Het Haarlemsche Crisis Comité. Een Centenkwestie. Cijfers over het Onderwijs. Het Beê&siQ&i&ste 53e Jaargang No. 16205 Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen Woensdag 22 April 1936 HAARLEM S DAGBLAD Directie; P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM. UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V. Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM. ABONNEMENTENper week 0.25, per maand 1.10, per 3 maanden f 3.25, franco per post ƒ3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad: per week S 0.05, p. maand 0.22, p. 3 mnd. 0.65, franco p. post f 0.72*4. Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspa&rne 12 Telefoon Nos-: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600 Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810 Bijkantoor: Soendaplein 37, Haarlem-Noord, Telefoon 12230. ADVERTENTIëN 15 regels f 1.75, elke regel meer f 0.35. Reclames ƒ0.60 per regeL Tarieven regelabonnementen op aanvraag. Vraag en aanbod 1—4 regels 0.60. elke regel meer ƒ0.15. Onze Groentjes zie hoofd rubriek. Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnés. Levenslange ongeschiktheid f 600.-, Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog 400.-, Duim 250.-, Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger f 50.-, Arm- of Beenbreuk 30.-— Idem voor Abonnés op het Geïllustreerd Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid 2000.-, Overlijden 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog 400.-, Verlies Duim f 75.-, Verlies Wijsvinger f 75.-, Verlies andere vinger 30.-. Alles indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden. DIT NUMMER BESTAAT UIT TWAALF BLADZIJDEN. HAARLEM, 22 April. De Gentleman. Drie Engelsche rechters hadden eenigen tijd geleden een gedachtenwisseling over de juiste definitie van het begrip „gentleman". Het moge verwondering wekken dat een dergelijk dispuut nog vereischt werd in het geboorte land van een woord, dat sinds lang interna tionaal burgerrecht heeft verworven. Maar zoo vreemd is dat eigenlijk niet. Verwerven in deze wereld vol meeningsverschil juist niet die woorden en begrippen het gemakkelijkst alge meen burgerrecht, die het moeilijkst te defi- nieeren zijn? Ze zijn juist zoo bruikbaar om dat er verschillende uitleggingen aan gegeven kunnen worden door verschillende menschen. Zij vormen tenslotte een soort compromis. De eenige nog levende der drie rechters, Lord Hewart, heeft thans de gegeven definities onthuld. Zij zijn: Rechter Hewart: „Een gentleman is iemand die nooit onbeleefd is wanneer hij niet onbe leefd wil zijn." Rechter Avory: „Een gentleman Is iemand, die nooit het woord gentleman gebruikt." Rechter Shearman: „Een gentleman is iemand die gentle (zachtaardig) is als een vrouw en mannelijk als een man." Lord Hewart bewijst de nagedachtenis van zijn collega Shearman eer, door te verklaren dat hij diens definitie de beste vindt. Zijn eigen uitspraak zal, geloof ik, dan ook maar weinigen bevredigen. Wat die van den rech ter Avory betreft, men kan eruit afleiden dat hij blijkbaar een hekel aan snobs had. Maar anen kan er ook van zeggen dat hij in humor tekortschoot; Als ©en gentleman iemand is die nooit het woord gentleman gebruikt had den hij en zijn collega's er geen dispuut over moeten gaan houdenaannemend dat zij zichzelf toch ongetwijfeld als gentlemen be schouwden. De drie Engelsche definities, afkomstig van drie zeer scherpzinnige mannen en dus wel representatief voor Engelsche opvattingen te noemen, zullen vermoedelijk verscheidene le zers verwonderen. Ik geef u in overweging er eens in den familiekring, c.q. versterkt met bezoekers, over te beginnen. Gij kunt u dan ook gaan vermeien in de vraag, welke daden iemand uitschakelen voor den titel. Is bij voorbeeld een officier, mijnentwege een met een adellijken titel en een heeleboel kwartie ren in zijn wapen, die gifgas en brandbom men uitstrooit over een weerlooze bevolking of over troepen die