INGEZONDEN
De strijd om het blauwe lint.
coco
ros o
DOBBELM^N
D I N S-D AG 28 M E I 1935
6
Voor den inhoud dezer rubriek stelt de
Redactie zich niet verantxooordelijk.
Van ingezonden stukken, geplaatst of niet
geplaatst, wordt de kopij den inzender niet
teruggegeven.
Waarom de groenteprijzen
hoog zijn.
In Haarlem's Dagblad schrijft de heer Herm.
Bakkenhoven over de groenteprijzen. En waar
hij eindigt, begin ik!
Hij zegt terecht, dat men deze zaak ook van
den anderen kant. n.l. van den kant van de
groentehandelaars moet bekijken en beseffen,
dat de groentehandelaren in moeilijkheden
verkeeren!
Hij maakt een groote fout. als hij zegt. dat
èn de grossiers en de groenteboeren (ik on
derstreep het eerste) de goedkoopste schakel
zijn: Ik voeg er aan toe: Wél de groenteboeren,
die 't thans zeer zwaar hebben en met goed
fatsoen niet aan een behoorlijk weekgeld
komen!
Maar de grossiers, voornamelijk in onze
stad hebben een monopolie! Ze blijven op een
kluit en spreken met elkaar of om tegenover
ons, groenteboeren één prijs te houden. Hier
krijgt de tuinder dus de schuld van den heer
Bakkenhoven.
Maar deze ligt bij den grossier, waardoor
wij. kleinhandelaren, op onze beurt ook in het
harnas gejaagd worden en tegen de tuin
ders (die ook hard werken moeten) in het
harnas gejaagd worden en de tuinders op hun
beurt tegen óns! De lachende derden worden
in dit geval voorbijgegaan, en zijn toch de
ware schuldigen. Daarbij komt nog een cate
gorie: de boekhouders die een goed vast sa
laris verdienen ad f 35 a f 40 per week en de
employé's van de veiling, waar de tuinders
verplicht zijn aan te brengen. Deze employé's
krijgen 10%! Dan wordt van zelf de handel
duurder. Ook de boekhouders der commissio
nairs moeten betaald worden! Onze handel
loopt dus over te veel schijven, waardoor hij
kunstmatig opgevoerd wordt! Ook de regle
menteering brengt den groenteboer, den klei
nen man èn den tuinder, die in dezelfde soort
moeilijkheden verkeeren in een lastig parket.
Protectie in het groot en in het klein, bin
nen- en buitenlandsch is voor de groote mas
sa's het verderf! Die protectie, reglementee
ring en „ordening" brengen een wanorde op
de wereld zooals nooit tevoren! Vroeger kon
een gewone kleinhandelaar van een tuinder
koopen! Nu is dit bij „ordening" verboden! Nu
is dat koopen monopolie der grossiers gewor
den! We hebben „standen" in onzen handel
gekregen! Die vestiging dezer handels-stan
den kost den consument geldEn het kost den
hard-werkenden tuinder geld! De vrije mensch
bestaat niet meer! Er is geen concurrentie ge
noeg: Haarlem onder dc grossiers!! In Am
sterdam, bijna in alle Nederlandsche plaatsen
ls de vrije handel aan banden gelegd en dat
Js de kwestie, waarom het gaat! Monopolies
van derden, die zoo „vriendelijk" zijn, het voor
U te „regelen" zijn altijd duur!! Dit vooral
schijnt de heer Bakkenhoven uit het oog te
verliezen en dan geeft hij zijn medemenschen.
de tuinders de schuld, die 't even hard hebben
als hij en voor 'n even klein schijntje als hij
moeten werken van den vroegen ochtend tot
den laten avond!
Als alle „ordening" en „reglementeering" in
den handel in binnen- en buitenland weg zijn,
dan kost de huishouding' óók goedkooper en
heeft elk weer^brood! Maar zoolang men mee
helpt aah ordening én règlemënteeririg in !t
klein, waardoor de handel op onze markt een
monopolie wordt van enkele zeer bevoorrech
ten, dan zullen de groente en fruit wèl duur
blijven!
Ik weet zeker, dat van die 18 of 19 cent voor
dat bloemkooltje slechts 12 cent in des tuin
ders zak komt en dat heeft deze man best ver
diend!
Ik doe een beroep op de stedelijke autoritei
ten, om zulke monopolietoestanden als hier
eens voorgoed op te ruimen in 't belang van
producent, transporteur (de kleinhandelaar),
en consument.
