KROON-BEHANGSELS OUD HAARLEM IN DE KLEINE HOUTSTRAAT. Cerlha. Hei Be&QHQtiytste 53e Jaargang No. 16078 Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen Donderdag 21 November 1935 HAARLEM S DAGBLAD Directie: P. W. PEEREBOOM UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR en ROBERT PEEREBOOM. COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V. Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM. ADVERTENTIëN 1—5 regels f 1.75. elke regel meer f 0.35. Reclames 0.60 per regeL Tarieven regelabonnementen op aanvraag. Vraag ett aanbod 14 regels 0.60. elke regel meer 0.15. Onze Groentjes zie hoofd rubriek. Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnés. Levenslange ongeschiktheid £600.-, Overlijden f 600.-. Verlies van Hand. Voet of Oog 400.-. Duim ƒ250 - Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger f 50.-. Arm- ol Beenbreuk f 30.— Idem voor Abonnés op het Geïllustreerd Zondagsblad- Levenslange ongeschiktheid ƒ2000.-, Overlijden ƒ600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400-. Verlies Duim f 75 - Verlies Wijsvinger f 75.- Verlies andere vinger ƒ30.-. Alles indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden ABONNEMENTEN: per week ƒ0.25, per maand ƒ1.10, per 3 maanden ƒ3.25, franco per post ƒ3.55, losse nrs ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad: per week f 0.05. p. maand f 0.22. p. 3 mnd. f 0 65. franco p. post 0.7254 Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaame 12 Telefoon Nos-: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600 Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810 Bijkantoor: Soendaplein 37, Haarlem-Noord, Telefoon 12230. DIT NUMMER BESTAAT UIT VEERTIEN BLADZIJDEN. HAARLEM, 21 November. De Productie van het Boek. De vermaarde Spaansche philosoof prof. José Ortega y Gasset, wiens werken met name zijn „Opstand der Horden" de aan dacht der gansche wereld hebben getrokken heeft zich in den laatsfcen tijd laten verleiden tot uitstapjes op practisch maatschappelijk gebied. Hij toont zich daarop oorspronkelijk maar heel wat minder gefundeerd dan in zijn beschouwend, analyseerend werk. Het is ge vaarlijk voor een man-van-de-studeerkamer, het terrein der maatschappelijke practijk te betreden. „De Kern" publiceert nu een rede getiteld „De Bibliothecaris" door Ortega te Ma drid gehouden, waarin hij eerst de wording van het Boek als hulpmiddel der Idee schetst en dan tot de conclusij» komt dat ieder werk tuig, door den mensch uitgevonden, zich ten slotte tegen hem keert. Dat is met het Boek ook gebeurd. Het Is op hol geslagen, „razend" geworden. Merkwaardig hoe tot zoover Ortega's in zicht overeenstemt met dat van prof. Buizin ga, die dergelijke critiek uit. Maar de Spaan sche geleerde gaat verder dan de Nederland- sche als hij therapeutische adviezen geeft in dezen trant: „Maar bovendien geloof ik dat het geen utopie is, als ik mij voorstel, dat de maat schappij in een niet verre toekomst den bi bliothecaris de taak zal toevertrouwen de productie van het boek te regelen, opdat het ter perse geven van onnoodige werken wordt vermeden en anderzijds niet die werken onge drukt blijven, welke voor de oplossing der in een bepaald tijdsgewricht op den voorgrond tredende problemen noodig zijn. Alle mensche- lijke verrichtingen worden eerst naar vrije aandrift en ongecontroleerd uitgeoefend, maar als de veelheid verwarring wekt, komen ze ook alle in het stadium van onderwerping aan een organisatie. Ik geloof, dat de tijd is gekomen, waarin de productie