Blijft Fit! Waar ligt de Graalberg? BIJVOEGSEL VAN HAARLEM'S DAGBLAD ZATERDAG 16 MAART 1935 HAARLEM'S DAGBLAD 7 In Boedapest en in de Puszta. twee zwervers die beiden een groot deel van de wereld gezien hebben, maar in zeer ver schillende tijden en op zeer verschillende ma nieren. Twee dagen waren te kort. maar ik was alweer een maand aan het zwerven en mij wachtte nóg een stad, nóg een land. En Fok ker bracht mij weer verder in een wipje van 'n kleine 2 uur. WeenenPraag. 250 K.M. Ze vliegen nog langzaam hier. Oude toestellen, door de Franschen in Licentie gebouwd, maar ariemotorig. rustig en zeker! Veel is er niet te zien, wat bosch en weiland, bouwland en wijnbergen, dorpen, riviertjes. Wij vliegen lager en lager en landen op een weiland tegen de heuvelhelling, vliegveld Kbeli bij Praha of tewel Praag. Tientallen vliegtuigen in de lucht Militairen, sportvliegers, lesviiegtuigen Dit nieuwe land heeft een goeden naam in de vliegwereld en zal die wel houden ook! Dr. W. G. N. v. d. SLEEN. Répanse de Joie. Wie de geschiedenis van de Zuid-Fransche adellijke families uit dien tijd verder nagaat, vindt meer overeenkomst met verschillende figuren uit de Graalsage: zoo bestond tusschexr Esclarmonde de Foix en haar neef Ramon-Roger de Carcassonne, die men voor den oorspronkelijken Parcifal houdt, dezelfde verwantschap als tusschen Parcifal en Répanse de Joie, die zijn tante was. Terwijl bovendien de figuur van Ramon-Roger's moe der. Vicomtesse Adelaide de Carcassonne, die één van de brillantste vrouwen van haar tijd was, frappant veel overeenkomst met Herzelci- cie. de moeder van Parcifal vertoont. Als men nu nog weet, dat Guyot de Provins een trouba dour was, die vrijwel zijn heele leven in dit gedeelte van Frankrijk vertoefd heeft, dat ook hij. evenals al de genoemde figuren, tot de Katharen behoorde, dan begint het toch wel heel waarschijnlijk te worden, dat niet de dreigende Montserrat. maar integendeel de veel vriendelijker Montségur. wiens top, waar op zien nog steeds de ruïnes van de oude burcht Montségur bevinden, echter even moeilijk te bereiken is als die van den Mont serrat. de oorspronkelijke Graalberg is ge weest. In het land van Foix leven de boeren, de herders in de innige overtuiging, dat ..la grande Esclarmonde'' niet gestorven is. maar nog ergens in de spelonken en ontoeganke lijke spleten van de Pyreneeën leeft en er den Katharenschat hoedt, die bij de verovering van Montségur toch niet in handen der vij anden viel, maar op geheimzinnige wijze ont week. Katharenschat Graal. Wat was die Katharenschat, wat was de Graal? Het doeFer weinig toe, of de Graal een kelk, een bokaal, een schrijn of een onbekende schat was. Het is zelfs zeer waarschijnlijk dat dc menschheicl in den loop der eeuwen de symbolische beteekenis. de innerlijke waarde van den Graal aan verschillende voorwerpen toegekend heeft. In het geval van Wolfram von Eschenbach's of beter nog: van Guyot van Provins' Graalverhaal was het de Ka tharenschat, waaraan de Graalgedachte ver bonden werd, en de geschiedenis van den Katharenstrijd inspireerde den dichter tot de historie van Herzeleide. Parsifal en Répanse de Joie. Zoo zullen de Spanjaarden afstand moeten doen van de reputatie, die men den Montserrat jaren lang voornamelijk om zijn suggestief uiterlijk heeft toegekend, en de Franschen zullen er in den vervolge op kunnen bogen, dat de ware Graalberg zich in het uiterste Zuiden van hun land bevindt. WILLY VAN DER TAK. Boedapest Is mooi. En gezellig, want de Hol-' lander is er welkom. De Hongaren zullen nooit vergeten hoe hun kinderen hier in den zwa- ren na-oorlogstijd ontvangen zijn. Maar ook buiten de stad is veel moois en interessants te vinden. Het grootste zoetwatermeer van Europa ligt slechts een paar uur sporen van de hoofdstad verwijderd. Een meer