M. S. GAARKEUKEN.
Vrouwen-Vredesgang.
Mijnheer de Redacteur.
Gaarne zou ik onderstaande opgenomen zien
in uw veelgelezen blad. Bij voorbaat mijn dank.
In verscheidene landen hebben vrouwen hun
haat tegen den oorlog gedemonstreerd of
zullen dit nog doen en hoewel dit verschijnsel
eenigszins is toe te juichen zullen dergelijke
demonstraties en andere acties van pacifis
tische organisaties nooit het ideaal bereiken,
wat men zich ten doel gesteld had n.l. de
wereldvrede en wel omdat men de oorzaak, de
bacil van den oorlog niet bestrijdt, het kapi
talistisch economisch stelsel.
Wanneer één of andere besmettelijke ziekte
bestreden moet worden zoekt men toch ook
den verwekker der gevreesde ziekte en tracht
hem onschadelijk te maken.
Men volstaat er dan toch ook niet alleen
mee zijn afschuw te getuigen'?
Men is zelfs al zoo ver in pacifistische krin
gen om te erkennen dat „Vaderland", „Ge
boortegrond" e.d. fraaie leuzen slechts dienen
om een volk rijp te maken voor een oorlog,
maar dat internationale economische geschil
len oorzaak zijn, dat een oorlog uitbreekt.
Men ziet dus wel duidelijk, dat oorlog een
belangenstrijd is die alleen voordeel oplevert
voor een bepaalde „kliek", maar men is bang
de uiterste consequentie daarvan te trekken.
Toch zullen die vrouwen, die de bestrijding van
den oorlog ernstig meenen, dien stap moeten
doen, hoewel het soms zeer groote gevolgen
met zich mee brengt, het verbreken van jaren
lange tradities, zelfs botsingen met bloedver
wanten, die zich haar geestesgesteldheid niet
kunnen indenken. Dit geldt speciaal voor de
proletarische vrouwen in de pacifistische or
ganisaties.
De niet-proletarische vrouwen die meestal
uit gevoelsoverwegingen de zaak van den
vrede dienden, zullen dan, als een integreerend
deel van een klasse die het bestaande maat
schappelijk stelsel willen handhaven, spoedig
den strijd tegen den oorlog opgeven, daar voor
dergelijke vrouwen, uit een niet-proletarische
omgeving, meestal de gevolgen van haar stap
te groot zijn. dat zij ze kunnen dragen.
De vrouwen dus, die den oorlog verafschu
wen. die niet bereid zijn haar mannen, zoons,
verloofden te laten opofferen op het slagveld,
maar die nog niet den weg van den consequen-
ten strijd betreden hebben, zullen dit om te
beginnen moeten doen willen zij niet zien, dat
hun bloedverwanten en ook zij zelf, waar
schijnlijk zullen gegast worden, blind gescho
ten. uiteen gereten enz. ook al wordt dit be
loond met een lintje voor betoonden moed en
trouw.
Vrouwen het is nu aan U om met de daad
Uw afschuw te demonstreeren. Strijdt voor de
vernietiging van een economisch stelsel, dat
door z'n planloosheid oorzaak is van den dood
van millioenen menschenlevens.
Strijdt voor de bevestiging van een econo
misch stelsel van planmatige productie, waar
geen uitbuiters en uitgebuiten zijn, maar waai
de werkende massa's de macht zullen hebben.
Daarmede dient ge den Vrede.
L. V.
Het doodelijk ongeluk te
Santpoort.
Het berichtje in Uw blad van 22 Mei om
trent het doodelijk ongeval te Santpoort, dat
aan een negenjarig kind het leven kostte, zal
door velen met ontzetting zijn gelezen. Naast
diep medelijden met de ouders, die hun kind
op zulk een droeve wijze moesten verliezen,
dringt zich onwillekeurig de vraag op, of het
gevaar, dat onzen kinderen op den openbaren
weg nu eenmaal onvermijdelijk dreigt, niet
noodeloos wordt vergroot door het toelaten op
dienzelfden weg van vehikels, aLs in bovenver
meld berichtje als oorzaak van het ongeval
vermeld. Men houdt zijn hart vast als men
dergelijke, met de achterwielen ver buiten de
eigenlijke breedte van het voertuig uitstekende
vrachtauto's ziet rijden. En het moet een won
der heeten, dat deze voertuigen nog niet méér
ongelukken veroorzaken. Een eenvoudig voor
schrift, dat bepaald dat de wielen van auto's
steeds binnen de breedte van het voertuig-
zullen zijn aangebracht, zal aan dergelijke
verschrikkelijke ongelukken een einde kunnen
maken. Het is te hopen dat degenen, wien
zulks aangaat, de noodzakelijkheid van een
spoedige regeling zullen inzien, waardoor veel
niet noodzakelijk leed zal kunnen worden
voorkomen.
