IM01PW!
Hotel „DE LEEUWERIK"
Geen optimisme, geen pessimisme maar
werkelijkheidszin!
DINSDX'G 3 "SEPTEMBER T935
H A A R E E M'S D'AGEESD"
Het werkloozenvraagstuk.
Een uiteenzetting van den heer Castricum.
Maandagmiddag had een druk bezochte
bijeenkomst van R.K. werkloozen plaats
het gebouw St. Bavo, in welke vergadering de
heer J. Ph. Castricum, lid van den Haarlem-
schen Gemeenteraad en voorzitter van de
afd. Haarlem van den R.K. Volksbond, een
uiteenzetting gaf van het werkloozenvraag
stuk.
De heer Castricum zeide, dat hij naar aan
leiding van ingezonden stukken in de bladen
van den heer Zegwaard, spreker zelf en den
heer Kuyper (lid der R.K. Raadsfractie) zou
voorlezen, wat in de Raadsvergaderingen van
3 Juli en 14 Augustus door hem en andere
Katholieke raadsleden is gezegd, naar aan
leiding van de voorstellen van B. en W. in
zake werkverschaffing.
Op het ingezonden stuk van den heer Kuy
per zou spr. niet ingaan, omdat hij dat bene
den peil achtte.
Spr. las daarna eerst voor. uit het officiee-
le raadsverslag wat gezegd was, door hem en
door den heer Kuyper, in de raadsvergade
ring van 3 Juli.
Het is spr.'s meening, dat normale werken
niet in werkverschaffing moeten worden uit
gevoerd. Zooals het thans gaat, worden de
arbeiders gedwongen, naar de werkverschaf
fing te gaan; de bedoeling van loondruk zit
daarbij voor. Langzamerhand is het euvel in
geslopen, allerlei werk maar voor werkver
schaffing te doen doorgaan. Er blijft op die
manier geen normaal werk meer over. Wil
men van de contractloonen af, laat men dat
dan openlijk doen. De manier die men nu wil
volgen, is een vorm van devaluatie.
De heer Kuyper heeft in den Raad de mee
ning van den heer Castricum bestreden.
Bij de voorlezing van het in den Raad van
14 Augustus door spr. en de heeren Klein,
van Kessel, van Tetering en Bijvoet gespro
kene, naar aanleiding van het voorstel van B.
en W., het Noorder Sportpark uit te voeren in
werkverschaffing bleek weer de meening van
den heer Castricum. dat het doel is bepaalde
werken goedkoop klaar te krijgen en de loo-
nen te drukken. Een werk als het genoemde
moet worden uitgevoerd volgens de thans nog
geldende contracten.
Het Rijk geeft weliswaar subsidie, maar dit
bedrag zal het volgend jaar weer aan de ge
meente ontnomen worden. Het Rijk geeft
nooit iets voor niets. Dit kan zoo niet voort
gaan; Haarlem heeft zoo als zelfstandige ge
meente geen bestaan meer.
Spr. past er voor, alles wat in den Raad
komt, maar te aanvaarden, omdat het Rijk
het zoo wil. Hij is er voor of er tegen en als
hij er tegen is, zal hij ook tegenstemmen. „En
ik vind het niet erg, als ik over vier jaar word
weggestuurd", merkte de heer C. op.
Het gaat bij al deze dingen om twee vra
gen: wat is normaal werk? en: hebben wij de
gelden er voor beschikbaar?
De heer Castricum herinnerde aan den open
brief, vier jaar geleden, toen spr. nog voor
zitter van de Katholieke en de rechtsche
raadsfractie was, gericht tot de soc. democra
ten, die Mr. Siingenberg herhaaldelijk had
den aangevallen. Spr. heeft steeds ae politiek
van den heer Siingenberg gesteund en een
langzamer tempo bij de uit te voeren werken
voorgestaan. Mr. Siingenberg somde in zijn
brief de kapitaalsuitgaven op van 1923 tot
3932. Die bedragen loopen in" de 40 a 50 mil-
lioen gulden. Wat thans gedaan wordt is, ver
geleken daarmee van geen beteekenis.
Spr. heeft er zich tegen verzet en zal er zich
steeds tegen verzetten, dat alle normale wer
ken nu onder het 60-millioenplan en de werk
verschaffing worden gebracht.
B. en W. zijn in dezen tijd naar spr.'s mee
ning veel te laksch, zij volgen een systeem
van aanpassing, dat ons steeds verder in
de put zal helpen. Een.werk als de verhoo
ging van de spoorbaan had nu reeds in een
vergevorderd stadium behooren te zijn. En
zoo zijn er ook kleinere objecten, als: een ge
bouw voor den Geneeskundigen Dienst, een
aula enz. Het gaat alles veel te langzaam. B.
en W. moeten een vooruitzienden blik heb
ben en maar niet steeds meer objecten in het
60-millioen plan inschakelen.
