KROON-BEHANGSELS
OUD HAARLEM IN DE KLEINE HOUTSTRAAT.
Cerlha.
Hei Be&QHQtiytste
53e Jaargang No. 16078
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Donderdag 21 November 1935
HAARLEM S DAGBLAD
Directie: P. W. PEEREBOOM UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR
en ROBERT PEEREBOOM. COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V. Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM.
ADVERTENTIëN 1—5 regels f 1.75. elke regel meer f 0.35. Reclames
0.60 per regeL Tarieven regelabonnementen op aanvraag. Vraag ett
aanbod 14 regels 0.60. elke regel meer 0.15. Onze Groentjes zie
hoofd rubriek.
Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnés. Levenslange ongeschiktheid £600.-, Overlijden f 600.-. Verlies van Hand. Voet of Oog 400.-. Duim ƒ250 - Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger f 50.-. Arm- ol Beenbreuk f 30.—
Idem voor Abonnés op het Geïllustreerd Zondagsblad- Levenslange ongeschiktheid ƒ2000.-, Overlijden ƒ600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400-. Verlies Duim f 75 - Verlies Wijsvinger f 75.- Verlies andere vinger ƒ30.-.
Alles indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden
ABONNEMENTEN: per week ƒ0.25, per maand ƒ1.10, per 3 maanden
ƒ3.25, franco per post ƒ3.55, losse nrs ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week f 0.05. p. maand f 0.22. p. 3 mnd. f 0 65. franco p. post 0.7254
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaame 12
Telefoon Nos-: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810
Bijkantoor: Soendaplein 37, Haarlem-Noord, Telefoon 12230.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VEERTIEN BLADZIJDEN.
HAARLEM, 21 November.
De Productie van het Boek.
De vermaarde Spaansche philosoof prof.
José Ortega y Gasset, wiens werken met
name zijn „Opstand der Horden" de aan
dacht der gansche wereld hebben getrokken
heeft zich in den laatsfcen tijd laten verleiden
tot uitstapjes op practisch maatschappelijk
gebied. Hij toont zich daarop oorspronkelijk
maar heel wat minder gefundeerd dan in zijn
beschouwend, analyseerend werk. Het is ge
vaarlijk voor een man-van-de-studeerkamer,
het terrein der maatschappelijke practijk te
betreden. „De Kern" publiceert nu een rede
getiteld „De Bibliothecaris" door Ortega te Ma
drid gehouden, waarin hij eerst de wording
van het Boek als hulpmiddel der Idee schetst
en dan tot de conclusij» komt dat ieder werk
tuig, door den mensch uitgevonden, zich ten
slotte tegen hem keert. Dat is met het Boek
ook gebeurd. Het Is op hol geslagen, „razend"
geworden.
Merkwaardig hoe tot zoover Ortega's in
zicht overeenstemt met dat van prof. Buizin
ga, die dergelijke critiek uit. Maar de Spaan
sche geleerde gaat verder dan de Nederland-
sche als hij therapeutische adviezen geeft in
dezen trant:
„Maar bovendien geloof ik dat het geen
utopie is, als ik mij voorstel, dat de maat
schappij in een niet verre toekomst den bi
bliothecaris de taak zal toevertrouwen de
productie van het boek te regelen, opdat het
ter perse geven van onnoodige werken wordt
vermeden en anderzijds niet die werken onge
drukt blijven, welke voor de oplossing der in
een bepaald tijdsgewricht op den voorgrond
tredende problemen noodig zijn. Alle mensche-
lijke verrichtingen worden eerst naar vrije
aandrift en ongecontroleerd uitgeoefend, maar
als de veelheid verwarring wekt, komen ze ook
alle in het stadium van onderwerping aan een
organisatie. Ik geloof, dat de tijd is gekomen,
waarin de productie van het boek collectief
moet worden geregeld. Dit is voor het boek zelf
een kwestie van leven of dood.
Men kome nu niet met het dwaze bezwaar,
dat zulk een organisatie een aanslag is op de
vrijheid. De vrijheid is niet in de wereld ge
komen om het gezonde menschenverstand den
nek te breken. Omdat men haar hiervoor heeft
misbruikt, omdat men haar wilde maken tot.
het machtige werktuig van het onverstand,
gaat het de vrijheid thans zoo slecht op aarde.
