Prinsendam.
De toestand in het
Noorden verwarrend.
Uit Abessynië.
Het Behü$d$sle
53e Jaargang No. 16047
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Woensdag 16 October 1935
HAARLEM S DAGBLAD
Directie: P. \V. PEEREBOOM
en ROBERT PEEREBOOM.
ABONNEMENTENper week 0.25, per maand ƒ1.10, per 3 maanden
ƒ3.25, franco per post 3.55, losse nrs. 0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week 0.05, p. maand 0.22, p. 3 mnd. 0.65, franco p. post 0.72!4.
UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR
COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos-: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810
Bijkantoor: Soendaplein 37, Haarlem-Noord, Telefoon 12230.
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM.
ADVERTENTIëN 1—5 regels 11.75, elke regel meer f 0.35. Reclames
ƒ0.60 per regeL Tarieven regelabonnementen op aanvraag. Vraag en
aanbod 1—4 regels 0.60. elke regel meer ƒ0.15. Onze Groentjes zie
hoofd rubriek.
Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnés. Levenslange ongeschiktheid 600.-, Overlijden 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400.-. Duim ƒ250.-. Wijsvinger 150.-, Elke andere vinger 50.-, Arm-of Beenbreuk 30.—
Idem voor Abonnés op het Geïllustreerd Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid ƒ2000.-, Overlijden ƒ600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog 400 -, Verlies Duim 75.-. Verlies Wijsvinger 75.-, Verlies andere vinger ƒ30.-.
Alles indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN.
HAARLEM, 16 October.
Een Amerikaansch Plan.
In een radio-rede heeft de Amerikaansche
minister van Buitenlandsche Zaken Cordell
Hull, die al meermalen blijk heeft gegeven dat
hij behoort tot de weinige moderne staats
lieden, die den moed van hun eigen overtui
ging bezitten, een program voor herstel van
welvaart ontwikkeld. Het merkwaardige van
dit plan is, dat het niet alleen Amerika be
treft, maar een internationalen opzet heeft.
Huil wil een internationale poging tot her
stel van vrede en voorspoed ondernemen door
een gelijktijdige actie in vele landen voor:
le. een krachtig herstel in den internatio
nalen handel;
2e. een geleidelijk herstel der monetaire
stabiliteit;
3e. een internationale overeenkomst die
waarborgt, dat alle eerste levensbehoeften
voor ieder tegen redelijke voorwaarden be
schikbaar zijn.
Dit klinkt nogal erg algemeen en geweldig
moeilijk bereikbaar, maar Hull's Engelsehe
collega, Sir Samuel Hoare, heeft onlangs te
Genève ook al gesproken over internationale
beschikbaarstelling van grondstoffen. Heeft
Huil wellicht al met de Engelsehe regeering
van gedachten gewisseld, en daagt een nieuwe
internationale economische conferentie? Is er
met name kans op een overeenstemming inza
ke de monetaire stabiliteit?
Cordell Huil heeft in zijn radiorede den
moed gehad in Europa zou daar zeker mi-
'nisteriëele moed voor vereischt worden om
zulk een welvaartsplan als alternatief tegen
over den oorlog te stellen. Hij noemt den oor
log „een verouderd met bloed bevlekt instru
ment, dat de economische kwalen van de we
reld niet genezen kan". Hij zegt dat de volken
luisteren naar-leiders, die den oorlog prediken
en hun een minder moeilijke toekomst voor
spellen. Maar. een oorlog kan dat resultaat
niet hebben. Wel kan het voor enkele volks-
deelen een tijdlang zoo schijnen, maar iedere
oorlog heeft de kiem van een toekomstig con
flict in zich, en heeft tot resultaat, dat veler
hoop voorgoed verdwijnt in de modder der
slagvelden. De overlevenden kunnen een wan-
hopigen strijd gaan voeren tegen de gevolgen
van de aangerichte verwoesting.
Ja. Dat is allemaal waar. De 'frissche toon
van deze Amerikaansche rede zal het moede,
oude Europa misschien even wakker schudden.
