De Haarlemsche begrooting.
DONDERDAG 23 JANUARI 1936
HAAREEM'S DXGBEAD
'6
Woensdag vergaderde de raad.... 91 uur.
Breedvoerige debatten over
onderwijszaken.
VERGADERING VAN WOENSDAGMIDDAG.
Voortgegaan werd met de behandeling van
de begrooting.
Vervolgd werden de discussies over het
hoofdstuk Openbare Werken.
OPENBARE WERKEN.
De voorzitter dankte voor de hulde ge
bracht aan den dienst voor den Hout en
Plantsoenen. Deze hulde was verdiend.
Over de klachten van enkele kramen-zetters
op de markt, door den heer Van Kessel ter
sprake gebracht, is te zeggen, dat net heel
anders staat als de heer Van Kessel heeft
voorgesteld. Eenige kramenzetters hebben den
prijs der kramen willen drukken uit concur
rentiezucht. Er ontstond zooveel ruzie, dat de
politie er aan te pas moest komen, omdat de
heeren eikaars kramen gauwer afbraken, dan
zij opgebouwd werclen. Eindelijk is door tus-
schenkomst van den directeur een oplossing
gevonden. Maar twee der kramenzetters blij
ven nu ageeren tegen een ambtenaar van de
markt. Wat zij vragen is evenwel onbillijk. Als
aan hun verzoeken voldaan zou worden, zou
de markt ontwricht worden. Het belang van
de markt moet voorgaan. De ontevredenen
zeggen nu „wij zullen het wel winnen, want
nu loopt de heer Van Kessel voor ons", (ge
lach). Als de ongeregeldheden op de markt
doorgaan, zal van de twee onwilligen de ver
gunning tot kramenverhuren ingetrokken
worden.
De heer Visser (C.H.) dankte voor de
mededeeüng van den wethouder over den Stad
huisbouw. Alleen nog de vraag: is de gemeente
gebonden aan de uitspraak van de commissie
van beoordeeling der ontwerpen van archi
tecten.
Spreker verdedigde zijn voorstel om geen
compressor te koopen. Dan kunnen de gelden
besteed worden om stratenmakers aan het
werk te zetten. Dat is goede werkloosheidsbe
strijding. Hier kan men een van de goede
elementen van het Plan van den Arbeid in toe
passing brengen. (Geroep: je moet het heele
hoofdstuk uit het boek lezen). Ik denk niet
dat de voorzitter dat aangenaam zou vinden
(gelach De heer Meyers: niet hier. maar
thuis). Dat heb ik gedaan. Als wij f 5000 spa
ren op een machine kunnen f 5000 uitgegeven
worden voor werk door werkloozen verricht.
Zelfs kan men het bedrag van f 5000 nog ver-
hoogen met de gelden die men spaart op den
steun van deze voor werklooze straatmakers.
Spreker heeft inlichtingen ingewonnen in
Groningen, de eenige plaats waar de com
pressor werkt. De informaties zijn minder
gunstig. Het werken met de machine wordt
vergeleken met koelie-werk. De machine trilt
zoo dat de arbeiders slechts enkele uren per
dag er mee kunnen werken. Bovendien heb
ben wij hier niet denzelfden bodem als in
Groningen Het geluid der machine is stra-
tenver te hooren en dat in dezen tijd der anti
lawaai-campagne. Het is noodig om te on
derzoeken of dit zware gestamp geen schade
veroorzaken kan aan aangrenzende gebou
wen. Vroeger maakte de commissie van
Openbare Werken reisjes om zoo'n nieuwe
machine te zien. (Geroep: je wil naar Gro
ningen). In elk geval is goed te bepalen, dat
de leden der commissie voor Openbare Wer
ken eerst de machine in werking moeten
zien. (Geroep: daarvoor is veel te zeggen!)
Bovenstaande is reeds in een deel onzer
vorige oplage opgenomen.)
De heer van Tetering (r.k.) weet niet
of de wethouder met Ford het Spaarne wil
gaan dempen (de heer Roodenburg: ik heb
juist gezegd, dat ik dat niet wil). Een druk
scheepvaartverkeer brengt meer drukte in de
stad. Haarlem wordt nu door de schippers ver
meden. Onze stad wordt hoe langer hoe stliler.
De heer de Braai (A.R.) pleitte er voor
om de oud-roest-markt weer naar de Boter
markt te verplaatsen.