Met het groote probleem van de vrijheid heeft
het collectieve toezicht op de boekenproductie
even weinig te maken als de verkeersregeling,
die in de groote steden noodig is geworden.
Bovendien zou zulk een organisatie voor het
bemoeilijken van de publicatie van onnoodige
of domme boeken, en ter aanmoediging van
het schrijven van boeken, die niet gemist mo
gen worden, geen autoritair karakter hebben,
maar ongeveer functionneeren als'het werk van
een goede wetenschappelijke academie.
Verder moet de bibliothecaris der toekomst
de lectuur der lezers leiden. Onze toestand is
in dit opzicht heel anders dan in 1800. Men
leest thans teveel; door het gemak, waarmede
hij toegang kan krijgen tot de tallooze in boe
ken bijeengebrachte gedachten, heeft de ge
middelde mensch verleerd voor eigen rekening
te denken, of althans na te denken over het
gelezene. de eenige manier om het zich waar
lijk toe te eigenen. Een groot deel van de pro
blemen, die zich thans aar. ons opdringen, is
ontstaan, doordat de gemiddelde hersenen zijn
volgepropt met denkbeelden, die in traagheid
werden opgevangen en dus halfbegrepen zijn,
zoodat zij geen nuttig effect opleveren. De toe- j
komstige bibliothecaris zal een filter moeten
zijn, die geplaatst is tusschen den mensch en
den boekenstroom. Zijn taak zal niet enkel j
bestaan in het hoeden van een ding. dat boek
heet, maar in het regelen der levensfunctie,
welke het boek vervult."
In Duitschland heeft men de verwording
van een zoo groot deel der litteratuur aan
de Joden toegeschreven een dom en be
krompen standpunt, op de bekende verwer
pelijke rassentheorie en op demagogisch op
portunisme gegrond. Men heeft hun boeken
verbrand. Ortega en ook prof. Huizinga
rechtvaardigen duidelijk de Joden, als zij
deze verwording tot een algemeen-mensche-
lijk verschijnsel uitbreiden, waarmee ieder
objectief-denkend mensch het eens zal zijn.
Maar Ortega's geneesmethode, die hij be
lichamen wil in de tot dusverre zoo onschul
dige en rustige figuur van den bibliothecaris I
de arme man! is niets anders dan cen
suur
Hij zet wel een gewrongen redeneering in
elkaar, om een vergelijking met verkeersre
gelingen te kunnen maken, maar die is ge
zocht, en een man van zoo groot verstand iet
wat onwaardig. Het is gemakkelijk vergelij- I
kingen te trekken, die „het op het eerste ge
zicht wel doen", maar zij moeten den toets der
overweging kunnen doorstaan om waarde te
hebben. Verkeersregelingen dienen tot prac-
tische handhaving van de orde op straat en
tot bescherming van het menschelijk leven. Zij
worden bij algemeen goedvinden toegepast en
met algemeene medewerking van het publiek
gehandhaafd. Zij zijn „een technisch hulp
middel", en nog jong, zoodat er voorshands
geen gevaar bestaat dat zij zich tegen den
mensch zullen keeren.
Censuur op de productip van het Boek is
een geheel andere zaak. Het is een dwang
middel. dat niet op algemeen goedvinden en
algemeene medewerking zou kunnen rekenen,
omdat men de bevoegheid der censureerende
instanties niet aanvaarden zou. De verkeers
agent wordt wèl aanvaard. Hij heeft een
schoon enerveerende duidelijk omschreven
taak, die hij beheerscht. In vele gevallen kan
men die taak zelfs door automaten laten toe
passen.
De censor op de Productie van het Boek zou
volgens prof. Ortega de verschijning van
domme en onnoodige boeken moeten tegen
gaan. Met welke bovenmenschelijke onpartij
digheid en kennis zou deze man uitgerust
moeten zijn? En hoeveel dergelijke super-
menschen zou men dan wel in ieder land
noodig hebben?
