Vrouwenschaak.
SIERLIJK
Rioleeringszorgen ook in Haarlemmermeer,
4500 LITER MELK OVER DE STRAAT.
Hit BiSêttfi^ksU
Een
voor
Britsche leening
Duitschland?
53e Jaargang No. 16200
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Donderdag 16 April 1936
HAARLEM S DAGBLAD
Directie: P. W. PEEREBOOM
en ROBERT PEEREBOOM.
OITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR
COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V.
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM.
ABONNEMENTEN: per week ƒ0.25, per maand ƒ1.10, per 3 maanden
ƒ3.25, franco per post f3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week f 0.05, p. maand 0.22, p. 3 mnd. f 0.65, franco p. post 0.72J4.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos-: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810
Bijkantoor: Soendaplein 37, Haarlem-Noord, Telefoon 12230.
ADVERTENTIëN 15 regels f 1.75, elke regel meer f 0.35. Reclames
ƒ0.60 per regeL Tarieven regelabonnementen op aanvraag. Vraag en
aanbod 1—4 regels 0.60. elke regel meer ƒ0.15. Onze Groentjes zie
hoofd rubriek.
Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnés. Levenslange ongeschiktheid f 600.-, Overlijden 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400.-, Duim ƒ250.-, Wijsvinger 150.-, Elke andere vinger 50.-, Arm-of Beenbreuk 30.—
Idem voor Abonnés op het Geïllustreerd Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid ƒ2000.-, Overlijden ƒ600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400-, Verlies Duim ƒ75.-, Verlies Wijsvinger ƒ75.-. Verlies andere vinger 30.-.
Alles indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VEERTIEN BLADZIJDEN.
HAARLEM, 16 April.
Een Andere Toon.
De verwachting, in deze rubriek onmiddellijk
na Hitler's bezetting van het Rijnland en de
indiening van zijn voorstellen voor een Nieuw
Locarno uitgesproken, dat dit alles tot een
Fransch-Duitsche toenadering zou moeten lei
den, wordt steeds meer bewaarheid'. De op
merking, dat men de vastberaden afwijzende
taal van het kabinet-Sarraut niet te zeer au
sérieux moest nemen en eerst maar eens de
Fransche verkiezingen afwachten, blijkt ook
gerechtvaardigd. Wat is gebeurd? Het Fran
sche volk is evenmin in opwinding geraakt
over de bezetting van het Rijnland als over de
alarmeerende'taal der politici. Het wil gaarne
toenadering, het wil bovenal vrede. Onze Pa-
rijsche correspondent heeft dat in ons vorige
nummer duidelijk uiteengezet als zijn conclu
sie na een reis door Frankrijk, waarin hem
van alle zijden verzekerd werd: als meneer
Hitier zijn troepen in zijn eigen land wil in-
stalleeren, dan moeten wij ons daar niet mee
bemoeien. En als onze Maginot-linie alleen
maar defensief is, omdat iedereen weet dat
forten alleen maar defensief zijnnou, dan
zijn Duitsche forten dat ook.
Het betoog van Henry Lesturgeon heeft bin
nen enkele uren na zijn verschijning al een
krachtige bevestiging gekregen in een radio
rede vanden Franschen premier Sarraut
zelf. Sarraut spreekt nu wel heel andere taal
dan in Maart, vlak na Hitler's nieuwe maat
regelen. Hij heeft het niet meer over onaan
vaardbare daden. Hij vraagt integendeel of
het eigenlijk niet mogelijk zou zijn tot over
eenstemming te komen, nu iedereen begrijpt
dat de Fransche bevolking in al haar lagen
met hartstochtelijken vredeswil is bezield. De
afwijzing van onderhandelingen is inmiddels
ook van het tooneel verdwenen, en het valt op
dat de heer Sarraut de Fransche provinciale
pers als de ware weergeefster van de open
bare meening des lands huldigt. Deze aanval
op de Parijsche bladen is niet zonder betee
kenis, want meerendeels zijn deze laatste de
organen van-de oligarchie, die in de Banque
de France en in het Comité des Forges (het
cartel van de staalindustrie) belichaamd is,
maar niet van de openbare meening. Het is
trouwens een 'feit, dat in. het buitenland ge
woonlijk niet begrepen wordt, dat deze Parij
sche bladen geenszins de vertrouwenspositie
genieten die bv. de Nederlandsche en de Engel-
sche pers bij hun publiek innemen. Men staat
er veelal sceptisch en critisch tegenover. De
Parijzenaar is uitermate critisch.