De heer van Kessel (r.k.) nam het den
voorzitter niet kwalijk, dat hij in zulke ronde
taal geantwoord heeft op sprekers opmerkin
gen. want u bent de spreektrompet van den
directeur. Maar sinds wanneer mogen ingeze
tenen als zij klachten hebben zich niet tot een
lid van den raad venden? B. en W. hadden
deze zaak eens objectief moeten bekijken. B.
en W. zijn eenzijuig door den directeur inge
licht. Sprekers overtuiging is, dat twee kra-
menverhuurders bevoordeeld worden ten na-
deele van hun collega's.
Verlaging der marktgelden zou geld kosten,
maar spreker zal later bij een ander hoofdstuk
een voorstel doen om op andere wijze te spa
ren. Spreker stelde nu voor de marktgelden
voor de groentemarkt met 10te verlagen.
De heer Meyers (s.d.a-p.* zei. dat hij ook
gevraagd heeft om verlaging der erfpachten
voor gronden die in handen zijn van woning
bouwverenigingen en stichtingen.
Belemmering van het scheepvaartverkeer
ten gunste van het autotransport ligt niet op
den weg van een gemeentebestuur. In enkele
andere steden zijn voor de doorvaart goed-
koope of kostelooze uren gesteld. De buurt
waar de schippers dan liggen te wachten,
heeft daar voordeel van.
Spreker gaf een kort overzicht van het Plan
van den Arbeid wat betreft de vervanging' van
handenarbeid door een machine.
De heer Noordhoff (s.d.a.p.) weersprak
ook de beweringen van den heer Visser inzake
de aanschaffing van deze machine. Zijn beroep
cp het Plan van den Arbeid is er absoluut
naast. Door het aanschaffen van den com
pressor wordt aan Openbare Werken geen
man ontslagen.
De heer Castricum (r.k.) herinnerde er
aan. dat B. en W. een praeadvies hebben toe
gezegd over het adres der marktkooplieden.
De heer Wolzak (A.R.) hoopte dat B. en
W. binnenkort met een voorstel in den raad
zullen komen om dc erfpachtgronden te ver
lagen. Het argument van de wethouders, dat
de laatste koopers geen aanspraak hebben op
verlaging is niet steekhoudend. Ook de huren
van de huizen die op erfpachtsgronden staan
gaan achteruit, terwijl de eigenaar zijn hooge
erfpacht moet blijven betalen. Bovendien is
de waarde van de erfpachtsgronden naar be
neden gegaan. De canon is dus wel zeer hoog.
De informaties van den heer Visser over den
compressor in Groningen manen tot voorzich
tigheid. Laten B. en W. eerst de zaak nog eens
onderzoeken. De heer Visser had evenwel niet
moeten komen met zijn voorstel om f 5000 van
het geld dat de machine zou kosten te beste
den om straatmakers aan het werk te zetten,
want dat is een andere financieele quaestie.
De heer R e i n a 1 d a (s.d.a.p.), wethouder,
zei. dat de commissie voor den Stadhuisbouw
zal adviseeren.
30 jaar geleden heeft spreker den heer Vis
ser hooren debatteeren tegen Mr. Troelstra.
Toen had hij den indruk: wat is dat een knap
man. Maar nu is de heer Visser het stuur kwijt
geraakt. Als men f 8200 op den kapitaaldienst
aanvraagt te betalen in 10 jaar, dan kan men
daarvan geen f 5000 in eens uitgeven voor uit
voering van werken.
De machine werkt met 7 atmosfeeren druk.
Dat is niet hoog. Er behoeft niet gevreesd te
worden voor fundamenten en huizen. De pro
vincie heeft thans te Purmerend zoo'n ma
chine met 35 atmosferen. Dat is heel iets an
ders. B. en W. willen het onderhoud der stra
ten zoo economisch mogelijk doen verrichten
om daardoor zooveel mogelijk straatmakers
aan het werk te kunnen zetten.
De heer Roodenburg (C.H.)wethouder,
betreurde het, dat hij blijkbaar niet meer den
steun van den heer Visser heeft, want hij
heeft een voorstel gedaan dat op een nieuwe
uitgaaf zou neerkomen.
B. en W. bevorderen het autotransport niet
ten nadeele van de schipperij, maar het is nu
eenmaal een verschijnsel van den tijd dat de
schepen verdwijnen.
B. en W. verzekeren nog eens, dat het aan
tal standplaatsen voor straatverkoop niet meer
zal worden uitgebreid.