Er is geen denken aan. Prof. Ortega be
hoeft heusch den armen bibliothecaris niet
met zulk een vooruitzicht aan het schrikken
te maken. Het zou neerkomen op een dom-
werkend officieel bureau, dat zonder eenige
litteraire kennis zou beslissen, dat over woor
den en uitdrukkingen en de uitbeelding van
bepaalde situaties zou vallen, en de ergste
dingen ongetwijfeld doorlaten omdat die al
leen maar „een sfeer" schiepen. Censuur-nor-
men voelen geen sfeer aan. Men zou bepaalde
auteurs kunnen verbieden hun werk te publi-
eeeren, en dat zou een willekeur worden, ge
lijkend op de Duitsehe. Men zou nooit het
werk zelf naar waarde kunnen schiften. En,
zooals liet altijd onder iedere censuur gegaan
is: de wegen tot ontduiking zouden tegelijk
met de censuur ontstaan
Er is een andere en betere wijze van bestrij
ding van het verworden litteraire werk. Dat
is het brandmerk, dat het oordeel eener her
levende cultuur, onder leiding van zulke
mannen als Huizinga en Ortega y Gasset, erop
drukt. Dat is de hulp die de critiek hun zal
geven. Dat is het verzet dat vanzelf ontstaat
tegenover een periodieke verwording. Men moet
niet van het zwartgallig standpunt van Os
wald Spengler's „Ondergang van het Avond
land" oordeelen. Dat is alleen maar een moe
deloos opgeven. Men moet veeleer beseffen dat
de wereld vroegere perioden van inzinking
gekend heeft en ze te boven is gekomen!
R. P.
Drie zusters veroordeeld in
deviezenproces.
Gevangenisstraf en boete.
BERLIJN, 21 Nov. (A.N.P.) In het deviezen-
proces tegen de zusters van de orde der
Christelijke liefde te Paderborn heeft de
rechtbank heden drie zusters veroordeeld
resp. tot een jaar en drie maanden, een jaar
en negen maanden gevangenisstraf en 7000,
6000 en 2000 mark boete. De overste der pro
vincie en de secretaris der Bonifaciusvereeni-
ging te Paderborn werden vrijgesproken.
Ook Uw behanger kan U de
KRO O N-collecties toonen
Alléén Gr. Houtstr. 179, Tel. 14269
(Adv. Ingez. Med.)
Ongeluk bij 't lossen van
marmeren platen.
Met 900 K.G. van een wagen gevallen.
Woensdagmiddag werden van een vracht
auto, staande voor een steenhouwerij aan de
Kloosterstraat, marmeren platen gelost; die
hadden een gewicht van 100 K G. per stuk.
De platen werden door vier man weggedra
gen. De steenhouwer, de heer v. d. H stond
met zijn 15-jarigen zoon op de auto. Zij hiel
den negen platen overeind. Op een gegeven
moment kon de jongen de platen niet meer
houden Hierdoor werd de vracht ook voor
zijn vader te zwaar, met het gevolg dat bei
den met de platen op straat vielen. De vader
bleef ongedeerd, maar zijn zoon brak het
rechter onderbeen Hij werd door een dok
ter en leden van den Ongevallendienst be
handeld, waarna hij per ziekenauto naar het
Ziekenhuis St. Johannes de Deo werd ver
voerd.
De platen werden alle vernield, zoodat de
steenhouwer een schadepost van pl.m. f 150
heeft.
De politie stelt een onderzoek in.
AS^sschenken onder
houden de vriendschap.
Op Sint Nicolaas be
stendigen zij bovendien
een traditie, die verdient,
dierbaar bewaard te
blijven.
(De leeuwin Gertha, die door haar
eigenaar niet meer gevoed kon
tvorden, zou worden doodgescho
ten, doch zag haar leven gered
door opneming in den Haagschen
Dierentuin.)
Dus Gertha is behouden en zij wordt niet
doodgeschoten,
De menschlijke genade toont zich grooter
dan een schot,
En Gertha de leeuwin heeft weer een
krachtig maal genoten,
Zij gaat naar een pension waar niet de
hond huist in de pot.
Haar leven wordt nu beter, het is uit met
kunstjes maken.
Waarvoor zij niet bestemd is, ze krijgt
een bestaan van rust,
Een heele staf deskundigen zal voor haar
welzijn waken.
