RUMBA!
TANGO!!
BOLERO!!!
BEKENDE
HAARLEMMERS.
De bloem van den dag.
MAANDAG 18 MAART 1935
H A A R L E M'S DAGBLAD
3
3 Sensationeele schlagers op het nieuwe
Laurens-program! Nu in alle zaken voor
radig: Rumba, Amerikaansch verpakt -
Tango, ovaal - en Bolero, de nieuwe
ronde. Slechts 25 cent de 20.
ALLE DRIE LAURENS KWALITEIT!
De variëteiten bij
hyacint, tulp en narcis.
(Adv. Ingez. Med.)
Variëteiten bij hyacint, tulp en narcis, waaraan de heer Meilink op deze pagina
een artikel heeft gewijd.
Een halve eeuw geleden.
Uit Haarlem's Dagblad van 1885
18 Maart:.
Kunstnieuws: „Emma Berthold"
Een der schoonste dramatische penne-
vruchten van den onvergetelijken
„Cremer" werd gisteren door de Letter
lievende Vereeniging alhier, die zijn
naam draagt, voor haar leden len too-
neele gevoerd.
De nette zaal in „De Kroon" was
goed gevuld. Zij die kwamen om ie's te
zien van hetgeen een Nederland«ch
letterkundige als J J. Cremer heeft ge
schreven voor het dramatisch tooneel.
zullen zeker wel voldaan huiswaarts
zijn gekeerd. Bovengenoemd tooneel-
spel kan in handen der Letterl. Vereen.
„Cremer" goed geslaagd heet en. En dit
mag wel zeer op prijs worden gesteld,
het moeilijke van het stuk in aanmer
king genomen. De persoon van dp ti'el
rol was aan goede handen toevertrouwd.
Iedereen heeft ..Emma's" spel bewon
derd en ook dat van „Casner Baks".
„Laura". „Eduard". „Mevr. Berthold".
de geestige knecht „Harmen" en de
overige medewerkers droegen den stem
pel van goed te zijn begrepen. „Casner
Baks" is een goede marqué, die steeds
beter wordt: evenwel was zijn houding
in het laatste gedeelte een weinig thea
traal: minder overtollige bewegingen
hadden hem zeker nog beter doen sla
gen dan nu het geval was. Gaarne
willen wii hem d;t vergeven, in aanmer
king nemend dat tijdens de lang
durige bewoordingen, waarvan een ieder
hem wel diep in de ziel moest treffen
pp die hem ontmaskerden, een steeds
daarmede overeenstemmende houding
zeker niet gemakkelijk is en deze
slechts door zeer geoefende acteurs van
het, begin tot het einde voldoende zou
kunnen worden weergegeven. „Laura's"
spel had veel natuurlijks en daardoor
wist zij haar schoone rol verdienste
lijk af te spelen. Over het geheel heeft
„Cremer" succes behaald met dit stuk
en ons een avond van wezenlijk kunst
genot verschaft.
Door onze lens gesnapt.
„Niet in strijd met de politieke
moraliteit".
Oordeel over de gestie der
V arkenscentrale.
V erzekeringsmaatschappij
voor tien mille opgelicht.
Vier personen gearresteerd.
Rapporten der commisie-Beumer
aangeboden.
Naar wij vernemen heeft de commissie van
onderzoek betreffende crisismaatregelen (com-
missie-Beumer) dezer dagen aan de Koningin
een eindrapport aangeboden, omtrent de
vraag of bij de gestie van de Nederlandsche
Varkenscentrale iets geschied is, dat uit een
oogpunt van politieke moraliteit afkeuring
verdient, benevens een rapport betreffende
het door de commissie ingestelde onderzoek
naar een klacht van den heer M. Oppenheim
te 's Gravenhage.
In aansluiting aan dit bericht kwam het
Nederl. CoiTespondentiebureau nog ter oore,
dat de commissie in zake het onderzoek naar
de gestie van de Ned. Varkenscentrale, al
heeft zij op enkele punten bezwaren tegen het
economisch beleid der centrale, tot de vol-
geirde slotconclusie is gekomen:
„De commissie moest de verschillende ge
dragingen, welke onder haar aandacht wer
den gebracht, toetsen aan den eisch der po
litieke moraliteit. Het is haar een voldoening
te kunnen verklaren, dat afgezien van mis
dragingen van enkele personen van lagei'en
rang, tegen wie de justitie of de leiding van
de Ned. Varkenscentrale of beide zijn opge
treden, haar ook bij haar voortgezet onder
zoek niet is gebleken dat door of vanwege de
Ned. Varkenscentrale handelingen zijn ge
pleegd, welke uit een oogpunt van politieke
moraliteit afkeuring verdienen."