Als de gemeente de erfpacht van de gronden
van woningbouwvereenigingen gaat verlagen,
zou een deel van dit voordeel ten voordeele
van het rijk komen en dat is de bedoeling niet.
Spreker ontraadde het voorstel-van Kessel
om de marktgelden voor de groentemarkt te
verlagen. Dat zou bevoordeeling zijn van een
groep, want er zijn ook andere vaste lasten
die evenzeer verlaagd zouden moeten worden.
Er is evenwel geen geld voor zulke verlagin
gen.
De voorzitter zei dat de oud roest
markt op de Nassaulaan slechts een proef is.
De marktkooplieden kiezen zelf den man
waarbij zij hun kramen huren.
De heer van K e s s e 1: als dat zoo was zou
alles in orde zijn.
De voorzitter: het praeadvies over de
marktquaestie, waarover de heer Castricum
heeft gevraagd, ligt reeds 4 weken ter inzage.
De heer V i s s e r (C.-H.) diende alsnog, een
voorstel in om een onderzoek in te stellen
naar de eventueele gevolgen van het aan
schaffen van een compressor in verband met
onze bodemgesteldheid.
De heer Wolzak (A.-R.) vond het beter
aan B. en W. te vragen den compressor niet
te koopen voor de commissie voor O. W. een
onderzoek heeft ingesteld en dit rapport aan
den raad is overgelegd. Hij maakte daarvan
een voorstel.
De heer Klein Schiphorst (R.-K.)
verdedigde heb koopen van den compressor.
Die machine zal maken dat er minder on
derhoud aan de straten komt. Als wij het
met den heer Visser eens waren, zouden wjj
moeten besluiten alle stratenslecht te
bestraten. (Gelach).
De heer Reinalda (S.D.A.P.) wethou
der: de heer Wolzak heeft gezegd wat de
heer Visser denkt. Maar ook voor dat voor
stel is geen reden. Het gevraagde onderzoek
ls volkomen overbodig.
Het voörstel-Wolzak (nader onderzoek naai
den compressor) werd verworpen met 31 te
gen 6 stemmen
Het voorstel-Visser (om den compressor
niet te koopen, maar f 5000 te laten verwer
ken door straatmakers) werd verworpen met
34 tegen 3 stemmen.
HET ONDERWIJS.
Voor de algemeene beschouwingen werden
geopend zei de voorzitter dat B. en W. hun
voorstel inzake de opheffing der beroeps
keuze terug nemen. Er komt daarover een
nieuw voorstei.
Mevrouw Maar scha 11 (S.D.A.P.) be
treurde het, dat B. en W. niets willen doen
voor de onderwijzeressen van het voorberei
dend onderwijs. Indertijd heeft de wethou
der toegezegd, dat hij iets wilde doen voor
de zwaar getroffen onderwijzeressen. De
wethouder wilde iets oplappen.
Spreekster heeft daartoe thans een voor
stel gedaan, beoogend om de salarissen met
f 150 per jaar te verhoogen. De kosten daar
van zijn te ramen op f 3100.
Voor de nieuwe raadsleden gaf spreekster
een herinnering aan hetgeen in afgeioopen
Jaren gebeurd is met het voorbereidend l.o.
De salarissen werden voor de hoofden terug
gebracht van f 2300 tot f 1100 en voor de
onderwijzeressen van f 1700 op f 900. Een
ontstellende verlaging dus. Aan het perso
neel dat toen in dienst was werd wachtgeld
toegekend, maar voor een groot gedeelte is
die aanspraak op wachtgeld intusschen ver
vallen.
Het is de bedoeling dat het personeel van
het bijzonder voorbereidend onderwijs de
zelfde verhooging zal krijgen.
De toegestane bedragen voor leermiddelen
zijn ook te laag. B. en~W. moeten zoo moge
lijk iets meer gever..
Gaarne zou spreekster het voorbereidend
onderwijs ook willen uitbreiden, maar zij
vreest dat daarvoor geen voldoende mede
werking is te verkrijgen. Het zal voorloopig
wel een vrome wensch blijven.
De heer Posthumus (S.D.A.P, zei, dat
de S.D.A.P. ook een voorstel had willen in
dienen over de invoering der vereenvoudigde
spelling. De heer van Dam is evenwel daar
in voor geweest. Zijn voorstel heeft dezelfde
strekking als de S.D.A.P beoogde.
De spelling 1934 is op de scholen ingevoerd.
Maar hoe komt het. dat de hoofden in hun
correspondentie met B. en W. deze spelling
niet mogen gebruiken?