Maar als Huil het wakker wil houden mag hij
wel in persoon een Europeeschen kruistocht
op touw zetten. Misschien nadert het psycho
logische moment daarvoor. Het zou zich
kunnen voordoen als het Italiaansche avon
tuur in Abessinië tengevolge van de houding
van den Volkenbond, tengevolge van de be
dreiging met economische sancties dus, zou
worden beëindigd. Dan zou in vele landen
van Europa de gedachte bovenkomen: „Wat
nu? Als we o originaliteit! het eens in
een andere richting zochten? Als we eens even
ophielden met over oorlog en „veiligheidsver
dragen" -een niet zeer moedig onderwerp,
als men het nuchter beschouwt te zani
ken? Als wij het historisch-ontwikkelde inter
nationale economische bestel, dat wij ondanks
al onze pogingen niet meer in elkaar kunnen
trappen, eens nieuw leven trachtten in te bla
zen? Kunnen wij, staten, elk voor zich op
'eigen kracht drijven? Neen! Kunnen wij bui
ten onzen uitvoer? Neen! Is het ons belang
dat onze afnemers in andere landen geen geld
hebben om ons te betalen? Neen! Als wij dus
met elkaar de zaak ereis aanpakten? Wat een
denkbeeldDie Hull is een genie
Hij behoeft natuurlijk volstrekt geen genie
te zijn om zulke denkbeelden te uiten. Zij zijn
alleen maar uitingen van dat gezonde ver
stand, dat vooral in Europa zoo uit de mode
is geraakt. Maar hij zal weerstand te over
winnen hebben omdat een welvaartsplan, in
welken vorm ook, groote inspanning en vol
harding vereischt. Het is altijd gemakkelijker
geweest te vernielen dan op te bouwen. En
Europa heeft zoo naar hartelust kunnen ver
nielen in de jaren 1914-1918. Het is ook altijd
makkelijker nijdig te worden en een ander
de schuld te geven, dan zelf hard aan te pak
ken en den ander bovendien zijn kans te gun
nen mits hij mee hard aanpakt. Men moet een
vitaal mensch, of een vitale groep menschen
zijn, om op te gaan bouwen inplaats van in
kudde-formatie, met muziek en vlaggen, den
dood in te marcheeren.
De Vereenigde Staten bezitten deze vitali
teit ongetwijfeld. Of het oude Europa er zich
nog toe kan opwerken zullen de eerstvolgende
maanden denkelijk al bewijzen. Als het in zijn
oorlogsverbijstering en futiele „veiligheids'-
verdragen gevangen blijft zal Cordell Huil
zijn radio-rede spoedig genoeg kunnen inslik
ken, en zich verder op het werelddeel van het
De Prinsendam wordt hier gebouwd,
Dat is het jongste nieuwsbericht.
Dat men met ware vreugd aanschouwt:
De Prinsendam wordt hier gebouwd,
Dat is een zaak van veel gewicht.
Voordat zoo'n schip te water gaat,
En onze handelsvloot versterkt
Met prachtig Neerlandsch fabrikaat;
Voordat zoo'n schip te water gaat.
Abessynische tegenaanval
in Ogaden.
Groote slag zou aan de Webbe
Shibeli-riüier aan den gang zijn.
Tekle Hawariafe aan hef hoofd der
zuidelijke strijdkrachten?
Een politiek van stilzwijgen.
Onbelangrijke mededeelingen aan de
dagbladcorrespondenten.
(Van onzen specialen correspondent
W. F. Deedes.)
Addis Abeba, Dinsdagavond.
De vijandelijkheden aan beide fronten zijn
vandaag verslapt en er is geen nieuws over
eenige vijandelijke actie. Deze kalmte kan
slechts tijdelijk duren en is vermoedelijk het
voorspel van ernstige gevechten, vooral in
het Noorden, waar de toestand nog steeds
verwarrender is. Er wordt medegedeeld, dat
de Italianen langzaam optrekken naar het
Zuiden langs de rivier Fafane en eveneens een
krachtigen opmarsch langs de rivier Webe
Shebeli voorbereiden.
De Abessyniërs zijn echter nog geen uitge
sproken tegenactie begonnen omdat zij. naar
ik verneem, geen van beide aanvallen ernstig
inzien.