Het onderzoek naar de klacht vaxx den heer
Oppenheim eindigt aldus: „Het ondei-zoek
van adi-essants klacht heeft .niets opgelevex-d,
dat zou kunnen worden aangevoerd ten na-
deele van den heer L. Bückmann of van den
heer S. van Zwanenberg of dat zou kunnen
strekken als reden om hemzelf in eenigerlei
vorm een tegemoetkoming of schadevergoe
ding te verleeixen."
De clearing met Duitschland.
Het Nederlandsche clearinginstituut deelt
mede, dat de stand der clearing Nederland
Duitschland per 15 Maart 1935 als volgt was:
1 Stortingen in Nederland per 15" Maart
f 42.837.900. iper 8 Maart f 38.598.000).
Waarvoor bestemd voor:
a. achterst, vord. f 7.19.200 (f 6.970.000).
b. i-entedienst Dawes- en Youngleening en
Stillhalte, rentetransf. f 6.175.000 (f 5.170.000)
c. vrije rek. Rijksbank f 1.710.600 f 1.544.300)
d. nieuwe onder de clear, vall. vord.
f 27.233.100 ff 24.913.700).
2. Stort, in Duitschland (nieuwe onder de
clear. vall. vord.) f 49.829.000 (f 46.779.000)
3 Uitbetal. in Nederl, op nieuwe vord. (in
minder, komend van het bedrag onder ld)
f 25.382.100 (f 22.434.700).
Er wordt nogmaals op gewezen, dat, over
eenkomstig nader met de Deutsche Verrech-
nungskasse gepleegd overleg, stortingen te
Berlijn, nadat zij door het Clearinginstituut
aan begunstigden zijn geadviseerd, niet zul
len kunnen worden teruggenomen, dan met
toestemming dier begunstigden. Voorts zal,
indien, om welke reden ook, de uitbetaling in
Nederland wordt vertraagd, steeds het bij de
storting te Berlijn in Nederlandsch Courant
vastgestelde bedrag tot uitbetaling worden
gebracht.
Dr. G. Nolst Trenité.
Charivarius (Dr. G. Nolst Trenité) stamt uit
het Fransche geslacht Trinité, dat zijn naam
in Holland wijzigde. Hij werd in 1870 te
Uti-echt geboren, waar hij studeerde in de
Oude Letteren en de Rechten. Na een reis om
de wereld in drie jaren, waarvan twee in
Amerika, een in Indië doorgebracht, promo
veerde hij te Utrecht in de Staatswetenschap
pen. en werd te Haarlem benoemd aan de
H. B. S. als leeraar in dit vak en het Engelsch.
In 1918 gepensioneerd, wijdde hij zich uitslui
tend aan de letteren. Zijn schuilnaam is ont
leend aan de rubriek Charivaria in de Groene,
die hij gedurende 30 jaar bijna onafgebroken
vérzorgd heeft, en het aantal zijner „prikjes",
zooals men ze pleegt te noemen, loopt in de
duizenden. Van zijn hand verscheen een werk
over Staatsrecht „Aanteekeningen op de
Grondwet", 14 Engelsche schoolboeken, 20 too-
neelstukken, bewerkt en oorspronkelijk, 7
bundels gedichten, waarvan de Ruize-rijmen
binnen kort in vierden druk verschijnen, drie
bundels Charivaria, en twee bewerkte humo
ristische verhalen, „De Ark" en „Het lachen
de Heelal". Met Verstijnen schreef hij „Onze
Evendieren". Van zijn muzikale werkjes noe
men wij de muziek bij „Zaïre" en „De Storm",
en het door Kees Pruis op de schijf ver
eeuwigde „De Soldatenhond". Als Factor van
„Tx-ouw" dichtte hij den Jaarzang in 1931. Het
komt ons voor, dat onze oude stadgenoot z'n tijd
niet verslapen heeft. Bijna al die werken zijn
verschenen bij de Haarlemsche firma H. D.