Het is aan te bevelen van gemeentewege
alle uitgaande stukken in de vereenvoudig
de spelling te zetten. Anders wordt de chaos
nog erger.
Wat de quaestie der kleine scholen betreft
is spreker het niet eens met hetgeen de heer
Wolzak bij de algemeene beschouwingen
heeft gezegd. Op het platteland zijn wel veel
kleine openbare scholen, maar dat kan niet
anders. In de steden staal het anders. Daar
heeft men veel kleine Christelijke scholen,
vooral u.I.o. scholen. Concentratie van Chris
telijke u.1.0. scholen is zeker op haar plaats.
Ér is wel eens gesproken over mooie be
zuinigingen toegepast bij het bijzonder on
derwijs, maar spreker juicht die niet toe als
die ten nadeele van het onderwijs zouden
zijn.
Op onderwijsgebied is in de laatste jaren
veel bezuinigd. Het moest want uit Den Haag
werd het opgelegd. Spreker wenscht den wet
houder moed en kracht toe om zooveel mo
gelijk tegen nieuwe bezuinigingen te ver
zetten. Waar het kan moet eenige verbete
ring aangebracht worden.
De S.D.A.P.-fractie heeft voorgesteld het
salaris voor den kweekeling met akte te
Zij weet
hei al!
In dat gezellige halfuurtje
vócr het eten wil Vader
graag een paarVerkade's
kaascrackers opknabbe
len, Zij zijn licht, beder
ven de eetlust niet. Ook
bij thee smaken ze goed.
Circa 150 in een bus.
YERKADE'3
(Adv. Ingez. MedJ
verhoogen met f 100. Het wordt dan f 700.
Het geldt hier een volledig bevoegde kracht.
Er zijn hier 10 kweekëlingen. dus het gaat
om f 1000, plus f 1000 voor het bijzonder on
derwijs. Die f 2000 zal wel gevonden kunnen
worden. De kweekelingen mogen geen paria's
worden.
Kan te Haarlem niet eens begonnen wor
den met een eenvoudige proef met schaak-
onderwijs?
Laat men Esperanto onderwijzen op de
lagere school in een cursus die buiten de
schooluren valt. Daarom is reeds herhaal
delijk gevraagd. In elk geval is een proef
daarmede te nemen.
B. en W. willen de vergoeding aan de waar
nemende schoolhoofden intrekken. Dit is
verkeerd, Bovendien kost het voor onze ge
meente s'schts f 500 in het jaar. Het zou on
billijk zijn als een onderwijzer die een half
of een heel jaar het werk van een ziek hoofd
waarneemt, geen enkele vergoeding zou krij
gen.
De heer VanDam (V.-D.) verdedigde zijn
voorstel over de vereenvoudigde spelling. B.
en W. hebben in de memorie van antwoord
gezegd, dat de invoering van die spel
ling voor de gemeentestukken niet mogelijk
is omdat het rijk dit nog niet gedaan heeft
voor de reègeriagsstukken. Maar Zaandam
heeft het reeds gedaan, ook voor de corres
pondentie met het rijk, zonder dat moeilijk
heden gerezen zijn.
Spreker wil hier geen debat over de spel
ling. Alleen is te zeggen, dat de nieuwe spel
ling niet meer tegen te houden is. Er moet
eenheid komen. De gemeente moet die een
heid bevorderen. Zelfs tegenstanders der
vereenvoudigde spelling zullen om doelmatig
heid zijn voorstel moeten steunen.
De heer B ij v o e t (R.-K.) kon nog niet
gelooven, dat wij wat de spelling-quaestie be
treft in de laatste ronde zijn. De heer
Posthumus heeft blijk gegeven dat hij lijk
ook wil veranderen in lik. Zeker om een
vrouwenlijk te kunnen onderscheiden van
een vrouwenlik (gelach). Spreker behoort tot
het gilde der „ouwe tantes", in deze aange
legenheid blijft hij bij het oude.
Spreker vraagt hoe B. en W. er toe geko
men zijn in het afgeioopen jaar enkele raads
stukken te laten uitgaan in de vereenvou
digde spelling,
De voorstanders van de spelling Marchant
zijn niet groot in aantal, de spelling heeft
weinig ingang gevonden.
Spreker heeft reeds in de afdeelingen ge
vraagd of B. en W. een cursus op de scholen
willen laten geven om zuiver Nederlandsch
te leeren schrijven. Op vele kantoren wordt
de oude spelling gevraagd en de kinderen
hebben bij het solliciteeren geen kans als zij
alleen de vereenvoudigde spelling hebben ge
leerd.
