Weer een slag voor de K.L.M.
Olifantasio.
Het
53e Jaargang No. 15969
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Woensdag 17 Juli 1935
HAARLEM S DAGBLAD
Directie: F. W. PEEREBOOM
en ROBERT PEEREBOOM.
UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR
COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V.
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM.
ABONNEMENTEN: per week ƒ0.25, per maand ƒ1.10, per 3 maanden
ƒ3.25, franco per post 3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week 0.05, p. maand 0.22, p. 3 mnd. 0 65, franco p. post 0.7254.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos-: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810
Bijkantoor: Soendaplein 37, Haarlem-Noord, Telefoon 12230.
ADVERTENTIëN 1—5 regels f 1.75, elke regel meer f 0.35. Reclames
ƒ0.60 per regel. Tarieven regelabonnementen op aanvraag. Vraag en
aanbod 14 regels 0.60. elke regel meer ƒ0.15. Onze Groentjes zie
hoofd rubriek.
Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnés. -
Idem voor Abonnés op het Geïllustreerd Zondagsblad:
Levenslange ongeschiktheid f 600.-, Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400.-. Duim ƒ250.-. Wijsvinger 150.-, Elke andere vinger 50.-, Arm- of Beenbreuk 30.—
- Levenslange ongeschiktheid ƒ2000.-, Overlijden ƒ600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400 -, Verlies Duim f 75.- Verlies Wijsvinger f 75.-. Verlies andere vinger ƒ30.-.
Alles indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden.
Dll NUMMER BESTAAT UIT
TIEN BLADZIJDEN.
HAARLEM, 17 Juli.
De Maraboe.
Onmiddellijk na de ramp van het K. L. M.-
toestel Kwikstaart, bij Schiphol, volgt de on
dergang van het K. L. M.-toestel Maraboe, bij
Bushir. Gelukkig zijn er ditmaal geen slacht
offers; alle elf inzittenden hebben het toestel
kunnen verlaten eer het in brand vloog en
evenals de Kwikstaart door het vuur vernie
tigd werd.
Het geluk, dat de K. L. M. zooveel jaren toe
gelachen heeft want zij kende bijna geen
ongevallen, en iedereen begrijpt toch wel dat
het luchtverkeersmiddel zijn risico's mee
brengt heeft de Nederlandsche maatschap
pij in den laatsten tijd minder gediend. Het
zou natuurlijk onjuist zijn het woord „verla
ten" te bezigen. Maar het is wel een droeve
lijst, die van den ondergang van vier groote
toestellen in zeven maanden tijds. Na de Ui ver
(op 20 December '34), de Leeuwerik, daarna
nu. binnen drie dagen, de Kwikstaart en de
Maraboedeze laatste, evenals de Uiver, een
Douglas-t.oestel.
De omstandigheden zijn bij elk ongeval
weer anders. Van de Maraboe is tot dusver
bekend dat het vliegtuig wegens slecht weer
een noodlanding op 10 K.M. afstands van
Bushir heeft moeten maken, dat die goed
geslaagd is, maar dat vanmorgen bij den start
het toestel in moeilijkheden is geraakt, blijk
baar over den kop geslagen en daarna in
brand gevlogen. Er zullen wel nauwkeuriger
bijzonderheden volgen, maar in elk geval is
dit weer een andere historie dan de drie voor
gaande. De Uiver, al of niet door den bliksem
getroffen, stortte in volle vlucht neer. de
Leeuwerik vloog in een sneeuwstorm tegen een
heuvel, de Kwikstaart kreeg vlak na den start
een defect aan twee motoren en bezweek bij
een mislukte noodlanding.
Het zou verkeerd zijn uit al deze verschil
lende oorzaken van rampen zoo maar eens al-
gemeene conclusies te trekken. Dat zal de
spraakmakende gemeente geneigd zijn te doen.
maar dat heeft geen waarde, tenzij men alle
feiten en omstandigheden precies beoordeelen
kan. En er is natuurlijk veel te zeggen voor de
blijkbaar onverbiddelijke wet der gemiddel
den; die op een periode van wellicht abnor
maal geluk een tijd van tegenslag doet vol
gen. Al zijn dat factoren, die geen mensch
berekenen kan.