niet over afweermiddelen tegen vliegtuigen beschikken, een gentleman? Ik noem maar een enkel voorbeeld. Andere vraag: hebben kleeding, welstand, zuivere uitspraak van de taal, welgemanierdheid te genover menschen van allen rang en stand er iets me© te maken? Begint u maar eens en als u een heel lange definitie klaar hebt ga dan eens vaststellen welke menschen, die gij allen kent, gij als gentlemen beschouwt. Ik zou de bespreking wel strikt vertrouwelijk houden. Mogelijk zijn er die zeggen zullen, dat de Engelschen als scheppers van het woord ook het begrip duidelijk behoorden te kunnen vast stellen, temeer omdat een van hun geliefdste spreekwoorden zegt: „Er worden drie gene raties vereischt om een gentleman te maken". Bedoelen zij daarmee dan een ondefinieerbaar mensch, of iemand die alleen maar door veel anderen als een gentleman betiteld wordt? Dat hoorden ze toch te weten! Goed. Hier volgt omiddellijk het onderzoek van een onzer eigen termen, en wel een die onvertaalbaar is in Frankrijk, Duitschland, Engelandja, ik geloof overal. Wat is deftig? Waarom is een familie deftig? Of een man alleen, of een vrouw alleen? Begint u daar maai eens aan! Definieert u het maar eens, duidelijk en dus niet al te lang. Schrijft u er desnoods eens een prijsvraag over uit in uw vriendenkring. Het is niet zoo heel een voudig. Wonderlijk, dat de Engelschen Bernard Shaw nog niet gevraagd hebben naar zijn definitie van het woord gentleman. Hij zou vermoedelijk antwoorden: „Ik". Want hij zegt altijd; „Ik". Dat is natuurlijk ook een manier om zulke vraagstukken op te lossen. R. P. Belgisch postvliegtuig verongelukt. Uit Senlis, 22 April: Het driemotorig Belgische postvliegtuig, dat den gere- gelden nachtelijken dienst Parijs- BrusselKeulen onderhield, is gister avond omstreeks 20.30 uur tusschen Bussy en Baron in het departement Oise door een buitengewoon heftigen windvlaag tegen den grond geslagen. De Belgische piloot Fecheroles en de radiotelegrafist Bloots zijn om het leven gekomen. Zij zijn levend ver brand. Ook de post is verbrand, te zamen met het toestel. {Reuter-A. K. Pui Een mijlpaal. De officieele naam van het Comité is feite lijk veel langer, maar ieder weet wel wat men onder het Haarlemsche Crisis Comité ver staat. Het bestond reeds vóór de oprichting van het Nationaal Crisis Comité. Nu het Na tionale Comité op 1 Mei zijn werk stop zet en de meeste plaatselijke Comité's zich daarbij aansluiten is te Haarlem reeds in October van het vorige jaar overwogen, wat hier diende te geschieden. Het genomen besluit is bekend. Het Haarlemsche Comité zet zijn arbeid na 1 Mei voort, al zal in zijn werkwijze het een en ander veranderen. Er is dus allerminst aanleiding nu reeds de geschiedenis van het Comité op schrift te stellen. Maar wel mag een oogen- blikstil gestaan worden bij den mijlpaal, welke is bereikt. Over het werk van het Crisis Comité in onze Spaarnestad is in de afgeloopen jaren veel kritiek geuit en zijn ook veel waardee- rende woorden gesproken. Den critici zouden wij willen mededeelen, vergeet niet, dat zij die dit moeilijke werk vervulden amateurs zijn, die uitsluitend aan de oproepstem gehoor heb ben gegeven om mede te arbeiden, teneinde de gevolgen der werkloosheid zooveel mogelijk te temperen. Ons werk was menschenwerk, met al de fouten, die nu eenmaal noodwendig daaraan kleven. Onder de bezielende leiding van wijlen mon seigneur Aengenent en thans onder presidium van Prof. Dr. A. A. v. Schelven zijn dag in dag uit besprekingen gevoerd over de ingekomen verzoeken om hulp, zijn honderden formulieren met de daarbijgevoegde toelichtende rappor ten doorgewerkt en ten slotte de beslissingen genomen. Het aantal vergaderingen werd tot een minimum beperkt. Maar wanneer wij dan ten slotte bijeen kwamen bleek, dat allen slechts één doel voor oogen houden: de be hartiging van de belangen van hen, die zich tot ons wenden. De vertegenwoordigers van het gemeentebestuur, van de Kamer van Koophandel