De heer Visser (CE.) zou tegen de voor
stellen der s.d.a.p. stemmen omdat die een
verhooging der Personeele Belasting tenge
volge zouden hebben.
Het is verstandig het voorbeeld der re
geering op spellinggebied te volgen.
De vereenvoudigde spelling is een ver
arming van onze taal.
De heer Voogd (s.d.a.p.) herinnerde er
aan dat de gemeente het voortgezet onder
wijs heeft afgeschaft. De vereeniging Volks
onderwijs" heeft toen getracht op bescheiden
schaal een proef te nemen met het voort
zetten van dat onderwijs. Maar na enkele
jaren moest dit pogen opgegeven worden.
Met blijkt onmogelijk kostelooze leerkrach
ten te krijgen.
Spreker diende namens eenige fractiege-
nooten en Mr. van Dam een voorstel in om
f 2000 op de begrooting te brengen om op
bescheiden schaal een proef te nemen met
gemeentelijke cursussen voor mannelijke en
vrouwelijke rijpere jeugd.
Wij moeten niet vervallen in de
fouten van het vroegere voortgezette on
derwijs. Als dit gedaan wordt is veel te be
reiken. Het dagonderwijs aan jeugdige werk
loozen heeft dit hier ter stede bewezen. De
werkloozen moeten 'n niet te schoolsch karak
ter dragen en in de avonduren gegeven wor
den. De totaalkosten zullen f 4000 bedragen
maar daar pas in October begonnen kan
worden, zal in 1936 slechts f 2000 uitgegeven
behoeven te worden.
De kinderen moeten behoed worden tegen
de gevaren van het straatleven,
Het plan voor de cursus is uitgegaan van
de commissie voor de rijpere jeugd.
Avondzitting.
De heer van Kessel (r.k.) zei dat in den
luxetijd de schoonheidscommissie is ingesteld
Wij hebben nu 6 a 7 jaar ervaring van het
werk van die commissie. Nu zijn wij in een
tijd van achteruitgang. Zonder schade te doen
aan het uiterlijke schoon der gemeente kun
nen wij die f 4000, die de commissie ons
nog kost, beter bezuinigen. Spreker diende
een motie in om B. en W. uit te noodigen
met voorstellen te komen om de schoonheids
commissie op te heffen.
De heer Klein (r.k.) vond het onjuist
dat de subsidies van de commissie van toe
zicht op het L.O. door B. en W. is verminderd
Voor het nu uitgetrokken bedrag kan niet
eens het verslag der commissie gedrukt wor
den.
Spreker stelde voor den post met f 200 te
verhoogen.
Mevrouw Scheltema (V.B.) wilde ook
naar eenheid streven op gebied der spelling.
Nu het rijk zich evenwel houdt aan de oude
spelling moet de gemeente dezelfde houding
aannemen.
Spreekster drong nogmaals aan op de
stichting van een opleidingsschool in het
Zuiden der stad. Met genoegen had zij ge
hoord, dat de wethouder deze quaestie na
de begror/ting ter hand wil nemen.
Welke beteekenis zal de avondcursus voor
de rijpere jeugd hebben en ons onderwijs
stelsel? Is het niet mogelijk voor de be
staande nijverheidsscholen in te schakelen
het onderwijs aan de meisjes? Als men
het onderwijs op die scholen te schoolsch
vindt, zou het misschien zijn te reorgani-
seeren. Hetzelfde geldt voor het onderwijs
aan de jongens op de Burgeravondschool.
Spreekster's fractie kan zich niet vereeni
gen met het voorstel-Posthumus c.s, voor de
vergoeding aan de kweekelingen met akte.
Persoonlijk is spreekster voor het voorstel
van mevr. Maarschall om de salarissen van de
onderwijzeressen bij het voorbereidend on
derwijs te verhoogen. De salarissen zijn met
50 pet. verlaagd. Dit is een onrechtvaardige
toestand, waarin verbetering moet komen
Als men het voorbereidend onderwijs wil
houden moet men ook wat geven wat op een
betaling lijkt.
Het beste zou zijn pas over dit voorstel te
stemmen als beslist is over de bezuinigings
voorstellen van B. en W.
Men zou misschien het geld kunnen vin
den door het drukwerk der gemeente aan
ongeorganiseerde drukkers te geven. De raad
heeft evenwel vroeger getoond dit niet te
willen.