even groot als het heele eiland Curacao, Balaton, (S? Platten see; en toch maar een meter of vijf hoogstens tien diep. Een tooverwoord voor den natuurliefhebber, want daar broeden de lepe laar en nog vele andere zeldzame vogelsoorten, die uit ons land vrijwel of heelemaal verdwe nen zijn. En.... die geweldige watervlakte heeft mooie stranden, vooral aan de Zuid zijde, waar soms zelfs een flinke branding kan staan, evenals bijv. aan het meer van Genève Kathedraal in Boedapest. Geen wonder dat in dezen tijd van baden en zwemmen het Balat'onmeer een zeer druk •bezocht vacantieoord is geworden. Vooral de Zuidzijde met zijn zandstrand en dennen- bosschen, wantde Noordzijde was het al. Daar trekt nog ander water, namelijk dat uit tallooze geneeskrachtige bronnen, die in ver band staan met een reeks nauwelijks uitge doofde vulkanen, die aan den oever oprijzen. Daar zijn Radio actieve modderbaden van 32 gr. Celsius, tusschen de Lotusbloemen, die hier uitstekend groeien; dan mooie bazaltgroeven. maar vooral de koolzuurhoudende bronnen, waarvan de bekendste in Balatonfüred. het „Franz Jozef Bitterwasser' levert. Ook Apen- ta komt daarvandaan Balatonfüred is daar door een der oudst bekende badplaatsen en het is er mooi ook. En de groote perziken, modderrijp, kosten er nog geen cent- het stuk. Hoe kan iemand dan eigenlijk nog bitter- water noodig hebben! Ik zag er nog iets aardigs. Ik zat rustig per ziken te eten in een der prachtige parken aan het meer toen mijn aandacht getrokken werd door boven water wegspringende vischjes. een meter of tien van den wal. Een donker houtje dook er midden tusschen op. maar het houtje bewoog, nam een sprong, het monster van Loch Ness waardig: een ringslang op jacht. Zeker een halve meter kronkelde boven het water en pijlsnel schoot de kop omlaagom weer boven te komen met een wit vischje, van een decimeter lang dwars in den bek. Meteen kwam de ruim meterlange slang recht op mij aanzwemmen in keurige horizontale kron kels het fijne kopje met de visch een hand breed boven water. Voor ik de camera ge- vechtsklaar kon maken, had ze den wallekant bereikt en verdween tusschen de bazaltbrok- ken van de schoeiing. Ik kocht nog een kilo perziken, maar heb de slang niet meer gezien Vlak bij Balatonfüred ligt het schiereiland Tihany, bij velen bekend om zijn oude Bene- diktijner abdij, waar Koning Karei en Konin gin Zita in 1921 gewoond hebben. Aan den voet van den berg. waarop het klooster staat, ligt een bekend biologisch station, waar ook Hollandsc.he geleerden reeds vaak interessan te studies over de zoetwater planten en die renwereld hebben voltooid. Daar rond Balaton heerscht modern strand leven, aan den Noordrand is chique badplaats publiek. De bevolking is geheel naar den ach tergrond gedrongen. Komen wij daarentegen beoosten Boedapest in de Puszta, dan vinden wij daar de Hongaarsche landbouwers en vee boeren nog als belangrijkste figuur in het landschap terug. Daar liggen het Hongaar sche Volendam en Marken. Mezökövesd en Horthobagy. Natuurlijk bestaat ook in dit land bij de bevolking neiging de oude mooie klee derdracht voor het machineproduct te ver vangen, maar de Hongaarsche staat en de Staatsspoorwegen zijn er in geslaagd in een paar centra de oude kleederdracht levend te houden, de oude kunstnijverheid te bescher men en nieuwe uitwegen te vinden voor de merkwaardige producten der hier bedreven huisvlijt. Wij weten tegenwoordig allen hoe snoezig een lief meisje in zoo'n geborduurd Hongaarsch blousje er uit kan zien! Een groote rijkdom aan kleur bij een vrij primi tieve maar toch variabele teekening, een groote liefde voor volheid van detail en een enorm geduld in het zorgvuldig bewerken ook van grove en zware kleedingstukken als de overjassen der mannen enz. Als de kerk uit gaat in Menzökövesd en de jongens