Rijkseenheid.
Venizelos overleden.
BERICHT
Uti BéUuuuukstê
53e Jaargang No. 16176 Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen Woensdag 18 Maart 1936
HAARLEM S DAGBLAD
Directie: i'. W. PEEREBOOM UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR
en ROBERT PEEREBOOM. COURANT-UITGA VEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V. Hoofdredacteur: ROBERT PEEREROOM.
ABONNEMENTEN: per week f 0.25, per maand ƒ1.10, per 3 maanden
f 3.25. franco per post ƒ3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week 0.05, p. maand f 0.22, p. 3 mnd. f 0.65, franco p. post 0.72V2.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos-: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810
Bijkantoor: Soendaplein 37, Haarlem-Noord, Telefoon 12230.
ADVERTENTIëN 15 regels 11.75, elke regel meer f 0.35. Reclames
ƒ0.60 per regeL Tarieven regelabonnementen op aanvraag. Vraag en
aanbod 1—4 regels 0.60. elke regel meer 0.15. Onze Groentjes zie
hoofd rubriek.
Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnés. Levenslange ongeschiktheid f 600.-, Overlijden 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400.-, Duim ƒ250.-. Wijsvinger 150.-, Elke andere vinger 50.-, Arm-of Beenbreuk 30—
Idem voor Abonnés op het Geïllustreerd Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid ƒ2000.-, Overlijden ƒ600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400 -, Verlies Duim ƒ75.-. Verlies Wijsvinger f 75.-, Verlies andere vinger ƒ30.-.
Alles indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN.
HAARLEM, 18 Maart.
Nog een Idealist.
De idealisten die meenen dat men den
oorlog, den massamoord der volken, uit kan
roeien worden zooals u weet nogal eens uit
gelachen. Men wordt ook boos op hen, en de
lieden die boos worden zeggen dat zij met
hun beide beenen op den grond staan, dat
zij nuchter en verstandig zijn, dat men niet
naar het onmogelijke moet streven, dat
idealen dwaasheden zijn en dat de oorlog
een onvermijdelijkheid is, of een noodlot of
zooiets.
Maar er zijn ook andere idealisten in dezen
merkwaardigen tijd, en tot hen behoort
Alden H. Waitt, kapitein bij den chemischen
dienst in het Amerikaansche leger, die in het
bekende tijdschrift „Scientific American"
een artikel heeft geschreven onder den titel
„Het Ideale Gifgas".
Hij begint in den volgenden trant:
„Met het zoeken naar het ideaal oor-
logsgas houden zoowel de strategen zich
bezig, als de physiologen, de natuurkun
digen en de scheikundigen. Daar voorts
in onzen tijd een oorlog zoowel met geld
als met projectielen wordt gevoerd, ver-
eischen de beschikbare middelen, dat
strikte zuinigheid wordt betracht. Aan
gezien een ideaal nu eenmaal onbereik
baar is, is het noodig, dat een compro
mis wordt verkregen. Niettemin kunnen
wij streven naar een ideaal, ook al we
ten wij, dat wij het nimmer kunnen be
reiken. Op die wijze heeft de militaire
scheikundige althans een richtpunt".
Wat mij in dit betoog vooral treft is de zin:
„Niettemin kunnen wij streven naar een
ideaal, ook al weten wij, dat wij het nimmer
kunnen bereiken".
Deze zin heeft kapitein Waitt niet van zicli
zelf. Die heeft-ie overgeschreven van ver
scheidene van die laakbare vredes-idealisten,
die utopistische oorlogsbestrijders. Maar hij
kent natuurlijk zijn Pappenheimers. Hij weet
dat dezelfde menschen, die kwaad over zoo'n
argument worden als de oorlogsbestrijders
het gebruiken, het zeer gezond zullen vin
den als hij het bezigt. Hij geeft er dus blijk
van met beide beenen op den grond te staan;
het onmogelijke niet te willen nastreven enz.
enz. Van de oorlogsbestrijders, die meenen
dat hun ideaal wel bereikbaar is, heelemaal
bereikbaar, zwijg ik nu maar. Uit beschei
denheid.