Over deze zaken bestaat geen eenstemmig
heid in de R.K. Raadsfractie. Dit spijt spr.
De heer Castricum gispte het verder in de
scc. riem. Raadsfractie, dat deze maar steeds
met een buitengewone lankmoedigheid met B.
en W. meegaat.
In dezen tijd moet zooveel mogelijk normaal
werk worden uitgevoerd. Zijn er menschen
die in werkverschaffing willen werken: goed.
Spr. wil ieders individueele vrijheid eerbiedi
gen, maar de menschen moeten niet naar
de werkverschaffing gedwongen wor
den. Maar wij moeten niet terug naar de toe
standen van 30, 40 jaar geleden.
Er moet een gemeentebestuur komen, dat
rekening houdt met het algemeen welzijn in
de toekomst. Tegen het systeem dat alles-
maar-in-de-werkverschaffing moet, zal spr.
zich steeds met hand en tand verzetten (ap
plaus).
De heer Zegwaard deelde mede, dat de heer
Kuyper uitgenoodigd was, ter vergadering te
komen en een uiteenzetting te geven. De heer;
Kuyper wilde dit evenwel alleen doen, als hij
werd uitgenoodigd door den R.K. Volksbond
of door de R.K. Staatspartij.
De heer Zegwaard zeide voorts nog, dat de
soc. democraten den heer Castricum in den
Raad alleen hebben laten staan. Zij durven
blijkbaar alleen in hun partij-orgaan voor
hun meening uit te komen.
Spr. stelde de volgende motie voor:
..Ruim 400 werkloozen, georganiseerd in het
R.K. Werkliedenverbond, protesteeren ten
scherpste tegen de houding", door de R.K.
Raadsfractie ten opzichte van de werkver-
schaffingspolitiek aangenomen en eischen dat
normaal werk tegen normaal loon wordt uit
gevoerd".
Ds heer Castricum ontraadde aanneming
van deze motie, omdat hij deze vergadering,
waarin hij slechts een uiteenzetting had ge
geven, daarvoor niet de geschikte bijeenkomst
achtte.
Na nog eenige gedachtenwisseling, waarbij
de heer Zegwaard nog mededeelde dat hem
bekend was, dat aan een geschoold grondwer
ker met een gezin van 7 personen, pl.m. 12.50
per week in werkverschaffing was uitbetaald
en dat de heer Kuyper hem gezegd had: „Als
een gezin met 14 niet kan toekomen, dan
ontbreekt er iets aan de leiding van dat gezin"
Werd de motie toch aangenomen.
Zij zal aan de R.K. Staatspartij worden ge
zonden.
Voor Haarlem's Kantonrechter.
Heeft een arts een onderneming?
De zaak, die heden voor het kantongerecht
diende en een principieele zaak was, had ten
doel uit te maken of een arts een onderneming
dan wel een verzekeringsplichtig bedrijf uit
oefent.
Het is niet zeker, dat het vraagpunt de
artsen in het algemeen betreft, want het ging
tegen een heer, die zich speciaal met massage
bezighoudt 'en pas ter terrechtzitting deelde
zijn vertegenwoordiger Mr. L. G. van Dam
mede, dat deze heer arts is. De verdachte an
nonceerde mechano-orthopaedist en dit
woord mechano had een ambtenaar van den
Raad van Arbeid waarschijnlijk op de gedach
te gebracht, dat de heer bij zijn verrichtingen
zich van zoodanige machines bediende, dat
hij daardoor onder de ongevallenwet zou val
len. Tevens werd de vraag geopperd, of ver
dachte verzekeringsplicht had voor een per
soon, die in zijn dienst een ongeluk kreeg. De
heer had een juffrouw in dienst, die nu als ge
tuige verscheen en verklaarde, dat zij alleen
voor de huishouding wexkzaam was en haar
eenige verrichtixxg, welke dan in verband ge
bracht kon worden met de massage, was dat
zij de deur opeixae voor de patiënten en dezen
aandiende. Zij verklaarde uitdrukkelijk bij de
massage niet de behulpzame hand te bieden
en er ook niet bij (tegenwoordig te zijn.
De ambtenaar van het openbaar ministerie
meende, dat beslist moet worden of het bin
nenlaten van patiënten gerekend kan worden
een onderdeel van het bedrijf te vormen en
vooi'ts of hier van een onderneming" of verze
keringsplichtig bedrijf gesproken kan worden.