Maar als men nu weer een officieel onder
hoek naar deze ramp gaat instellen, zou ik toch
een vraag van meer algemeene strekking naar
voren willen brengen. Het aantal luchtlijnen
van de K. L. M. en het aantal diensten van
■die K. L. M. is in de laatste jaren zeer sterk
gegroeid. Hét personeel is ook sterk in omvang
toegenomen, maar iedereen weet dat het bij
'een zoo jong verkeersmiddel als de luchtvaart
niet alleen de quantiteit maar ook de quali-
teit betreft. Dit laatste geldt vooral de meest
verantwoordelijke mensehen: de piloten. Van
hen wordt speciaal bij de K. L. M. zeer veel ge-
eischt. Ik herinner eraan dat de Engelschen
het stelsel van „étappe-piloten" op de Indië-
lijn steeds prefereerden boven de Hollandsche
methode van geheele reis-piloten, omdat zij
vreesden dat het laatste teveel van de men-
schen zou vergen.
Nu behoeven wij geenszins te twijfelen aan
de voortreffelijkheid der K.L.M.-piloten. die
overvloedig bewezen is, maar de volgende
vraag rijst toch: Wordt sinds de toeneming
van het aantal lijnen en diensten niet teveel
van het uithoudingsvermogen van deze groep
selecte vliegers geëischt? Heeft men die
groep tijdig, in verhouding tot de toeneming
der diensten, kunnen uitbreiden met het
vereischte aantal vliegers van ervaring en
„hardheid", of wordt van deze prima pilo
ten in de huidige omstandigheden wat teveel
gevraagd?
Ik weet het antwoord op deze vragen niet,
maar meen dat ze gesteld moeten worden.
Bestaat er ook maar eenige onzekerheid op
dit punt, dan zou dit van veel meer belang
kunnen zijn dan het technisch onderzoek
naar de steeds-verschillende oorzaken van
ongelukken. En men zou de „veiligheids
marge" kunnen vergrooten door nog meer
ervaren piloten aan te stellen, in elk geval
door de in dienst zijnde piloten minder
vlieguren te geven.
Het is mogelijk dat het afdoende antwoord
op de bewuste vragen niet precies te geven is,
en dat er bij de bevoegde deskundigen verschil
van meening over zou bestaan. Ondanks alle
moderne psychotechniek, keuringsvoorschrif
ten en zoo meer, die bij de luchtvaart vooral
worden toegepast, is de luchtvaart nog te jong
om over een uitgebreide kennis ten aanzien
van het psychisch uithoudingsvermogen van
vliegtuig-bemanningen te beschikken.
Maar als er eenigerlei twijfel mocht be
staan is een groote veiligheidsmarge zeker
de beste oplossing, dient men den luchtrei
zigers „the benefit of the doubt" te geven
en zullen we zeker mogen verwachten, dat
de jongste ongevallen de K.L.M.-directie
aanleiding zullen geven tot het nemen van
nieuwe maatregelen.
R. P.
PERSONALIA.
Voor het Staatsexamen voor Muziek te Den
Haag slaagde gisteren voor het theoretische
gedeelte (piano) de heer Jan Hamerling.
leerling van den heer Jacob Bijster, alhier.
SMEULEND STUK SCHOENVETER IN DEN
ZAK GESTOKEN.
Dinsdagavond half zeven reed op de Ged.
Voldersgracht een negenjarige jongen per
rijwiel. Plotseling begon hij hevig te gillen.
Bij onderzoek bleek, dat zijn ond.er- en boven
broek en zijn hemd aan het smeulen waren.
De jongen had, teneinde dit voor zijn moeder
te verbergen, een smeulend stuk schoenveter
in zijn broekzak gestoken en was toen aan
het fietsen gegaan. Door den wind waren ook
zijn kleedingstukken gaan smeulen. Een on
bekend gebleven voorbijganger heeft er voor
gezorgd, "dat deze onbezonnen daad geen ern
stige gevolgen had.
