Militaire Putsch in Japan.
Schrikkeldag.
Hit PfftPfrfrffffrfffr
53e Jaargang No. 16158
Verschijnt dagelijks, hehalve op Zon- en Feestdagen.
Woensdag 26 Februari 1936
HAARLEM S DAGBLAD
Directie: P. W. PEEREBOOM
en ROBERT PEEREBOOM.
ABONNEMENTEN: per week ƒ0.25, per maand 1.10, per 3 maanden
ƒ3.25, franco per post ƒ3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week 0.05, p. maand f 0.22, p. 3 mnd. 0.65, franco p. post 0.72J4.
UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR
COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 a Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos-: Directie 13082 a Hoofdredactie 15054 a Redactie 10600
Drukkerij: 10122, 12713 a Administratie: 10724, 14825 a Postgiro 38810
Bijkantoor: Soendaplein 37, Haarlem-Noord, Telefoon 12230.
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM.
ADVERTRN'1'lëN 15 regels 1.75, elke regel meer 0.35. Reclames
ƒ0.60 per regeL Tarieven regelabonnementen op aanvraag. Vraag en
aanbod 1—4 regels 0.60. elke regel meer ƒ0.15. Onze Groentjes zie
hoofd rubriek.
Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnés. Levenslange ongeschiktheid f 600.-, Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400.-, Duim ƒ250.-, Wijsvinger 150.-, Elke andere vinger 50.-, Arm-of Beenbreuk 30.—
Idem voor Abonnés op het Geïllustreerd Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid ƒ2000.-, Overlijden 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400.-, Verlies Duim ƒ75.-. Verlies Wijsvinger f 75.-. Verlies andere vinger ƒ30.-.
Alles indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN.
HAARLEM, 26 Februari.
Militaire Putsch in Japan.
Eenige dagen geleden verklaarde de nieuwe
premier van Spanje, Azana, dat zijn land een
vredelievende politiek zou blijven voeren, maar
dat het eerste oorlogsgevaar niet in Europa
dreigde. Binnenkort, zei hij, zullen de oogen
van de geheele wereld op het Verre Oosten
gevestigd zijn.
Deze voorspelling is sneller bewaarheid dan
Azana zelf vermoed kan hebben. Nauwelijks
zijn de Japansche verkiezingen achter den rug,
waarbij de regeering de overwinning behaalde,
of plotseling komt het bericht van een „mili
tairen putsch". Manschappen van een te Tokio
in garnizoen liggend regiment, onder aanvoe
ring van jonge officieren, hebben den minis
ter-president Okada, den minister van finan
ciën Takahasji, den minister van binnenland-
sche zaken Goto en den admiraal Saito, ex-
premier, vermoord. Generaal Watanabe werd
ernstig gewond; een paar andere rijksgrooten
slaagden er in te ontsnappen.
Wat beteekent deze wilde onderneming,
waarbij wij helaas wel weer moeten erkennen
dat de Japanners hun inspiratie blijkbaar uit
Europeesche beschavings-staaltjes hebben ge
kregen?
Bij de verkiezingen behaalde de regeerings-
partij, de Minseito, 205 zetels, zakte de sinds
1900 machtige Seyoekai tot 178, klom de prole
tarische partij van 5 tot 20 en veroverden an
dere groepen 63 zetels. De partijvoorzitter
en verscheidene prominente leden van de
Seyoekai werden niet herkozen. Er werd niet
verwacht dat de verkiezingsuitslag de politiek
In haar geheel zou beïnvloeden (zooals wij 1.1.
Zaterdag berichtten) omdat de beslissing over
de richtlijnen, der politiek in Japan berust bij
de raadgevers van de Kroon en de hooge mili
taire kringen.
Wat gebeurt nu? Drie der voornaamste
raadgevers van de Kroon, de premier en de
ministers van binnenlandsche zaken en finan
ciën worden door militairen vermoord na hun
overwinning bij de verkiezingen. Uit die over
winning werd afgeleid dat het volk zijn ver
trouwen uitsprak vooral in het beleid van den
minister van financiën Takahasji, die zich
voortdurend heeft gekant tegen de overdreven
opvoering van de bewapening. Er moge daar
bij aan herinnerd worden, dat sinds vele ja
ren de Japansche staatsfinanciën door de wil
de opvoering der bewapening totaal uit het
evenwicht geslagen zijn. Korten tijd geleden
hebben wij nog cijfers gegeven waaruit bleek,
dat op de Japansche staatsbegrooting de in
komsten voor de helft uit leeningen gefinan
cierd werden, terwijl slechts ongeveer de helft
der uitgaven uit de belastingen werd opge
bracht. Een dergelijk financiëel beleid, dat
kant noch wal raakt, kon natuurlijk door een
minister van financiën die zich van zijn ver
antwoordelijkheid bewust was, niet geduld
worden.