en meisjes komen een dansje na maken in den tuin van het aardige toeristenheim, waar heel wat van deze aardige handwerken te koop is, dan is dat wel een zóó kleurig tafereel, als het saaie Bent u ontmoedigd, moe. in een slechte bui. neem dan dezen raad aan: Probeer de volgende oefeningen, flans er van vorige series een paar tusschendoor. werk één kwar tiertje vroolijk en enthousiast, en de stem ming is voor den heelen da.g gered! Lichaam en geest, onverbrekelijke eenheid, varen er wel bij! Gesterkt voor den zwaren strijd om het bestaan, zult ge uw dagtaak beginnen. Oefening 73. y Kv Eerst even een een- 1 voudige los makende (vf zwaaioefening om l i ons voor te bereiden \Ur°b de volgende, zwaar U dere oefeningen. In •H' snel tempo met beide - fQ armen tegelijk groo- te klingen maken. ƒ11 Dus van zijwaarts J naar beneden, dan I via kruisen voor den borst omhoog, en daarna weer zij waarts. Geen moment armen of schouders stijf houden: dat is uit den tijd! Alles is nu losheid, lenigheid, snelheid en toch beheer- sching! Oefening 74. De teekening is geinspireera door een liefdesverkla ringen-uitenden jongeling. Maar de daaruit voort vloeiende oefening is lang niet gemak kelijk. Probeert u het maar eens, en wie weet. 't kan nog wel eens te pas komen! In geknielde houding een grooten kring maken met den romp, waarbij de armen steeds ontspannen naar beneden hangen. Als u het vooral naar achteren flink vér doet, wordt het een reuze oefening om den rug beweeglijk te maken. Bij Oefening 75 ko men we in het goede tempo! Met .gesprei de boenen en de ar men hoog beginnen. Nu snel en héél diep den romp voorover la ten vallen 'nog eens: nooit stijf! i waarbij de armen tusschen de beenen door- zwaaien. Direct weer omhoog zwaaien, en deze oefening twin tig maal in korten tijd herhalen. De teekening is lang niet over dreven: na eenige oefening zullen de lenig- sten van u het hoofd ver door de beenen heen kunnen krijgen. Oefening 76 is een be- - hendigheids oefening. Eén been snel op- zwaaien over de leu ning van een stoel. Als het lukt, probeert u het dan ook eens over zoo'n heer lijk ouder- wetschen ze tel! Natuur lijk ook met het andere been. Om de beurt dertig maal, en steeds sneller en hooger! JULES KAMMEIJER, Leeraar Lich. Opv. M. O. i stervende Europa maar zelden te zien geeft. En de Horthobagy: dat is de symphonie der Puszta. Daar dreunt de grond nog onder de hoeven van duizenden half wilde paarden en tienduizenden minstens even wilde runderen Daar kunt ge genieten van de prachtige avondstemmingen over de eindelooze Puszta. verlevendigd door al dat vee, schapen en gei ten niet te vergeten. Och, zulke dingen moet je eigenlijk zelf gaan zien. Ik wil nóg wel eens. Wie gaat er mee zoo kort na Pinksteren bijvoorbeeld? BoedapestWeenen? Dat is 112 uur.zooals wij tegenwoordig reizen. Maar in die ander half uur is alweer nee! wat te zien. Eerst vliegen we over Boedapest, dat zijn milliosnen inwoners uitgespreid heeft over beicie oevers van den Donau tot ver in de beboschte heuvels aan weerskanten der rivier. Een prachtig schouwspel. Wij vliegen recht over de stad en dwars over den Donau heen. Een laatste Blik op het mooiste strandbad van Europa, de Mar- garethen-insel en dan ligt dat ook alweer achter mij. Nog even genieten van het vlotte heuvellandschap onder ons en dan doemt al gauw de groote vlakte voor den boeg op. Vlak en vruchtbaar, door talrijke riviertjes door sneden, tot in het Oosten de groote stroom, de Donau zelf, weer zichtbaar wordt, bege leid door spoor- en autoweg. In de rivier lig gen telkens pontons, twee naast elkaar met een waterrad ertusschen, dat hier de molen- steenen in beweging brengt. Leuk gevonden, maar je moet er natuurlijk een flink sterken stroom voor hebben. De Donau vormt hiel de grens van Hongarije en Tsjechoslowakije