De knaap kreeg geen letseL
De Maraboe bij Boesjir verongelukt.
Alle inzitfenden ongedeerd.
Hel toestel met post en bagage
verbrand.
Gezagvoerder Hondong.
Het vliegtuig Maraboe van de
K.L.M., met gezagvoerder Hondong,
dat gisteren op de thuisreis normaal
in Bushir een tusschenlanding had
moeten uitvoeren, komende van
Jodphur en op weg naar Bagdad
heeft wegens de weersomstandighe
den een landing moeten maken tien
kilometer ten Zuiden van Bushir na
bij het plaatsje Rishar aan de Per
zische golf, waar geen vliegterrein is.
Hedenochtend is het vliegtuig Ma
raboe in den aanloop bij den start
ernstig beschadigd. Persoonlijke on
gevallen kwamen niet voor. De zeven
passagiers en de vier leden van de
bemanning zijn gezond en geheel
ongedeerd. Het vliegtuig, de post en
de bagage werden daarna door brand
vernield. Hedenmorgen heeft de
K.L.M. de Rietvink met gezagvoerder
Parmenticr uitgezonden teneinde
zoo spoedig mogelijk de elf inzitten
den naar Amsterdam te brengen.
Na het tragisch ongeval met de Kwikstaart
van Zondagochtend is de K.L.M. wederom
getroffen door een vliegongeluk thans op de
Indië-route, dat gelukkig in zijn gevolgen
aanmerkelijk beter is afgeloopen dan de
ramp bij Schiphol. De Maraboe, een der
nieuwe Douglasmachines is gisteren uit
Jodpur vertrokken op weg naar Bagdad. De
gezagvoerder was Hondong'.
Behalve de vier leden der bemanning wa
ren zeven passagiers aan boord. Op de route
Jodpur-Bagdad heeft Hondong gisteren
avond tengevolge van het slechte weer een
landing moeten maken bij het plaatsje Ris
har aan de Perzische Golf. Het ligt voor de
hand aan te nemen, dat hij noch getracht
heeft Bushir te bereiken, doch dat hem dit
niet meer gelukt is. Het slechte weer nood
zaakte den piloot de machine tien kilometer
ten Zuiden van Bushir bij Rishar aan den
grond te zetten.
Hoewel in dit plaatsje geen vliegveld is,
slaagde Hondong er in de Maraboe veilig be
neden te brengen. Vanmorgen zou Hondong
starten om zijn reis voort te zetten. Het ter
rein was echter voor den start minder ge
schikt en het toestel is daarbij waarschijnlijk
over den kop geslagen en vernield.
Nadere bijzonderheden omtrent den juisten
toedracht van het ongeluk had de K.L.M. op
dit oogenblik nog niet ontvangen. Wel heeft
Hondong geseind, dat geen persoonlijke on
gelukken hebben plaats gehad. De zeven pas
sagiers en de vier leden der bemanning zijn
gezond en geheel ongedeerd.
Het vliegtuig, de post en de bagage zijn
echter door brand vernield. De K.L.M. heeft
hedenochtend de Rietvink gezagvoerder Par-
mentier uitgezonoen, teneinde zoo spoedig
mogelijk de elf opvarenden van de Maraboe
naar Amsterdam te brengen.
De bemanning van het vernielde Douglas-
toestel Maraboe, die evenals de passagiers
bijtijds in veiligheid kon komen, voordat het
vliegtuig verbrandde, bestond uit gezagvoer
der "Hondong, R. Pom Keffikon, tweede piloot,
Veenendaal, werktuigkundige en Van der
Smagt radio-telegrafist.