Tjeenk Willink Zn. Van zijn Engelsche
boeken is het bekendste „Drop Your Foreign
Accent", dat door Allen Unwin te Londen
op de wereldmarkt gebracht werd, evenals zijn
„Practical Training in Pronunciaton", waar
uit thans wonderlijk genoeg vele Engelschen
de uitspraak van hun moedertaal leeren. Van
zijn liefde voor de klassieken getuigen zijn
„Ovidius' herscheppingen", ..Lucianus' go-
dengesprekken" en „Socrates", onlangs met
warme waardeering in ons blad besproken.
De combinatie tooneel- en schoolman leverde
zijn laatste boekje „Phrases and Catchwords
in Playlets", dat het tooneel in de les op
school brengt, en uitermate goed ontvangen
werd. Voor de Haarlemsche vereeniging „Cre
mer" schreef hij „Het Weeuwtje", een onzer
meest gespeelde dilettanten-stukjes. Op de
tentoonstelling van den Haarlemschen schilder
Kees Verwey in De Bois' Kunsthandel hangt
thans zijn door dien artist geschilderde por
tret; onze lezers kunnen dus met bovenstaand
plaatje in de hand gaan kijken of het lijkJt.
Zij nog vermeld dat Dr. Nolst Trenité op-
richiter en gedurende vele jaren voorzitter
is geweest van de Haarlemsche Tooneelclub.
Het zijn vooral deze drie bolgewassen, in
tal van soorten en variëteiten, die in hoofd
zaak de eerste afdeeling der bloemententoon
stelling vullen, En zoowel leek als vakman
zullen getroffen worden, door de veelheid en
fijnheid in vorm en kleur die ons hier dooi
de kweekers wordt aangeboden. Wij zullen nu
niet vragen, hoe ze al die bollen in bloei heb
ben getrokken, want dat is stof voor een
geheel artikel, maar ons beperken tot 'n ander
probleem, n.l. hoe al die variëteiten onstaan.
Immers legio is het aantal hyacinten, dat in
kleur en vorm anders is dan de soortge-
nooten. De kenner ziet al uit de verte, welke
„soort" daar staat en al die namen, ontleend
aan helden, vorsten, dichters, vrouwen, brui
den, patroons of woonplaatsen der kweekers,
komen als van zelf op zijn lippen. Anderen
zijn echter al blij, als ze enkele der meest al-
gemeene hyacinten kennen, zooals Garibaldi,
l'Innocence of King of the Blues. Maar ik
vermoed op goede gronden, dat meer dan
90 pCt. der bezoekers voldoende heeft aan
het genieten der kleurige verscheiden
heid. En dan rijst de moeilijk te beantwoorden
vraag: „hoe krijgen ze het toch zoo?"
Laat ik nu even voorop stellen, dat de
kweekers wel een zeer groote, maar toch
slechts secundaire verdienste hebben bij het
veredelingswerk. Want primair is toch wel,
dat al die vele mogelijkheden van nature in
de stamouders der bolgewassen aanwezig
waren, daarin gelegd bij den oorsprong aller
dingen en de mensch leidt slechts het proces
der isoleering en combinatie. Want de natuur
kent de gelijkheid niet. De zoo bekende
smeerwortel heeft planten met bloemen van
allerlei tinten, van witgeel af tot paarsblauw
toe, maar toch behooren al die variëteiten tot
één soort: de gewone smeerwortel. Onder el
kaar bestoven geven ze vruchtbare nakome
lingen, wat verschillende soorten onder elkaar
niet of niet vaak doen. Zoo heeft kruising
van de smeerwortel met het slangenkruid,
een familielid, geen gevolgen. Nu kan een
kenner onmiddellijk komen aandragen met
de vele bastaarden tusschen Cactussoorten
en bij de Orchideeën, maar in 't algemeen
moeten we hiervan uitgaan, dat alle leden
van één soort gemeenschappelijke kenmerken
hebben en vooral, dat ze onderling vrucht-
bare nakomelingen geven. Elke soort valt nu
meestal weer uiteen in vele ondersoorten of
rassen of variëteiten, want deze begrippen
worden vaak als synoniem gebruikt. Voorbeel
den van die verdere verdeeling vinden we
bij alle levende wezens, van den mensch af tot
de kleinste planten en dieren. U heeft toch
wel eens gemerkt, dat de eene sti-uik lekker
der bramen draagt dan een andere, dat de
