Hit Biê&te&tükslê
Verduistering.
Kroors-BehangseSs
De Gouverneur-Generaal.
ANTURACIETen bpccucokcs
J. VAN DAM
Belangrijke zitting van
Engeland's parlement.
Ijsbaan Brederode
53e Jaargang No. 16142
Verschijnt dagelijks, behalve öp Zon- en Feestdagen.
Vrijdag 7 Februari 1936
HAARLEM S DAGBLAD
Directie: P. W. PEEREBOOM
en ROBERT PEEREBOOM.
ABONNEMENTEN: per week 0.25, per maand ƒ1.10, per 3 maanden
3.25. franco per post ƒ3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week 0.05, p. maand 0.22, p. 3 mnd. 0.65, franco p. post 0.72^.
UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR
COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos-: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810
Bijkantoor: Soendaplein 37, Haarlem-Noord, Telefoon 12230.
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM.
ADVERTENTIëN 15 regels 1.75, elke regel meer 0.35. Reclame»
ƒ0.60 per regeL Tarieven regelabonnementen op aanvraag. Vraag en
aanbod 14 regels 0.60. elke regel meer 0.15. Onze Groentjes zie
hoofd rubriek.
Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnés. Levenslange ongeschiktheid ƒ600.-. Overlijden ƒ600.-. Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400.-. Duim ƒ250.-, Wijsvinger ƒ150.-, Elke andere vinger ƒ50.-, Arm- of Beenbreuk f 30.—
Idem voor Abonnés op het Geïllustreerd Zondagsblad: - Levenslange ongeschiktheid ƒ2000.-, Overlijden ƒ600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400-, Verlies Duim f 75.-. Verlies Wijsvinger f 75.-. Verlies andere vinger f 30.-.
Alles indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ZESTIEN BLADZIJDEN.
HAARLEM, 7 Februari
Oorlogsgevaar voor Nederland
De bekende Amerikaansche journalist
Edgar A. Mowrer heeft in de Chicago Daily
News mededeelingen gedaan omtrent de
Duitsche militaire versterkingen langs onze
Oostgrens. Wij citeeren er het een en ander
uit in dit nummer. In hoofdzaak komen deze
feiten overeen met de door onze regeering
gegevene in de toelichting op het ingediende
ontwerp voor een weerfonds van 54 millioen.
Mowrer's commentaren zijn niet zonder in
teresse. Ik merk hierbij op dat hij tot de
weinige Amerikanen behoort die Europa
werkelijk kennen. Hij is tien jaar correspon
dent in Berlijn geweest, en thans al jaren
correspondent in Parijs en leider van den
Europeeschen dienst van zijn blad. Hij
schrijft o.a. het volgende:
„Talrijke nieuwe vliegvelden, nieuwe
en versterkte garnizoenen, nieuwe brug
gen en de belofte van vertakte autowe
gen en verder luisterposten, vaste plat
forms, meer of minder geheimzinnige
groepen spoorwegpolitie, een overdaad
aan werk- en andere kampen, alle vlak
bij de Nederlandsche grens, dit zijn ze
ker harde feiten, die de kalme Neder
landers ten langen leste met zorg ver
vullen. In het geheel weet de bevolking
er nauwelijks van. Maar bijna een ieder
weet iets en begint de rest te vermoeden.
Ir. verband met andere dingen be
schouwd, hebben deze feiten herhaal
delijk den indruk gewekt, ongelooflijk
schokkend voor de Nederlandsche ge
moedsgesteldheid, dat het gedaan kon
zijn met den tijd van een met succes toe
gepaste onzijdigheid, en dat als er weer
een oorlog uitbreekt tusschen de reuzen
van West-Europa, Nederland op de een
of andere manier gevaar loopt daarin
onweerstaanbaar betrokken te worden".
Ja zeker. Dab is allemaal waar. Het woord
onzijdigheid" is niet heelemaal juist, want
sinds Nederland tot den: Volkenbond behoort
is het oude absolute neutraliteits-standpunt
vervallen, zooals dan ook gebleken is bij de
deelneming aan de sancties tegen Italië.
Maar dat wij al heel weinig kans meer heb
ben ons buiten een volgend Europeesch con
flict te houden is volkomen duidelijk, en dit
gevaar wordt niet veroorzaakt door ons lid
maatschap van den Volkenbond maar door
onze ligging tusschen drie Europeesche
grootmachten in. De Duitsche ervaringen
van 1914, nadat Nederland intact gelaten
was, zullen bij de militaire heeren in dat
land ook wel zekere uitwerking gehad heb
ben. Men zou het uit de door Mowrer opge
somde bewapening langs onze grenzen al
thans op moeten maken.