Over de groote groene vlakte gaat het op Bratislava aan. dat wij rechts laten liggen aan den voet der kleine Karpathen. Vroeger heette het Presburg en nog weer vroeger Pozsony en toen was het de Konlngstad dei- Hongaren. Thans overschrijden wij de grens tusschen Oostenrijk en Hongarije, kruisen nog m-aals den Donau en daar ligt Weenen al voor ons. Het vliegveld ligt weer een heel eind bui ten de stad. 15 K.M. zoowat aan den overkant van den' Donau. wat natuurlijk weer een ge zellig ritje in een flinke autobus beteekent. En ik had al een doel. Bij het uitstappen stond een soldaat naast den stationschef. Herrn Dr. van der Sleen? Jawohl! Befehl vom Oberst- leutnant. Sofort anrufen NoDat kan alleen mijn vriend Mühlhcfer zijn. Dat is de eenige op aarde,'die'mij durft bevelen E-- Hongaarsch borduurwerk Mesokovesch. halve mijn vrouw natuurlijk. Ik bel braaf op. krijg een standje, dat ik twaalf minuten te laat"ben en order dadelijk te komen middag eten. Niks liever. Een fijne vent, die. vriend van me. Als Oostenrijksch stafofficier heeft hij jarenlang vermomd als Arabier in Noord- Afrika gezworven in het Rif en in de Cyre- naika, is een der aanvoerders van het Turk- sche leger in Klein-Azië geweest, heeft gevan gen gezeten in Svberïë en is ontsnapt en naar huis gewandeld. Nu schrijft- hij in op dracht van de Oberste Heefesleitung een deel van de geschiedenis van den grooten oorlog, waarvan alle archiefstukken in Weenen worden bewaard. Alle schriftelijke bevelen en rapporten van het heele Duitsche- en Oosten- rij ksche leger. Daar heb ik interessante stuk ken gezien! En in zijn vrijen tijd is mijn be velende vriend Höhlenforscher. srotonder- zoeker en bij zoo'n gelegenheid bij onderzoe kingen in nog nooit betreden grotten en spe lonken. heb ik indertijd geleerd hem te ge hoorzamen, de hakken tegen elkaar te slaan en te zeggen: Zu Befehl, Herr Oberst. Dat is al haast'weer 15 jaar geleden, maar de herin nering aan dien tocht, toen wij twee en veer tig uur achtereen tusschen druipsteen en ijs pegels door de duistere diepten hebben ge zworven. zijn nog zóó levendig.... dat ik ze misschien nog wel eens een keer voor U zal opschrijven. Nu maakten wij een fijnen zwerftocht dooi de prachtige omgeving van Weenen. Kropen 1 natuurlijk nog wel even in de verlaten koper mijn. waar zich prachtige waterpartijen had den gevormd. En wij praatten honderd uit, als. Wie eenmaal den berg Montserrat in het1 Noorden van Spanje bij Barcelona heeft ge zien. die tot voor kort algemeen als de oor spronkelijke Graalberg werd beschouwd, die vergeet hem nooit. Zeker niet, als hij hem zag zooals wij. toen we ongeveer een jaar ge leden van de Pyreneeën af Spanje in reden ons doel was Barcelona. Maar de onder vinding had ons nog niet tot de perfecte kaartlezers gemaakt, die we waren, toen we een paar weken later aan den anderen kant van de Pyreneeën Spanje weer verlieten; we sloegen een verkeerden weg in, die ons in den troosteloos neerdruilenden regen steeds ver der uit de goede richting voerde door een kale, rotsige, roodachtige bergstreek, waarin de weg eindelooze bochten beschreef om een bergflank heen, een dal in, weer tegen een helling op. Huizen waren er zoo goedhals niet, dorpen geen enkele als oriënteerings- middel hadden we slechts dien Montserrat, dien geheimzinnigen berg, die zich een eind ten Oosten van Barcelona bevindt, en die volgens de kaart aan onze rechterhand zou moeten liggen als wij hem passeerden. Maar hoe zouden wij hem herkennen in dit berg land, waar de ééne fantastisch gevormde kolos na de andere uit den grond opdook en in dit weer, dat aan de heele streek iets somber mysterieus gaf? Maar toen de Montserrat eindelijk voor ons en links van ons opdook, toen twijfel den we niet meer. Veel geheimzinniger, veel majestueuzer dan alle