Sarraut's rede geeft aanleiding tot de ge
volgtrekking, dat zich thans in Frankrijk de
zelfde macht doet gelden die weinige maanden
geleden in Engeland minister Hoare ten val
bracht en Baldwin's positie schokte. Men heeft
genoeg van gesjacher en wenscht een eerlijke,
•breede politiek van toenadering. Het is ook
niet te verwonderen dat the man in the street
genoeg krijgt van het eeuwige alarm, het ein-
delooze geschreeuw om sécurité en het voort
durend falen van alle pogingen om den vrede
in Europa te consolideeren. Hij wordt er wee
van. Wat heeft hij aan een vrede, die het land
en daarbij hemzelf steeds meer uitput door de
idiote opdrijving der bewapeningsuitgaven en
hem daarbij in voortdurende onrust schijnt te
willen houden? Geen wonder dat hij er genoeg
van krijgt. Men kan een volk niet ad infini
tum blijven vertellen dat het gevaar loopt en
„op een vulkaan leeft". Dat is trouwens ook
de zwakke kant van al de reclame-methodes
der wapenindustrie: zij zijn uitsluitend op
schrik aanjaging gebaseerd, en zij veronder
stellen een voortdurende bereidheid tot angst
en opwinding. Niemand wil voortdurend in
angst en opwinding gebracht worden, nie
mand leeft bij voorkeur op een vulkaan, en
tenslotte wordt men knoiTig en zegt: Schei uit
met dat geklets en doe wat om het met het
buitenland eens te worden Ik wil met rust ge
laten worden, ik wil Vrede, Vrede, Vrede, en
niet jullie permanente onruststokerij.
Van deze onmiskenbare volksstemming in
zijn land is de rede van den Franschen pre
mier een duidelijke uiting. Als men in Duitsch-
land deze teekenen verstaat, en als het ernst
blijft met Hitler's xiiting in Europeeschen stijl,
die neerkwam op leven en laten levenwij
hebben er geen belang bij dat het onze nabu
ren slecht gaatdan zijn de vooruitzichten
voor Fransch-Duitsche toenadering reeds nu,
vóór de Fransche verkiezingen nog, aanmer
kelijk verbeterd. En tot die toenadering zal
het toch in de eerste plaats moeten komen
als men de Europeesche belangen einde
lijk wil gaan behartigen, als men Europa wil
gaan zien als een land dat in nood verkeert
en dat alleen door terugkeer van het gezond
verstand uit zijn verwarring en janboel ver
lost kan woxxlen.
B.
(Te Amsterdam is een vrouwelijk
schaaktournooi gehouden om den
titel Amsterdamsch kampioene.)
De vrouw, zoo bedreven in allerlei zaken,
Die vaardigheid eischexi van hand en
verstand,
Heeft nooit veel bereikt in de kunst van
het schaken,
Dat geldt voor de wereld, niet slechts
voor ons land.
Het is niet zoo makkelijk, dit te verklaren,
Het is een der raadselen van het geslacht,
Dat immers, door list aan volharding te
paren,
Door d' eeuwen zooveel reeds tot stand
heeft gebi-acht.
De vrouw heeft in 't denkspel haast
altijd gewonnen,
Als 't ging in den strijd om en tegen
den man
Wij zijn in haar handen slechts zwakke
pionnen,
Hoe komt het dan toch. dat ze dit niet
goed kan.
Sinds Euwe het wereldembleem heeft
veroverd,
En 't schaken zoo'n duchtigen
paardenspx-ong nam,
Heeft d' edele kunst ook de vrouwen
betooverd,
Met name de vrouwen der stad Amsterdam.
