Regensanctie.
Het BeêQHftijlis&e
53e Jaargang No. 16071
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Woensdag 13 November 1935
HAARLEM S DAGBLAD
Directie: P. W. PEEREBOOM
en ROBERT PEEREBOOM.
UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR
COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N V.
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM.
ABONNEMENTEN: per week ƒ0.25, per maand ƒ1.10, per 3 maanden
ƒ3.25, franco per post ƒ3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week 0.05, p. maand f 0.22, p. 3 mnd. 0.65, franco p. post 0.72Vz-
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaame 12
Telefoon Nos-: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810
Bijkantoor: Soendaplein 37, Haarlem-Noord, Telefoon 12230.
ADVERTENTlëN 15 regels f 1.75. elke regel meer f 0.35. Reclames
0.60 per regel. Tarieven regelabonnementen op aanvraag. Vraag en
aanbod 14 regels 0.60. elke regel meer ƒ0.15. Onze Groentjes zie
hoofd rubriek.
Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnés. Levenslange ongeschiktheid f 600.-, Overlijden f 600 -, Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400.-, Duim ƒ250.- Wijsvinger
Idem voor Abonnés op het Geïllustreerd Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid ƒ2000.-, Overlijden 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400 -, Verlies Duim f 75.-
Alles indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden.
150.-, Elke andere vinger f 50.-, Arm- of Beenbreuk f 30.—
Verlies Wijsvinger f 75.-. Verlies andere vinger ƒ30.-.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN.
HAARLEM, 13 November.
Colijn verfoeit E. V.
De algemeene beschouwingen over de staats-
'begrooting hebben minister-president Colijn
gisteren de gelegenheid gegeven, in de Tweede
Kamer te verklaren dat hij persoonlijk het
stelsel der Evenredige Vertegenwoordiging
verfoeit. Let wel: dr. Colijn uitte zich op dit
oogenblik persoonlijk, dus niet namens de re
geering. Men kan wel met zekerheid aanne
men dat er thans geen meerderheid in de Sta-
ten-Generaal is voor afschaffing van E. V.
en zeker niet de 2/3 meerderheid voor de
daarbij vereischte grondwetsherziening. De
persoonlijke verklaring van den minister-pre
sident toont ook al aan dat de regeering niet
eensgezind van meening is op dit punt, zoodat
het heusch niet bij de aangekondigde parciëz-
le grondwetsherziening aan de orde zal ko
men. Wel zou men uit de verklaring van dr.
Colijn kunnen afleiden, dat zijn partij, de A.R.,
op dit punt voornemens koestert en er dus
wellicht een programpunt van zal maken met
het oog op de Kamerverkiezingen in 1937.
Dat de leider der regeering een dergelijke
persoonlijke verklaring in een begrootingsrede
aflegt is niet gebruikelijk. Onze Haagsche cor
respondent vindt het in zijn overzicht van he
den „staatsrechtelijk nauwelijks toelaatbaar".
Maar dit is geen parlementair kabinet. De mi
nister-president had er vlak tevoren de aan
dacht op gevestigd, dat het „gisteren juist
tien jaar geleden was dat de laatste, parlemen
taire regeering aftrad". Dit bedenkelijke jubi
leum is niet gevierd. Men erkent algemeen dat
het stelsel van extra-parlementaire en zaken
kabinetten eigenlijk geen stelsel is, maar een
verwording van het régime. Zoolang het
slechts als tijdelijk lapmiddel kon gelden
om een moeilijken toestand op te lossen, dus
bij wijze van „reculer pour mieux sauter"
was het wellicht nog verdedigbaar, maar sinds
het tot een permanenten toestand ontaard is
wordt het eigenlijk algemeen gelaakt. Het
heeft geleid tot een regeeringsmethode, waar
bij voortdurend de kool en de geit gespaard
moeten worden, en de minister-president, die
dit moeilijke gemanoeuvreer moet leiden, komt
er vanzelf toe „dingen te lanceeren", om het
effect te beoordeelen.