bergen, die we tot nu toe gepasseerd waren, hief hij zich omhoog uit het rondom hem betrekkelijk vlakke land; met zijn ontzaggelijken omvang en zijn woeste, loodrecht omhoog rijzende flanken domineer de hij den heelen omtrek. Zijn top was on zichtbaar; ook om de toppen van sommige van de andere bergen had een neveiwolkje gehangen de geheele bovenste helft van den Montserrat echter was aan het oog ont trokken door een reusachtige, grillig ge vormde wolk, die zwaar op zijn hellingen neer hing. Het leek geen wonder, dat dit de berg was, die eeuwen lang als de oorspronkelijke Graalberg, die „Montsalv.at" uit de Graalsage gefigureerd heeft die sage, waarnaar Ri chard Wagner zijn opera gemaakt heeft, en waarvan hij het tooneel „in eine wüste Ge- birgsgegend im Norden Spaniëns" gelegd heeft. en wier „Montsalvat" hij zoo indrukwekkend „lm fernen Land, unnahbar euren Schritten i Liegt eine Burg, die Montsalvat genannt j Het leek ook geen wonder, dat velen nog i maar noode afstand doen van het idee dat deze duistere, ontoegankelijke kolos, met zijn bijna altijd door wolken omhulden top, in j vroeger jaren als Graalberg is aangenomen, j die geheimzinnige plek waarnaar zoo velen I zochten en die slechts zoo weinigen vonden. Zoo imposant, en tegelijkertijd zoo wereld- onttrokken en mysterieus is de Montserrat, in zijn „wüste Gebirgsgegend" dat het bijna jammer lijkt hem te ontdoen van zijn zoo passende reputatie van den oorspronkelijken Graalberg te zijn geweest. Op heel mooie, zonnige dagen biedt inder daad de Montserrat, vooral van Barcelona uit, een heel anderen aanblik dan dien eersten en indrukwekkendsten, dien hij ons oplever de. Als er geen wolken om zijn top hangen, kan men al in de stad de merkwaardige, ge kartelde kam zien blinken, die den berg zijn naam gegeven heeft tserra zaag i; 'dat zijn ook de dagen, die het best- geschikt zijn om hem te beklimmen. Men kan den weg nemen, die naar het Benedictijner klooster leidt, dat halverwege de Zuidelijke helling ligt, via het schilderachtige bergdorpje Monistro; men kan ook den grooten autoweg nemen, waarlangs dagelijks tientallen auto's en autobussen naar boven klimmen; men kan tenslotte met het tandradbaantje gaan, dat regelrecht naar het klooster voert. Per jaar gaan eenige tiendui zenden die drie verschillende wegen, want het klooster is een beroemd bedevaartoord, waar zich een merkwaardig zwart Mariabeeld be vindt, dat door St. Lucas zelf gebeeldhouwd heet te zijn en dat in den volksmond „La Mo- reneta" heet. Maar met den Heiligen Graal hebben die drie wegen niets te maken wie dien wil gaan zoeken, in navolging van de Middeleeuwsche dolende ridders, en wie den top van den Montserrat wil bereiken om te trachten zich daar op den Montsalvat te wa nen, die moet het zoeken langs weinig betre den bergpaadjes. Het is misschien eigenlijk beter, dat hij dien tocht niet onderneemt en misschien ook meer in overeenstemming met de bedoelingen van den Graal, die immers een heilig, maar voor de sterfelijke mensch onbereikbaar ideaal verbeeldt. Wie het toch doet, die vindt na een langen, moeizamen tocht niets aan kale, onherbergzame toppen, waarvan ae hoogste zoo stijl en ontoegankelijk zijn, dat hij hen toch niet kan bereiken bovendien vindt hij er ook niets van de lief lijkheid en de vreugde, die er toch boven op den Montsalvat, waar koningin Répanse de Joie met haar Graaljonkvrouwen den heiligen kelk hoedde, geheerscht moet hebben. Pas honderden meters lager begint het eerste spoor van plantengroei, en daar boven heerscht troosteloosheid, en niet het geluk Hebben zij, die het eerst aan de authenti citeit van den Montserrat als Graalberg zijn gaan twijfelen, deze ervaring gehad? En ten slotte deed Richard Wagner niet anders dan de Graalsage van anderen adapteeren, en die anderen legden het tooneel