EEN VADER.
Doodelijke aanrijding bij
Halfweg.
Het doodelijk ongeluk, dat den 50-jarigen
venter Platschorre uit Haarlem bij Halfweg
overkwam, is evenals de vele reeds vroeger
gebeurde doodelijke aanrijdingen van men
schel! op kleine motor- en 3-wielige bakfiet
sen. uitsluitend het gevolg der eigenaardige
verkeerswetgeving. waarbij het aan dit soort
zich langzaam voortbewegende vehikels toch
verboden is zich op het rijwielpad te bevin
den, wat toch eigenlijk hun pad is, inplaats
van den snelverkeersweg.
De lichte motorfiets van 25 a 40 K.M. snel
heid. de bakfiets met, doch vooral zonder
motor en de in panne geraakte wagens, die
men maar op de groote baan laat staan en
repareert of men in zijn tuin bezig is, zijn de
eenig overgebleven, doch uiterst gevaarlijke
obstakels op de allernieuwste snelverkeers-
banen.
Negentig van de honderd berijders der
eerstgenoemde kleine vehikels kunnen zich
door gemis aan ondervinding eenvou
dig niet indenken in de geweldige gevaren,
waaraan ze blootgesteld zijn. vooral niet,
wanneer het avond wordt en regenachtig
of stormachtig is.
Ik vraag me zelf wel eens af, of degenen,
die de verkeerswetten ontwerpen, allen zelf
voldoende ondervinding hebben, van het ma
noeuvreeren met een auto. onder alle weers
gesteldheden. Zelfs hij, die in zijn auto goed
thuis is. houdt dikwijls zijn hart vast. als hij
plotseling voor buitengewone daden van on
handigheid. onvoorzichtigheid en nalatig
heid bij bak- en motorfietsberijders komt te
staan, om maar niet te spreken van de staal
tjes, die gewone wielrijders op dit gebied te
zien geven op we°en, die zoogenaamd alleen
voor het snelverkeer zijn bestemd.
En het vereischt onder zulke omstandig
heden sterke zenuwen, om er dan zelf heel
huids af te komen en dengene te sparen,
die onverwacht van richting verandert of op
zij waait-!
Regelmatige rijders, die telkens het ge
vaar zien, wat bak- en motorfietsen op den
Jacth
rwf/
Z>OOi,
Gedurende korten tijd kunt U twee groote
tubes Coco-Roso scheer-crême koopen voor
slechts 75 cent! Geweldige scheercrême
en geweldige tubes. En perfect scheren
ook, leest U dezen brief maar eens:
Thans echter, ha het
gebruik van Coco-Roso, is
het scheren mij tot een
genot geworden... en voor
wie zich pijnloos en goed
wil scheren, zou ik deze
zeep ten zeerste kunnen
aanbevelen.
M. Mellema
Hoogstraat, Dokkum.
bevat het vermaarde „Recinit" - dat
zelfs dc stugste baarden zacht maakt!
O PO GOEDE ZEEP STAAT
(Adv. Ingez. Med.)
grooten weg veroorzaken voor zich en voor
anderen, zullen het ongetwijfeld met mij
eens zijn, dat dit soort langzaam voortschrij
dende voertuigen evenmin op de snelver-
keersbaan kan blijven, als al het andere wat
er op verboden werd. doch een plaats dient
te krijgen daar, waar het thuis behoort: op
het rijwielpad, of, wanneer het voorhanden
is, op de baan voor wagens met paarden-
tractie.
J. VAN IPEREN.
Rotterdam, Bergweg 64.
In het belang der jonge vogels.
Geachte redactie,
Nu het weer de tijd is van jonge merels,
lijsters, meesjes, enz. is net- bedroevend te zien,
evenals alle jaren, hoe de katten huishouden
onder het kleine, onnoozele grut; men begrijpt
niet dat er één ontkomt, aan de katten-klau-
wen. Het doordringend- angstgegil van de oude
merels wordt door de menschen niet opge
merkt: en evenmin zorgen zij ervoor, in dezen
tijd hun kat eens wat minder vrijheid te
geven zoodat onze heerlijke zangers en nuttige
meesjes een kans krijgen om groot te worden.