van het boek collectief moet worden geregeld. Dit is voor het boek zelf een kwestie van leven of dood. Men kome nu niet met het dwaze bezwaar, dat zulk een organisatie een aanslag is op de vrijheid. De vrijheid is niet in de wereld ge komen om het gezonde menschenverstand den nek te breken. Omdat men haar hiervoor heeft misbruikt, omdat men haar wilde maken tot. het machtige werktuig van het onverstand, gaat het de vrijheid thans zoo slecht op aarde. Met het groote probleem van de vrijheid heeft het collectieve toezicht op de boekenproductie even weinig te maken als de verkeersregeling, die in de groote steden noodig is geworden. Bovendien zou zulk een organisatie voor het bemoeilijken van de publicatie van onnoodige of domme boeken, en ter aanmoediging van het schrijven van boeken, die niet gemist mo gen worden, geen autoritair karakter hebben, maar ongeveer functionneeren als'het werk van een goede wetenschappelijke academie. Verder moet de bibliothecaris der toekomst de lectuur der lezers leiden. Onze toestand is in dit opzicht heel anders dan in 1800. Men leest thans teveel; door het gemak, waarmede hij toegang kan krijgen tot de tallooze in boe ken bijeengebrachte gedachten, heeft de ge middelde mensch verleerd voor eigen rekening te denken, of althans na te denken over het gelezene. de eenige manier om het zich waar lijk toe te eigenen. Een groot deel van de pro blemen, die zich thans aar. ons opdringen, is ontstaan, doordat de gemiddelde hersenen zijn volgepropt met denkbeelden, die in traagheid werden opgevangen en dus halfbegrepen zijn, zoodat zij geen nuttig effect opleveren. De toe- j komstige bibliothecaris zal een filter moeten zijn, die geplaatst is tusschen den mensch en den boekenstroom. Zijn taak zal niet enkel j bestaan in het hoeden van een ding. dat boek heet, maar in het regelen der levensfunctie, welke het boek vervult." In Duitschland heeft men de verwording van een zoo groot deel der litteratuur aan de Joden toegeschreven een dom en be krompen standpunt, op de bekende verwer pelijke rassentheorie en op demagogisch op portunisme gegrond. Men heeft hun boeken verbrand. Ortega en ook prof. Huizinga rechtvaardigen duidelijk de Joden, als zij deze verwording tot een algemeen-mensche- lijk verschijnsel uitbreiden, waarmee ieder objectief-denkend mensch het eens zal zijn. Maar Ortega's geneesmethode, die hij be lichamen wil in de tot dusverre zoo onschul dige en rustige figuur van den bibliothecaris I de arme man! is niets anders dan cen suur Hij zet wel een gewrongen redeneering in elkaar, om een vergelijking met verkeersre gelingen te kunnen maken, maar die is ge zocht, en een man van zoo groot verstand iet wat onwaardig. Het is gemakkelijk vergelij- I kingen te trekken, die „het op het eerste ge zicht wel doen", maar zij moeten den toets der overweging kunnen doorstaan om waarde te hebben. Verkeersregelingen dienen tot prac- tische handhaving van de orde op straat en tot bescherming van het menschelijk leven. Zij worden bij algemeen goedvinden toegepast en met algemeene medewerking van het publiek gehandhaafd. Zij zijn „een technisch hulp middel", en nog jong, zoodat er voorshands geen gevaar bestaat dat zij zich tegen den mensch zullen keeren. Censuur op de productip van het Boek is een geheel andere zaak. Het is een dwang middel. dat niet op algemeen goedvinden en algemeene medewerking zou kunnen rekenen, omdat men de bevoegheid der censureerende instanties niet aanvaarden zou. De verkeers agent wordt wèl aanvaard. Hij