Overigens is de volgende Europeesche oor
log er nog niet. Ten eerste beseffen thans
zeer velen, dat zulk een conflict Europa's
totale ondergang zou worden, met inbegrip
van het einde van zijn koloniale macht in
Azië. Welk een gemakkelijke, voordeelige
taak voor Japan om dat alles in te rekenen
terwijl de stomme Westerlingen bezig zouden
zijn elkaar in massa uit te moorden en
eikaars industrieën en bevolkingscentra te
vernietigen
De kans dat Frankrijk en Engeland, of
een van beide, Duïtschland zouden aanval
len, is ook om velerlei andere redenen vrij
wel uit te schakelen. Zij hebben er geen be
lang bij. Het tegenovergestelde geval wordt
door Mowrer gesuggereerd. Opgemerkt dient
te worden dat Mussolini, op het punt aange
land waar een oorlog blijkbaar zijn dicta
tuur moest redden, het toch niet gewaagd
heeft een oorlog in Eurona te beginnen. Of
schoon Dalmatië een veel ariger begeerd
object voor hem is dan het onherbergzame
Abessynië, heeft hij het niet aangedurfd op
Joego-Slavië los te trekken. Het lijkt nog
niet zoo heel aannemelijk dat van Duitsche
zijde ooit een aanval op Frankrijk en Enge
land ondernomen zou worden. Dat is ook nog
wel een heel andere onderneming dan een
Italiaansche inval in de Balkan geweest zou
zijn.
Mowrer zegt niets over onze 'kansen in een
dergelijk Europeesch conflict. Dat is kiesch
van hem. Er zijn ongetwijfeld nog wel men
schen, die denken ..dat wij den vijand buiten
de grenzen zouden kunnen houden". Nu, dat
kan niet. De vijand zou van duizenden me
ters hoogte onze steden bombardeeren, ken
onze vliegvelden en andere militaire centra
natuurlijk ook. Wij kunnen voorts niet meer
bewapening aanschaffen dan wij betalen
kunnen. Hetgeen wij betalen kunnen blijft
altijd maar een kleine fractie van hetgeen
een groote mogendheid aan aanvalsma'ht
tegenover ons zou stellen
De andere groote mogendheid, de tegenpar
tij van de ons-aanvallende, zou ons alleen in
zooverre helpen als haar eigenbelang dat
(Aangezien de stad Havanna haar
stroomrekening niet betaalde,
heeft de Cubaansche Electrici-
teits Maatschappij de straatver
lichting afgesneden.)
't Is moeilijk om je in te denken
In onze zeer verlichte stad,
Dat zij, te wel zeer kwader ure,
Haar straatverlichting niet meer had.
Hoe scheef de lamp ook hier mag hangen,
Zij doet ook in den nood haar plicht,
En zal die ook niet gaan verzaken,
Daar onze stad zichzelf verlicht.
Havanna beleeft donkre dagen,
Zonder verlichting in 't verschiet,
Nu men er in de avonduren
Zelfs letterlijk geen lichtpunt ziet.
Het is voor 't eerst in de historie,
Wanneer ik mij niet sterk vergis,
Dat in ons aller vreemde wereld,
Een heele stad verduisterd is.
Intusschen mogen wij ons troosten,
Al zijn ook onze zorgen zwaar,
Een lichtstraal wordt ons niet onhouden,
Havanna dat is de sigaar!
P. GASÜS.
Een weelde voor het oog
in Uw woning. Ailéén Groote Houtstraat 179, Tel. 14269
(Adv. Ingez. Med.)
eischte, en er zorgvuldig voor waken dat wij
den stoot opvingen en haar menschen pas in
de tweede plaats geriskeerd werden. Dit is
niet alleen begrijpelijk, van haar standpunt
beschouwd, maar de vorige oorlog heeft het
ook bewezen. Alle kleine landen, daarin be
trokken, hebben stooten moeten opvangen, en
allemaal zijn zo onder den voet geloopen.
Rest dus de redeneering: hoe zwaarder wij
nog bewapend zijn, hoe meer een groote
mogendheid er tegen op zal zien tot den aan
val over te gaan. Dat is dus preventie, een
poging om iets te helpen voorkomen.
Maar deze preventie kost zeer veel geld
voor improductieve gaven, dat wij zeer slecht
missen kunnen. In het algemeen trouwens
vermeerdert de bewapening van Europa het
oorlogsgevaar en verarmt zij Europa ontzet
tend, niet alleen door haar directe kosten
maar ook en vooral omdat het erdoor ver
oorzaakte wantrouwen den opbouw belem
mert.