De Amerikaansche gas-idealist begint dan
met zijn technische uiteenzettingen. Ik zal u
slechts op enkele bekoorlijke staaltjes van
zijn liefelijk betoog onthalen:
„Bij mosterdgas ligt de voor de longen
fatale dosis tusschen 0.06 en 0.2 ounce
per 1000 kubieke voet lucht, al naar ge
lang van den tijd, gedurende welken het
slachtoffer er aan is bloot gesteld. De
oogen worden reeds beschadigd bij con
centraties in een verhouding van 1 op
14.000.000, echter slechts wanneer zij lang
aan de inwerking van het gas zi>x bloot
gesteld. De geur van mosterdgas is waar
neembaar in concentraties van 1 op 10
millioen deelen lucht; nietemin brandt
het reeds op de huid als men gaat zitten
op grond, die sporen mosterdgas bevat
in een zóo nietige concentratie, dat de
gein* er van niet waarneembaar is.
De werkzaamheid dezer stoffen in
kleine concentraties vormt evenwel
slechts een der factoren van een ideaal
gifgas, en men moet nog een langen weg
afleggen, eer men dit ideaal heeft be
reikt Tegen het ideale gifgas moet de
vijand zich ook moeilijk kunnen bescher
men. Het moet in staat zijn, de bescher
mende uitrusting van den tegenstander
te doordringen, of deze althans op een
zware proef te kunnen stellen.
Het nieuwe gas moet meer presteeren
dan den vijand dwingen zijn gasmasker
aan te doen. Het moet alle deelen van
het lichaam aantasten. Ook in dit op
zicht moet het met mosterdgas concur-
reeren, dat zoowel in gasvormigen als
in vloeibaren toestand zoowel de longen
als de oogen en de huid aantast.
Het nieuwe gas moet verder in staat
zijn door het masker heen te dringen
De rest, die naar rato is, bewaar ik u.
Het is de plicht van een dagblad de vor
deringen der moderne beschaving, waartoe
vooral de techniek behoort, te vermelden. De
Westersche beschaving werkt, zooals ieder
een weet, in dit opzicht in Europa en Ame
rika met gelijke kracht. Volle sympathie
heerscht tusschen beide werelddeelen.
Het zal u ook interesseeren dat zich een
modern idealisme ontwikkelt, dat van het
gifgas, dat dank zij de onbeperkte geldmid
delen waarover het beschikken kan en de
geestdrift die in het in zijn adepten ontwik
kelt ons allen naar de schepping van het
ideale gifgas, althans naar het compromis
(Ook van Java komen thans pro
testen tegen het feit, dat Minister
Oud in zijn reisbelastingontioerp
Indië als buitenland heeft be
schouwd.)
Ons land en Neerland-over-zee,
Zijn één en onverbreekbaar één,
Minister Oud ziet ze als twee,
Door zijn fiscale brilglas heen.
De reisbelasting van zijn hand,
Die zooveel tongen losser maakt,
Ziet onzen Oost als buitenland,
Dit standpunt wordt terecht gewraakt.
Van Java komt een luid protest,
En het beginsel vind ik waar.
Is Oost ook Oost en West ook West,
Hier hooren zij toch bij elkaar.
Want daar werkt Nederlandsche kracht,
Daar geldt een Nederlandsch gezag,
Daar woont een Nederlandsch geslacht,
Daar waait de Nederlandsche vlag.
Onz' Oost en Neërland zijn één rijk,
Vereend onder één koningin,
Maar. geen der twee, zeg 'k tegelijk,
Is nu nog rijk in d' andren zin.
P. GASUS.
HOLLAND—BELGIë.
Ook geen kaart voor 't stadion.