Zij hebben nu reeds om den titel gestreden,
Het spel was verwoed, ook al eindigde 't
„mat",
Toch zag men niet dat er voor later of
heden.
De kiem van een vrouwlij ke Euwe in zat.
En als ik dan toch een conclusie moet
maken.
Die mooglijk de kern van dit
schaakprobleem raakt,
Dan is het: een vrouw behoort zelf niet
te schaken.
Zij wordt slechts, naar oude traditie.
geschaakt.
P. GASUS.
Een BRIL van KEIP!
Groote Houtstr. naast Luxor
(Adv. Ingez. Medj
Jubileum J. Nieuwdorp.
Tal van attenties.
Vandaag is aan het bureau van den Pro
vincialen Waterstaat het 25-jarig jubileum
van den heer J. Nieuwdorp, bouwkundig
hoofdambtenaar gevierd.
Des morgens werd de jubilaris door een
van zijn chefs van huis gehaald. Op de ka
mer van den Hoofdingenieur-directeur hield
deze een korte toespraak, waarna den heer
Nieuwdorp namens de Provinciale Staten
een gratificatie werd aangeboden.
Het personeel schonk hem als aandenken
een zilveren taartschaol, terwijl zij die on
middellijk met hem samenwerkten, bloemen
aanboden. Ook waren er bloemen van een
vroegere ondergeschikte, en van de organi
satie waarvan de heer Nieuwdorp lid was.
Uitvoering van het project der R. I. Z. A. zou meer dan
een millioen gulden kosten.
Een goedkooper plan van den gemeente-
architect dat ook voor andere gemeenten
van veel beteekenis kan zijn.
In ons nummer van Donderdag j.l. gaven
wlij uitvoerige bijzonderheden over de riolee-
ringsplannen en -moeilijkheden waarvoor o.a.
de gemeenten' Haarlem en Heemstede staan.
Daarbij wezen wij er reeds op, dat het vraag
stuk van den afvoer of zuivex'ing van rioolwa
ter ook voor zeer vele andei'e gemeenten van
groote beteekenis is, omdat de autox-iteiten
een einde willen maken aan den ongewensch-
ten toestand, dat de riolen in de binnenwate
ren uitmonden zonder dat afdoende zuivering
heeft plaats gehad.
Ook de gemeente Haarlemmermeer heeft
ernstige rioleeringszorgen. Daar heeft men
niet (zooals Haarlem en Heemstede) te ma
ken met het bestuur van het Hoogheemraad
schap „Rijnland", maar met het bestuur van
den Haarlemmer-meerpolder. Veel vex-schil
maakt dit niet, want ook het Polderbestuur
wil niet meer toestaan dat de riolen in het
polderwater uitloozen zonder voldoende zui
vering en voor die eischen van de zuivering
beroept het zich (eevnals „Rijnland") op de
adviezen van de R. I. Z. A. (Rijks-Instituut
voor Zuivering van Afvalwater).
De gemeente Haarlemmermeer met haar
30.000 inwoners heeft vijf centra van bebou
wing die voor het leggen van een rioolnet in
aanmerking komen. In het Badhoevedorp is
zoo vertelde ons de gemeente-architect de
heer J. F. R. Gevers het rioolnet reeds
voor 4/5 klaar. Dit forensendorp is pas de laat
ste jaren ontstaan, zoodat daar bij den aan
leg der wegen en straten meteen de riolen ge
legd konden worden. Daarbij is een nieuwig
heid toegepast, geexx rioolbuizen vaxi 1 Meier
lengte, maar van 3.75 Meter. De aanleg is
misschien iets duurder, maar het voordeel is,
dat er veel minder water uit den grond in de
rioolbuizen binnendringt, zoodat veel econo
mischer gewerkt wordt. Voor het andere fo
rensendorp Zwanenburg is ook het ontwerp
voor een rioolxiet gereed. Te Hoofddorp be
staat reeds eenigen tijd in een deel van het
dorp rioleering.
Maar nu zit men voor de vraag welk
systeem van zuivering van het rioolwater moet
worden toegepast. Als het project van de R. I.