Mr. van Dam verklaarde, dat verdachte slechts
met de handen masseerde en het woord me
chano reclame was, evenals orthopaedie, waxxt
hier geschiedde niet uitsluitend voetbehande
ling. Doch voetkundig onderzoek en massage
is nu eenmaal in de mode en zoodoende de
woorden mechano-orthopaedie.
De kaxxtonrechter achtte de gegevens niet
voldoende om een oordeel te vellen en daarom
werd de verdere behandeling der zaak 14 da
gen uitgesteld.
Ze drinken te veel in Volendam.
Dat zei de kantonrechter tegen een Volen-
dammer, die terechtstond omdat hij te Be
verwijk een aanrijding had veroorzaakt. Na
tuurlijk zei de kantonrechter het niet om Vo
lendam in eexx kwaad daglicht te stellen, maar
de Volendammer was onder den invloed ge
weest en beweerde nu, dat hij maar een glaas
je bier had gedronken. Dat klopte al weer niet
met zijn bij de politie afgelegde verklaring, dat
hij drie of vier glazexi bier had gedronken en
de kantonrechter, die voor hem kantonrechter
voor Volendam was, kwam hier aan herinxxe-
x-exx om te laten hooren, dat hij wist, wat onder
drie a vier glazen bier wordt verstaan.
De chauffeur, met wiens wagen de Volen
dammer in aanrijding was geweest, zei, dat hij
ook direct den indruk had gekregen dat de
Volendammer niet kaax-sschoon was, waxxt
deze had gezegd: „80 K.M., 60 K.M., rij maar
door".
„Onsamenhangende taal dus" zei de kanton
rechter, waarop de Volendammer zei, dat hij al
tijd onsamenhangend sprak.
Voorts deelde hij nog nxee, dat de Beverwij-
lcer politie hem meegenomen had en nacht
verblijf verschaft, alles al weer bedenkelijk
ten opzichte van de gebruikte hoeveelheid
bier.
De ambtenaar van het openbaar ministerie
was van oordeel, dat de verdachte niet goed
heeft uitgekeken toen hij zijn vischkar dwars
over den weg plaatste en dat dat gebrek aan
oplettendheid verband houdt met de gebruikte
hoeveelheid bier. Hij eischte f 15 boete, wat
verdachte te veel vond; de kantonrechter gaf
f 10 boete.
„KUNST AAN HET VOLK"
Nu de vacantie voorbij is begint men zich
langzamerhand af te vragen wat de komende
winter aan kunstgenot zal brengen. Het be-
stuxxr van de vereenigixxg Kunst aan het Volk
heeft getracht een programma samen te stel
len dat velen naar dm stadsschouwburg zal
lokken, en is erin geslaagd o.a. Zoltan Zsékely
Alex. Borovsky en het beroemde Quintette In
strumentale de Paris te engageeren. Ook zal
er een debutanten avoxid gegeven worden door
Mevr. Margreet Boldingh. Ditmaal zal het sei
zoen in September geopexxd worden met den
tooxxeelavond. Dat er op dien avoxxd geen
plekje onbezet moge blijven, hoopt het be
stuur.
PROFILTI-FILMNIEUWS.
Heden Dinsdagavond, dus op dexxzelfden dag,
zullen de opnamen van de plechtige uitvaart
van Koningin Astrid van België door het Pro-
filti Nieuws worden vertoond en o.a. te zien
zijn in het Rembrandt Theater te Haax-lem.
Een vliegdienst met 3 vliegtuigen is inge
steld om de xxegatieven xxaar Nederland te
vervoeren.
De Zuivelweek te Haarlem
geopend.
Kookdemonstraties in den Haarlemschen
Kegelbond.
KRUISSTRAAT.
GROOTE en KLEINE
ZALEN voor DINERS,
PARTIJEN, VERGADERINGEN enz.
(Adv. Ingez. Med.)
In het gebouw van den Haarlemschen
Kegelbond is Maandagavond de Zuivelweek
geopend. Deze propagandaweek voor Neder-
laixdsche zuivelproducten is georganiseerd
door het Crisis Zuivelbureau, dat in elk van
zijxx dex-tien kernen, waarvan de provincie
Noord-Holland er een uitmaakt, lezixxgen en
demoxxstraties laat houden.
De bijeenkomst werd geopend door ir. D.
C. de Waal uit Alkmaar voorzitter van de
kern Noord-Holland van het Crisis Zuivel
bureau.