Twee sterke Abessynische troepenmachten
uit Bale en Boran trekken op het oogenblik
Zuid-Oost- en Oostwaarts op. vermoedelijk
met de bedoeling iedere Italiaansche troe
penmacht af te snijden.
De Abessynische regeering is blijkbaar wei
nig verontrust over den toestand aan dit
front. Het italiaansche leger daar is betrek
ti-ekkelijk klein en men schijnt in de hoofd
stad van meening te zijn. dat elke inval nood
zakelijk gedoemd is te mislukken. Het duurt
lang eer Europeanen zich bij het klimaat heb
ben aangepast en het geheele district is een
broedplaats voor koortsen. Bovendien maakt
het verraderlijke landschap bewegingen van
eenige afmetingen zeer moeilijk. Omdat de
Italianen rekening moeten houden met deze
dingen, evenals met een sterke verdedigings
macht, die thans gevechtsklaar is, gelooft
men hier, dat de Italianen geen wezenlijk
succes zullen boeken, voordat het volgende
regenseizoen zal zijn begonnen. De legers uit
het Westen van Abessynië bewegen zich zoo
snel mogelijk in de richtingen van de oorlogs
fronten. De meesten trekken op hun tocht
coor Addis Abeba. De straten zijn altijd vol
als het bekend is. dat de troepen door de stad
zullen marcheeren, en een aantal uitbundige
welkomst-ovaties hebben deze week bewezen
dat de oorlogsopwinding in Abessynië op haar
hoogtepunt is. Telkens spreekt de keizer de
troepen toe, die zulks zeer op prijs stellen.
De Italiaansche consul uit Magalo schijnt
thans eindelijk zijn reis uit het binnenland
te voltooien, ondanks wat door de Abessyniërs
als opzettelijk treuzelen wordt betiteld. Hij
werdt ieder oogenblik te Hadame of Arba aan
den Dzjiboeti-spoorweg verwacht.
Daar zal graaf Vinci, over wiens weigering
om te vertrekken voor de aankomst van den
Itaiiaanschen consul ik reeds heb geschre
ven. zich spoedig bij hem aansluiten.
De manier, waarop de Abessijnen het oor
logsnieuws publiceeren, of liever gezegd ach
terhouden, wordt nog steeds druk bespro
ken.
Ik verneem, dat. zoowel de ministers als
andere officieele personen er bij betrokken,
nog steeds niet tot een definitief besluit heb
ben kunnen geraken. Dit verschil van mee
ning moet vroeger of later op een ernstige
crisis uitloopen. Een aantal ministers is al
thans op het oogenblik van meening. dat een
volkomen stilzwijgen de strategie der Abes
sijnen het meest ten goede zal komen. An
deren dringen er echter op aan, dat het be
ter zou zijn der wereld openhartige en dui
delijke verklaringen te geven over iedere be
weging en elke gebeurtenis aan de fronten
hi antwoord op de onuitputtelijke propagan
da van den vijand.
Ik verneem, dat een aantal bijeenkomsten
zal plaats vinden gedurende de komende da
gen en dat vermoedelijk een beslissing, van
welken aard deze ook moge zijn, zal worden
genomen tegen het einde eer week.
De dagbladcorrespondenten hier hebben
geprotesteerd en er op gewezen, dat de pu
blicatie van officieele communiqués zonder
voldoende verklarende inlichtingen niet tot
een juist begrip van den stand van zaken
kan leiden.
Op het oogenblik schijnt het dat degenen,
die een politiek van stilzwijgen voorstaan,
hun zin krijgen. Het eerste officieele oor
logscommuniqué sinds de laatste vijf dagen,
en feitelijk pas het zevende sinds de oorlog
is begonnen, werd hedenmorgen gepubli
ceerd en behelsde niet meer dan drie nieuws
berichten, die alle even onbeduidend waren.