Daarom is de eenige preventie, die op den
duur voor ons waarborgen biedt, de Volken
bond, waaruit een Europeesche toenadering
op niet te lange termijn zal moeten voort
vloeien. Daarom werken zooveel goedwillende
menschen onvermoeid, om dit tot het besef
der volksmassaas te doen doordringen. Het is
werkelijk in wezen zoo logisch, zoo nuchter en
zoo verstandig.
R. P.
Ambtstermijn wordt niet verlengd.
G. G. treedt dus dit jaar af.
Naar wij uit Den Haag vernemen is aan
den Gouverneur-Generaal van Nederlandsch
Oost-Irïdië in het geheel niet gevraagd of hij
eventueel nog langer zou willen blijven dan
de gewone ambtstermijn van vijf jaar.
De berichten uit Indië, dat hij zelf op
grond van medisch advies had verklaard, dat
hij niet langer in Indië zou kunnen verblij
ven, behoeven geen verbazing te wekken.
Een aftredende G.-G. kan er immers altijd
op verdacht zijn dat hem de vraag, zijn
ambtstermijn te willen verlengen, zal wor
den gesteld.
Men kan thans aannemen, dat de benoe
ming van een nieuwen Gouverneur-Gene
raal binnen niet te langen tijd zal moeten
afkomen. Jhr. de Jonge werd in Mei 1931
benoemd, waarna in September zijn ambts
termijn aanving. Het ligt thans voor de
hand dat hij niet langer dan tot September
in Indië zal blijven en dat in die maand zijn
opvolger in functie zal treden.
Kardinaal Sincero overleden.
ROME, 7 Febr. CA.N.P.) Kardinaal Luigi
Sincejo is in den afgeloopen nacht te drie
uur in den ouderdom van 65 jaar overleden. In
het consistorie van 13 Maart 1933 werd kardi
naal Sincero benoemd tot kardinaal-bisschop
van Palestina. Hij was secretaris van de be
langrijke, heilige congregatie voor de Ooster-
sche kerk. Verder maakte de overledene deel
uit van de opperste rechtbank der apostolische
signatuur.
LLEWELLYN NAAR KAAPSTAD
VERTROKKEN.
LONDEN. 7 Februari (Reuter). Llewellyn
is hedenochtend van Lympne vertrokken
voor zijn vlucht naa? Kaapstad.
HAARLEM TEL.10070 - HEEMSTEDE TEL. 29280
(Adv. Ingez. Med.)
Japansche troepen naar de
Mandsjoerijsche grens.
Treffen Buiten-Mongolië en Rusland
oorlogsvoorbereidingen?
DAIREN, 7 Febr. (Reuter)Offi-
cieus wordt vernomen, dat besloten is
Japansche en Mandsjoerijsche troe
pen te zenden naar de grens tus
schen Mandsjoekwo en Buiten-Mon
golië. Van half-officieele zijde wordt
medegedeeld, dat Buiten-Mongoli6
en de Sovjets zich langs de geheele
grens van Mongolië en Mandsjoe
kwo voorbereiden tot een oor
log, en steeds meer hebben
grensincidenten plaats. Dit is de
reden, waarom troepen van Japan en
Mandsjoekwo r.aar de grens zijn ge
zonden.
Volgens te Tokio ontvangen berichten
heeft zich op 5 Februari een nieuw incident
voorgedaan aan de grens tusschen Mand
sjoekwo en Buiten-Mongolië. Eenige tien
tallen Mongoolsche soldaten zouden een
aanval hebben ondernomen cp een Mandsjoe
rijsche grenspost. Zij zouden echter door
Mandsjoerijsche afdeelingen zijn teruggedre
ven.
Uit Peking meldt Reuter:
5000 soldaten van Mongolië en
Mandsjoekwo maken zich gereed
Suiyuan binnen te vallen, wordt van
Chineesche zijde medegedeeld.
Crediet aan haring
exporteurs.
Ten hoogste 250.000 gulden.
In de Staatscourant van Donder
dag is opgenomen de „Exporteurs-
credietbeschikking 1936 (pekel- en
steurhaving)".
De minister heeft in deze beschik
king bepaald, dat uit het Landbouw
crisisfonds voor credietverleening aan
exporteurs van pekel- en steurharïng
een crediet beschikbaar wordt ge
steld van ten hoogste f 250.000.