De bezwaren tegen Evenredige Vertegen
woordiging-zijn in den laatsten tijd sterk naar
voren gebracht o.a. door prof. Huizinga, die
zich in de tweede editie van zijn brochure
„Nederland's Geestesmerk" krachtig voor af
schaffing van dit z. i. foutief-gebleken kies
stelsel heeft uitgesproken. Op dit getij-van-
verzet meegaande heeft dr. Colijn het blijk
baar nuttig geoordeeld, zijn persoonlijke mee
ning uit te spreken. En als dat staatsrechtelijk
niet juist is moet men wel constateeren dat
het voortvloeit uit de veel grooter staatsrech
telijke onjuistheid, dat men tien jaar achter
een met extra-parlementaire regeeringen tobt
en de huidige minister-president nog geen uit
zicht op herleving der parlementaire regee
ringen ziet. „De Kamer", zei dr. Colijn, „moet
hierbij wel aan invloed inboeten. Zij kan
slechts neen zeggen zonder daarop een daad
te doen volgen".
Ik breng deze dingen naar voren omdat zij
belangrijk zijn uit een oogpunt van algemeen
belang. Vooral onder degenen die evenals
schrijver dezes buiten_de partijpolitiek staan
zal men er zich vaak over verbazen dat men
in Den Haag doorgaat met een verminkte toe
passing van het parlementaire -stelsel zonder
dat mert zich blijkbaar ooit ernstig de vraag
stelt, hoe lang dit wel moet duren en of men
niet naar nieuwe middelen moet zoeken om
den toestand te verbeteren. De uiting van den
minister-president bewijst alleen dat hij per
soonlijk daar wel over denkt, en dat hij den
huidigen toestand inderdaad ziet als een vast-
loopen in een verkeerde toepassing van het
regeerings-stelsel.
In hoeverre de Tweede en later de Eer
ste Kamer op de persoonlijke verklaring
van dr. Colijn zullen reageeren, kan men met
belangstelling afwachten. Het is niet gemak
kelijk aan te nemen dat de tien jaar tot twin
tig zouden worden, en de naaste toekomst zal
dus wellicht eenige staatkunde in haar schoot
bergen.
R. P.
Een tijdelijk wethouder.
B. en W. schrijven.aan den Raad:
De verwachting, dat het lid van ons College,
Mr. J. Gerritsz, spoedig na zijn herbenoeming
in September j.l zijn werkzaamheden zou kun
nen hervatten is tot ons leedwezen niet in
vervulling gegaan. Reeds gedurende meer dan
een half jaar is het dagelijksch bestuur der
gemeente dus onvoltallig. Het spreekt naar
onze meening van zelf, dat deze toestand niet
kan worden bestendigd. Daar het op dit oogen
blik nog niet vaststaat, wanneer de heer Ger
ritsz zoover hersteld zal zijn, dat hij zijn taak
weder kan opvatten, komt het ons gewenscht
voor, dat Uw Raad besluit tot benoeming van
een tijdelijken wethouder.
Een in te vullen ontwerpbesluit is bij dit
schrijven gevoegd.
Auto in het Noordhollandsch
Kanaal gereden.
Drie inzittenden gered.
Eén verdronken.
In een bocht aan den Zessteden-
weg onder de gemeente Landsmeer,
even over de grens van de gemeente
Amsterdam, is Dinsdagavond een
ernstig ongeluk gebeurd.
Een auto, waarin vier personen
zaten, reed op genoemde plaats in
het Noord-Hollandsch kanaal, waar
bij een der inzittenden, de ongeveer
40-jarige W. Luyt uit de Peperstraat
te Purmerend, verdronk. De drie
overige inzittenden konden met de
hulp van omstanders op het droge
worden gebracht.
Een ooggetuige, mej. Hoeve, de eenige, die
het ongeluk van nabij aanschouwde, kwam
tegen negenen per fiets uit Amsterdam, toen
uit de richting Purmerend een auto naderde.
In den scherpen bocht, die de weg hier
maakt, zag zij den wagen te veel naar rechts
uitwijken en met matige snelheid tegen het
netwerk botsen, vermoedelijk met het rech
tervoorwiel. De auto reed door het hek. dat
ter beveiliging dient, en gleed langzaam het
water in.