Typeerend voor de wijze, waarop men te
werk gaat. is het feit, dat hoewel de ge
schiedenis reeds drie dagen oud is. de regee
ring geen enkele poging doet om de praatjes
over ernstige desertie aan het Noordelijk
front tegen te spreken of te bevestigen. Toch
verneem ik. dat alle feiten over Dedjasmatch
Haila Selassie Koeksa cn zijn manschappen
volledig bekend zijn. In ieder geval is het
verdacht, dat alle officieele personen, waar
mede ik tot nu toe heb gesproken, geneigd
zijn den nadruk te leggen op de onbelang
rijkheid van Ras Koeksa's desertie, steeds
aangenomen natuurlijk, dat de feiten juist
zijn.
Zij hebben het eveneens over het gemak,
waarmede Ras Seyoem het bevel over de
Noordoostelijke troepen over zou kunnen ne
men en schijnen er, alles bij elkander geno
men, alle moeite voor te doen, den ernst
van het verlies te verkleinen. Daar blijft
het op het oogenblik bij.
Verantwoordelijke ministers weigeren
hardnekkig een enkel woord van bevestiging
of ontkenning te uiten.
(Copyright Morningpost-A.N.P.)
SANCTIES.
De Commissie van de sanctieconfe
rentie voor de economische maatre
gelen heeft een lijst van grondstof
fen, welke voor Italië van belang
zijn. samengesteld.
VINCI S HOUDING.
I)e regeering te Rome heeft Vinci's
houding goedgekeurd.
VERWARRENDE TOESTAND.
De toestand in het Noorden is erg
verward. De Abessynische regeering
geeft den dagbladcorrespondenten
slechts onbelangrijke mededeelingen,
waardoor het uiterst moeilijk is een
overzicht over den toestand te krij
gen.
TEGENAANVAL IN OGADEN.
In Ogaden zijn de Abessyniërs on
der Dedsjamalsj Nasiboe een alge-
mecnen aanval begonnen op de
troepen van generaal Graziano.
GEEN INVAL IN ERYTREA.
De berichten over een inval in Ery-
trea worden van Italiaansche zijde
tegen gesproken.
Voor berichten zie men deze pagina
en pagina Buitenland.
HOTEL DUIN EN DAAL
Voor langer verblijf maandkamers beschikbaar
(Adv. Ingez. Med.)
Anthoniestraat wordt ten
deele verbreed.
Sloopcr is met twee huizen bezig.
Sedert een paar jaren is de gemeente
eigenaresse van enkele perceelen aan den
Westkant van de Anthoniestraat. die be
stemd zijn om te worden gesloopt, om op die
wijze dezen zeer drukken verkeersweg te
verbreeden.
Thans is men begonnen met de eerste twee
huizen, die reeds eenigen tijd ontruimd zijn,
te sloopen. Daar echter de aangrenzende
perceelen niet aan de gemeente behooren
kan door verwijdering van de nu onder sloo-
pershanden zijnde huizen, slechts een ge
deeltelijke verbreeding van de straat worden
uitgevoerd.
Naar men weet gaat de tram Haarlem
Amsterdam door deze smalle en boven
dien tusschen twee scherpe bochten liggende
straat, waar behalve het drukke tramver
keer een zeer druk autoverkeer is. Vlugge en
algeheele verbreeding van deze straat is dus
wel een gebiedende eisch.
De Sancliccommissie heeft een lijst samen
gesteld van grondstoffen, die voor uitvoer
verbod in aanmerking komen.
par 4
De Italiaansche regeering heeft de houding
van den Abessynischen gezant te Addis
Abeba, graaf Vinei, goedgekeurd.
pag. 4
De aardbeving in Tadjikistan heeft talrijke
slachtoffers geëischt.
pag. 4
De K. L. M. wordt achteruit gezet ten behoeve
van de Imperial Airways.
pae. 3
Ossche zaken, welke Donderdag voor de recht
bank worden behandeld.
pag. 3
De provincie Limburg en economische ont
wikkeling.
pag. 2
Overvccn's station vaart wel bij de electri-
ficatic.
pag. 2
Ir. J. A. G. van der Steur wordt 30 October
70 jaar.
pag. 6
Euwe zag door tijdnood een voordeel in de
zesde partij te niet gaan.
pag. 9
Laatste berichten.
pag. 7
ARTIKELEN. ENZ.