Het Douglastoestel Rietvink is vanmorgen
om 10.20 uur van Schiphol gestart om zoo
spoedig mogelijk de plaats van het ongeval
te bereiken. Gezagvoerder van de Rietvink
is Parmentier. tweede piloot Brinkhuis, werk
tuigkundige Prins en radio-telegrafist Van
Bruggen. Behoudens Brinkhuis, die als twee
de piloot de plaats inneemt van Mol, die ge
durende de zomermaanden den dienst op
Hull en Liverpool vliegt, maakten de overige
drie leden der bemanning deel uit van de
bemanning van de Uiver tijdens de Londen-
Melbourne race.
De Rietvink kan morgen in den loop van
den dag of tegen den avond Bushir bereiken.
Boesjirde plaats van
het ongeluk.
Boushir (Abvesjer. Abusjir, Boesjir) is een
stad met een belangrijke haven aan de Noord
kust van de Perzische golf. Zij telt bijna 15.000
zielen.
De handel is niet onbelangrijk, hij is voorna
melijk in handen van Engeland. Vooral met
Britsch Indië worden veel zaken gedaan. Ne
derland heeft te Boushir een consul.
Het ongeluk is gebeurd bij het dorp Rishar.
ongeveer 10 K.M. ten Zuiden van Boushir, ook
aan de Perzische golf.
Het vliegveld der K.L.M. ligt in Boushir.
Zooals uit de mededeeling in dit nummer
blijkt is de „Maraboe gister van Jodphur
gestart op weg naar Bagdad. Wegens slechte
weersomstandigheden wilden de piloten in
Boushir op het vliegveld landen, maar dit
werd niet bereikt. De machine moest in Rishar
op den grond gezet worden. Dit is goed ge
lukt, hoewel men hier op geen vliegveld was.
Hedenmorgen wilde de „Maraboe" verder gaan,
maar bij de start is het toestel verongelukt.
Blijkbaar heeft een vleugel den grond ge
raakt, waardoor het toestel over den kop ge
slagen is. Doordat de benzine-toevoer defect
werd is het toestel toen in brand geraakt. Na
tuurlijk was het starten op dit terrein (geen
vliegveld) moeilijk.
Bijzonderheden over de
jyMaraboe
De „Maraboe" is een van de 14 Douglas
machines die de K. L. M. den laatsten tijd
heeft aangeschaft. (De ..Uiver" was de eerste)
Den laatsten tijd werd de dienst op Nea.-In-
oië alleen met dit soort vliegtuigen onder
houden.
De machines bieden plaats aan 14 passa
giers. 2 piloten, 1 radio-telegrafist en 1 ste
ward.
De cockpit ligt voor de vleugels en voor de
schroeven der twee motoren. Het dak van de
cabine is zeer sterk om de piloten te bescher
men voor het geval het toestel over den kop
zou slaan. In het dak is ook een noodluik.
De lengte van de cabine is ruim 8 meter, de
breedte 1.68 en de hoogte 1.91. De stoelen voor
de passagiers zijn in twee rijen geplaatst, voor
elke steel is een venster van onbreekbaar
glas. Alles is op comfort berekend, elke pas
sagier heeft bijv. zijn eigen leeslampje en
lunchplankje. Herhaaldelijk is dit type ma
chine in beschrijvingen aangeduid als een
vliegend hotel.
De geheele breedte van een Douglas is
25,90 M., de lengte 18.90 M. en de hoogte 5 M.
Eet dragend oppervlak der vleugels bedraagt
87,50 M2,
Leeg weegt een toestel 5530 K.G., het kan
met 2670 K.G. belast worden, zoodat de be
laste zwaar 8200 PLG. bedraagt.
De kruissnelheid is 338 K.M. in het uur.
Omtrent het ongeluk met de Maraboe ver
nemen wij nog nader, dat de directie van de
K. L. M. hedenochtend getracht heeft een
Engelsch of Fransch vliegtuig in Bagdad te
charteren en de opvarenden van de ver
brande machine van Rishar naar Bagdad te
brengen, waar zij de komst van de Rietvink
zouden kunnen afwachten. Er kwam echter
telegrafisch antwoord in dat geen enkele
machine beschikbaar was, zoodat de passa
giers en de bemanning in Bushir zullen
moeten blijven. De Rietvink is hedenmorgen
even na tienen vertrokken en zal trachten
hedenavond Athene te bereiken. Morgen in
den loop van den namiddag hoopt Parmen
tier te Bushir aan te komen.