en Fabrieken, van de werknemers organisaties en van hen, die krachtens andere aanspraken om de groene tafel vereenigd wer den, hebben altijd over de te nemen maatrege len de grootst mogelijke eenstemmigheid ge toond. Daardoor werd het met elkander sa menwerken een genoegen. Dat daarbij de steun van Maatschappelijk Hulpbetoon en den Ar menraad niet gemist kon worden, spreekt van zelf. Het Comité heeft daarvan in ruime mate kunnen profiteeren. De aanvankelijke gedachte, dat ons Comité slechts een zeer tijdelijk karakter zou hebben, is helaas niet bewaarheid geworden. Integen deel, het aantal hulpbehoevenden, hetwelk zich in den beginne in hoofdzaak bepaalde tot de arbeidersgroepen, breidde zich geleidelijk uit over andere deelen der stadsbevolking. Dat feit, noopte reeds na enkele jaren tot een her ziening van het werk van het Comité. Het ar beidsterrein werd grooter, onze financiën eischten voortdurend versterking, de noodzaak bracht ons er toe bepaalde steun verleeningen aan andere organen over te laten. Maar zelfs deze splitsing kon niet verhelpen, dat wij velen moesten teleurstellen. Het is begrijpe lijk, dat dich daardoor kritiek openbaarde. Maar wanneer men bedenkt, dat ons Comité financieel beschouwd geheel afhankelijk is van de opofferingsgezindheid der Haarlemsche burgerij, dan is het duidelijk, dat selectie on vermijdelijk is, velen een afwijzing moesten ontvangen, niettegenstaande wij dikwijls over tuigd waren, dat hulpverleeening wenschelijk zou zijn geweest. Tot de voorzieningen, welke het Comité trof, toen de toestand in stede van beter slechter werd, behoort de instelling van de Commissie voor den Middenstandssteun. Deze Commissie zetelend in het gebouw der Kamer van Koop handel en Fabrieken heeft zeer veel nuttig werk verricht. Zij treedt op als adviseurs voor het Crisis Comité en ontvangt van haar gel den, die uitgekeerd moeten worden. De al of niet-verleening der voorschotten eischt dikwijls een uitgebreid onderzoek. Voor velen, die zich met dergelijk werk nooit hebben bezig gehou den, zal het altijd een raadsel blijven, dat de arbeid dezer Commissie zooveel tijd vordert, als in de praktijk is gebleken. Met de grootste voorzichtigheid dienden de beslissingen geno men te worden, vooral omdat deze gewoonlijk over ruimere bedragen liepen. Maar zelfs na de verstrekking diende de Commissie diligent te blijven. Het nakomen der aangegane verplich tingen in den vorm van de terugbetaling der vastgestelde termijnen, het gereed maken van alle mogelijke officieele bescheiden, het voe ren van dikwijls zeer wijdloopige besprekingen, dat alles vormde een hoeveelheid arbeid, dien deze Commissie in samenwerking met het Cri sis Comité diende te vervullen. In den vorm van het Crisis Comité zal ver andering gebracht worden. Zijn arbeid zal zich beperken. Een nieuw te creëeren instan tie zal naast het Comité optreden. Ongetwij feld zal gebruik gemaakt worden van de uit voerige dossiers, waarover het in den loop der jaren de beschikking heeft gekregen. Dezelfde personen, die tot dusverre op de commando brug stonden, zullen daar blijven. Ook in dezen nieuwen vorm zal kritiek hem deelachtig wor den. Maar oneindig veel belangrijker is de vraag, of ook in de toekomst gerekend kan worden op de hulp van de Haarlemsche inge zetenen. Het Comité rekent er op, dat deze zal blijven voortduren. De buitenwereld zal betrekkelijk weinig merken van de inwendige reorganisatie. Toch heeft het Crisis Comité een zekere periode van haar bestaan afgeslo ten. Het heeft zich, door maatregelen buiten hem zelf genomen, moeten aanpassen bij de gewijzigde omstandigheden. Maar met dezelfde animo zal het zijn taak voorzetten. Zoo lang dat mogelijk is. Dat daarbij gehoopt wordt, dat die periode weldra mag eindigen spreekt van zelf. Want dat zou niet anders beteekenen, dan de terugkeer van gunstiger omstandig heden, dan waaronder wij op het oogenblik leven. MOLLERUS. Radiodistributie Haarlem. Weg met al die