Takahasji heeft, met zijn premier, minister
Goto en admiraal Saito, deze door de meer
derheid der bevolking goedgekeurde opvatting
met den dood moeten bekoopen. De oorlogs
zuchtige elementen in het leger haatten hem,
en voelden zichzelf bedreigd door de groeiende
liberale stroomingen, die zich tegen hun reac-
tionnair conservatisme keerden. In Chineesche
kringen is men van meening dat de opstand
een gevolg is van het verzet der Japansche
staatslieden tegen de militaire eischen en van
hun weigering om vier jaar geleden een oorlog
tegen Sovjet-Rusland te ontketenen. De
Sovjet-troepen in het Verre Oosten waren toen
niet bij machte voldoenden tegenstand te
bieden.
Dit alles ziet er lang niet fraai uit. Als het
gevolg van dezen militairen putsch is, dat de
oorlogszuchtige elementen in Japan de macht
in handen hebben, dreigt nevens voortgezette
agressie tegen China niets minder dan een
Ja.pansch-Russische oorlog.
Met zekerheid is hieromtrent nu natuurlijk
nog niets te voorspellen. De Mikado heeft
den minister van Marine Mineo Osumi belast
met de vorming van een nieuw kabinet. Uit
deze formatie zal spoedig genoeg blijken wel
ken kant het opgaat, en wie op dit moment
in Japan aan de touwtjes trekken. Het Deut
sche Nachrichten Büro zegt dat „de activisti
sche kringen v&n leger en vloot reeds lang
eischen stelden, die het aftreden van het hui
dige kabinet en de benoeming van een re
geering die vrij zou zijn van alle invloeden,
met uitschakeling van de partijen, inhielden.
Deze elementen hebben thans een omwente-
lings-poging gedaan".
M. a. w.: de Japansche conservatieve mili-
tairisten eischten de dictatuur. Na hun ne
derlaag bij de verkiezingen hebben zij een
voudig naar de macht gegrepen, tegen den
wil van de meerderheid des volks in, door de
leidende staatslieden te vermoord'en.
Het schijnt thans van zeer veel belang te
weten welke de houding van den keizer, den
Al is 't op zichzelf geen wonder,
Straks is het weer Zaterdag,
Ditmaal echter zoo bijzonder,
Dat ik erop wijzen mag.
't Is de dag, die na vier jaren
Eens op het tapijt verschijnt
En na afloop, als het ware
Weder in het niet verdwijnt.
Op dien datum staan de vrouwen
Handlend op het eerste plan,
Ais zij gaarne willen trouwen,
Vragen zij dien dag den man.
Terwijl alle andre dagen
Hij alleen het aanzoek zendt,
Dat behoeft u niet te vragen,
Dat is algemeen bekend.
Zaterdag, dan zal de leiding
Eén dag aan de vrouwen staan,
Voor de goede voorbereiding
Zeg ik: dames, denk eraan.
Vorm reeds thans uw schrikkelplannen,
Wees nu vindingrijk en lief,
Toon uw zwaarbeproefden mannen
Schrikkeldag initiatief.
Lieve dames, trouwe gaden,
Als ik het u vragen mag,
Toon dien dag uw liefste daden,
Jaag den schrik uit Schrikkeldag.
P. GASUS.
Radio Distributie Haarlem.
Brasov en ook andere plagen
Doen een distributielid geen kwaad.
Omdat Radio Distributie.
Niet per lucht gaat, maar per draad.
(Ac-r. P,led.)
Mikado, is. Dat hij het parlement pas tegen
20 April bijeen heeft geroepen zou erop kun
nen wijzen, dat hij een militaire dictatuur
aanvaardt. Maar wij zullen nadere berichten
moeten afwachten om een duidelijker begrip
van den nieuwen toestand in Japan te krijgen.
Spoedig genoeg zal ook blijken hoe Moskou op
de gebeurtenissen reageert.
R.P.
Nog een derde postwissel-
vervalscher in arrest.
Door de Centrale Recherche is in verband
met het aanbieden van valsche postwissels
bij verschillende postagentschappen te Am
sterdam en elders, een derde verdachte ge
arresteerd, en op het Hoofdbureau ingesloten.
Welk aandeel deze derde man heeft in de ver-
valschingen der postwissels maakt nog een
Dnderzoek uit. Zooals men weet werden de beide
andere verdachten te Parijs en Brussel op
gespoord.