R. P.: Een Amerikaansch plan.
pag. 1
Jhr. dr. B. de Jong van Beek en Donk: De As
semblee en de oorlog in Afrika.
pag. 4
Mr. E. Elias: Een babbeltje van den Boulevard
Montparnasse.
pag. 3
Speciale correspondentie: De toestand in het
Noorden verwarrend.
Dag 1
J. H. de Bois over Haarlem's bunrtsehatten.
oae 3
J. H. de Bois: Expositie van kunstwerken
in het Frans Hals Museum.
pag. n
Bekende Haarlemmers: de heer E. F. Albreeht.
Damrubnek.
pag. 9
Is er door duizenden gewerkt.
Er wordt een nieuwe kiel gelegd,
En dat is een symbolisch feit.
Dat moedeloozen ook iets zegt;
Er wordt een nieuwe kiel gelegd,
Van durf en van standvastigheid.
Men bouwt een ..dam" tegen den nood,
Zooals het past bij slecht getij,
Tot meerdre welvaart van de vloot;
Men bouwt een dam tegen den nood,
En 't heele land vaart wel erbij.
P. GASUS.
Westen kunnen concentreeren. Als Europa
tenslotte liever naar den bliksem gaat, met
zijn zotte bewapeningsrage en zijn eeuwige
conflicten, dan kan geen enkel welvaartspian
het meer redden. Dan is het daar te moe en
te oud voor.
R. P.
Aantal werkloozen stijgt.
De directeur van den rijksdienst der werk
loosheidsverzekering en Arbeidsbemiddeling
deelt mede, dat in de week 23 t/m. 28 Sep
tember 1935 het aantal leden van ingevolge
het werkloosheidsbesluit 1917 gesubsidieerde
vereenigingen bedroeg 544.100 waarvan
75.300 landarbeiders. In de maanden Mei
t.m. November worden geen gegevens aan
gaande de werkloosheid van de vereenigin
gen van landarbeiders ontvangen.
De werkloosheid onder de overige 468.800
verzekerden bedroeg 30.2 pet.
In de vorige verslagperiode (9 t.m. 14 Sep
tember 1935) bedroeg de werkloosheid 29.8
procent.
In de overeenkomstige week van de jaren
1934 en 1933 was de werkloosheid onderschei
delijk 25.6 pet. en 24.1 pet.
Bij 1061 organen der openbare arbeidsbe
middeling stonden op 28 September 1935 in
totaal 380.014 werkzoekenden ingeschreven,
onder wie 358.911 mannen. Van deze werk
zoekenden waren er 360.743 werkloos, onder
wie 344.903 mannen.
Op 14 September 1935 bedroeg het aantal
ingeschrevenen bij een ongeveer gelijk aan
tal organen 376.022, onder wie 358.551 werk
loozen. Het aantal werkzoekenden is blijkens
het bovenstaande sedert 14 September 1935
gestegen met 2.992 het aantal werkloozen
daaronder met 2.192.
Nederland en de sancties.
Stappen in overleg met de Nederlandsche
Bank,
Overeenkomstig de Maandag door Coördi
natie-Commissie te Genève aangenomen reso
lutie, aldus de R.P.D., inzake financieele sanc
tie-maatregelen tegen Italië, waarbij de
regeeringen worden uitgenoodigd onmiddel
lijk de aanbevolen maatregelen in werking te
stellen, voorzoover die toegepast kunnen wor
den zoolang de wettelijke grondslag daarvoor
nog niet aanwezig is en voorts in de practijk
alles te doen om te bevorderen, dat van 31
October af de toepassing van de voorgestelde
maatregelen verzekerd zal zijn, doet het
departement van Financiën in overleg met De
Nederlandsche Bank reeds thans de noodige
stappen.
Zooals reeds eerder werd medegedeeld, zal
een wetsontwerp, dat de grondslagen voor
deze en eventueel andere door den Volken
bond aan te bevelen sancties moet leveren,
zeer spoedig worden ingediend.