De Schoonheidscommissie moet blijven be
staan.
De heer Noordewier (communist)
meende dat het peil van het onderwijs ge
zakt is. In 1933 waren er 525 werkkrachten
werkzaam en nu slechts 383. Het personeel
wordt overwerkt, wat het onderwijs en de
Spreker steunde de voorstellen om de sala
rissen bij het voorbereidend onderwijs en de
vergoedingen aan de kweekelingen met akte
bij het lager onderwijs te verhoogen.
De invoering van de nieuwe spelling zal de
verwarring doen verminderen.
De heer Weustink (r.k.) vreesde dat een
college in de spelling geen willige leerlin
gen zou hebben. Er ish geen spelling 1934.
er is alleen 'n eenigszins gewijzigde spelling de
Vries en Te Winkel. Voor "het L.O juicht spre
ker de vereenvoudigde spelling toe. Maar
onze gemeentestukken moeten wij nog niet
in de spelling schrijven. Het zou niet on
mogelijk zijn dat wij binnenkort opnieuw
gaan wijzigen.
Wat het onderwijs in het algemeen be
treft, kan gezegd worden, dat B. en W. er
in geslaagd zijn het peil van het onderwijs
voor daling te behoeden, niettegenstaande er
veel bezuinigd is. Aan de leerkrachten zjjn
hoogere eischen gesteld, maar zij hebben
zich aangepast. Daarvoor verdient het per
soneel hulde. Te meer als men bedenkt, dat
de salarissen met 35 a 40 pet. zijn ver
laagd.
Een ander gevaar bedreigt de jeugd. De
inspecteur van het L.O. te Haarlem heeft
in een verslag geklaagd over gebrek aan op
lettendheid bij de kinderen, blijkbaar omdat
zij teveel naar de bioscoop gaan. Ook het
bezoek aan de ijsbars is onstellend groot.
Het kind moet tegen de ouders beschermd
worden.
Kan niet bepaald worden, dat kinderen van
schoolplichtigen leeftijd niet 's avonds na 8
uur in de bioscoop mogen vertoeven?
Bij de films die voor alle leeftijden toegan-
keljik zijn, worden soms bijprogramma's
vertoond die absoluut ongeschikt zijn. Daar
op moet meer gelet worden.
Onderwijs aan de rijpere jeugd zal spreker
gaarne steunen.
Is er wel zooveel behoefte aan een oplei
dingsschool in het Zuiden der stad als mevr.
Scheltema meent, 63 kinderen zijn op
openbare scholen in Heemstede. Maar op de
R. K. en Protestantsche scholen in Heem
stede zijn respectievelijk 29 en 26 Haarlem
sche kinderen, hoewel de gezindten goede
scholen in het Zuiden van Haarlem hebben.
Spreker betreurde de uitlating van den
heer Noordhoff over de houding van de rech
terzijde bij de concentratie, want het was
niet juist. Het bijzonder onderwijs te Haarlem
heeft ook steeds medegewerkt om tot bezuini
ging te komen. Zelfs vrijwillig zijn offers ge
bracht.
Hoewel spreker het voorstel Posthumus c.s.
om de vergoeding aan kweekelingen van f 600
op f 700 te brengen sympathiek vindt, zou
spreker het niet steunen, want hoogere in
stanties zullen het niet goedkeuren. Spreker
vindt het evenwel beter om geen 10 maar 20
kweekelingen met akte aan te stellen, die dan
geen f 600 maar f 400 vergoeding zouden heb
ben. Daardoor steunt men de werklooze on
derwijzers.
Dit denkbeeld had spreker in een motie be
lichaamd.
Het voorbereidend onderwijs is in dezen tijd
een smartekind voor gemeente en personeel.
Spreker staat sympathiek tegenover 't voor
stel van mevr. Maarschall, maar omdat hij
het goed meent met dit onderwijs zal hij te
genstemmen. De kosten van dit onderwijs zijn
in enkele jaren van f 236.000 tot f 135,000 ver
minderd. Dit laatste bedrag zou dan weer op
gevoerd worden tot f 143.000.
Nu de minister van onderwijs niet sympa
thiek tegenover dit onderwijs staat is te vree
zen, dat als deze begrooting niet sluit, uit Den
Haag de eisch komt, de V/2 ton die nu aan
het voorbereidend onderwijs uitgegeven wordt
geheel te bezuinigen.