EEN CONTINU-BEDRIJF.
Een continu bedrijf is een bedrijf, waarin
onafgebroken wordt gewerkt. Men kan ge
voegelijk dezen term van toepassing brengen
op de rubriek van Groentjes, advertenties van
Vraag en Aanbod in Haarlem's Dagblad.
Continu, voortdurend door, worden deze ter
plaatsing aangeboden. In een jaar 43326 (het
jaar 1935).
Dat is meer dan 118 per dag, Zon- en
Feestdagen meegerekend.
Vliegtuigtragedie in Dene
marken.
Militair toestel verongelukt na door een
onjuist gerucht te zijn opgestegen.
Maandag is, zooals wij reeds in het kort
meldden, boven het Deensche eiland Seeland
een militair vliegtuig' verongelukt, tengevolge
van een aaneenschakeling van misverstan
den.
Omstreeks 18 uur meende men het geronk
van een vliegtuig te hooren en men nam
aan, dat dit vliegtuig verdwaald was. De be
volking van de streek werd derhalve door
middel van de radio verzocht op de plaat
sen, welke tot landing geschikt waren, brand
stapels te ontsteken. Bovendien werd beslo
ten een militair vliegtuig van het vliegveld
Kastrup te doen opstijgen om het verdwaal
de vliegtuig te zoeken en eventueel hulp te
verleenen. De radio-installatie van dit mi
litaire vliegtuig was evenwel niet in orde zoo
dat, toen even nadat het vliegtuig was ver
trokken, het bericht binnenkwam, dat het
geronk, dat men gehoord had. niet afkomstig
was van een vliegtuig, doch van beijzelde
telefoondraden, het niet mogelijk was in
contact te treden met het toestel. Ook een
poging om met lichtsignalen het vliegtuig
terug te roepen mislukte.
Drie kwartier later vernam men te Kastrup
dat het vliegtuig was verongelukt.
Het ongeluk.had plaats in de nabijheid
van het vereenigingsgebouw van Veetterslav,
nabij Ringsted, waar juist een feest werd
gevierd.
Toen het vliegtuig met luid gekraak om
laag stortte, snelden de feestvierders onmid
dellijk naar buiten. Spoedig vond men het
wrak van het vliegtuig, doch de drie inzit
tenden waren reeds overleden.
Men neemt aan. dat het vliegtuig in ver
band met het slechte weer zeer laag is ge
bleven en in het donker tegen het aardop
pervlak is gevlogen.
De Ministers Okada, Takahasji, Goto en
Admiraal Saito vermoord.
Openbare gebouwen door de
opstandelingen bezet.
Voorteeken van scherper actie tegen
China en Sovjet Rusland.
Minister-president Okada.
SHANGHAI, 26 Februari (A.N.P.)
In Tokio heeft een militaire putsch
plaats gehad. Verschillende regeerings
gebouwen zijn door de militairen be
zet. Minister-president Okada, de mi
nister van financiën Takahasji en
admiraal Saito, oud-premier, zijn ver
moord.
De telegraaf en telefoonverbindingen
zijn verbroken. De effectenbeurzen
zijn gesloten.
Naar men te Peking uit Tokio ver
neemt wordt ook bevestigd dat de
minister van binnenlandsche zaken,
Goto, vermoord is.
Minister Takahasji.
Nader wordt uit Singapore gemeld:
Volgens een telegram dat hier is ont
vangen van het Japansche ministerie
van buitenlandsche zaken wordt offi
cieel bevestigd dat minister-president
Okada en de minister van financiën
Takahasji door de opstandelingen wer
den gedood. Ook admiraal graaf Saito
is vermoord.
Een ander bericht uit dezelfde stad
deelt officieel mede, dat hedenochtend
te 5.20 uur eenige manschappen van
de eerste divisie te Tokio, die zonder
opdracht handelden, minister-presi
dent Okada, minister van financiën
t Takahasji -en admiraal graaf Saito
vermoordden. Generaal Watanabe, de
inspecteur-generaal van de militaire
opleiding werd ernstig gewond. Ver
der wordt medegedeeld, dat ook graaf
Makino en generaal Suzuki groot
kamerheer werden aangevallen. Zij
wisten evenwel te ontsnappen. Prins
Sajonji, generaal Ka was hi ma, de mi
nister van oorlog en Yuasa, de minis
ter van het keizerlijk huis, zijn onge
deerd. Verder wordt vernomen, dat de
staat van beleg is afgekondigd. Men
verwacht, dat binnenkort de toestand
zal worden geregeld. De moordenaars
worden geleid door kapitein Monaka.