Inderdaad, dat is een strop,
Maar de radio-distributie
Lost zoo'n euvel voor U op.
(Adv. Ingez. Med.)
dat daaraan nabij komt, zal voeren. Geen
gasmasker zal meer baten, alle lichaamsdee-
len zullen gelijktijdig worden aangetast.
De Riddertijd der twintigste eeuw naakt!
We zitten er trouwens al een heele eind in.
Wat een beschaving, wat een vooruitgang,
welk een Christenen!
R. P.
Een Engelsche Uitvinding.
Is de duikboot machteloos
Onze Londensche correspondent meldt:
In het debat over de vlootbegrooting, dat
in het Lagerhuis heeft plaats gehad en
waarin namens de Admiraliteit o.a. de ver
zekering is gegeven dat het slagschip ter
dege met aanvallers uit de lucht zal kunnen
afrekenen, heeft voorts het Conservatieve
lid de Chair onthuld dat Groot Brittannië
thans een verdedigingsmiddel tegen duik-
booten bezit dat ook aan de onderzeesehe
bedreiging van het slagschip nagenoeg een
einde maakt. Hij beschreef het middel als
een verbetering van het systeem van de
terugkaatsende straal, blijkbaar een electri-
sche straal van hoog vermogen want volgens
den spreker is .een duikboot die dicht genoeg
een slagschip nadert om met effect een tor
pedo te kunnen lanceeren er geweest wan
neer het slagschip dit verdedigingsmiddel
bezit
1150 van een penning
meester verdwenen.
Zonderling geval.
Dinsdagmiddag kwart voor één heeft de
penningmeester van een woningbouwvereeni-
ging alhier bij de politie aangifte gedaan van
de vermissing van een geldzakje, inhoudende
f 1150 aan bankpapier, uit een actetasch. Dit
geld is het eigendom van de vereeniging.
De penningmeester had het geld Maandag
avond thuis nageteld en met twee zakken zil
vergeld in de actetasch gedaan. Er zaten
toen dus drie zakken met geld in. Daarna
heeft hij de tasch in zijn brandkast gesloten.
Dinsdagmorgen heeft de penningmeester de
tasch meegenomen naar de fabriek te dezer
stede, waar hij werkzaam is en haar in zijn
kastje gesloten.
Ditzelfde heeft hij elf jaar lang gedaan.
Dinsdagmorgen half twaalf is hij met de
tasch naar een bank alhier gegaan om het
geld te storten. Hier kwam hij tot de ontdek
king, dat het bankpapier verdwenen was. Na
tuurlijk ging hij onmiddellijk naar de politie,
die dadelijk een uitgebreid onderzoek instelde,
echter zonder eenig resultaat.
Men staat voor een raadselachtig geval.
Nergens was een spoor van braak te vinden.
Het onderzoek wordt voortgezet.
KRUITMAGAZIJN HALFWEG.
Zooals gemeld is het Departement van De
fensie voornemens in het Sectopark bij de
kom van Halfweg een munitiemagazijn te
bouwen ter berging van ten hoogste 100.000
K.G. ontplofbare stoffen.
Hedenmorgen, konden bezwaren hiertegen
volgens de Hinderwet bij een Commissie van
Ged. Staten worden ingediend.
'De Commissie hield zitting in het gebouw
der Provinciale Griffie.
De zitting was niet openbaas.
(Adv. Ingez. Med.)
Staatsman en revolutionair.
Verscheidene malen Crieksch
Minister-President.
PARIJS, 18 Maart. De bekende
Grieksche staatsman Venizelos is he
denmorgen om 8.50 uur overleden.