In elk geval zou de kat voorzien moeten zijn
van een halsbandje, waaraan een belletje be
vestigd is. Voor de ouderé vogels blijkt dit mid
del uitstekend te voldoen; en poes is er gauw
aan gewend.
Bij een mijner kennïsséri zag ik een gedeelte
van den achtertuin afgesloten met kippengaas;
hierin waren de geliefde poesjes 's morgens
opgesloten; hadden er hun ligplaats; hoog
aangebrachte plank om' over 'té Yöópéh;'enk;
en waren 's nachts in huis. Op deze wijze
waren èn de katten' èn de vogels veilig'.
D. V.
Prov. Staten van Noord-
Holland.
Verkiezing van leden van Ged. Staten cn van
de Eerste Kamer.
De Commissaris der Koningin heeft aan de
leden der Prov. Staten medegedeeld, dat de
eerste gewone zitting der Prov. Staten zal
worden geopend op Dinsdag 2 Juli 1935. des
voormiddags te half twaalf in het Gouverne
mentsgebouw.
In de op dien dag te houden vergadering zal
in de eerste plaats worden overgegaan tot
het onderzoek der geloofsbrieven van de
nieuwe benoemde leden.
Na de toelating en beëediging der nieuwe
leden, alsmede de mededeeling van de inge
komen stukken, zal de vergadering worden
verdaagd tot Woensdag 3 Juli 1935 des voor
middags te half elf, op welken datum overeen
komstig artikel 46 der Provinciale Wet, de
verkiezing moet plaats hebben van zes leden
van Gedeputeerde Staten.
Voorgesteld zal worden, terstond na afloop
van deze verkiezing, de punten van de
agenda, die daarvoor in aanmerking komen,
door Commissiën te doen onderzoeken en de
vergadering te verdagen tot Donderdag 25
Juli, des voormiddgs te half elf, ter behande
ling in openbare vergadering van bedoelde
punten. Een voorstel omtrent de samenstelling
van deze Commissiën zal den leden met de
puntenlijst. worden toegezonden.
Loopt de openbare behandeling op 25 Juli
niet af, dan zal zij den volgenden dag, Vrijdag
26 Juli worden voortgezet, na aflooo van de.
bij Koninklijk Besluit van 21 Maart 1935. op
dien datum bepaalde stemming van de ver
kiezing van Leden van de Eerste Kamer der
Staten-Generaal.
De vergadering zal hiertoe te half elf bij
eenkomen; de stemming heeft ten 10.45 uur
precies plaats.
LEVENSVERZEKERING-MAATSCHAPPIJ
„HAARLEM".
De Levensverzekering Maatschappij „Haar
lem" hield een algemeene vergadering, waarin
de door commissarissen goedgekeurde balans
en het wiskundig verslag over de afgeloópen
vijf jaren ter tafel werden gebracht. Hieruit
bleek, dat het vermogen der Maatschappij
„Haarlem" op 1 Januari 1935 bestond uit:
Vaste goederen f238.500; Hypotheken
f 1.765.831,50; Effecten f200.911,95; Beleening
op polissen f 101.460,50; Saldi Bankier en Gi
rorekening f30.204,83; Kassa f 5.830,79; Loo-
pende renten en huren f34.594,18; Saldi Agen
ten en Kantoor-incasso f30.363,46 1 2; Debi
teuren f363.43 1/2; Meubilair f3000. Totaal
f2.411.060.65; waarop in mindering komt voor
gereserveerde uitkeeringen, Borgstellingen en
crediteuren f 21.082,41 1/2; zoodat het vermo
gen bedraagt f 2.389.978,23 1/2.
Hiertegenover staan de volgende verplich
tingen: eigen risico f2.127.511; Reserve pen
sioen-ambtenaren f 109.380; Reserve voor
waardevermindering van eigendommen en
effecten f 20.000; Extra Reserve f 108.353,23 1/2
Reserve voor winstuitkeering aan verzekerden
f24.734. Totaal f 2.389.978,23 1/2.
De voorzitter stelde voor de bestaande
winstuitkeeringen aan verzekerden voor 5 ja
ren te handhaven, waarvoor de noodige wis
kundige reserve.aanwezig is. Dit voorstel wordt
m^-t algemeene stemmen aangenomen, waarna
de'vergadering door den voorzitter werd ge
sloten, onder dankzegging voor de door de le
den betoonde belangstelling.