Op de posten voor het Middelbaar- en Voor
bereidend onderwijs is nog wel te bezuinigen.
Op eenige scholen zijn verschillende kleine
klassen van hetzelfde leerjaar die samenge
voegd kunnen worden. Daardoor kan f 24.000
bezuinigd worden. Het gevolg zal zijn dat en
kele leeraren op wachtgeld geplaatst moeten
worden, maar er is kans, dat zij weer spoedig
een betrekking krijgen.
De klassen op de middelbare scholen in Am
sterdam zijn grooter dan te Haarlem. Is een
klasse op de lagere school met 40 leerlingen
gemakkelijker dan een klasse op een H.B.S.
met 36 leerlingen?
Op kosten van instandhouding, onderhoud
en verwarming der lagere scholen is veel be
zuinigd, terwijl die kosten voor de middel
bare scholen in den crisistijd verhoogd zijn.
Spreker stelde voor verschillende posten voor
het middelbaar onderwijs te verlagen. Zelfs
zijn nu weer vrij hooge bedragen uitgetrokken
voor de Meisjes H. B. S„ die pas in een bijna
vernieuwd gebouw is ondergebracht.
Ook op de posten voor bureauhulp en in
binden van boeken is te bezuinigen. Spreker
wil de geheele bureauhulp laten vervallen.
Daarop is alleen f 4600 te bezuinigen. De di
recteuren hebben slechts 10 lesuren en kun
nen best het administratiewerk doen met
hulp \an de concierge en de laboratorium-
assistenten.
Het totaal der bezuiniging zou dan f 10.300
bedragen. Spreker stelde voor de begrooting
met dit bedrag te verminderen.
(Geroep: u moet bezuinigingsinspecteur
worden
Er moet een wil zijn om te bezuinigen en
dan is er ook wel een weg.
Tot zijn verwondering heeft spreker ge
zien dat aan de Meisjesschool een opschrift
is geplaatst H.B.S. voor Meisjes". Daarop
heeft de school geen recht. De vlag dekt de
lading niet. Daardoor worden ouders misleid.
Die opschriften moeten veranderd worden.
De heer Wolzak (A.R.)'zei in verband
met de concentratie dat het aantal leerlin
gen op de openbare scholen in ons land 133
op de bijz. scholen 173.Bij de opleidingsscholen
is 't anders. Rechts wil medewerken tot een
billijke concentratie.
Het is jammer dat de heer Weustink zijn
voorstellen tot bezuiniging bij het M. O. niet
van te voren heeft ingediend. Dan zouden de
raadsleden er meer aan hebben gehad. Nu
zijn er voorstellen uit den raad voor bezuini
ging gekomen.
Kunnen B. en W. het er niet op wagen en
de voorstellen Weustink overnemen? Aan het
onderwijs en de gebouwen zullen zij geen
schade doen.
Spreker -meent dat de raad verstandig zal
doen het voorstel van mevr. Maarschall over
het voorbereidend onderwijs niet aan te ne
men. Dan komt dit onderwijs in gevaar van
geheel te verdwijnen.
De salarissen van de onderwijzeressen bij
het bijzonder voorbereidend lager onderwijs
zijn nog lager dan bij het openbaar.
Het voorstel-Va-n Dam over de vereenvou
digde spelling kan de A.R. fractie niet steu
nen. Misschien bekeert de regeering zich nog
op de spellingsquaestie.
De heer Van der Wall (C.H.) zei dat
het aantal onderwijzeressen bij het bijzonder
voorbereidend onderwijs driemaal zoo groot is
als bij het openbaar. Men zou dus aan de
bijzondere scholen geen f 3600 maar f 10.000
meer moeten geven.
Dit maant tot voorzichtigheid.
Op spellingsgebied bestaat een tweeslach
tigheid. De leerlingen der scholen zijn daar
van de dupe. Spreker is evenwel tegen het
voorstel-van Dam.
De heer Van derVeldt (R.K.) pleit
te voor onderwijs in Esperanto. Hij stelde voor
daarvoor een post uit te trekken.
De heer Van Tetering (R.K.) meende
dat de vereenvoudigde spelling niet opgelegd
moet worden, maar moet groeien. Het is spre
ker niet mogelijk stukken ln de nieuwe spel
ling te lezen.
De Esperantobeweging heeft gefaald. Daar
om geen onderwijs daarin.