De Grieksche staatsman Eleutherios Veni
zelos werd op 23 Augustus 1864 op Kreta ge
boren. Hij is dus 71 jaren oud geworden. Zijn
familie was in 1770 uit Griekenland geëmi
greerd. Venizelos genoot zijn opleiding te
Syra en Athene. Op 23-jarigen leeftijd behaal
de hij zijn graad aan de universiteit van
Athene Hij vestigde zich als advocaat op
Kreta, doch ging spoedig in de politiek. Bij
den opstand van 1889 moest Venizelos vluch
ten. Na zijn terugkeer werd hij gekozen tot
lid van de Wetgevende Vergadering van Kre
ta. In 189? behoorde hij tot de leiders van den
opstand. Het was Venizelos, die de Britsche,
Fransche en Italiaansche admiraals ontving,
die kwamen onderhandelen over de voorwaar
den voor een bij legging van het geschil tus
schen. de insurgenten en de Turken.
In December 1898 landde prins George van
Griekenland als Hooge Commissaris van de
mogendheden op Kreta. Een paar maanden
later werd Venizelos leider van de Uitvoeren
de Macht. In 1904 ontstond tusschen den prins
en Venizelos een verwijdering. De Venizelisten
werden kort daarop bij de verkiezingen ver
slagen, maar Venizelos organiseerde een op
stand, welke de impopulariteit van den Hooge
Commissaris deed toenemen.
In September 1906 verliet de prins het
eiland. Zijn plaats werd ingenomen door Alex
Zaimis, die niet door de mogendheden, maar
door den koning van Griekenland was be
noemd. Vooral aan Venizelos' beleid was het
te danken, dat een samengaan tusschen Kreta
en Griekenland tot stand kwam.
In 1909 werd Venizelos door de militaire liga
uitgenoodigd naar Athene te komen. Hij over
tuigde toen koning George en de Liga, dat de
beste manier oin uit de gevaarlijke situatie te
geraken de herziening van de Grondwet door
een Nationale Vergadering zou zijn.
Minister-president
Na de verkiezingen, welke in Augustus 1910
werden gehouden, werd Venizelos minister
president van Griekenland. Hoewel hij zeer
groote macht had, besloot hij toen loyaal sa
men te werken met den koning en diens op
volgers. In 1911 werd de Grondwet geleidelijk
herzien. De reorganisatie van leger en vloot
werden onderscheidenlijk toevertrouwd aan
Fransche en Britsche missies.
Venizelos werkte hard aan de tot stand ko
ming van den Balkanbond en op 29 Mei 1912
werd het Grieksch-Bulgaarsch verdx-ag getee-
kend.
Als opvolger van koning George, die op 18
Maart 1913 te Saloniki werd vermoord, be
steeg diens zoon, Constantijn, den troon. Coxx-
stantijn heeft nooit de houding van Venize
los tegenover prins George op Kreta kunnen
vergeten.
Griekenland in den oorlog
Toen de wereldoorlog uitbrak, was de posi
tie van Griekenland zeer ingewikkeld, daar
Griekenland met Servië verbonden was door
een verdrag, dat in den zomer van 1913 was
tot stand gekomen. Venizelos was een vurig
aanhanger van de Geallieerden, terwijl ko
ning George met de Centrale mogendheden
sympathiseerde.
Voor Turkije den oorlog inging, had Veni
zelos openlijk een aansluiting van Grieken
land bij de Entente bepleit. Er zouden dan ver
schillende concessies moeten worden gedaan.
De koning sprak zijn veto uit tegen de voor
stellen van Venizelos en deze moest aftredexx.
hoewel hij in de Kamer de meerderheid had.
Bij de vei'kiezingen, welke in Juni 1915 wei-den
gehouden, behaalden de Venizelisten 190 van
de 316 zetels.
Desondanks kwam Venizelos pas aan het
bewind na een in Augustus gehouden Kamer
zitting. De situatie was toen ernstig gewijzigd.
De mobilisatie in Bulgarije, op 29 September
1915, deed het Grieksch-Servische verdrag van
kracht worden. Gi-iekenland moest Servië
helpen. Een paar dagen later kreeg Venizelos
na groote moeite de toestemming van den ko
ning, te mobiliseeren.