Ze krijgt zooveel te eten en zoo vaak als
zij maar lust.
Ik kan mij ook in dit verloop van ganscher
hart verblijden.
Ook een leeuwin heeft van ons menschen
op bescherming recht,
En zonder twijfel siert ons het getoonde
medelijden,
Dat aan een dier bewezen is, dat ook aan
't leven hecht.
Maar laten wij den eigen lof vooral niet
overdrijven.
Ik zeg niet, dat die stinkt, maar er is
toch een luchtje aan,
De Abessynsche Gertha mag wel in het
leven blijven,
Maar dat is toch ook alles wat het dier
wordt toegestaan.
Zij mag ook nu niet loopen in de bosschen
en woestijnen,
Ook nu nog niet op jacht gaan naar een
nachtelijke prooi,
En als voor haar op aarde ook de zon
voortaan blijft schijnen.
Dan is 't slechts door de tralies van een
zeer beperkte kooi.
Wij hebben haar gered, zij mag nog vele
jaren leven,
Maar daarmee is ze nog niet vrij van
menschelijken dwang.
Het feit blijft, ook al konden wij haar
moeilijk beter geven:
Het vonnis is veranderd van „de dood" in
„levenslang".
P. GASUS.
De Haarlemsche Gasfabriek.
Het Hoogovengas en het personeel.
Elders in dit nummer deelen wij mede. dat
B. en W. van Haarlem voorstellen per jaar
ongeveer 4 a 5 millioen M3. cokes-ovengas te
koopen van de N.V. Nederlandsche Hoogovens
en Staalfabrieken te IJmuiden
Wij hebben geïnformeerd of dit ook aanlei
ding zal zijn om personeel der gasfabriek te
ontslaan. Wij vernamen, dat het personeel dan
wel eenigszins zal kunnen worden ingekrom
pen, maar dit zal opgevangen worden door
een systeem van afvloeiing.
Kamer van Koophandel.
De uitslag der verkiezingen.
De uitslag der verkiezingen voor de Kamer
van Koophandel en Fabrieken in dit district
is, dat voor het Kleinbedrijf herkozen zijn de
heeren C. ten Boom, J. J. Brinkman. E. H.
Brokmeier, J. van der Burg. G. Deddens, H. J.
L. Klein Schiphorst, allen aftredend.
In de vacature van den heer Th. G. C. Hooy
werd voorzien door de verkiezing van den heer
P. J. M. van Tetering.
Voor het Grootbedrijf werden herkozen de
heeren: Ir. F. C. Dufour. B. F. Enschedé. C. A
C Gunters, J. C. M. Mensing, W. A. Philippo
en Jhr. F. Teding van Berkhout.
De match EuweAljechin.
„un u; c.-_ i,» -^cci. Oude Grachti is
pgericht tér gelegenheid van de door de winkeliersvereeniging georganiseerde
winkelweek Oud-Haarlem, die Vrijdagavond 7 uur geopend wordt.
22e partij Zondag te Zandvoort?
Onze correspondent te Zaridvoort schrijft
ons:
Onmiddellijk toen Woensdagavond bekend
werd. dat de 22e partij Euwe—Aljechin niet
op Donderdag 21 November te Zandvoort.
maar op Zondag 24 November in Den Haag
gespeeld zou worden, heeft het bestuur van
Zandvoortsche Schaakclub zich in verbinding
gesteld met het wedstrijdcomité EuweAlje
chin.
Na onderling overleg werd medegedeeld, dat
de 22e partij Zondag in Den Haag gespeeld
zou worden, doch dat de 23e partij a.s. Dins
dag a^s. in Zandvoort gespeeld kon worden.
In verband met de te houden Middenstands
tentoonstelling is de zaal van Monopole op
Dinsdag 26 Nov. niet beschikbaar.
Het wedstrijdcomité zou daarna
alsnog in overweging nemen de 22e
partij op Zondag a.s. te Zandvoort te
doen spelen.
Heden Donderdag zou de definitieve
beslissing worden genomen en aan het be
stuur van de Z. S. C. worden meegedeeld.