Z. A. zou worden uitgevoerd kost elk der vijf
zuiveringsinstallaties vermoedelijk wel een
ton. Dat zou dus een half millioen zijn. Boven
dien komen daarbij xiog de kosten voor den
verderen aanleg der rioolnetten, zoodat met
het geheele werk zeker een uitgaaf van meer
dan een millioen gulden gemoeid zou zijn.
Voor een gemeente als Haarlemmermeer is
dat natuurlijk zeer bezwarend. Daarom ben
ik zoo vertelde de heer Gevers reeds
eenigen tijd bezig met het zoekexx naar een
weg om tot een goedkoopere oplossing te ko
men. Daarbij heb ik voortgebouwd op hetgeen
voor mij reeds door een collega verricht is. Er
is dan ook geen sprake van een uitvinding en
ik denk er niet aan patent op te vragen. Als
ixi de toekomst blijkt, dat er geen bezwaren
zijn voor de uitvoering, dan kunnen alle ge
meenten die het willen er profijt van trekken.
De heer Gevers kwam aandragen met een
stopflesch zeer vuil zwart-groen rioolwater
(met faecaliën gemengd) en zette daarbij eer.
flesch gezuiverd rioolwater volgens zijn
systeem. Dit water was op het oog niet te
onderscheiden (of was het zelfs nog wat hel-
Frans Halsstraat melkweg geworden.
In den afgeloopen nacht te kwart over
twee reed, een tractor met een grooten dx-ie-
deeligen tankwagen, gevuld met 10.400 liter
melk, van den transportexxr Th. Jonk Nzn.,
uit Purmerend. ixi de Frans Halsstraat. Ter
hoogte van de bocht bij de Kennemerstraat
is de tankwagen vermoedelijk door een breuk
ixx de koppeling omgeslagen. De tx-actor bleef
sta aai. Niet minder dar. 4500 iiter melk ging
verloren. De twe# personen, die in de cabine
zaten, kwamen er zoxxder ongelukken af. De
remmen van den tractor bleken in orde te
wezen. De bestuurder beweerde, slechts met
een gang van 15 K.M. in de bocht te hebben
gereden. Het gevaarte lag niet inderlijk
voor het verkeer. Er moest een tankwagen
uit Vlaax-dingen ontboden worden, om de
overige melk over te laden. Met dit werk was
men hedenmorgen half twaalf nog niet ge
reed gekomenC
derder?) van een stopflesch met polderwatev.
Als zoo vervolgde hij het rioolwater
volgens dit systeem gezuiverd wordt, kosten
de 5 zuiverinrichtingen ons geen f 500.000,
maar slechts f 75.000. Wat het systeem betreft
wil ik voor de technische belangstellenden
wel zeggen, dat het gebaseerd is op een groote
rotkeider, verdeeld in verschillende kamers.
Doordat het rioolwater langen tijd aan de
open lucht wordt blootgesteld, waardoor zuur
stof wordt toegevoegd, wordt het rottingspro
ces bevorderd. Het schoone water drijft af in
een volgende kamer en het vuil en slib blijft
achter en kan later gebruikt worden voor op
hooging van tex-reinen enz.
Ik ben overtuigd, dat er geen redelijk be
zwaar gemaakt kan worden om het op deze
wijze gezuiverde rioolwater in het polderwa
ter te laten uitloozen.
Men behoeft aan het af te voex-en water
immers geen eisch te' stellen dat het zoo zui
ver is dat men het kaxi drinken. Het polder
water is immers ook niet voor drinkwater ge
schikt.
Het komt er nu slechts op aan of het gezui
verde rioolwater niet minder onzuiver is dan
het pclderwater. Om dit vast te stellen zal ik
de verschillende monsters bacteriologisch en
scheikundig laten onderzoeken. Als we van
dit onderzoek het' resultaat weten (en het is
bevredigend.! dan zijxi wij natuurlijk een stuk
verder. Eerst dan is er voor mij aanleiding om
met voorstellen tot B. en W. te komen.
Tot zoover de heer Gevers.
Wij zijn overtuigd dat ook buiten Haar-
lemmexmeer met veel belangstelling de resul
taten vaxi dit onderzoek worden tegemoet ge
zien, want vele gemeenten zitten immex-s voor
dezelfde moeilijkheden als Haarlemmermeer.