Tal van Oceaanreuzen namen er
reeds aan deel.
Thans is het wachten op de
..Normandie"
Men kan het eens zijn met professor Ein-
;tein of niet. Iedereen heeft het volste recht
het zijne of het hare van de relativiteits
theorie te denken. Voor hem of haar, die het
naadje van de kous willen weten, diene, dat
professor Einstein's theorie hierop berust, dat
alles relatief oftewel betrekkelijk is. Populair
uitgedrukt komt het hier op neer, dat, wat de
een lang zal noemen, door een ander kort ge
vonden wordt. Wat de een groot noemt, noemt
een ander klein. Hetzelfde begrip geldt voor
veel, weinig, vlug, langzaam, hard zacht, enz.,
enz. Als onze voorouders den tocht van Am-
terdam naar Haarlem per trekschuit in twee
uur volbracht hadden, plachten zij den schip
per te complimenteeren vanwege de snelle en
voorspoedige reis. Tegenwoordig, als de vlieg
machine uit Berlijn na een vlucht van drie
uur op Schiphol daalt, zegt de havenmeester
tot den piloot: „Tjonge, wat zijn jullie lang
onderweg gebleven!"
Wanneer het spreekwoord: „Tijd is geld"
voor het eerst in de mode is gekomen valt niet
met zekerheid te zeggen. In de oudheid zeker
niet. De geschiedenis leert ons. dat de volks
verhuizing ongeveer tweehonderd jaar geduurd
heeft. Honderdvijftig jaar lang hebben de
Hoekschen en Kabeljauwschen ruzie gemaakt.
Eerst in de zestiende eeuw begint het begrip
.efficiency" ingang te vinden. Na den tach
tigjarigen oorlog komt de dertigjarige idem.
Sindsdien heeft men er naar geijverd om de
oorlogen zoo kort mogelijk te maken. De we
reldoorlog', die ons allen nog versch In het ge
heugen ligt, duurde weliswaar ruim vier jaren,
doch dit was meer het gevolg van het feit,
dat de betrokken landen het er niet over eens
konden worden, wie gewonnen of verloren
hadden. Op het oogenblik is men veelal van
oordeel, dat een toekomstige oorlog niet lan
ger dan veertien dagen zal duren, doch dit
hebben wij per slot van rekening in 1914 ook
reeds gedacht.
Hoe het ook zij, de geest van naijver, con
currentie. sportiviteit, noem het zooals je wilt.
zit ons allen in het bloed. Op zee is dit wel het
meest gebleken.
Chr. Columbus, de pionier van de transat
lantische vaart, Zuidelijk traject, deed de over
tocht in een voor die jaren recordtijd van
negenenzestig dagen, elf uren. twee-en-veertig
minuten cn 19,4 seconden. Den 6den April 1609
startte de heer H. Hudson, in opdracht van de
Oost-Indische Compagnie, aan boord van het
zeilschip „De Halve Maan" van de reede van
Texel, voor een trip naar New York; den 5den
Mei daaropvolgend bevond de expeditie zich
in de Barentszee en na verschillende weder
waardigheden, welke wij in dit korte bestek
niet kunnen opsommen, arriveerde het scheep
je den 3den September 1609 op Amerikaansch
territorium. Op de thuisreis gelukte het Hud
son zijn record te verbeteren. Na op 4 October
van hetzelfde jaar van Amerika vertrokken te
zijn, arriveerde hij 7 November daaropvolgend
te Dartmouth (Engeland).
Hoe de navigatie vereenvoudigd werd en de
schepen een grootere snelheid verkregen, zul
len wij hier buiten beschouwing laten. Aange
stipt dient slechts te worden, dat de reeders
en kooplieden er het grootste belang bij had
den, dat de door hen uitgeruste of zooals dat
tegenwoordig heet gecharterde schepen, zoo
spoedig mogelijk de piaats van bestemming
bereikten. Om de activiteit van kapitein en
schepelingen te stimuleeren, werd wellicht
het premiestelsel ontworpen. De zeeman is
echter op zijn eer gesteld en zoo kon het ge
beuren, dat bij den jaarlijkschen wedstrijd der
zeilschepen, die met een lading wol aan boord
van Australië naar Engeland vertrokken, de
boot, die het eerste in het Kanaal kwam, een
blauwe wimpel heesch. Het schip, dat „de
blauwe wimpel" geheschen had. werd door de
reeders als het snelste schip van dat jaar be
schouwd. Dit gebruik geraakte, evenals zoo
veel andere gebruiken, in vergetelheid, totdat
dit door de moderne stoomschepen op de be
langrijkste route ter wereld die tusschen
Europa en Amerika weer in eere hersteld
werd.