heeft een schoon enerveerende duidelijk omschreven taak, die hij beheerscht. In vele gevallen kan men die taak zelfs door automaten laten toe passen. De censor op de Productie van het Boek zou volgens prof. Ortega de verschijning van domme en onnoodige boeken moeten tegen gaan. Met welke bovenmenschelijke onpartij digheid en kennis zou deze man uitgerust moeten zijn? En hoeveel dergelijke super- menschen zou men dan wel in ieder land noodig hebben? Er is geen denken aan. Prof. Ortega be hoeft heusch den armen bibliothecaris niet met zulk een vooruitzicht aan het schrikken te maken. Het zou neerkomen op een dom- werkend officieel bureau, dat zonder eenige litteraire kennis zou beslissen, dat over woor den en uitdrukkingen en de uitbeelding van bepaalde situaties zou vallen, en de ergste dingen ongetwijfeld doorlaten omdat die al leen maar „een sfeer" schiepen. Censuur-nor- men voelen geen sfeer aan. Men zou bepaalde auteurs kunnen verbieden hun werk te publi- eeeren, en dat zou een willekeur worden, ge lijkend op de Duitsehe. Men zou nooit het werk zelf naar waarde kunnen schiften. En, zooals liet altijd onder iedere censuur gegaan is: de wegen tot ontduiking zouden tegelijk met de censuur ontstaan Er is een andere en betere wijze van bestrij ding van het verworden litteraire werk. Dat is het brandmerk, dat het oordeel eener her levende cultuur, onder leiding van zulke mannen als Huizinga en Ortega y Gasset, erop drukt. Dat is de hulp die de critiek hun zal geven. Dat is het verzet dat vanzelf ontstaat tegenover een periodieke verwording. Men moet niet van het zwartgallig standpunt van Os wald Spengler's „Ondergang van het Avond land" oordeelen. Dat is alleen maar een moe deloos opgeven. Men moet veeleer beseffen dat de wereld vroegere perioden van inzinking gekend heeft en ze te boven is gekomen! R. P. Drie zusters veroordeeld in deviezenproces. Gevangenisstraf en boete. BERLIJN, 21 Nov. (A.N.P.) In het deviezen- proces tegen de zusters van de orde der Christelijke liefde te Paderborn heeft de rechtbank heden drie zusters veroordeeld resp. tot een jaar en drie maanden, een jaar en negen maanden gevangenisstraf en 7000, 6000 en 2000 mark boete. De overste der pro vincie en de secretaris der Bonifaciusvereeni- ging te Paderborn werden vrijgesproken. Ook Uw behanger kan U de KRO O N-collecties toonen Alléén Gr. Houtstr. 179, Tel. 14269 (Adv. Ingez. Med.) Ongeluk bij 't lossen van marmeren platen. Met 900 K.G. van een wagen gevallen. Woensdagmiddag werden van een vracht auto, staande voor een steenhouwerij aan de Kloosterstraat, marmeren platen gelost; die hadden een gewicht van 100 K G. per stuk. De platen werden door vier man weggedra gen. De steenhouwer, de heer v. d. H stond met zijn 15-jarigen zoon op de auto. Zij hiel den negen platen overeind. Op een gegeven moment kon de jongen de platen niet meer houden Hierdoor werd de vracht ook voor zijn vader te zwaar, met het gevolg dat bei den met de platen op straat vielen. De vader bleef ongedeerd, maar zijn zoon brak het rechter onderbeen Hij werd door een dok ter en leden van den Ongevallendienst be handeld, waarna hij per ziekenauto naar het Ziekenhuis St. Johannes de Deo werd ver voerd. De platen werden alle vernield, zoodat de steenhouwer een schadepost van pl.m. f 150 heeft. De politie stelt een onderzoek in. AS^sschenken onder houden de vriendschap. Op Sint Nicolaas be stendigen zij bovendien een traditie, die verdient, dierbaar bewaard te blijven. (De leeuwin Gertha, die door haar eigenaar