Blijkt inderdaad, dat hij op den goeden weg is,
dan zou dit een zeer groote vermindex-ing van
kosten met zich mede bi-engen, waardoor in
vele gemeenten plannen uitgevoerd zouden
kxxxmen worden die nu ixx verband met de
zware financieele lasten niet te verwezenlij
ken zijn.
Nog even laten wij den heer Gevers aan het
woord. Hij vertelde, dat natuux'lijk in Haar
lemmermeer talrijke verspreide boerderijen
en woningen zijn die niet op een rioolnet kuxi-
nen worden aangeslotexi. Deze zullen ook in
de toekomst blijven uitloozen op de wateren
vaxi de polders, maar het af te voeren riool
water zal toch ook beperkt gezuiverd worden
door een kleine rotkeider. Daardoor wordt
zeker 60% zuivering verkregen.
Maar hoe het ook wordt, de uitvoering van
het rioleeringsplan voor Haarlemmermeer zal
de gemeente voor groote uitgaven stellen. Het
is natuurlijk nog niet te zeggen wat gedaan zal
worden om daar inkomsten tegenover te zet
ten. Ik veronderstel evenwel, dat het wel zal
komen tot invoering van eexi rioolbelasting,
maar hoe hoog die zal moeten zijn per aan
sluiting zal afhangen van de kosten die met
de uitvoering van dit plan gemoeid zijn.
Wendel uit de Lindbergh-
affaire vrijgesproken.
TRENTON. 16 April (Reuter-A.N.P.1. De
jury heeft Wendel vrijgesproken van alle
schuld in de Lindbergh-affaire.
PERSONALIA.
Onze stadgenoote mej. M. Zwanenburg en
de heer J. Kammeijer te Heemstede slaagden
Woensdag in Den Haag voor het laatste ge
deelte van het examen van het Nederlandsch
Genootschap voor Heilgymnastiek en Massage.
Volgens berichten van Italiaansche zijde is
de bezetting van Addis Abeba thans spoe
dig te venvachten.
pag, 4
De Abessyniërs blijven den val van Dessie
tegenspreken.
pag, 4
Een Italiaansch verkeersvliegtuig is met ze
ven inzittenden verongelukt.
pag 4
De salarissen van de gemeenteambtenaren te
Heemstede worden niet verlaagd.
pag. 1
Ook rioleeringszorgen in Haarleimnermeer.
pag. 1
ARTIKELEN, ENZ.
R. P.: Een andere toon.
pag. 1
Mr. E. Elias: Als men gasten heeft.
pag, 3
Van onzen Londenschen correspondent: Een
Britsche leening voor Duitschland?
pag. 1
Van onzen Weensclxen correspondent: Een
ingewikkeld geval in een Joego-Slavische
rechtzaal.
pag. 11
Van onzen Pari.jschen correspondent: Feest-
weken in Parijs.
pag. 4
Van onzen Parijschen correspondent: Uit het
land van De Coligny.
pag. 11
Jhr. dr. J. C. Mollerus: Koffie wordt duurder.
pag. 6
J. II. de Bois: De Hollandsche Kunstenaars
kring.
pag. 11
J. H. de Bois: Kunst bij Boskamp.
pag. 11
Schaakrubriek.
pag. 9
Voor de Vrouw.
pag. 10
De burgerlijke stand van Haarlem is opge
nomen op pag. 7,
Het woord is aan....
Helen Keiler.-
Optimisme is het geloof dat
tot succes leidt.
Onderdeel van een plan tot behoud
van den Europeeschen vrede.
De omvang van het Engelsche kapitaal
in Duitschland.
LONDEN, 15 April.
(Van onzen correspondent)
Er is sprake van de mogelijkheid, dat
Duitschland geld zal leenen in Engeland. Het
zou een leening zijn van misschien
10.000.000. misschien 20.000.000. te ver
schaffen door bankiers van de City van Lon
den met goedvinden en garantie van de
Britsche regeering.