(De Anierikaansche schrijver Halli
burton heeft medegedeeld dat hij
van plan is, als indertijd Hannibal,
per olifant over den Grooten Sint
Bernard pas te trekken).
Wij naderen zoo zoetjes aan
Weer aardig den komkommertijd,
Waarin vanouds het nieuwsorgaan
Aan sehaarschte van berichten lijdt.
Ofschoon er in dit woelig jaar
Van zulk een sehaarschte niet veel blijkt.
Ligt hier toch een berichtje klaar,
Dat. sprekend op komkommer lijkt.
Een schrijver uit Amerika
(Natuurlijk komt hij uit dat land)
Streeft Hannibal, den veldheer, na
In Alpensport per olifant.
Hij gaat niet met een legerschaar,
Maar hij wil, naar hij zegt, alleen
Over den pas Grand Saint Bernard,
In 't Zwitsersch hooggebergte heen.
:t Vertrekpunt ligt in Martigny.
Het einddoel zal Aosta zijn,"
Ziedaar zijn oli-fantasie.
Geheel in Amerika ansche lijn.
Ik wensch hem vrede op zijn tocht,
Die Hanni-balsport voert ten top,
Hij levert, waarlijk ongezocht,
Esn pracht van een komkommer op.
Maar 'k vrees, straks blaast die olifant,
Met zijn beroemde lange snuit.
Voordat het reisje komt tot stand.
Het aardige verhaaltje uit.
P. GASUS
Gekleed te water gesprongen.
Om een hond te redden.
Voorbijgangers zagen Dinsdagavond kwart
over zes. dat een hond tusschen de Kruis- en
Nassaubvug in <het water -van de Nieuwe
Gracht lag en gevaar liep te verdrinken. Ge
tracht werd het dier dor.r middel van een
reddingshaak en een motorbootje te redden,
maar elke poging faalde. Telkens als het
boot-je naderde, zwom het zenuwachtige dier
naar een anderen kant. De heer Wouden
berg. wonende Wicherstraat 16, nam daarom
een kloek besluit. Hij sprong gekleed van de
Nassaubrug-te water en wist het dier, dat
reeds zinkende was, te redden. Met het mo
torbootje werd hij met den hond naar den
wal gebracht.
Zooals te verwachten was trok het guval op
dit drukke uur veel belangstelling.
Aan den heer Woudenberg hulde voor zijn
moedige daad!
Wij geven hier een afbeelding van een van de Douglas-machines. De K. L. M.
heeft, zooals men weet, 14 van deze machines aangekocht, waarvan de
„Maraboe" er een is.
DE „MARABOE" IS BIJ BUSIIIR VERONGE
LUKT: DE ELF INZITTENDEN ZIJN GE
RED.
pag. 1
Komt de Volkenbond begin Augustus bijeen?
pag. 4
De vlootschouw van Spithcad.
pag 4
Lloyd George's wclvaartsplan is door het Brit-
schc kabinet verworpen.
pag. 4
De Rijksmiddelen blijven beneden de raming.
pag. 3
De regeering helpt de Lloyd-gepensionneerden
niet.
pag. 3
Een adjunct-commies bij de Posterijen vcr-
gearrestcerd wegens diefstal uit postzakken.
Dag. 3
Een djunct-commies bij de Posterijen ver-
valscht een spaarbankboekje.
pag. 3
Ir. J. C. L. B. Pet: Dc nieuwe Rijksweg Am
sterdam-den Haag door den Haarlemmer-
meerpolder.
pag. 5
Laatste Berichten.
pag. 7
ARTIKELEN, ENZ.