niet meer gevoed kon tvorden, zou worden doodgescho ten, doch zag haar leven gered door opneming in den Haagschen Dierentuin.) Dus Gertha is behouden en zij wordt niet doodgeschoten, De menschlijke genade toont zich grooter dan een schot, En Gertha de leeuwin heeft weer een krachtig maal genoten, Zij gaat naar een pension waar niet de hond huist in de pot. Haar leven wordt nu beter, het is uit met kunstjes maken. Waarvoor zij niet bestemd is, ze krijgt een bestaan van rust, Een heele staf deskundigen zal voor haar welzijn waken. Ze krijgt zooveel te eten en zoo vaak als zij maar lust. Ik kan mij ook in dit verloop van ganscher hart verblijden. Ook een leeuwin heeft van ons menschen op bescherming recht, En zonder twijfel siert ons het getoonde medelijden, Dat aan een dier bewezen is, dat ook aan 't leven hecht. Maar laten wij den eigen lof vooral niet overdrijven. Ik zeg niet, dat die stinkt, maar er is toch een luchtje aan, De Abessynsche Gertha mag wel in het leven blijven, Maar dat is toch ook alles wat het dier wordt toegestaan. Zij mag ook nu niet loopen in de bosschen en woestijnen, Ook nu nog niet op jacht gaan naar een nachtelijke prooi, En als voor haar op aarde ook de zon voortaan blijft schijnen. Dan is 't slechts door de tralies van een zeer beperkte kooi. Wij hebben haar gered, zij mag nog vele jaren leven, Maar daarmee is ze nog niet vrij van menschelijken dwang. Het feit blijft, ook al konden wij haar moeilijk beter geven: Het vonnis is veranderd van „de dood" in „levenslang". P. GASUS. De Haarlemsche Gasfabriek. Het Hoogovengas en het personeel. Elders in dit nummer deelen wij mede. dat B. en W. van Haarlem voorstellen per jaar ongeveer 4 a 5 millioen M3. cokes-ovengas te koopen van de N.V. Nederlandsche Hoogovens en Staalfabrieken te IJmuiden Wij hebben geïnformeerd of dit ook aanlei ding zal zijn om personeel der gasfabriek te ontslaan. Wij vernamen, dat het personeel dan wel eenigszins zal kunnen worden ingekrom pen, maar dit zal opgevangen worden door een systeem van afvloeiing. Kamer van Koophandel. De uitslag der verkiezingen. De uitslag der verkiezingen voor de Kamer van Koophandel en Fabrieken in dit district is, dat voor het Kleinbedrijf herkozen zijn de heeren C. ten Boom, J. J. Brinkman. E. H. Brokmeier, J. van der Burg. G. Deddens, H. J. L. Klein Schiphorst, allen aftredend. In de vacature van den heer Th. G. C. Hooy werd voorzien door de verkiezing van den heer P. J. M. van Tetering. Voor het Grootbedrijf werden herkozen de heeren: Ir. F. C. Dufour. B. F. Enschedé. C. A C Gunters, J. C. M. Mensing, W. A. Philippo en Jhr. F. Teding van Berkhout. De match EuweAljechin. „un u; c.-_ i,» -^cci. Oude Grachti is pgericht tér gelegenheid van de door de winkeliersvereeniging georganiseerde winkelweek Oud-Haarlem, die Vrijdagavond 7 uur geopend wordt. 22e partij Zondag te Zandvoort? Onze correspondent te Zaridvoort schrijft ons: Onmiddellijk toen Woensdagavond bekend werd. dat de 22e partij Euwe—Aljechin niet op Donderdag 21 November te Zandvoort. maar op Zondag 24 November in Den Haag gespeeld zou worden, heeft het bestuur van Zandvoortsche Schaakclub zich in verbinding gesteld met het wedstrijdcomité EuweAlje chin. Na onderling overleg werd medegedeeld, dat de 22e partij Zondag in Den Haag gespeeld zou worden, doch dat de 23e partij a.s. Dins dag a^s. in Zandvoort gespeeld kon worden. In verband met de te houden Middenstands tentoonstelling is de zaal van Monopole op Dinsdag 26 Nov. niet beschikbaar. Het wedstrijdcomité