Venizelos.
Na de landing van geallieerde troepen te
Saloniki op 1 October, verzekerde Venizelos
zich in een stormachtige Kamerzitting van
het vertrouwen der meerderheid, toen hij ver
klaarde dat Griekenland door Selvië te hel
pen deed, wat het aan zijn eer verplicht was.
Niettemin moest Venizelos kort daarop aftre
den. Het kwam tusschen koning' Constantijn
en hem tot een openlijke breuk.
De positie van Constantijn werd versterkt
door het uitblijven van successen der geallieer
den. In September 1916 vertrok Venizelos naar
Kreta, vanwaar uit hij proclamaties richtte
tot de „ware patriotten". Begin October van
dat jaar vertrok hij naar Saloniki. Hij vonxx-
de een voorloopige Regeering, welke ongeveer
twee maanden later door Groot Brittannië
en Frankrijk, maar niet door Italië werd er
kend.
Aan de zijde der Geallieerden
In Juni 1917, toen koning Constantijn ge
dwongen werd af te treden, keerde Venizelos
naar Athene terug. Toen werd een algemeene
Grieksche mobilisatie afgekondigd. Grieken
land opende formeel de vijandelijkheden aan
de zijde der geallieerden. De populariteit van
den minister-president nam evenwel meer en
meer af door liet aftreden van den koning, de
successen der Centralen, vooral op den Bal
kan, den wensch neutraal te zijn, waaraan
Duitsche propaganda niet vreemd was. Offi
cieren en ambtenaren traden af wegens po
litieke meèningsverschillen. De oppositie werd
steeds meer actief.
Bij de vredesonderhandelingen deden Veni
zelos en zijn collega's hun best om zoo veel
mogelijk voordeelen voor Griekenland te be
halen. Zij vonden te Parijs en Londen gehoor.
In April 1919 landden de Grieken te Smyrna.
Griekenland had bij de verdragen van San
Remo, Sèvres en Neuilly gunstige resultaten
behaald. De vertegenwoordiger van Grieken
land werd een vooraanstaande figuur in de
zittingen der geallieerden. Niettemin werd in
Augustus 1920 een aanslag gepleegd op het
leven van Venizelos, terwiji hij drie maanden
later (14 November 1920) bij de Grieksche ver
kiezingen een geweldige nederlaag leed.
Constantijn en Venizelos
De voortdurende mobilisatie, de handhaving
van den staat van oorlog, het slechte beheer
van de medewerkers van Venizelos, diens
Het woord is aan....
Coventry Patmore:
Het grensgebied tusschen
verstand en gevoel is het
jachtterrein des duivels.
voortdurende afwezigheid deden zijn popu
lariteit groote schade, terwijl de populariteit
van koning Constantijn toenam.
Constantijn keerde terug, doch twee jaren
later (30 September 1922) abdiceerde hij defi
nitief. Bij de verkiezingen van December 1923
behaalde Venizelos wederom de meerder. Hij
keerde naar Athene terug, waar hij begin Ja
nuari 1924 aankwam. Van 11 Januari tot 4
Februari was Venizelos minister-president.
Om gezondheidsredenen trad hij toen af. Hij
vertrok naar het buitenland en verbleef voor
al in Frankrijk. Kort na zijn vertrok werd de
republiek geconstitueerd. Tot 1928 hield Ve
nizelos zich afzijdig. Hij nam toen als opvol
ger van Kaptrandair de leiding der liberalen
over; hij verklaarde, dat dit de beste waarborg
tegen een dictatuur was. Hij bracht de re
geering ten val. vormde een nieuwe regeering
en behaalde bij de verkiezingen een groote
meerderheid. Hij sloot, verschillende overeen
komsten met andere mogendheden: een
vx-iendschapsverdrag met Mussolini, een han
delsverdrag met Joego Slavië. terwijl hij on
derhandelingen voerde met Bulgarije en Tur
kije. Het aanzien van Griekenland steeg hier
door en zijn diplomatieke positie werd sterker.
