Engelsche namen en ook de telling ge
schiedt in het Engelsch.
In 1892 had in ons land de eerste inter
nationale tenniswedstrijd plaats; maar de
resultaten ervan toonden duidelijk aan. dat
Nederland nog ver ten achter stond bij het
buitenland. Toen nam de belangstelling
echter toe en zooals jullie wel weet, is tegen
woordig de belangstelling voor de tennis
sport in ons land buitengewoon groot.
'Tennis wordt zoowel door heeren als door
dames gespeeld. Ieder jaar wordt te Wimble
don in Engeland de Davis-cup verspeeld.
Daar schrijven verschillende landen voor in.
De strijd gaat voornamelijk altijd tusschen
Amerika, Engeland en Frankrijk.
Bekende sterren aan den tennishemel zijn
geweest: Suzanne Lenglen (Frankrijk), die
verscheidene jaren achtereen het kampioen
schap voor dames behaalde; Helen Wills, die
hetzelfde voor Amerika deed; Tilden, een Ame
rikaan, Borotra en Lacoste (Frankrijk).
Ons land werd te Wimbledon vertegenwoor
digd door Kea Bouman, Timmer en Diemer
Kool.
V. B.
WIE ZOEKT ER MEE?
Waar is de visscher?