Het eerste stoomschip, dat in het transatlan
tische verkeer een rol ging spelen, was het
Engelsche schip „Royal William". Dit schip,
een raderboot, was voorzien van een machine
met een capaciteit van 200 P.K. De totale
bouwkosten van deze schuit beliepen 16.000.
Aanvankelijk zou de .Royal William" de
dienst onderhouden tusschen Montreal, Quebec
en Nieuw Schotland, doch de reederij besloot
later een dienst te openen tusschen Amerika
en Europa. De tocht werd volbracht met een
gemiddelde snelheid van zeven mijl per uur.
Zoodoende kwam het schip in het bezit van
„Het Blauwe Lint". De kosten waren echter
wegens het groote brandstofverbruik te hoog
en de exploitatie dientengevolge niet loonend.
Men keerde dus weer tot de oude zeilschepen
terug.
Zeven jaar later werd de bekende „Cunard
Line" opgericht, en van dien af, kan men zeg
gen, dateert het moderne transatlantische
verkeer.
Het eerste schip, door deze maatschappij in
1839 in de vaart gebracht, was de houten ra
derboot „Brittannia", die twaalfhonderd ton
mat en met een gemiddelde snelheid van tien
knoopen per uur de overtocht in ruim tien
dagen volbracht. De ..Cunard Line" veroverde
toen „Het Blauwe Lint" welke trophee zij vele
jaren in haar bezit wist te houden. In 1843
werd door dezelfde maatschappij het eerste
ijzeren stoomschip in de vaart gebracht. Dit
schip, de „Great Brittain" werd op de beken
de werf aan de Clyde gebouwd; het had een
waterverplaatsing' van 3.720 ton, machines met
een totale capaciteit van 1.500 P.K, en was
het eerste stoomschip, dat door een schroef
voortbewogen werd.
De pionier der oceaanreuzen was de in 1854
gebouwde „Great Eastern". Dit zeekasteel
mat 18915 ton. De machines ontwikkelden
11.000 P.K. Dit was tevens het eerste stoom
schip, waarvan de bouwkosten één millioen
pond sterling beliepen. Het schip bleef in de
vaart tot 1890.
Pas in 1903 werd dit schip in grootte over
troffen door de „Celtic" van de „White Star
Line".
De „Cunard Line" heeft er echter steeds
naar gestreefd de snelst varende schepen te
construeeren. Vóór den bouw van bovenge
noemd zeekasteel had de maatschappij ver
schillende kleinere, doch uiterst snelvarende
booten in het verkeer gebracht. Het 3.300 ton
metende stoomschip „Persia" had een snel
heid van 12 1,2 knoop, welke snelheid echter
weer door de Scotia", die in 1862 in de vaart
kwam, overtroffen werd. Deze boot ontwikkel
de een gemiddelde uursnelheid van veertien
knoopen en maakten den overtocht in record
tijd: acht dagen en drie uur.
Intusschen had de „Cunard Line" verschil
lende concurrenten gekregen. Zoo bracht de
Amerikaansche stoomvaartmaatschappij „Col
lins- en Inman Line" de „City of Brussels" in
de vaart. Dit schip veroverde „Het Blauwe
Lint" door den overtocht in zeven dagen twee-
en-twintig uur te maken.
In 1871 trad de „White Star Line" in het
strijdperk met de „Oceanic", een schip, dat
vijftien knoopen per uur voer. Deze maat
schappij liet het hier echter niet bij en bouw
de twee zusterschepen, de „Britannic" en de
„Germanic". De beide schepen, met hun ma
chines van 5000 P.K., brachten den reisduur op
zeven dagen en tien uren.
Kort daarop werd de „White Star Line" het
blauwe lint ontnomen door de iets grootere
„Arizona" van de „Guion Line", die een uur
snelheid van 16 14 zeemijl ontwikkelde. De
zelfde maatschappij verbeterde haar eigen
record in 1883 met de „Oregon", die een snel
heid van negentien knoopen had. De reederij
kwam echter in financieele moeilijkheden en
was genoodzaakt haar schip aan de „Cunard
Line" te verkoopen.