hazelnootstruiken ongelijk rijpende vruchten
hebben, dat de pinksterbloemen in kleur en
grootte allerlei variatie vertoonen en ten
slotte dat over een 'jaar weken de beuken zoo
ongelijk in het blad komen.-
Nu zal dus al terstond bij de eerste cultivee
ring van wilde planten of dieren dit ver
schijnsel der variatie gegolden hebben. Toen
dus in ver vervlogen tijden het oertype van
den bollenkweeker de wilde tulpen, hyacinten
en narcissen uit de natuur in zijn tuin over
plantte, had hij al ongelijk materiaal: licht-
roode en donkere, felgele en zachtgele, dicht-
bezette en ijlere trossen. Nu komt de men-
schelijke factor in het spel. De kweeker zoekt
bepaalde planten met gewenschte kenmer
ken uit en omdat we de bollen door kleine,
natuurlijke stekken, de broedbollen, kunnen
vermenigvuldigen, kan men een bepaalde
variëteit snel fixeeren. Alle planten uit
broedbollen ontstaan gelijken n.l. sprekend op
de ouderplant (in 't algemeen). Zoo kan men
dus een bepaald ras of variëteit door stelsel
matige uitzoeking of selectie, fixeeren. Hierbij
maakt men dus een schifting in hetgeen de
natuur reeds bood.
Maar de bolgewassen gaven ook zaden, die
ontstaan uit de versmelting van vaderlijk
stuifmeel met. de moederlijke eicel. Door de
werking van insecten is die versmelting vaak
een bastaardeering. d.w.z. stuifmeel en ei
cellen zijn afkomstig van ouderplanten, die
min of meer varieeren. Daardoor hebben de
nakomelingen allerlei combinaties van de
ouderlijke kenmerken.
Teen men wist. wat eigenlijk de beteeke-
nis van meeldraden en stampers was want
het heeft vrij lang geduurd vóór men in
de geslachtelijkheid der plant geloofde
heeft men opzettelijke kruisingen uitgevoerd.
Men zoekt dus bepaalde planten als ouders
uit en bestuift ze onderling. Omhulling met
fijn gaas en doorschijnend papier of het
kweeken in „insectenvrije" kassen, voorkomt
de nu ongewenschte natuurlijke kruising.
Wanneer nu de zaden worden uitgestrooid eix
na eenige jaren, afhankelijk van de soort
bol, de jonge bastaarden bloeien, is het weer
de kweeker, die de in zijn oog meest geschikte
individuen uitzoekt. Want het gevolg van
zoo'n kruising is in het algemeen, dat er na
komelingen ontstaan, die allerlei combinaties
der ouderlijke kenmerken vertoonen, vooral
in de tweede generatie, dus in de „klein
kinderen".
Van deze hybridisatie weten we nu al heel
wat meer dan eertijds, toen de veredeling nog
niet zoo systematisch gebeurde, hoewel de
vroegere bollenkweekers toch ook veel mooie
resultaten hebben verkregen. Sinds Mendel
zijn aanvankelijk onbekend gebleven proeven
over de bastaardeering heeft genomen, weten
we, dat de overerving volgens bepaalde wet
ten verloopt. De „hoofdwetten" van Mendel,
waar ik hier niet op kan ingaan, zijn gevolgd
door tal van zeer ingewikkelde onderzoekin
gen.
Na dus te hebben aangestipt, dat in de
natuur reeds veel variatie heerscht en iets te
hebben gezegd over de opzettelijke, „geregle
menteerde" bestaardeering, nog een enkel
woord over het begrip mutatie. Het is vooral
onze nu hoogbejaarde landgenoot prof. H. de
Vries geweest, die de meening heeft verkon
digd. dat in bepaalde perioden een tot nog
toe constante variëteit of soort, nakomelingen
kan geven met geheel andere eigenschappen
dan de ouderplant. Maar de hoofdzaak is,
dat de nieuwe eigenschap volkomen over
erft op de verdere nakomelingen. Hugo de
Vries heeft tal van voorbeelden van derge
lijke mutaties aangevoerd, waarover echter
door de vak- botanici verschillend wordt ge
oordeeld. Zoo zouden b.v. de bruine beuk, de
gevulde sneeuwbal en de eenbladige aardbei
voorbeelden van mutatie's zijn. Door proef
ondervindelijke onderzoekingen met de Teu
nisbloem (Oenothera) heeft H. de Vries ver
schillende mutanten gekweekt.