Ministeries bezet.
SHANGHAI, 26 Februari (Reuter). Naar
hier wordt vernomen is het derde regiment
infanterie aan het muiten geslagen op het
oogenblik dat het op weg was naar den trein
om naar Mandsjoekwo te vertrekken. Geleid
door enkele jonge officieren snelden de 3000
soldaten, die juist hun scherpe patronen in
ontvangst hadden genomen, naar de strate
gische punten van de stad en maakten zich
meester van het ministerie van oorlog, het
bureau van den minister van binnenlandsche
zaken en het hoofdbureau van politie.
Ook drongen zij de woning van den minis
ter-president binnen, dien zij vermoordden.
De weinige berichten, die hier over den op
stand worden ontvangen, wijzen er op dat de
opstand niet is gericht tegen den troon. De
rebellen verklaren dat zij den Mikado steunen
Bij het bezetten van de openbare gebouwen
stieten de muiters op weinig tegenstand. Wel
hebben daarna vechtpartijen plaats gehad en
zijn enkele branden uitgebroken.
De keizerlijke garde heeft opdracht ont
vangen de opstandelingen tot onderwerping te
brengen.
Onrust in China.
NANKING, 26 Februari (Reuter-
A.N.P.) De berichten over den mili
tairen opstand in Japan hebben in
China onrust gewekt. Men wijst erop
dat de vermoorde minister van finan
ciën Takahasji een energiek tegen
stander van de hooge begrooting van
oorlog was en derhalve gehaat bij de
radicale elementen in het leger. Men
vreest verder in Nanking dat deze
putsch een voorteeken is van scherpe
militaire maatregelen in China en
tegen Sovjet-Rusland.
Naar verder wordt vernomen zijn
de effectenbeurzen van Tokio en
Osaka gesloten.
Voorts wordt uit Shanghai gemeld, dat na
de putsch ernstige ongeregeldheden hebben
plaats gehad. In verband hiermede wordt er
de aandacht op gevestigd, dat sedert gerui-
men tijd de politieke toestanden in Japan
worden gekenmerkt door een sterke liberale
en anti-fascistische strooming, die zich keert
tegen het reactionnair conservatisme van het
leger. Vooral bij de verkiezingen (de regeerings
partij, de Minseito behaalde, naar men weet
de overwinning), is dit sterk tot uiting
komen. Het Japansche consulaat te Sjanghai
heeft de Japansche bladen, die in China ver
schijnen, verboden iets te berichten over de
gebeurtenissen in Japan.
In Chineesche kringen is men van meening
dat de opstand een gevolg is van de oppositie
van de Japansche staatslieden tegen de mili
taire eischen en de weigering om vier jaar
geleden een oorlog tegen Sovjet-Rusland te
ontketenen, toen de Sovjet-troepen in het
verre Oosten niet in staat waren voldoende
tegenstand te bieden.
Oorlog met Rusland thans
onvermijdelijk
Uit Nanking: Naar hier wordt ver
nomen is men in Japan algemeen van
oordeel dat thans een oorlog met
Sovjet-Rusland niet meer kan worden
vermeden. Het is mogelijk dat deze
oorlog in het komende voorjaar uit
breekt.
Naar militaire dictatuur
SHANGHAI, 26 Februari (Reuter). De
nieuwe Japansche ambassadeur in China,
Arita, is in den middag alhier aangekomen.
Men deelde hem de gebeurtenissen in Japan
mede doch hij weigerde eenig commentaar
hierop te leveren. In Chineesche kringen
vreest men dat de militaire putsch in Japan
het voorspel is van het instellen van een
militaire dictatuur.
Admiraal Saito.
Het Japansche consulaat te Sjanghai heeft
de Japansche bladen, welke in China ver
schijnen, verboden iets te berichten over de
gebeurtenissen in Japan.
WASHINGTON, 16 Februari iReuter-A.N.P.)
De Japansche gezant te Washington Saito
verklaarde geen berichten te hebben ontvan
gen over de ongeregeldheden in Japan. De
telefoonverbinding tusschen San Francisco en
Tokio is verbroken. De Trans Pacificdienst
deelt mede dat het telefoonkantoor van Tokio
geen verbindingen meer tot stand brengt. Een
Japansch beambte te Tokio zeide om half
elf Oost-Aziatische tijd Woensdagochtend, dat
hij niet wist wanneer de dienst weer zou
worden hervat.
(Voor vervolg zie pag. 2 1ste kolom.)
Het woord is aan....
Fliegende Blaffer:
Het komt er niet op aan
hoe oud men is, maar hoe
men oud is.