De heer N o ordhoff (S.D.A.P.) had het
beter gevonden als de rede van den heer
Weustink schriftelijk was voorbereid. B. en W.
kunnen niet ingaan op het denkbeeld van den
heer Wolzak om alles maar over te nemen. Is
de berekening van den heer Weustink wel ge
heel juist. Heeft hij rekening gehouden met
het verdwijnen van lagere scholen? Hoe
staat het bovendien met het aantal leer
lingen? Kunnen de cijfers alsnog niet gedrukt
worden?
f 400 voor een kweekeling met akte is veel
te weinig.
Bij het M. O. wil de heer Weustink nieuwe
werkloozen maken.
Spreker heeft de grootst mogelijke waar
deering voor de offers die de voorstanders
van het bijzonder onderwijs hebben ge
bracht, maar bij de concentratie-voorstellen
in de Kamer is van rechts weinig tegemoet
koming betoond.
Voor een cursus in de oude spelling aan
de lagere school gevoelt spreker niet veel. De
moeilijkheden worden daarmee niet opgelost.
In de arbeidersklasse is de spelling met ge
juich begroet. Het Nederlands verbond
van Vakverenigingen" kon geen giro-nummer
krijgen vanwege de vereenvoudigde spelling.
Laten B. en W. samenwerken met de andere
groote gemeenten om bij de regeering op
spellingseenheid aan te dringen.
De schoonheidscommissie moet behouden
blijven. Hier is een cultureel belang van groote
beteekenis.
De heer Wester veld (S.D.A.P.) her
haalde zijn opmerking van verleden jaar, dat
de heer Weustink meer optreedt als wethouder
van financiën dan als onderwijs-specialist.
Groote klassen zijn wel een schade voor 't on
derwijs. Klassen van 34 en 36, zooals de heer
Weustink nu wil, zijn niet aan te bevelen. Ge
lukkig zijn er thans te Haarlem maar 2 klas
sen bij het- MO. van meer dan 30 leerlingen.
De heer Weustink heeft wat het voorberei
dend onderwijs betreft spoken opgeroepen.
Wij worden niet van het rijk afhankelijk als
wij eenige extra opcenten op de Personeele
Belasting leggen.
De bureauhulpen kunnen niet gemist wor
den.
De heer Peper (communist) meende dat
er te veel bezuinigd wordt op onderhoud van
schoolgebouwen. Ook over het schoonhouden
zijn klachten.
Het peil van het lager onderwijs is niet ach
teruitgegaan door het bioscoopbezoek en de
ijsbars. maar door de ingevoerde verslechte
ringen. Een arbeidersloon en de werkloo-
zensteun zijn zoo laag gesteld, dat er geen
geld is voor bioscopen en ijsbars.
Spreker pleitte ook voor de vereenvoudigde
spelling. De communisten hebben het vorige
jaar al het voorstel gedaan waarmee nu de
heer Van Dam gekomen is.
De heer Schaapman (C.D.U.) verklaarde
een voorstander van het bijzonder onderwijs
te zijn. Hij zou evenwel stemmen voor het
voorstel Posthumus. Aan 't voorstel van mevr.
Maarschall kan hij zijn stem niet geven, daar
dit onbillijk is tegenover het bijzonder voor
bereidend onderwijs.
Mevrouw Maarschall: de verordening
laat dit niet toe.
De heer v.Engelen(K.D.P.) kan zijn stem
nog niet bepalen tenopzichte van 't voorstel van
mevr. Maarschall. Het voorstel van den heer
Posthumus over de kweekelingen met akte kan
hij steunen, het denkbeeld van den heer
Weustink is niet te aanvaarden, 400 ver
goeding is veel te weinig, het lijkt veel op
een sigarencentje.
Esperanto-onderwijs moet op de scholen in-
voerd worden.
In principe is spreker voor het voorstel Van
Dam over de spelling. Beter is evenwel bij de
regeering aan te dringen op meer eenheid.
De heer Boes (V.D.), wethouder, zei dat
wij nog altijd scholen voor middelbaar- en op-
leidings- en lager onderwijs hebben die ver
boven het minimum peil liggen.
De raad is niet bevoegd een besluit te
nemen zooals Mr. Van Dam heeft voorge
steld. De burgemeester en de secretaris moeten
voor zich zelf uitmaken in welke spelling zij
willen correspondeeren. Spreker zelf is slechts
een matige voorstander van de nieuwe spel
ling. Op de scholen moet de spelling blijven
zooals die nu is. Bij latere sollicitaties hebben
de leerlingen geen ernstige moeilijkheden.
(Zie ook pag 7.)