De voorstelling is, dat de leening deel zal
zijn van een regeling, die vrede in Europa
moet verzekex-en. Duitschland zou het geld in
zekeren zin ontvangen in ruil voor zijn terug
keer naar den schoot van den Volkenbond;
en een voorwaarde zou zijn. dat het geld niet
wordt besteed voor grondstoffen, die recht
streeks noodig zijn in de vervaardiging van
strijdmiddelen. De vx-aag wordt hierbij ge
steld niet door de aanstaaxide leeners maar
door hen, die wat verbijsterd zijn over dit
nieuwe voornemen der fiixaxxciers of al het
geld nochtans niet voor bewapening zal wor
den gebx-uikt, zij het niet direct dan indirect;
en men stelt vast dat het moeilijk is de grens
te bepalen tusschen dix-ecte en indirecte be
steding.
De ervaring, die Engelsche beleggers, ban
kiers en particulieren, de laatste jaren met
Duitschland hebben gehad, is niet bemoedi
gend. Zij hebben x-eeds een bedrag van onge
veer 92.000.000 in dat land uitstaan. Onge
veer 43.000.000 van dit bedrag, voornamelijk
geleend door Londensche bankiers, brengt
niets op. Het is eexx boeksclmld gewox'den,
waarvan de inlossing is opgeschort, tegelijk
met de rentebetalixrg, bij de regeling van
1931.
De rest van het Britsche kapitaal in Duitsch
land bestaat grootendeels uit de 7 percent
poxidenleening van 1924 en de 5]/ percent
internationale leening van 1930. De waarde
van deze stukken is sedert de uitgifte respec
tievelijk met 32 en 62 percent teruggeloopen.
De kleinex-e leeningen, meestal gemeente-
leeningen, hebben niet beter gevaren. Alles
bij elkaar -zijn de 49.000.000, die de Britten
op deze wijze aan Duitschland hebben voor
geschoten, thans naxxwelijks 25.000.000
waard.
Dr. Schacht heeft herhaaldelijk doen weten
dat de invoerbepex-kingen van andere landen
het voor Duitschland onmogelijk maken rente
en aflossing te betaleix op uitstaande leenixi-
gen. Dat moet ook gelden voor de leening
die nu in de lucht hangt, tenzij de belem
meringen in den weg van Duitschland's
exporthaxxdel worden opgeheven. Men heeft
nog geen enkele aanwijzing gehad dat de na
tionale humeuren thans beter staan naar
een bevrijding of een gedeeltelijke bevrijding
van den internationalen handel uit de boeien
die hem klemmen.
Indien de City van Londen nochtans, on
danks financieel onbevredigende ex-varingen,
een nieuwe leening aan Duitschlaxxd over
weegt, kan men wellicht aannemen, dat bij
het beoordeelen van de wenschelijkheid van
zulk een leening de normale financieele maat
staven niet rechtstreeks gelden, dat men ver
der ziet en dat het verlangen voorzit het
voortbestaan van het economisch stelsel, dat
het vruchtgebruik van kapitaal tot basis
heeft te verzekeren tegen de machten, in
Rusland, in Spanje, in Turkije en straks mis
schien in Frankrijk, die het bedreigen. Mexx
kan zich voorstellen, dat een democratisch
Engeland voor dit doel zich aan de zijde zal
willen plaatsen van eexx Nazi-Duitschland, een
Fascistisch Italië, Japan Verschil van opvat
ting over het karakter, dat staatsbestuur moet
hebben, valt weg bij de aangegeven bedrei
ging.
A. K. VAIN R
Het gemeentepersoneel van
Heemstede.
Salarissen gemeente-a mbtenax*en niet
verlaagd.
Naar wij vernemen heeft de Minister van
Binnenlandsche Zaken voor 1936 afgezien van
een verlaging der salarissen van de gemeente
ambtenaren te Heemstede.
Daarvan uitgesloten is evenwel het politie
personeel. Zooals mén weet zijn B. en W. xxit-
genoodigd de door den minister gewenschte
verlagingen voor dezen tak van gemeente
dienst op te leggen. Daaraan is door het col
lege gevolg gegeven.