HARAR. 16 Oct. «A.N.P Dedsja-
matsj Nasiboe. de bevelhebber der
Abessynische troepen aan het Zuidelijk
front heeft medegedeeld dat de Abes
synische afdeelingen een algemeenen
aanval zijn begonnen op de troepen
van generaal Graziano. die van Ita-
liaansch Somaliland uit de provincie
Ogaden zijn binnengedrongen.
De correspondenten van de Londensche
bladen, die zich bij het Italiaansche leger in
Somaliland bevinden, zoomede bij het hoofd
kwartier der Abessynische troepen, hebben
vandaag geseind, dat de grootste slag in dezen
oorlog thans aan den gang is in het gebied
van de Webbe Shibeli-rivier. De correspondent
van de „Dai'.y Mail" te Dzjiboeti heeft uit ge
zaghebbende brond vernomen dat Tekle Ha-
wariate direct naar zijn land moet terugkee-
ren, waar hij opperbevelhebber zal worden van
alle strijdkrachten bij den tegenstand tegen
de invallen in het Zuiden.
Ciano goot bommen uit.
De correspondent van de ..Exchange Tele-
grap" meldt, van het front, dat graaf Ciano,
de schoonzoon van Mussolini, die onlangs tij
dens een vlucht boven de Abessynische stel
lingen werd gewond, thans zijn werkzaam
heden heeft hervat, Hij heeft een vlucht uit
gevoerd boven de Abessynische stellingen in
de nabijheid van Makale en bommen gewor
pen, waardoor ernstige schade zou zijn toe
gebracht. Hij heeft verder het gebied tusschen
Makale en de Takaze verkend en meldde na
zijn terugkeer in het Italiaansche hoofdkwar
tier, dat de weg vrij is voor een Itaiiaanschen
opmarsch zonder tegenstand.
Abessynische inval tegengesproken.
ROME, 16 Oct. (Havas). Naar Havas uit
Rome meldt, wordt het. in de buitenlandsche
bladen verschenen bericht, dat, Abessynische
troepen in Erytrea zouden zijn doorgedrongen
en dat een detachement Italiaansche soldaten
in de woestijn zou zijn geïsoleerd, tegenge
sproken.
De Abessyniërs hebben een poging gedaan
de rivier Se tit over te trekken, doch werden
teruggeslagen, waarbij zij ernstige verliezen
leden. Een honderdtal dezer soldaten gaf zich
over.
In officieele kringen te Rome wordt medege
deeld. dat het bericht als zouden Engelsehe
schepen in de Midellandsche Zee Italiaansche
schepen niet op de gebruikelijke wijze hebben
gegroet, onwaar is.
PARIJS, 16 Octè (Reuter). Volgens hier
ontvangen berichten uit Addis Abeba hebben
talrijke daar aanwezige journalisten de Abes
synische hoofdstad verlaten, en zich naar
Harar begeven, aangezien het hun niet meer
mogelijk was, berichten omtrent den toestand
aan de verschillende fronten te vernemen.
Scheurbuik onder de Abessynische
troepen?
ADDIS ABEBA, 16 Oct. (A.N.P.) Naar ver
luidt is onder verscheidene Abessynische troe
pen afdeelingen aan het Zuidelijk front
scheurbuik uitgebroken.
Overhaast vertrek van Italiaansche
divisie naar Lybië?
LONDEN. 16 Oct. (A.N.P.) Volgens een
Reuterbericht uit Rome gelooft men. dat de
divisie Metauro van het Italiaansche leger niet
zooals wordt voorgewend naar Oost-Afrika,
doch naar Libye is gedirigeerd. Het vertrek
geschiedde in groote haast en zoo onopvallend
mogelijk. Vele soldaten hadden zelfs niet den
tijd om hun tropen uitrusting mee te nemen.
De divisie is niet het Suez-kanaal gepasseerd.
De Italiaansche strijdkrachten in Libye zou
den thans vier divisie sterk zijn. Maarschalk
Balbo, de gouverneur van Libye, zou worden
vervangen door een hoog officier.
De beide zoons van den Abessynischen gezant te Londen, dr. Martin, die zich als
gevechtsvliegers laten opleiden om deel te nemen aan den oorlog in Afrika.
Zij zijn resp. 22 en 23 jaar oud.