Hij heette de aanwezigen welkom en zette
het doel der propaganda in enkele woorden
uiteen. Deze eerste zuivelweek in Noord-Hol
land wordt onder het xxxotto „Voedt u goed"
•in de hoofdstad Haarlem gehouden. In het
algemeen is het gebruikelijk, dat de bur
gemeester van de betrokken plaats de zuivel
week opent, doch daar burgemeester Maar
schalk door ambtsbezigheden verhinderd was
zou de opening verricht worden door jhr. dr.
J. C. Mollerus, secretaris der Kamer van
Koophaxxdel, aan wien hij het woord gaf.
„De zuiveldagexi willen de belangstelling der
bevolking opwekken voor een regelmatiger
gebruik vaxx melk boter en kaas", begon jhr.
Mollerus. Dat zulks noodig is, klinkt vreemd
maar het is xiiettemin een feit. Niet even
redig aan de langdurige geschiedenis van
het zuivelgebruik is hier te lande zijn om
vang. De geschiedenis ervaxx is welhaast zoo
langdurig als die vaxx het' mexxschelijk ge
slacht. Blijkens de inscripties, gevonden bij
archaeologische opgravingen hebben reeds
verscheidexxe duizenden jaren vóór Christus,
de bloeiende beschavingen van de Sumeriërs,
in de vlakte Mesopotamië de xxxelkveehouderij
gekend.
De oude volkeren vex-hievexx de koe om haar
waardevolle gave vèr boven de sfeer van het
huishoudelijk gebruik. Zij aaxxbaden haar als
een godin. Bij de Hebreën en de Egyptenaren
namen rund en melk eexx groote plaats in.
,Men zou dan ook welhaast mogen ver
wachten", vervolgde spr. „dat het volstrekt
overbodig zou zijxx voor meer gebruik te pleiten.
Het is merkwaardig, dat zelfs hier het zuivel
product nog veel te weinig wordt gewaar
deerd, dat er zelfs ïxu nog vooroordeelen en
onjxxist begrippen bestaan. De melkveehoxxde-
rij en de zuivelbereidixxg behooreix tot de
oudste takken van bedrijf ixx Nederland. Daixk
zij ervaring en technische vervolmakiixg van
de zuivelbereiding verkreeg oxxs land iixter-
natioixale beteekenis.
Bij de besteding van het huishoudgeld, voor
zoover dit de voedixxg betreft, geschiedt nog
veel volgeixs sleur eix oxxxdat velexx ïxiet genoeg
Dat is het motto der 33ste
Utrechtsche Jaarbeurs.
Aantal inzendingen nagenoeg op peil gebleven.
Hedeix opeixt de drie en dertigste
Utrechtsche jaarbeurs haar deuren,
een beurs die als zoodaixig voor de par
ticulieren van weinig beteekexxis is en
vooral is bestemd voor den groothan
del, doch waaraan telkeixmale de toe
stand vaxx het xxatioixale en interna
tionale zaken- exx bedrijfsleven kan
worden getoetst. Uit dit oogpunt be
zien is deze Najaai'sbeurs van alge
meen belang en doet men goed zich
rekenschap te geven van de meenhx-
gen welke heerschen bij hen, die lei
ding geven aan dit halfjaaxlijksche
evenement, zooals die zijn weergege-
veix ixx de rede welke de heer W.
Graadt van Roggexx ter inleiding heeft
uitgesproken.
Ds. W. BIJLEVELD.
Ds. W. Bijleveld. predikaxxt bij de Chr. Gei-ef.
Gem. van Haax-'.em-C. staat op het Tweetal te
'Amersfoort, met Ds. G. Salomons te Amster
dam-West.
Nog altijd wijst op economisch gebied het
haantje van dexx toren lxardxxekkig den ver-
keerdeix kant uit, aldus de heer Graadt van
Roggexx. Bovexidieix is de lucht vol gewordeix
van oorlogs-runxoer. De zakenman weet, dat
het einde van elk groot politiek conflict steeds
is geweest, dat de wereld er deix economischexx
last van te dragen krijgt. Opgewekt zijn de
tijdsomstandigheden dus niet. Het zakexxleven
echter toont tegenover den erxxst van den toe-
staxxd een sterke zelfbeheei-sching. De strijd
en tegenslag der laatste jaren hebben de ze
nuwen gestaald. Optimisme wordt schaarsch
en van schijn-optimisme is nxexx ixx ons nuch
ter Nederland ïxiet gediend. De sobere waar
heid staat het bedrijfslevexx zóó helder voor
oogen, dat de dingen thans ronduit in het
openbaar gezegd kunnen worden, zonder ge
vaar meer voor economisch défaitisme of
moreeie devaluatie. Een jaar geleden, toen men
nog ten opzichte van den algemeenen ecoixo-
mischen toestand den iixdruk had, door het
diepste punt der inzinking heen te zijn, zou
eexx zakexxmaxx voor een openhartige erken-
nixxg van eigen zorgelijkexx toestand nog heb
ben geschroomd. Sindsdien is echter aange-
tooxxd, dat het zakenlevexx xxog dieper is ge
zakt. Openhartigheid is misschien eeix voor
deel van den huidigexx toestand en in meer
dan éëix bedrijfstak is zóó een basis gelegd voor
eexx gemeeixschappelijken strijd, zij aaxx zij.