Onze correspondent te Zandvoort verneemt,
dat de voorzitter van het wedstrijd-comité
EuweAljechin er niet voor is om a.s. Zondag
een partij in Zandvoort te laten spelen. Het
standpunt van de overige com,leden is ech
ter nog niet bekend.
Vanmiddag zal hierover de beslissing vallen.
Het woord is aan....
Frederik II van Pruisen:
Wil men dat de kranten
belangwekkend zijn. dan
moet men ze niet belemme
ren.
OPMARSCH BELEMMERD
De opmarsch der Italianen naar het
Tembien-plateau wordt op alle mo
gelijke wijzen belemmerd.
NIEUWE VOORBEREIDINGEN.
In Ogaden worden voorbereidingen
getroffen 'voor een verder trekken
der Italiaansche troepen.
REIS VAN DEN NEGUS.
Omtrent de reis van den Negus heeft
men de grootste geheimzinnigheid be
tracht, opdat de Italianen niets te
weten zouden kunnen komen.
Voor verdere berichten zie men deze
pagina en pagina Buitenland.
Abessynische doorbraak-
poging voorbereid.
Tijdens de wisseling der Italiaansche
legerleiding.
ASMARA, 21 November i A.N.P.) Bij over
weging van de mogelijkheid van een aanval
der Abessyniërs in het Noorden wijst de aan
wezigheid van een sterke Abessynische le
germacht rondom Antalo ten Zuiden van
Makalle op een Abessynisch plan om den
tijd tusschen de wisseling in de Italiaansche
legerleiding te gebruiken voor een doorbraak
poging De hoofdmacht der Abessyniërs ter
sterkte van 15 a 20.000 man ligt in de om
geving van Boeja en Antalo. Bovendien be
vinden zich sterke afdeelingen in de ontoe
gankelijke hooglanden van Tembien. Tse-
lemti en Sembien.
AUTO GESTOLEN.
Woensdagmiddag werd door een genees
heer bij de politie aangifte gedaan, dat zijn
auto, die hij eenige oogenblikken onbeheerd
op de Nassaulaan had laten staan, verdwe
nen was. Hedenmorgen was de wagen nog
niet terecht. De politie tracht hem op te
sporen.
Volgens berichten uit Addis Abeba wordt er
hevig gevochten nabij de hoogvlakte van
Tembien.
pag. 4
Admiraal Jellicoe, bevelhebber der Britsche
vloot in den slag bij Jutland, is overleden.
pag. 4
De afkondiging van de autonomie in Noord-
China is uitgebleven.
pag. 4
De Tweede Kamer heeft de begrooting van
Buitenlandsche Zaken en P.T.T. goedgekeurd
én het cumulatie-ontwerp zonder hoofdelijke
stemming aangenomen.
pag. 3
De rcgecring bereidt een eenvoudiger uitvoe
ring van de werkzaamheden voor de omzet
belasting voor.
pag. 3
Van 22 Nov. tot 6 Dec. huizen met luifels,
reclame van de Kleine Houtstraatvereeni-
ging.
pag. 7
Een afdceling vliegtuigbouwkunde aan de
M.T.S. te Haarlem?
pag. 6
B. en W. van Haarlem willen voor Haarlem-
Noord gas van de Hoogovens betrekxen.
pag. 6
De a.s. voetbalmatch Iersche VrijstaatNeder
land.
pag. 11
Het voorgevallene bij den schaakwedstrijd
EuweAljechin te Ermelo.
pag. 11
Laatste Berichten.
pag. 9
ARTIKELEN, ENZ.
R..P. De productie van het boek.
pag. 1
Speciale correspondentie: Geheimen van
Nieuw Guinea onthuld.
oag 4
Mr. E. Elias: Haagsche menschen en hun wo
ningen.
pag. 3
Van onzen rij;,chen correspondent: Voiks-
critiek in het Derde Rijk.
pag. 4
K. de Jong: Kerkconcert. r
pag. 11
K. de Jong: Liederenavond Jo Vincent.
pag. 11
J. B. Schuil: Een voortreffelijk jongensboek.
pag. 11
G. J. Kalt: Sint Elisabeths-Oratorlun».
pag. 13
Harry Baur in een grootschc rol.
pag. 13
Voor de Vrouw.
pag. 10