KLEERMAKERIJ
GED. OUDE GRACHT 78, TEL. 12236
Costuums n. maat
met 2 pantalons
vanat f 40.—
Coupe - Afwerking - Stolfen
ONDER VOLLE GARANTIE!!
Het huis voor solide I g
g kleedtng naar Maat!! f
De landsverdediging aan de orde.
(Adv. Ingez. Med.)
(Onze Londensche correspondent schrijft).
Het nieuwe Lagerhuis is in zijn eerste kor
te zitting na de verkiezing nauwelijks op gang
kunnen komen. Het werd terstond afgeleid
door dat dramatisch intermezzo van het vre
desplan van Hoare en Laval. Dat werd. zoo
als men zich herinnert, een verbijsterende
zaak voor de regeering, die leerde dat par
lement en volk een lastig humeur konden
toonen. Het. was een ongewone ervaring voor
een landsbestuur dat volgzaamheid en ge
willigheid bij het volk en zijn vertegenwoor
diging bijna als natuurijke verschijnselen
had leeren beschouwen.
De verhouding tusschen regeering en par
lement verschilt thans hemelsbreed van die
van voor de verkiezingen. De regeering heeft
door haar flater in de vredespogingen veel
oud vertrouwen verloren. Het Parlement
daarentegen heeft zich van stonde af aan
sterk als een correctieve macht doen gelden
en kan slechte aanmerkelijk aan zelfbe
wustheid hebben gewonnen door de episode,
die aan Sir Samuel Hoare het politieke leven
kostte of dit althans voor langen tijd op
schortte. Niet alleen is de getalsterkte der Op
positie veel hooger dan in het vorig Parle
ment; ook in de nationale gelederen vindt
men veel meer individualisme, die voor de
volgzaamheid van den partijman zoo de om
standigheden het naar hun oordeel vragen,
een onafhankelijke houding in de plaats
zullen stellen
In de pas aangevangen zitting moeten vele
belangrijke ontwerpen in behandeling komen.
Maar ze worden overschaduwd door het. pro
gram van landsverdediging, dat vastzit aan
de begrooting. Men verkeert in het duister
over de maatregelen voor verhooging der
weermacht welke de regeering in petto heeft
Na de vele bijeenkomsten van de Kabinets
commissie voor landsverdediging moet ze
haar program wel kant en klaar hebben. Maar
het publiek heeft alleen kennis genomen van
wilde geiuchten en kan overigens wel uit het
geen zijn pers schrijft opmaken, dat de drie
departementen voor de weermacht om strijd
hun begrootingen opjagen. Een nieuw Wit
boek is in het vooruitzicht, gesteld. Het zal
moeten vertellen van de „hiaten in de lands
verdediging" waarvan het verkiezingsmani
fest der regeering zonder meer gewaagde,
hiaten die zich gedurende de afgeloopen tien
jaren hadden vermenigvuldigd. Het Witboek
zal moeten vertellen hoe deze gaten ge
vuld moeten worden, hoeveel het zal kosten
en wie het zal moeten betalen. De Daily
E x p r e s s heeft reeds een paar weken ge
leden verteld, dat de kosten niet uit de Be
grooting zullen komen, dat de 150.000.000
of 200.000.000 die voor het goedmaken van
de tekortkomingen der weermacht noodig
zullen zijn zullen worden geleend en dat
het huidig geslacht zelfs de eerstvolgende ja
ren op belastingverlaging zal kunnen reke
nen. Als dat zoo is dan zullen de kinderen en
kleinkinderen van de belastingbetalers van
den dag de rekening hebben te vereffenen.
Maar alles is veronderstelling. Het Nazi
blad de Angriff, dat spreekt van „fantasti
sche Britsche herbewapening" tegen „het
Duitsche gevaar", is schijnbaar beter op de
hoogte dan elke Engelsche redacteur of
gewone Engelschman. Als men te rade mag
gaan met hetgeen de verantwoordelijke hee
ren in het jonge verleden over de behoefte
der landsverdediging hebben gezegd dan kan
deze geen fantastisch karakter krijgen, hoe
wel de vaagheid hunner uitlatingen geen
schijn van betrouwbare schattingen kan toe
staan. De Kanselier van de Schatkist heeft
indertijd doen weten, dat hij geen uitgaven
zal toestaan die niet volstrekt noodzakelijk
zijn. Baldwin heeft, het onderwerp aanroe
rend. verklaard, dat er geen sprake is ge
weest, dat er geen sprake is en dat er geen
sprake zal zijn van aanzienlijke bewapening
of van aanmerkelijk verhoogde strijdmach
ten.