Mej. H. waarschuwde onmiddellijk een in
de nabijheid wonenden boer, om later met
hem naar de bewuste'plaats terug te gaan.
Juist toen zij op de plek arriveerden, kroop
een vrouw op den wal, terwijl een tweede
dame naar den kant zwom. Het waren de
echtgenoote van den heer Luyt en een In
disch logétje.
Een -man, zooals later bleek de 38-jarige
heer P. de Vries ui Uithoorn, had zich aan
de schoeiing weten vast te klampen en poog
de tevergeefs op den wal te komen. Met de
hulp van omstanders is hem dit later gelukt.
Naar de geredden mededeelden, moest zich
in de zich geheel onder water bevindende
auto nog een vierde persoon bevinden, de
heer W. Luyt uit Purmerend. De Rijksveld-
wacht van Landsmeer zoowel als de gemeen
tepolitie van het bureau Adelaarsweg te Am
sterdam-Noord waren inmiddels gearriveerd,
evenals de gealarmeerde brandweer, die on
der leiding van hoofdbrandmeester Does di
rect aan het werk toog. Geruimen tijd zijn
zij bezig geweest om de auto, die gehuurd
was bij de garage De Vries en Los te Pur
merend, op het droge te halen. Het bleek
toen. dat er niemand in zat. Bij het dreggen
in de nabijheid heeft men echter korten tijd
later het lijk van den heer Luyt opgehaald.
Omtrent de oorzaak van het ongeval staat
nog niets vast.
Regeering kondigt een
witboek aan.
Over het Italiaansch-Abessynisch conflict.
Minister De Graeff deelt in de Memorie van
Antwoord aan de Tweede Kamer over de be
grooting van Buitenlandsche Zaken mede,
dat binnenkort een witboek over het conflict
StaliëAbessynië aan de Staten-Generaal
zal worden aangeboden.
Wat betreft de verdere gedragslijn, in deze
door den Volkenbond te volgen, deze zal wor
den beheerscht door factoren, waaromtrent op
het oogenblik nog geen voorspellingen zijn te
doen. Krachtens art. 16 en de door de Volken-
bondsvergadering in 1921 aangenomen inter
pretatieve resoluties, zou een geleidelijke ver
scherping van de sancties moeten volgen in
het geval de tot dusver in het oog gevatte
maatregelen onvoldoende mochten blijken.
Een overgaan tot militaire sanctiemaatregelen
ligt vooralsnog niet in de bedoeling en het
komt derhalve ondienstig voor, zich in be
schouwingen te begeven omtrent consequen
ties, die daaruit eventueel voor Nederland
zouden kunnen voortvloeien.
In dit verband zij aangeteekend, dat be
sprekingen te Genève of elders met het oog
op de positie van Nederland in Europa en
in Ned.-Indië bij een uitbreiding van het con
flict niet zijn ingeleid en dat het voorshands
niet in de bedoeling van den minister ligt
daartoe over te gaan.
Nederland en België.
Dat in weerwil van een hartelijke wederzijd-
sche waardeering. die gaandeweg de betrek
kingen tusschen Nederland en België heeft ver
helderd en deze thans kenmerkt, nog steeds
de vraagstukken, die verband houden met de
herziening van de verdragen van 1839, niet tot
een oplossing konden worden gebracht, be
treurt de minister ten zeerste. Tot dusver
bleken op enkele hoofdpunten de wederzijd-
sche wenschen nog te ver uiteen te liggen,
niettegenstaande ernstige en telkens vernieuw
de gemeenschappelijke pogingen om tot over
eenstemming te komen. Intusschen, het is geen
leeg woord, wanneer de minister verklaart,
geen gelegenheid ongebruikt te hebben ge
laten. noch te zullen laten, om zich er van te
vergewissen, of een waarlijk bruikbare grond
slag kan worden bereikt tot het uitwerken
eener in beide landen aanvaardbare regeling.