In Maart 1933 werd Venizelos ten slotte bij de
verkiezingen verslagen. In datzelfde jaar werd
nog een aanslag op zijn leven gepleegd.
De belangrijke rol, welke Venizelos in den
jongsten tijd heeft gespeeld, de opstand op
Kreta, zijn verblijf te Pax-ijs, de restaxxratie
van het koningschap en het succes van zijn
partij bij de jongste verkiezingen liggen nog
versch in het geheugen. Hij heeft zijn grooten
tegenstander uit deze laatste periode, gene
i-aal Kondylis, niet lang overleefd.
DE BRUG OVER DE BRONSTEEVAART.
Hedexx werd in het Raadhuis aanbesteed
het bouwen van een vaste brug over de Bron-
steevaart.
De uitslag was als volgt:
N. V. Aanxx. Mij. Noord-Holland te Heems
kerk f 16.587; J. Apeldoox*n, Egmondbinnexx
f 17,590; B. Smallegange exx H. Bax te Haar-
iexxx f 24,587; H. J. Brand, Beemster f 18,380;
Gebr. Bx*oertjes, Heemstede en Bloemexxdaal
f 17.690; R. Bijker, Haarlem f 18.856, Firnxa N.
Cobelens. Haarlem f 15.550; M Ebbing, Haar
lem f 17.977; P. van Hoften. Haarlem f 16.980;
G. Kruining, Heemstede f 19,600; W. Luppes,
Haarlem f 21,900; J. P. A. Nelissen, Haaiïenx
f 16,174, Gebr. v. d. Putten Heemstede f 16,148,
N.V. Rijswijksche Betonbouw Rijswijk f 19,686,
A. J. W. vaxx Sambeek, Heemstede f 17,150,
v. d. Velde's Betonbouw, Haaxdem f 19,760. De
Later en Meijers, Oegstgeest f 21,490; J. Splin-
tex-, Leiden, f 14.975.
Zij, die zich met ingang van 1 April
per kwartaal abonneeren, ontvangen
de in Maart nog te verschijnen
nummers gratis.
DE ADMINISTRATIE.
Duitschland heeft de uitnoodiging ont zich
op de zitting van den Volkcnbondsraad te
doen vertegenwoordigen definitief aan
vaard.
pag. 4
De oorlog in Abessynië: Zware strijd bij den
Amba Aladzji.
pag. 4
De Grieksche staatsman Venizelos is heden
morgen overleden.
pag. 1
Van onzen Londenschcn correspondent: Een
Engelsche uitvinding.
pag. 1
De onderhandelingen over de loonen in de
bouwvakken zijn geëindigd.
pag. 3
Zeven scheepswerven gaan samenwerken.
pag. 3
Minister Slotenxaker wil de spellingsregelen
gaan wijzigen.
pag. 3
Schaakrubrick.
pag. 9
ARTIKELEN, ENZ.
R. P.: Nog een idealist.
pag. 1
Van onzen Londenschen correspondent: In en
om St. James's Palace.
pag. 4
J. B. Schuil over de jubileumrevue van de V.
A. R. A.
pag. 10
K. de Jong: Viool-voordrachtavond.
pag. 10
J. H. de Bois: Haarlem's Kunstbezit.
pag. 3
H. D. Vertelling. P. H. K.: Een gezellig diner-
tje bij oom Bcrtus.
pag. 11
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge->
nomen op pag 7,
Eexx overzicht van de Volkenbondsraadszittiixg iix St. James's Palace te Loxxden.
Voox-zitter Bruce ziet men op de foto rechts op dexx achtergrond. Rechts van hem
ziet men dexx Franschen minister van buitenlandsche zaken Flaixdin exx den
Italiaan Grandi.