Inmiddels had de „White Star Line" niet
stil gezeten en bracht twee 10.000 ton schepen
in de vaart. Het waren de „Teutonic" en de
„Majestic". Deze schepen hadden machines
van 17.500 P.K. en konden een gemiddelde
snelheid van twintig zeemijlen bereiken.
In 1890 kwam het „Blauwe Lint" weer in
Amerikaansch bezit. De „City of Paris" werd
met 211/2 knoopen het snelste schip en maak
te den overtocht in vijf dagen, veertien uur en
veertien minuten. Kort daarop verhuisde de
blauwe wimpel weer naar de „Cunard Line",
die twee schepen in de vaart had gebracht, de
„Campania" en de „Lucania", welke 12.500 ton
maten en machines hadden met een capaci
teit van 30.000 P.K.
In 1897 bond de „Nord Deutsche Lloyd" voor
het eerst den strijd aan. De Kaiser Wilhelm
der Grosze", een 23 knoopen per uur varend
schip, veroverde het blauwe lint voor Duitsch-
land. In 1900 wisselde de trophee van eige
naar en kwam in het bezit van de „Hamburg
Amerika Lijn", die in de 23 1/2 knoopen per
uur varende „Deutschland" den snelsten oceaan
stoomer bezat. In 1902 was het wederom de
„Nord Deutsche Lloyd" die zegevierde, doch
vijf jaar later moest zij het eereteeken weder
afstaan aan de „Cunard Line". Deze onderne
mende maatschappij had twee groote vier-
sehroefs-stoomschepen laten bouwen, de
„Mauretanla" en de „Lusitania" (welke laatste
tijdens den wereldoorlog getorpedeerd werd).
Deze schepen maakten den overtocht van
Southampton naar New York in vier dagen,
18 uur en 17 minuten. In 1929 werden de
„Bremen" en de „Europa", schepen, die 50.000
ton meten, de bezitsters van „Het Blauwe
Lint".
Javaansche muziek en haar
grondslagen.
Lezing van Mr. J. Kunst voor de
Nederlandsche Toonkunstenaars-
vereeniging.
De afdeeling Haarlem van de Nederlandsche
Toonkunstenaasrvereeniging hield in restau
rant Brinkmann een vergadering onder lei
ding van haar voorzitter, den heer K. de Jong.
Mr. J. Kunst uit Arnhem, die als musicoloog
van den oudheidkundigen dienst in Neder-
landsch-Indië veel bekendheid heeft verwor
ven, hield op deze bijeenkomst een lezing over
de Javaansche muziek, haar oorsprong en
grondslagen.
Spreker merkte aan het begin van zijn voor
dracht op, dat er in Nederland een te geringe
belangstelling voor de Javaansche cultuur be
staat, speciaal wat de muziek betreft. Het is
begrijpelijk, dat men er hier moeite mee heeft
de Javaansche muziek te verstaan. Wij zijn er
met onze Westersche ooren niet zoo zeer op
ingesteld, daarom ontgaat ons het raffine
ment van deze kunst en waardeeren wij haar
minder, Anderzijds staat de Javaan vreemd
tegenover de Europeesche muziek, waarin hij
het orchestrale niet naar waarde kan schat
ten. Er is eens over het verschil gezegd en
dat is natuurlijk in groote trekken bedoeld
dat de Javaansche muziek statisch en de Wes
tersche dynamisch is.
Op Java is de muziek voor alles gemeen
schapskunst. Vorst en koelie gaan gelijkelijk
in haar bekoring op.
Vervolgens ging spreker uitvoerig in op
de toonschalen in de Oostersche muziek en de
geschiedenis daarvan.
Het Javaansche zangideaal is anders dan
het onze: het is, zooals alle Oostersche mu
ziek, nasaleerend. De Europeesche manier van
zingen is den Javanen vreemd. De Javaansche
zingt bijvoorbeeld in zittende houding en met
afgewend hoofd. Nergens komt de zang zoo
goed tot zijn recht als bij de vocale begelei
ding van het wajangspel.
Spreker deelde verder mede, dat op sommige
plaatsen in Nederlandsch-Indië de Inlandsche
zang gedeeltelijk door de Europeesche ver
drongen is. Op Nias bijvoorbeeld is dit te wij
ten aan de Rheinische Mission, die overigens
geheel te goeder trouw te werk gaat. Ook met
de Soendaneesche zang is het langen tijd in
dalende lijn gegaan, doch het is mr. Kunst
mogen gelukken met behulp van. een enthou
siast Inlandsch zangpropagandist het oor
spronkelijke lied weer in eere te herstellen.