In de overtuiging, dat de oplossing van elke
moeilijkheid een stap vooruit beteekent, staat
hij tegenover regeling van afzonderlijke kwes
ties niet afwijzend, echter slechts op den grond
slag van wederkeerigheid van concessies. Tot
dusver bleek ook voor een bevredigende parti-
eele oplossing geen mogelijkheid te bestaan.
Voo-loopig geen melksteun-
beperking.
Uitvoering onmogelijk geacht.
Regeering overweegt andere maatregelen.
Aanvankelijk zou de beperking van
den melksteun ingaan op 1 Juni j.l.
Dit Is toen uitgesteld tot 1 Januari
en thans heeft minister Deckers be
sloten haar niet in te voeren en
andere maatregelen te overwegen om te
komen tot beperking van de melkpro
ductie. Als er geen andere maatregelen
mogelijk blijken te zijn. dan zal nog
het stelsel der inelksteunbeperking
worden ingevoerd.
Het besluit van minister Deckers is een ge
volg van een schrijven van de drie centrale
landbouworganisaties en den Alg. Ned. Zui-
velbond, waarin deze verklaarden, dat de ge
nomen maatregel om tot melksteunbeperking
te komen onuitvoerbaar moet worden geacht.
Haarlem in crisistijd.
Sombere en verblijdende cijfers.
Uit de Statistische Gegevens der gemeente
Haarlem over het 3de kwartaal van 1935 ont-
leenen wij de volgende cijfers:
Werkloosheid.
Het gemiddeld aantal werkloozen te Haar
lem bedroeg Juli 4304 (3907), Augustus 4493
(3943) en September 4462 (3911).
Tusschen haakjes geven wij de cijfers
over dezelfde maanden van 1934,
waaruit blijkt, dat de aantallen van
dit jaar weer belangrijk hooger zijn.
De geldelijke uitkeeringen aan valide werk
loozen bedragen:
Juli f 163.498 (f 165.702)
Augustus f 183.343 (f 167.771)
September f 190.181 (f 166.441)
Bij de tijdelijke werkgelegenheid geheel of
gedeeltelijk voor rekening der gemeente ge
boden waren werkzaam 453 tot 532 mannen,
tegen 344 tot 458 mannen in denzelfden tijd
van het vorig jaar.
Bouwwerken.
Er werd in deze 3 maanden bouwvergun
ning gevraagd voor werken die tezamen ge
raamd werden op f 760.955 (in 1934: f 806.338
Er werd bouwvergunning verleend voor wer
ken tot een totaalbedrag van f 1.004.270 (1934
f 1.081.489».
Bij verleden jaar te vergelijken dus weer
een kleine daling.
De omzet der bedrijven.
De omzet van het gasbedrijf was:
Juli: 1.745.570 M3. (1 839.787 M3.)
Augustus: 1.776.710 M3. (1.855.625 M3.»
September: 1.799.252 M3. 1.786.310 M3.)
Tusschen haakjes zijn de cijfers over 1934
opgenomen.
Daaruit blijkt dus dat voor het
eerst in September van dit jaar
weer een stijging in den afzet van
de gasfabriek is waar te nemen.
Wel is de stijging over September nog be
langrijk kleiner dan de daling van Augustus,
maar toch is het voor de gasfabriek een be
langrijk feit. dat in September van dit jaar
de productie van dezelfde maand van 1934
werd overschreden. Dit geeft hoop. dat aan
de daling van den omzet een einde gekomen
is.
Het aantal vastrechtgebruikers voor gas
was op 30 September 1935 5559 tegen 7305 een
jaar te voren. Een belangrijke vermindering
dus. Voor electriciteit steeg het aantal vast
rechtgebruikers in dat jaar van 11415 tot 11821
De omzet van het electriciteitsbedrijf was
in deze drie maanden 7.721.326 K.W.U. tegen
7.480.536 K.W.U. in dezelfde maanden van
1934.
Dit is dus een stijging van ongeveer 241.000
K.W.U, of ruim 3 pet.