Het syixxbool vaxx het „bundelken pijlexx tsa-
mexxgecxxoopt exx gebondexx", heeft voor ons
ecoxxonxisch leven opnieuw werkelijkheids
waarde gekregen als iix dexx tijd, toen dit
symbool oxxtstoxxd.
Het heeft geexx practischexx zin uiteen te
zettexx, waaruit, afgescheideix zelfs van het
dreigend oorlogsgevaar, de nog steeds verder
gaande inzinking bestaat; verscheipte han
delsbelemmeringen, gecompliceerde deviezen-
moeilijkheden. onstabiele valuta-verhoudingexx.
dalende koopkracht, nxoordende concurrexxtie,
ontmoedigende werkloosheid en (wat Neder
land speciaal betreft) de monetaire Sturm-
und Draxxgperiode. waar wij de laatste maan
den niet zonder kleerscheuren doorheen zijn
gegaan, i
Over de toekomst wordt niet anders meer
dan ixx abstracte gesproken; lxoevele malen
is het vertrouwen ixx dexx dag vaxx morgen xxiet
beschaamd? Het heden met zijn zorg voor het
kleine van het dagelij ksch bestaaxx, eischt alle
aandacht. Er is voor dexx nuclxteren zakennxaxx
iets tragisch in, getuige ervaxx te moeten zijn,
dat voortreffelijke exx meerendeels zeer be
gaafde mamxen mannen van de theorie en
vaxx de praktijk eerlijk worstelexx met pro
blemen, die zij blijkbaar niet aaxx kxmnexx.
Is de wereld met al haar groot in
tellect en al haar geschoolde organi
satie ten slotte daxx toch nog slecht
voorbereid geweest en een kind in 't
verstand gebleven? Geen handelsman
begrijpt meer, hoe het mogelijk is, dat
de economische exx politieke leiders
van groote volken, terzijde gestaan
door een wetenschap, die scherp de
fouten van het verleden weet aaxx te
geven, thaixs door het verscherpt toe
passen van precies dezelfde fouten den
handel tot eeix caricatuur exx de volks
welvaart tot een bittere ironie maken.
Pijnlijker is de toestand boveixdiexx gewor
den, omdat de heimelijk gekoesterde hoop.
dat men ergens ter wereld het toch wel aaxx
het rechte eind zou kuxxnen hebben of na
eenig geëxperimexxteer aan het rechte eind zou
krijgexx, in den laatstexx tijd zeer vermin
derd is.
Het is ïxxoeilijk hoop te koesteren als telkens
blijkt, dat de triomfantelijk aangekondigde
oplevixxgen grootendeels laxxgs kunstmatigen
weg iix het leven zijn geroepen, de orders voor
de wapexxindustrie elders de eenige oorzaak
vormen van hei-nieuwe economische activi
teit en de politieke .onrust, welke het econo-
ïxxisch herstel belemmert, thans ae voorwaarde
is geworden voor de instandhouding vaxx het
maatschappelijk levexx! De individueele be
wegingsvrijheid vaix den koopman wordt meer
en meer belemmerd. Noodzakelijk gebleken re-
geeringsmaatregelen beperken voor een groot
deel van dexx handel het gebied, waarop de
koopmaxx zich kan bewegen, dringen hem op
eeix terrein, waarop lxij zich van huis uit niet
wel thuis voelt. Producexxt exx wederverkoóper
hebbexx beiden met die moeilijkhedeix, die
hun koopmanschap ontwrichten, te makexx.
Werklust exx werkkracht xxxoeten dikwijls juist
daar aaxx overheidsbemoeiexxis hun plaats af
staan, waar, onder normale omstandighedeix,
de ixxdividueele koopmanschap het best tot
lxaar recht kon komen. Gedwongen afwachten
is echter voor de mentaliteit vaxx eeix groote
groep een uitermate zware proef op de geest
kracht en de veerkracht.
Economisch Nederland heeft in de eerste
plaats waakzaam te zijn tegen de gevaren, die
de verwarde wereldtoestand ons land elk
oogenblik, op 't onverwachtst, kan opleveren.