zou daarna alsnog in overweging nemen de 22e partij op Zondag a.s. te Zandvoort te doen spelen. Heden Donderdag zou de definitieve beslissing worden genomen en aan het be stuur van de Z. S. C. worden meegedeeld. Onze correspondent te Zandvoort verneemt, dat de voorzitter van het wedstrijd-comité EuweAljechin er niet voor is om a.s. Zondag een partij in Zandvoort te laten spelen. Het standpunt van de overige com,leden is ech ter nog niet bekend. Vanmiddag zal hierover de beslissing vallen. Het woord is aan.... Frederik II van Pruisen: Wil men dat de kranten belangwekkend zijn. dan moet men ze niet belemme ren. OPMARSCH BELEMMERD De opmarsch der Italianen naar het Tembien-plateau wordt op alle mo gelijke wijzen belemmerd. NIEUWE VOORBEREIDINGEN. In Ogaden worden voorbereidingen getroffen 'voor een verder trekken der Italiaansche troepen. REIS VAN DEN NEGUS. Omtrent de reis van den Negus heeft men de grootste geheimzinnigheid be tracht, opdat de Italianen niets te weten zouden kunnen komen. Voor verdere berichten zie men deze pagina en pagina Buitenland. Abessynische doorbraak- poging voorbereid. Tijdens de wisseling der Italiaansche legerleiding. ASMARA, 21 November i A.N.P.) Bij over weging van de mogelijkheid van een aanval der Abessyniërs in het Noorden wijst de aan wezigheid van een sterke Abessynische le germacht rondom Antalo ten Zuiden van Makalle op een Abessynisch plan om den tijd tusschen de wisseling in de Italiaansche legerleiding te gebruiken voor een doorbraak poging De hoofdmacht der Abessyniërs ter sterkte van 15 a 20.000 man ligt in de om geving van Boeja en Antalo. Bovendien be vinden zich sterke afdeelingen in de ontoe gankelijke hooglanden van Tembien. Tse- lemti en Sembien. AUTO GESTOLEN. Woensdagmiddag werd door een genees heer bij de politie aangifte gedaan, dat zijn auto, die hij eenige oogenblikken onbeheerd op de Nassaulaan had laten staan, verdwe nen was. Hedenmorgen was de wagen nog niet terecht. De politie tracht hem op te sporen. Volgens berichten uit Addis Abeba wordt er hevig gevochten nabij de hoogvlakte van Tembien. pag. 4 Admiraal Jellicoe, bevelhebber der Britsche vloot in den slag bij Jutland, is overleden. pag. 4 De afkondiging van de autonomie in Noord- China is uitgebleven. pag. 4 De Tweede Kamer heeft de begrooting van Buitenlandsche Zaken en P.T.T. goedgekeurd én het cumulatie-ontwerp zonder hoofdelijke stemming aangenomen. pag. 3 De rcgecring bereidt een eenvoudiger uitvoe ring van de werkzaamheden voor de omzet belasting voor. pag. 3 Van 22 Nov. tot 6 Dec. huizen met luifels, reclame van de Kleine Houtstraatvereeni- ging. pag. 7 Een afdceling vliegtuigbouwkunde aan de M.T.S. te Haarlem? pag. 6 B. en W. van Haarlem willen voor Haarlem- Noord gas van de Hoogovens betrekxen. pag. 6 De a.s. voetbalmatch Iersche VrijstaatNeder land. pag. 11 Het voorgevallene bij den schaakwedstrijd EuweAljechin te Ermelo. pag. 11 Laatste Berichten. pag. 9 ARTIKELEN, ENZ. R..P. De productie van het boek. pag. 1 Speciale correspondentie: Geheimen van Nieuw Guinea onthuld. oag 4 Mr. E. Elias: Haagsche menschen en hun wo ningen. pag. 3 Van onzen rij;,chen correspondent: Voiks- critiek in het Derde Rijk. pag. 4 K. de Jong: Kerkconcert. r pag. 11 K. de Jong: Liederenavond Jo Vincent. pag. 11 J. B. Schuil: Een voortreffelijk jongensboek. pag. 11 G. J. Kalt: Sint Elisabeths-Oratorlun». pag. 13 Harry Baur in een grootschc rol. pag. 13 Voor de Vrouw. pag. 10

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1935 | | pagina 1