De waterleiding leverde 573.172 M3. water af,
tegen 597.190 in 1934, zoodat hier een ver
mindering is te constateeren.
(De heer Veraart, regenmaker,
acht het mogelijk, dat zijn lange
serie proefnemingen van invloed
zijn geiceest op het weer in
Abessynië.
De heer Veraart, ons aller regenmaker.
Heeft verre van zijn pogingen gestaakt.
Integendeel hij zoekt voortdurend vaker.
Naar 't beste middel, dat den regen maakt.
Als in een land de regen valt bij stroomen.
(Dit feit is door de4 wetenschap ontdekt).
Kan 't een paar dagen later ervan komen,
Dat ver van daar de hemel leelijk lekt.
In Abessynië viel dit jaar heel lang regen.
Zelfs na 't seizoen en dit was abnormaal.
De modder bleef op d' Abessynsche *egen.
De zonnestraal week voor den regenstraal.
Maar in dien tijd was hier Veraart aan
't spuiten.
Al heeft u 't niet gemerkt, want het
bleef droog.
Maar Abessynie bleef er daarom niet buiten.
Daar kletterde de regen van omhoog.
Nu is de vraag: die Abessynsche regen.
Was dat soms nattigheid van 't merk
Veraart?
'k Beweer het niet. maar 'k spreek het
ook niet tegen,
Ik ben een leek, wat is mijn oordeel waard,
Maar 't ware schoon, wanneer Veraart
intusschen,
Harder dan ooit met pogen voort zou gaan,
Als hij daardoor den oorlogsbrand kon
blusschen.
Had hij voorwaar een nobel werk gedaan.
Dan kan 't verhaal der toekomst zoo
besluiten:
Toen kwam Veraart en met zijn lange spuit
Als watersanctie die niet was te stuiten,
Blies hij, neen goot hij, dezen oorlog uit.
P. GASUS.
De bevolking van Haarlem.
Interessante cijfers.
De bevolking van Haarlem is in het 3de
kwartaal van i935 gestegen van 130469 tot
131045.
Haarlem blijft dus nog steeds in het
zelfde tempo groeien, in tegenstelling
met Amsterdam dat den laatsten tijd
in bevolking eenigszins daalt.
In een jaar tijds zijn wij nu gestegen van
128509 tot 131345. een vermeerdering van
2536 of bijna 2":,.
Er zijn thans 62610 mannen en 68435 vrou
wen.
In deze 3 maanden kwamen 501 Amster
dammers te Haarlem wonen, terwijl 304 Haar
lemmers naar Amsterdffoi verhuisden.
Voor enkele andere gemeenten zijn de cijfers:
Uit Bennebroek 13, naar Bennebroek 5
Uit Bloemendaal 107, naar Bloemendaal 140.
Uit Haarlemmerliede c.a. 4. naar Haarlem-
merliede 33.
Uit Heemstede 127, naar Heemstede 145.
Uit Velsen 120. naar Velsen 143.
Het geboortecijfer was over de maanden
Juli, Augustus en September 16.95, 18.63 en
15.32
Het sterftecijfer 6.67. 6.93 en 6.63
In de laatste 3 maanden werden 279 huwe
lijken voltrokken, waarvan er 118 kerkelijk
werden ingezegend.
Vreemdelingen.
In dit kwartaal vestigden zich te Haarlem
31 mannen en 150 vrouwen van vreemde na
tionaliteit, daarentegen vertrokken 52 man
nen en 153 vrouwen. Het aantal mannen van
vreemde nationaliteit is dus gedaald.
Ei- vestigden zich hier sinds 1 Januari: 2
Amerikanen, 7 Belgen, 376 Duitschers, 3 En-
gelschen. 2 Hongaren, 7 Italianen, 44 Oosten
rijkers, 2 Polen, 28 Tsjechoslowaken, 8 Zwit
sers, 7 van andere nationaliteiten en 29 zon
der nationaliteit.
De Grieksche delegatie, die naar Londen is gereisd om koning George naar ziin
land te begeleiden. V. 1 n. r,: Balamos, president van de Nationale Vergadering,
Mavromichalis, minister van verkeerswezen en generaal Papagos. minister van
oorlog. De foto werd te Londen genomen na de ontvangst bij den koning
r
Het woord is aart....