Ook van het Indische orkest, de gamelan,
vertelde spreker vele interessante bijzonder
heden. Dat de gamelan nog geenzins aan heb
uitsterven is bewijst wel het feit, dat op Java
17500 dezer orkesten te vinden zijn. Ook op
Bali geniet de gamelan groote populariteit.
Mr. Kunst verlevendigde zijn voordracht met
een reeks fraaie gramofoonplaten, waarop
zang en gamelanmuziek prachtig werden
weergegeven. Bovendien gaf hij den aanwe
zigen door het vertoonen van een aantal
lichtbeelden een goeden indruk van de ver
schillende instrumenten, die tezamen de ga
melan uitmaken.
De voorzitter heeft na afloop van de lezing
den heer Kunst met eenige vriendelijke woor
den dank gezegd.
Hierop ging de vergadering in huishoudelijke
zitting over.
STADS BIBLIOTHEEK EN LEESZAAL
PRINSENHOF.
(OPENBARE LEESZAAL EN BIBLIOTHEEK),
Nieuwe aanwinsten.
Nederl. en in het Nederl. vert. romans:
Donker: Schaduw der bergen.
Fallada: Wij hadden eens een kind.
Luber: Moeras.
Reuling: Sara Vierhout.
De Vries: Eroïca.
Duitsche romans:
Bunin: lm Anbruch der Tage; Arssenjews
Leben.
Döblin: Giganten.
Döblin: Pardon wird nicht gegeben.
Meyrink: Das grüne Gesicht
Zweig: Knaben und Manner.
Sociale wetenschappen.
Diepenhorst: De eigendom.
Einzig: De economische grondslag van het
fascisme.
Nieuwenhuis; Een halve eeuw onder socia
listen.
Reuchlin: Werkverruiming en haar gevol
gen.
Wigersma: Het wezen van het fascisme.
Beeldende kunsten.
Rothe: Daumier und die Justiz.
Rothe: Daumier und der Krieg.
Rothe: Dalimier und die Politik.
Rothe: Dalmier und das Theater.
WeinerLes chefs d'oeuvres de la galerie de
tableaux de l'Ermitage a Petrograd.
STADSSCHOUWBURG.
De directie van den Stadsschouwburg heeft
^emeend op Donderdag 30 Mei een voorstel
ling tegen lage prijzen te moeten geven van
„Kinderen van ons Volk", spel van het land
in 5 bedrijven naar de romans van „Kinderen
van ons Volk" en de „Schoone Voleinding" van
Antoon Coolen. Zij vertrouwt dat velen die
dit uitstekende stuk nog niet hebben gezien,
van deze gelegenheid zullen profiteeren.
BACHCONCERT IN DE GROOTE KERK.
Door Haarlem's Gemengd Koor, dirigent Jan
Booda, zal op Woensdag 12 Juni in de Groote
Kerk een Bachconcert gegeven worden.
Als solisten werken mede: Jaap Stotijn,
hobo, en Jan Booda, orgel.
Door het koor zullen Bachkoralen ten ge-
hoore worden gebracht.
CLUBAVOND VAN DE NEDERLANDSCHE
SMALFILMLIGA.
De afdeeling Haarlem van de Nederlandsche
Smalfilmliga hield haar maandelijkschen club
avond. Nadat de voorzitter, de heer C. Sellen-
raad de aanwezigen verwelkomd had, deed de
heer Boer mededeeling van den uitslag van
het Internationaal filmconcours, dat verleden
week te Barcelona werd gehouden. Daarna
deelde de heer H. Elsinga den uitslag mede
van den „Flora-filmwedstrijd". Van de vier
prijzen, die daar waren toegekend, werden er
drie behaald door leden van de afd. Haarlem.
De eerste prijs 16 m.m. Flora-reportage
werd behaald door den heer Haye, de tweede
prijs 8 m.m. Flora-reportage door den heer
Van Wessem en de Flora-medaille^ voor kleu
renfilm door dr. Noppen.
Daarna liet de heer Gallas drie films zien,
die hij in Indië had opgenomen.
Dc films van de,n heer Hunningher waren
geheel anders In zijn „Zonnelied" had hij
getracht aan te toonen, dat de gewoonste
dingen een vroolijk aanzien krijgen, als de zon
ze beschijnt. Groote bewondering werd verder
geuit voor de film „Op de Fiets door de Fran-
sche Alpen".