Brandstichting in bollen
schuur.
In liooger beroep lagere straf geëischt.
De rechtbank te Haarlem heeft eenige
maanden geleden de strafzaak tegen twee be
woners van Hillegom behandeld, die zich
moesten verantwoorden naar aanleiding van
een brand in een bollenschuur, die onder ver
dachte omstandigheden was uitgebroken. De
verdachten, twee broers, hadden in gezamen
lijk overleg den brand gesticht omdat het be
drijf zoo slecht ging. Een hunner werd we
gens brandstichting veroordeeld tot acht
maanden gevangenisstraf, waarvan vier
voorwaardelijk, de ander tot een jaar en drie
maanden wegens uitlokking.
Laatstgenoemde stond Dinsdag in hooger
beroep voor het Amsterdamsche Hof terecht,
waar hij een bekentenis aflegde. Hij was in
beroep gegaan omdat hij de straf te hoog
vond. De procureur-generaal requireerde
thans een jaar gevangenisstraf met aftrek
van vier maanden voorarrest.
Arrest 10 Maart.
HARRY VAN OSS EN FELIX DE NOBEL
TE LONDEN
Het concert van Harry van Oss en Felix de
Nobel, in het Cecil Sharp House is een groot
succes geworden. Er moesten 6 toegiften wor
den gegeven. De Times van Zaterdagmorgen
bespreekt enthousiast het interessante pro
gramma en schrijft:
Harry van Oss is een volleerd zanger en een
meester in dit genre. De samenwerking met
Felix de Nobel is volmaakt.
DIRECTEUR VAN HET BUREAU DER WERK
GEVERS IN HET DRUKKERSBEDRIJF GAAT
HEEN
AMSTERDAM, 26 Febr. (A.N.P.) Aan den
heer H. Knuttel, directeur van het bureau van
de federatie van de werkgeversorganisatie in
het boekdrukkersbedrijf te Amsterdam, is op
zijn verzoek per 1 Mei a.s. als zoodanig eervol
ontslag verleend. De heer Knuttel heeft deze
functie vervuld sedert 1926. In het bijzonder
heeft zijn arbeid naar buiten bekendheid ge
kregen, doordat hij organisator was van de
internationale tentoonstelling Grato te
Utrecht. Het algemeen hoofdbestuur der fe
deratie heeft tot zijn opvolger benoemd den
heer H. Koechlin. die thans een vooraanstaan
de positie inneemt in het technisch bedrijf van
de Nieuwe Rotterdamsche Courant.
BIJ EEN MILITAIRE PUTSCH IN JAPAN ZIJN
DE MINISTERS OKADA. TAKAHASJI,
GOTO EN ADMIRAAL SAITO VERMOORD.
pag. 1 en 2
Flandin heeft in de Fransche Kamer voor het
pact met Rusland gepleit.
pag. 4
Roode troepen zijn de Chineesche stad Sjansi
binnengetrokken.
pag. 4
De oorlog in Oost-Afrika: de guerillastnjd in
vollen gang.
pag. 4
Jhr. mr. C. J. A. den Tex, burgemeester vaJi
Blocmcndaal, acht de wereldjamboree van
nationaal belang.
pag. 5
Minister Colijn ziet in den economischen toe
stand van Indië een „schemering van hoop"
pag. 3
Een roekeloos chauffeur heeft Dinsdagavond
nabij Beekbergen twee jonge mensclicn
doodgereden.
pag. 11
Uit rapporten van dr. Winckel den leidei- onzer
Roode Kruis Ambulance.
pag. 11
ARTIKELEN, ENZ.
R. P.: Militaire Putsch in Japan.
pag. 1
Bijzondere correspondentie: De Italiaansche
vrouw in oorlogstijd.
pag. 6
Van onzen Scandinavischen correspondent:
Drie Nederlanders Noorwegen uitgestuurd.
pag. 11
Jhr. J. N. van der E-oes: Brieven van de Ne-
derlandsche Roode Kruis Ambulance in
Ethiopië.
pag. 4
F. A. Kampers: Onze Amsterdamsche zorgen
pag. 3
J. H. de Bois: Haarlem's kunstbezit.
pag. 3
G. J. Kalt: Hans OsieckJohan de Nobel.
pag. 9
J. B. Schuil over „Maak mijn vrouw gelukkig".
pag. 9
W. SCH.: Rembrandt vertoont: Een midzo-
mernachtsdroom.
pag. 9
K. de Jong: Concert der H. O. V.
pag. 10
Schaakrubriek.
pag. 9
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen op pag. 7.