Al deze uitlatingen waren deel van de ver-
Een beeld van den zwaren sneeuwval in de Ver. Staten. De sneeuwploeg moet
er aan te pas komen om eenige vierwielers uit hun benarde positie te verlossen.
Het woord is aan....
Seneca
Strenge heeren regeeren
niet lang.
kiezingsredekunst en men mag misschien op
merken dat het sussend karakter er van voor
de gelegenheid wenschelijk was. Zeker is,
dat ze in de bewoordingen geen grenzen stel
den aan de voorgenomen herbewapening.
„Volstrekte noodzakelijkheid" is een rekbaar
begrip. En wat voor Baldwin wellicht niet
„aanzienlijke bewapening" zou zijn kan voor
een ander meer dan erg zijn.
De zaak staat overigens vooraan in aller
gedachten. Groote bedragen zullen worden
besteed aan vernieuwing, verbetering, verhoo
ging van land-, zee- en luchtmacht.. Dat is
zeker. En de meest verantwoordelijke orga
nen der openbare meening toonen zich be
zorgd over de mogelijkheid dat het geld niet
op de best mogelijke wijze zou worden uitge
geven en dat de noodzakelijke samenwerking
tusschen de staven der drie strijdkrachten
noodzakelijk om de beste en meest harmo
nische weermacht-organisatie te krijgen
achterwege zou blijven. De Times heeft
juist in een doorwrocht hoofdartikel gepleit
voor een algemeene staf voor de landsverde
diging onder een civielen president.
Het ongeval met de „Kievit".
Aan verkeerde manoeuvre van den mecanicien
te wijten?
BATAVIA. 7 Febr. (Aneta). Evert van
Dijk, de gezagvoerder van de Lijster, welk
vliegtuig hedenmorgen op het vliegveld van
Batavia. Tjililitan, arriveerde, deelde het vol
gende mede. omtrent het ongeval van de Kie
viet te Jodphur. waarvan hij zich op de hoog
te gesteld had. Volgens zijn oordeel was het
gebeurde geheel te wijten aan het manoeu-
vreeren van den mecanicien Veenendaal. Op
de vraag of het aan boordwerktuigkundigen
van de K.L.M. is toegestaan om te „taxiën",
antwoordde Van Dijk bevestigend. Hij deelde
verder nog mede. dat de Kievit, waarin zich
drie passagiers bevonden, onder wie de heer
Nieuwenhuis directeur van de K.N.I.L.M.. te
voren te Allahabad reeds vertraging onder
vonden had tengevolge van 'n lichte motorsto
ring, doch er dient gewacht te worden op de
vernieuwing van een gebroken aluminium-
armpje van het hoogteroer.
Hedenavond geopend
(Adv. Ingez. Med.)
Verdere beraadslaging te Geneve over het olie
embargo.
pag. 4
Italiaansche vliegtuigen hebben de Abessyni-
sche stad Magalo gebombardeerd.
pag. 4
Boven Munchcn heeft een botsing tusschen
twee vliegtuigen plaats gehad; een der toe
stellen doodde bij zijn val drie voetgangers.
pag. 4
Japan heeft troepen naar de Mandsjoerijsche
grens gezonden.
pag. 1
De Eerste Kamer heeft dc algemeene beschou
wingen voortgezet.
pag. 3
Bij de première van de film „Holdenkermis"
hebben zich incidenten voorgedaan.
pag. 3
B. en W. van Haarlem stellen voor een ont
werp te maken voor de verhooging van de
spoorbaan.
pag. 3
Een directeur van een animeerbank in den
Haag heeft f 95.000 verduisterd.
pag. 3
De ambtstermijn van den Gouverneur-Gene
raal wordt niet verlengd.
pag. 1
De ijshockewedstrijden te Garmiscli-Parten-
kirchen zijn begonnen.
pag. 7
Damrubriek.
pag. 7
ARTIKELEN, ENZ.
R. P.: Oorlogsgevaar voor Nederland.
pag. 1
Speciale correspondentie uit Rome: Italiaan
sche spot met de „Sanctionistische bericht
geving".
pag. 4
Van onzen Londensclicn correspondent: Be
langrijke zitting van Engeland's parlement.
pag. 1
Jhr. dr. J. C. Mollerus: Het handelsverdrag
met de Ver. Staten.
pag. 6
K. dc Jong: Bloemendaalsch Christelijk Ge
mengd Koor.
pa «r 13
Willy v. d. Tak: Het buitenlandsche boek van
de maand.
pag. 13
Sport in 't Kort.
pag. 8
De burgerlijke stand van Haarlem is opge
nomen op pag. 1L