Maar men moge in vakkringen over de
keus der planten, waaraan de mutatie is
aangetoond, min of meer twisten, het beginsel
der mutatie krijgt steeds meer aanhnagers.
En in de kringen der kweekers zal men u
verzekeren, dat ze aan die opvatting geloo-
ven en dat ze hun rijk plantenmaterlaal ook
wel degelijk beschouwen in het licht der
theorie van Hugo de Vries. Hoe wé opzette
lijk een plant tot mutatie kunnen brengen, is
echter vrijwel geheel onbekend.
Mag ik dus nog even resumeeren, dat al
die variëteiten ten deele reeds in de natuur
bestonden, later door den mensch zijn ge-
isoleei'd, dat hij verder door doelbewuste
kruising geheel nieuwe factoren-combinaties
deed ontstaan, en ten slotte, dat hij erop
let, of er ook een plotseling optredende
variatie of mutant uit zijn planten materiaal
te selecteeren valt.
A. MELLINK.
De Haagsche politie heeft vier personen
gearresteerd wegens oplichting met verzeke-
ringspi-ovisies ten bedrage van circa f 10.000
ten nadeele van een verzekeringsmaatschappij
in Den Haag.
De hoofdpersoon van dit viertal sloot in het
Westland en op de Zuid-Hollandsche eilanden
voor de maatschappij voor de afdeeling Volks
verzekering verschillende gefingeerde verze
keringen af met medewerking der andere drie
personen, waarna bij het hoofdkantoor de
posten werden ingediend en daarna de pro
visie geincasseerd.
MAN DOOD GEVONDEN.
In de boerderij „Gasthuishoeve" te Grave,
werd een man dood gevonden. Het bleek te
zijn de 60-jarige P. Ekstein. Men vermoedt
dat hij door een gat in de hooizolder naar
beneden is gevallen. De dood is waarschijn
lijk direct ingetreden.
Roode Haan in stoom
spinnerijen.
Zondagmorgen heeft in de vier-verdiepingen
hooge fabriek van de Veenendaalsche Stoom
spinnerij en Weverij een felle brand gewoed,
waardoor het pand bijna geheel is uitge
brand.
Omstreeks half tien Zondagmorgen is de
brand ontdekt, waarna onmiddellijk alarm
werd gegeven. De brandweer was spoedig ter
plaatse en bepaalde zich tot het nathouden
van de perceelen in de omgeving. Tegen de
vuurzee viel weinig uit te richten. De band- en
lintweverij zijn geheel uitgebrand. De brand is
uitgebroken in de bandweverij. De rubberaf-
deeling, welke hieraan grenst, is gespaard
gebleven. Overigens is de fabriek vrijwel ge
heel uitgebrand.
De oorzaak van den brand is onbekend. De
fabriek, waar 40 menschen arbeid vonden, is
op beurspolis verzekerd.
Hofstede afgebrand.
Eveneens Zondagmorgen is bij het aanma
ken van een bakoven brand uitgebroken in de
hofstede „Vuurbron" te Hooge Zwaluwe, be
woond door den landbouwer A. van Schendel.
De hofstede is geheel vernield. Het geheele
meubilair werd een prooi der vlammen. De
vrouw van den landbouwer, die ziek te bed
lag, kon met moeite in veiligheid gebracht
worden. Met groote moeite is het voorts ge
lukt den grooten landbouwschüur, waarin zich
veel vee bevond, te behouden. De schade wordt
door verzekering gedekt.
Dubbele behuizing afgebrand.
Zaterdagavond is te Oude Pekela de dub
bele behuizing van de families Schreuder en
Kaldijk door onbekende oorzaak tot den
grond toe afgebrand. De schade wordt door
verzekering' gedekt.