van hun verhaal niet „in een woeste bergstreek in het Noorden van Spanje", maar ..ergens in de Pyreneeën" en zij legden niet den nadruk op de verlaten heid en onherbergzaamheid van de streek, waarin de geschiedenis van Parsifal plaats vond. maar zij beschreven het als een vrien delijk land, waarin welvaart en vrede heersch- ten. Wolfram von Eschenbach en Chrétien de Troyes waren de eersten, die de Parsifalsage vastlegden. Wolfram von Eschenbach noemt nog een zekeren „Herr Kyott, der Meister wohlbekannt", aan wien hij zijn gegevens ge deeltelijk ontleend moet hebben, en die ver moedelijk identiek was met den Provencaal- schen troubadour Gyot de Provins, van wiens werk echter nooit iets terug gevonden is. Maar dit drietal moet meer geweten hebben van de waarheid omtrent den Graalberg: leefde Guyot de Provins niet in het eind van de 12e eeuw, en bestaat niet- de mogelijkheid, dat hij, indien hij werkelijk de schepper van de ge schiedenis van Parsifal en den Graal is ge weest, zich heeft geïnspireerd op ware ge beurtenissen, op menschen. die werkelijk ge leefd hebben, op een berg, die bestond? Ieder weet, dat vrijwel ieder kunstwerk op een meer of minder groote hoeveelheid wer kelijkheid berust. Zelfs het begrip „Graal" doet dat vermoedelijk, hoewel het in den loop der tijden tot één der mooiste symbolen is geworden, die de wereld kent. Maar de Graal- idee is zoo lang geleden ontstaan, dat het niet meer mogelijk is den oorsprong ervan terug te vinden en ook het woord „Graal" is zoo oud, dat het met geen enkel woord in een oude of hog levende taal verband vertoont, zoodat men niet weet, wat men er oorspronkelijk mee bedoeld heeft. Maar de Parcivalsage, zooals Chrétien de Aroyes en Wolfram von Eschen bach die vertellen, levert wel aanknoopings- punten op. en aan de hand daarvan is men in de laatste jaren tot de overtuiging gekomen, dat niet de Montserrat in Noord-Spanje, maar de Montségur bij het stadje Foix in het uiter ste Zuiden van Frankrijk de Graalberg van Wolfram von Eschenbach was. Heel het Zuiden van Frankrijk beleefde in de 12e en 13e eeuw boeiende, maar ook roe rige tijden: het waren de troubadours en de mode van de platonische edelvrouwenveree- ringen, die aan het bestaan kleur en verhe venheid gaven. Maar het waren ook diezelfde troubadours, en diezelfde edelvrouwen en edel lieden. die ongewild oorzaak werden van de beruchte Albigenzenoorlogen, die in dat deel van Frankrijk dood en verwoesting brachten. De Albigenzen bewaakten een geheime Ka tharenschat, die men na hun vernietiging niet heeft kunnen terugvinden en toen de groote Katharenstrijd ten einde liep, was het laatste toevluchtsoord der Katharen, waarheen zij ook de schat hadden meegenomen, de burcht Montségur op den berg Montségur bij Foix. Waaruit die Katharenschat bestaan heeft, weèt men niet zij verdween, evenals de Graal, op geheimzinnige wijze op den dag, waarop ook Montségur in handen der vijan den viel en de laatste opstandige Katharen den dood in de vlammen vonden op een na burige weide, die nog Cliamp des Crémats" heet. Maar het merkwaardigste van alles is. dat op Montségur tot twee maal toe het opper bevel werd gevoerd door vrouwen, die beide Esclarmonde heetten de ééne Esclarmonde de Foix, de tweede Esclarmonde de Perelha. en vast staat, dat die twee heroische vrouwen figuren, waarvan de eerste in het begin van de 13e eeuw stierf en de tweede, die haar op volgde, op den Champ des Crémats" verbrand werd, al spoedig samensmolten tot een mys tieke figuur. ,:la grande Esclarmonde". waar van nog de herders in dit deel van de Pyre neeën vertellen. En deze Esclarmondefiguur moet het zijn geweest, die de oorsprong was van Wolfram von Eschenbach's Graalkoningin De Montserrat in Noord Simnje.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1935 | | pagina 13