Economisch Nederland heeft zijxx ecoxxomische
zelfstandigheid zooveel en zoo krachtig moge
lijk te haxxdhavexx, althaxxs er voor op te ko-
xxxen oixx te beletten, dat het gespannen wordt
in het gareel van de economische politiek vaxx
andeififhaogendheden of een speelbal wordt in
hun Itejzd. Wij mogen niet uit het oog verlie-
zexx bij alle critiek, welke xxxen zoo gul ten op
zichte vaxx de biixnen- exx buitexxlaxxdsche po
litiek onzer regeering texx beste geeft, dat in
het buitenlaxxd een zeer sterke overtuiging
leeft, dat in het groote spel der wereldecono
mie Nederlaixd géén quantité négligeable is
en dat, ten opzichte van verschillende vraag
stukken méér dan menig ander land, Neder
land weet, wat het wil. Het feit is niet te loo
chenen en mag niet worden oxxderschat, dat
waar ter wex-eld politici, economen en zaken-
menschen in internationaal verband tezamen
komen om te overleggexx, naar Nedex-land ge
luisterd wordt. Wij moetexx er pal voor staan,
dat onze economische waakzaamheid, onze
economische zelfstandigheid en onze econo
mische activiteit niet ondermijnd wordexx door
het voortwoekerend pessimisme van hen, die
zich maar vast gewomxexx gevexx oxxder het
motto: „wij zijxx tóch reddeloos verlorexx" of
door het evexx booze als broze optimisme van
hen, voor wie afwachten beteekexxt: „fiolen
laten zorgen" eix wier motto luidt: „de wal zal
het schip wel keereix".
Bij de ware mexxtaliteit van waakzaaxnlxeid,
zelfstandigheid exx activiteit behoort mede een
rustig vertrouwen in de leiders, exx dat meix
zich niet al te ontvankelijk instelt op alles,
wat het buitenland oixs aan berichten om-
trent opbloeiende welvaart te ziexx of te hooren
geeft. Als het werkelijk daar zoo ver is, zulleix
wij dat bij ons zelf óók wel bemerken. Het
werkelijke zonlicht is nu eenmaal.... inter
nationaal!
Het moge eexx steeds gróóter krachtsinspan
ning zijix om het hoofd bovexx water te hou-
dexx, maar de kx-acht daarvoor is in ons zaken
levexx nog steeds voorhaxxdexx. Wij kunnen over
die kracht alleen in haar collectiviteit oordee-
len. Er gaat natuurlijk kracht verloren, maar
wat de industrie presteert onx de productie
„aan te passen" en wat de handel doet om
de distx-ibutie op gaxxg te houden, dwingt eer
bied af. Het zou voor de algemeene stemming
in onze zakenkringen en daarbuiten wel zeer
gewexxscht zijix, als dit eens wat meer aan het
daglicht kwam.
Met onzexx export is het xxog ïxiet hopeloos
gesteld, al wordexx juist op dit gebied de som
berste geluiden verxxoixxexx. Vergeten wij ïxiet,
dat, al daalt onze export, oxxs land, wat dit deel
van het bedrijfsleven betreft, in vergelijking-
met andere Westersche landen géén slecht
figuur ïxxaakt. Alleen Scandixxavië en België
hebben huxx uitvoer beter kunnen handhaven
dan wij. De biixnenlandsclxe concurrentie on
dermijnt de bixxnexxlandsche ïxxarkt en bij de
industrialisatie-ixx-het-wilde-weg mag, aJs
nxeix vraagt of dit de volkswelvaart bevordert,
voorloopig nog wel eexx groot vraagteeken wor
den gezet. Beide: de dalende export en de toe-
nexxxexxde concurrentie op de binnexxlaxxdsche
markt kunnen in snel tempo tot grooter moei
lijkheden en verwikkelingen leideix Wij staan,
wat de richting van de economische politiek
der regeering betreft, te midden van drie on
opgeloste vraagstukkender ordening, der in
dustrialisatie en der devaluatie.
Te midden van dezexx grooten storm staat
stevig en sterk de drie en dertigste jaarbeurs.
De nood, die het bedrijfsleven teistert, heeft
echter ook haar niet geheel oxxaaxxgetast ge
laten Tegexx 1138 deelxxemers aan de najaars-
beurs 1934 boekt deze xxajaarsbeurs er 1079;
de vorige xxajaarsbeurs besloeg 13.200 M2. ex
positieruimte, deze xxajaarsbeurs 12.800 M2.