Emanuel Wertheimer:
Zonder maskers zouden de
menschen elkaar in 't geheel
niet meer herkennen.
ITALIëS NOTA.
In de Italiaansche nota, welke aan
verschillende regeeringen is toege
zonden. wordt er op gewezen, dat de
bevolking in het bezette deel van
Abessynië de Italianen als bevrijders
begroet. Voorts wordt de rechtsgel
digheid der sancties betwist.
.ADDIS ABEBA VERRAST.
Te Addis Abeba zou men ten zeerste
verrast zijn door den snellen op-
marsch der Italianen. Men is van
meening, dat de Abessyniërs hun
tactiek moeten wijzigen.
Voor verdere berichten zie men pa'
gina Buitenland.
Arsenicumvergiftiging in
Fort de Koek.
Zeventig bruiloftsgasten ziek.
PADANG. 13 Nov. (A.N.P.) Tijdens een
huwelijksfeest te Fort te Koek zijn zeventig
gasten onwel geworden. Vier kinderen zijn
inmiddels overleden, terwijl de andere zie
ken in zorgwekkenden toestand verkeeren.
Een geneesheer constateerde dat er zich arse
nicum in het eten heeft bevonden. De kwes
tie is in onderzoek.
EEN GEMAKKELIJKE VOORWAARDE.
Wanneer U iets hebt te vragen of aan te
bieden, dan kan dit met succes per advertentie
gebeuren. Maar dan is de. overigens ge
makkelijke, voorwaarde, dat het met een
Groentje in Haarlems Dagblad gebeurt.
Geen middel is goedkooper en geen zekerder.
HET GEKNOEI OP DE GROENTEMARKT.
In ons vorig nummer plaatsten wij, na in
formatie bij de politie, bijzonderheden over
het geknoei op de groentemarkt. Daarin deel
den wij o.a. mede. dat de groentehandelaar
S., die. evenals de twee andere verdachten
na onderzoek der zaak weer op vrije voeten
gesteld werd, bekend had. De betrokkene ver
zekerde ons evenwel, dat hij steeds met stel
ligheid ontkend heeft aan het geknoei debet
te zijn.
De inhoud der Italiaansche nota aan de
regeeringen.
pag. 4
Duitschland verbiedt den uitvoer van een
aantal levensmiddelen en grondstoffen.
pag. 4
Japansche marinesoldaten zijn aan land gezet
in de internationale nederzetting van Sjang
hai.
Dag. 4
Minister Oud heeft aangekondigd, dat de om
zetbelasting mogelijk niet verhoogd zal
worden.
pag 3
De goudvoorraad van de Nederlandsclie Bank
is wederom toegenomen.
pag. 3
Te Losser zijn twee personen gearresteerd,
verdacht van brandstichting.
pag. 3
In September is de omzet der gasfabriek te
Haarlem weer gestegen.
pag. 1
De heer Veraart heeft weer proefnemingen
gedaan te Haarlem.
pag. 6
De 18e partij tusschen Euwe en Aljechin is na
16 zetten remise gegeven.
pag. 10
Laatste Berichten.
pag. 9
ARTIKELEN, ENZ.
R. P.: Colijn verfoeit E.V.
PaS- 1
Speciale correspondentie: Snelle Italiaansche
opmarsch verrast de Abessynische regeering.
pag. 4
Mr. E. Elias: Goed-llaagsche zorg voor de
jeugd.
Pag. 3
Van onzen Weenschen correspondent:
Groeiende monarchistische beweging in
Oostenrijk.
pae 4
J. H. de Bois over Haarlem's kunstschatten.
pag. 3
J. H. de Bois: Een interessante verzameling
van Oude Teekeningen in Fodor.
uae. 7
K. de Jong: Concert der H.O.V.
pag. 7
G. J. Kalt over de uitvoering van het Noor.
derkerkkoor.
pag. 7
Schaakrubriek.
pag. 10