R. P.: De Maraboe.
pag. 1
Emile Schreibcr: Sjanghai bij nacht.
pag. 4
Dc derde testmatch is in een draw geëindigd.
pag. 4
Van onzen Wcenschen correspondent: Een jaar
na Dollfuss' dood.
pag. 5
J. II. de Bois over Anton Mauve's Schapen in
Teyler.
pag. 3
Overpeinzingen van een geëxamineerde.
pag. 3
Bekende Haarlemmers: Ir. D. N. de Lange.
Mussolini zegt zijn meening.
Sombere uitlating over de
toekomst.
Hij acht een Europeeschen oorlog voor de
toekomst waarschijnlijk.
NEW YORK, 17 Juli. De New Yorksche
bladen brengen groot opgemaakt een inter
view met Mussolini, dat een New Yorksch
journalist, een zekere Hans von Kaltenborn,
met Mussolini zou hebben gehad.
Op de vraag of het niet juist was dat Mus
solini zijn standpunt inzake de Oost-Afri-
kaansche kwestie tamelijk slecht had uiteen
gezet, zou Mussolini hebben toegegeven dat
dit probleem niet goed begrepen was. Op de
vraag, of er geen mogelijkheid voor een ge
meenschappelijk Italiaansch-Fransch-En-
gelsch protectoraat zou bestaan zou Mussolini
hebben geantwoord dat een dergelijk protecto
raat naar zijn meening onmogelijk was. Hij zei
woordelijk: „Meerzijdige protectoraten zijn
waardeloos".
De Amerikaan vroeg verder of Italië over
weegt uit den Volkenbond te treden of wel
uittreding uit den Volkenbond wenschelijk
acht, waarop Mussolini antwoordde dat hij
uittreding van Italië uit den Volkenbond in
het geheel niet wenschte. Mussolini zou voorts
hebben gezegd dat het naar zijn meening mo
gelijk was den vrede te handhaven: „Wij zou
den met Abessynië tot overeenstemming kun
nen zijn gekomen indien niet bepaalde Euro-
peesche mogendheden tegen ons geageerd
hadden. Door onze vriendschap met Frankrijk
is deze toestand inmiddels gewijzigd en op het
oogenblik wordt geen wezenlijke druk op ons
uitgeoefend".
Aan het slot van het onderhoud gaf Mus
solini uitdrukking aan zijn overtuiging, dat
een Europeesche oorlog voor de komende ja-
ren waarschijnlijk was.
„Japan niet politiek geïnteresseerd".
ROME, 17 Juli. Het agentschap Stefani
deelt mede dat Mussolini gisteren den Japan-
schen ambassadeur heeft ontvangen die hem
namens zijn regeering formeel mededeelde
dat Japan geen enkele bedoeling heeft in te
grijpen in het Italiaansch-Abessynisch con
flict. Japan is bij Abessynië niet politiek ge
ïnteresseerd.
Banken van Leening in
crisistijd.
Te Amsterdam
achteruitgaande.
Een gedeelte van de K. L. M.-route (stippellijn) met Bushir, in welks nabijheid
de „Maraboe" is verongelukt.
Het Haarlemsche bedrijf stationnair.
Te Amsterdam gaan de zaken van de Bank
van Leening achteruit. Zóó zelfs, dat men
de commissie van toezicht gaat opheffen.
Hier ter stede is evenwel van dien achter
uitgang nog niet veel te bemerken.
Uit ons archief dienen wij de volgende ge
gevens op:
Beleende panden 1939: 19.611: 1931: 18.444:
1932: 18.944: 1933: 18.C63: 1934: 18.505.
Gegeven bedrag 1930: f 163.270: 1931:
0 161.874: 1932: i6«084: 19'?- '«tw- ^034-
f 166.153.
Daaruit blijkt, dat het aantal panden wel
iets teruggeloopen is, maar dat het uitge
leende bedrag nog iets naar boven gegaan is.
Als men daarbii in aanmerking neemt, dat
de waarde van het geld sinds 1930 is toege
nomen. kan hier ter stede zoo zelfs tot een
belangrijken vooruitgang geconcludeerd
worden.