Zoo de cijfers 't xxiet hadden uitgewezen, zou
men 't aan de beurs niet hebben gemerkt. De
najaarsbeurs komt flink voor den dag exx ziet
er goed uit.
Het zou waarlijk te ver voeren slechts een
zeer beknopt overzicht te gevexx vaxx de ruim
vijfduizend stands uit binxxen- en buitenlaxxd.
Een jaarbeurs bevat zooveel en zooveel uiteen-
loopends, dat zelfs een bezoek nimmer vol
ledig kan wezexx.
Verheugend is echter te aaxxschouwen dat
alom, de inzendingen bewijzen het, getracht
wordt te doen wat er te doen valt. Deze laatste
jaarbeurs toont weinig luxe. weinig opschik,
daarentegen wel degelijkheid, soberheid en
heeft zoo aan dii-ecte waarde veel gewomxexx.
Is te hopen dat in den tijd tusschen deze
en de vier en dertigste jaarbeurs inderdaad
mogelijkheden kennen. Door demoxxstraties
en het uitgeven van recepten wil men trach-
ten, daarin verandering te brexxgen.
Het gebruik van zuivelproducten moet
zoo zeide jhr. Mollerus, „niet alleen worden
gezien als eexx landsbelaixg, doch vooral ook
als een belang van de volksgezondheid.
Spr. noemde in dit verband de verklaring
van prof. Vaxx Leersum, ex-directeur van het
ïixstituut voor volksvoeding te Amsterdam,
dat melk door geen artikel ixx voedende samen
stelling wordt overtroffexx.
Ook haalde hij eexx verklaring van prof.
Wolff te Utrecht aaix, die ixx dexxzelfden geest
sprak.
Ook het gebruik vaxx melkbrood, dat door
dat de melk voor bakkerij-doeleinden tegen
aanmerkelijk lageren prijs kaxx worden be-
trokkexx, kan in belangrijke mate bijdragen
tot verbetering vaxx de voeding. Dit brood be
hoeft niet veel duurder te zijn, dan het wa
terbrood.
Het doel der zuiveldagexx is ïxu o.m. ge
richt op de toename van het binnenlandsch
verbruik vaxx melk, boter, kaas en melkbrood.
In het bijzoxxder steekt het verbruik van melk
exx boter ongunstig bij dat van andex-e landen
af; zoo gebruikt men in Zwitserland, Zweden,
Ver. Staten, Canada en Denemarken per
hoofd twee- tot driemaal zooveel melk als
wij. Voor kaas zijn de Zwitsers oxxs de baas;
toch zal hier veel bereikt kunnen worden,
iixdien naar eexx algemeener en veelvuldiger
gebruik wordt gestreefd.
•Tevexxs wordt getracht vele andere belan
gen te behartigexx, zooals het sociaal-econo-
misch belaxxg van de melkveehouderij en van
de zuivelbereidixxg; het belang vaix de haix-
delaren exx de winkeliers; de belangen vaxx de
consumenten. Men wil texxslotte dienen het
sociaal-hygiënisch belang van de volksge-
zoixdheid.
Door de kookdemoixstraties zal men aan-
toonen, hoe met zuivelproducten goedkoope
gerechten, met hooge voedingswaarde kunnen
worden bereid.
„Mogen de huisvrouwen de gegeven wenken
aanvaarden als een hulp bij juiste besteding
van het huishoudgeld en mogen de zuivel-
dagen aan de verwachting, aan het doel van
de propagandakern van het Crisis-Zuivel-
bureau, aan de bedoeling der regeering be
antwoorden", besloot spreker.
Na deze openingsrede van jhx\ Mollerus
was het wooi'd aan mej. Kuiper, die de
demonstraties, die van Woensdag 4 tot en
met Zaterdag 7 September worden gehouden,
van tekst exx uitleg zal voorzien.
Nadat zij gesproken had over de voedings
waarde van de verschillende zuivelproducten,
ging zij over tot de bereiding van enkele ge
rechten, die door de aanwezigen gekeurd en
zeer smakelijk bevonden werden.
Voelt U iets voor Esperanto?,
Nog iets over het werkwoord.
Hoeveel werkwoordelijke vormen moet iemand
in zijn hoofd stampen, die Nederlandsch leert?
Laten we eens tellen. We nemen het werk
woord kleeden. (ik) kleed, (gij-hij-zij) kleedt,
(wij) kleeden, (ik-hij) kleedde, (wij) kleedden,
(gij) kleecldet. gekleed, kleedende (dat ik)
kleede (dat gij) kleedet.
Let op de moeilijkheid, dat bij „hij kleedt"
een t wordt toegevoegd en bij „hij kleedde"
niet. Zwijgen we hierover; we willen het al
leen hebben over het aantal woordvormen:
Het zijn er tien.
Nu esperanto; kleeden is vesti
(mi, vi enz.) vestas - vestis - vestos - vestus;
verder: vestante - vestinte - vesetonte;
dan nog: vestanta - vestinta - vestonta;
vestata - vestita - vestota - vestu.
Dat zijn er vijftien.
Het Nederlandsch wint het dus, zou men
zeggen. Maar wacht even. Met die 15 vormen
is men er ixx esperanto af, waixt zij zijn gelijk
voor alle werkwoorden eix in het Neder
landsch?
Daar heeft meix: vallen - viel - gevallen (a
verandert ixx ie), loopen - liep - geloopexx (00
verandert in ie), snijden - sneed - gesneden
(ij verandert in ee), springen - sprong - ge
sprongen (i verandert in o)
En ïxeem de werkwoorden hebbexx eix zijxx:"
heb, heeft, had, gehad, hebbe, hadde.
ben, zijt, is, was, waren, wees, geweest.
Ik neem maar eixkele voorbeelden, maar
genoeg om aan te toonen, dat de verschillen
de werkwoordelijke vormen, die meix moet lee-
rexx, ixx aantal ver boven de 15 uitgaan en de
groote moeilijkheid voor een vreemdeling is
natuurlijk: wanneer moet men dezeix eix wan
neer diexx vorm gebruiken? Men moet elk
werkwoord afzonderlijk leeren.
Iemand, die het heeft uitgezocht, beweert,
dat er ixx 't Fransch 2265, dus meer dan twee
duizend werkwoordelijke vormen zijn. die men
uit het hoofd moet leereix. Daarbij verziixken
toch zeker de 15 van esperanto in het niet.
Bovendien zijxx die 15 logisch opgebouwd, zoo
dat men steeds kan beredeneeren, waarom een
bepaalde vorm gebruikt wordt.
De lxeele taal is trouwens logisch opgebouwd
en het aaixtal woorden, dat xxxen nxoet leeren,
waxxt dat moet men tenslotte doen, omdat eeix
taal uit woordexx bestaat, is heel klein. In
hoofdzaak wordt vaxx stamwoorden uitgegaan
en waixneer meix xxu de onveraixdei'lijke voor-
en achtervoegsels kent, kan men een groot
aantal woorden begrijpen, die uit dien staixx
zijn voortgesproten.
Om te beginnen wete men, dat de letter o een
zelfstandig naamwoord vormt, de letter a een
bijvoeglijk naamwoord exx de letter e eexx bij
woord, dus van san, dat het begrip gezond
heid uitdrukt, maakt men: sano. gezondheid;
saxxa, gezoxxd exx sane, op een gezonde wijze;
malsaxxo is dus ziekte, maisana ziek en mal-
sane op ziekelijke wijze.
De i vormt het wei-kwoord, dus sani is ge
zond zijn en malsaixi ziek zijn.
igi beteekent xxxaken, dus sanigi: gezond
maken en iets. dat gezoixd maakt, dus goed is
voor de gezondheid, heilzaaxxx: saixiga.
De uitgang ulo geeft een pei-soon aan, die
de eigenschap van het grondwoord bezit, dus
is saixulo een gezoixde man exx sanuliixo eexx
gezonde vrouw. Zoo is junulo een jong mexxsch
en junuliixo eeix jong meisje.
Ik geef hier slechts eexx gedeelte vaxx de
woordexx, die nxexx vaxx san kaxx vormen; ter
verduidelijking wil ik hier xxog eexxs het woord
sat naast plaatsen, dat overeenkoxxxt xxxet het
Hollandsclxe zab, dus een begrip van verzadi
ging inhoudt: sati is dus verzadigd zijxx exx
malsati honger hebben. Malsatulo is der
halve hongerlijder, hongerig is malsata eix
hoxxger hebben malsati, zoodat men „ik heb
hoxxger" vertaalt door „mi malsatas".
Als men nu weet, dat saga wijs, rica rijk en
granda groot beteekent (de Fransche woorden
sage, riche en grand) dan zal men de beteekenis
van de na te noemen woorden begrijpen: sagulo,
malrica, grandigi, maisago, riculino, grando,
malgrandulo.
Cu vi comprenas? Mi gratulas.
het prille begin der verbeteringen nxoc'nt ko- I Wie het Fransche comprendre en het Duit-
men, waarnaar .wij allen zoo verlangend uit-'sche gratulieren kent. begrijpt natuurlijk
zien! direct, wat ik onder de woordenrij schreef,