toestelzorgen, Gaat U maar gerust naar bed. Als het twaalf uur heeft geslagen, Wordt het door ons afgezet. NIEUWE GRACHT 5 TELEFOON 10010 (Adv. Ingez. Med.) VOORSTEL VAN DEN RIJKS BEMIDDELAAR. IJmuider reeders zullen zich beraden. De Rijksbemiddelaar Mr. S. de Vries Czn. heeft Dinsdag een langdurige bespreking gehad met de partijen in zake de contract-actie te IJmuiden. Wij vernemen dat de Rijksbemid delaar een voorstel heeft gedaan, waarover de reeders zich zullen be raden. (A.N.P.) HAARL. AMATEUR-FOTOGRAFEN VEREENIGING. Voor de Haarlemsche Amateur-Fotografen Vereeniging zal op Donderdagavond 23 April a.s. de bekende Nederlandsche broomolie- werker W. Verwey, uit Amsterdam een lezing met projectie houden over het onderwerp: „Landschapfotografie voor den amateur". Belangstellende amateur-fotografen zijn welkom. De bijeenkomst vindt plaats in het Vereenigingslokaal van de „Haarlemsche'" Gedempte Oude Gracht 104, alhier. WONINGBOUW RAMPLAAN - ELSWOUTLAAN m.|z. centr. verw., vanaf f4600. RINKEMA-ROOSDORP Inlichtingen o. h. werk OVERVEEN, ook tel. 26429 AERDENHOUT Huurprijs vanaf f 32.50 p. mnd. (Adv. Ingez. Med.) De ontvangst van den nieuwen Japanschen gezant te Hsingking door den keizer van Mandsjoekwo. Naast keizer Poe Nji (vooraan in het midden) ziet men links den Japanschen gezant Ueda en rechts minister-president JTsjang Tsjjng Huy, (De koperen centen zullen in Indië binnenkort worden vervangen door bronzen met een gat erin ter on derscheiding, wanneer het daartoe door Min. Colijn ingediende ivets- onUoerp wordt aangenomen.) In Indië is plotseling Een centenkwestie aan de orde, De cent, een zeer belangrijk ding, Zal brons in plaats van koper worden De nieuwe munt wordt spoedig al, Zooals de term luidt, uitgegeven, Mij lijkt in dit speciaal geval, Het werkwoord geven overdreven. Maar hoe dit zij, de nieuwe cent Wordt niet meer koper, maar een bronzen, En opdat men hem goed herkent, Zal men er nog een gat in ponzen. Het nieuw model gaat er goed in, Aan die voorspeiling durf 'k me wagen, Men zal hem van het eerst begin Wel algemeen en gretig vragen. Maar niet omdat de cent van thans Zoo'n zucht verwekt naar variatie. Niet om zijn nieuwen bronzen glans, Of om zijn fijne decoratie. Niet om de sierlijkheid van 't gat, Dat in het midden wordt geslagen En dat de oude cent niet had, Zal men den nieuwen zooveel vragen. Neen. Oost en West, ver van elkaar, Kunnen gelijk zijn bij momenten, Zooals bij dit, want hier en daar, Gaat het tenslotte om de centen. P. GASUS. Toeneming van het aantal leerlingen op H. B. S. en Gymnasium. Inkrimping van het openbaar L.O. Uit de onderwiisstatistiek van het Centraal Bureau voor Statistiek zijn eenige belang rijke feiten te halen. Bij het afsluiten van de statistiek op 15 September 1935 waren er in ons land 55 (55) gymnasia, 118 (118) H.B.S.en B met 5-jari- gen cursus, 9 (10) H.B,S.en B met 3-jarigen cursus, 10 (10), literair economische H.B.S.en, 48 (46) Lycea, 19 (19) middelbare meisjes scholen en 41 (41) handelsscholen. In totaal 300 (292) scholen. Tusschen haakjes zijn de cijfers van verleden jaar opgenomen. Deze 300 scholen werden bezocht door 38.264 jongens en 17.935 meis jes. Totaal dus 56.199 leerlingen. Bij een jaar geleden vergeleken was dit een vermeerdering van 1.372 jongens en 453 meisjes, totaal 1.825, of 3.4 De stijging 19331934 was 1.961 leerlingen, of 3.7 pet. De stijging van het aantal leerlingen was het sterkst bij de Lycea, in 19331934 9.4 en 19341935 6.3 Wat het lager onderwijs betreft, zijn de volgende mededeelingen te doen: Het aantal leerlingen bedroeg 1.142.112. Tegenover het vorig jaar is het met 7.182 ge daald, d.i. met. 0.6 pet., in 1934 kon een af neming met 26.622 leerlingen, d.i. met 2.3 pet. worden vastgesteld. In 1933 bedroeg de afneming 2 pet. Bij het openbaar onderwijs ver minderde het aantal leerlingen met 11.784 (3 pet. in 1934 4.8 pet., in 1933 3.9 pet.), het aantal leerlin gen bij het bijzonder onderwijs steeg met 4.602 (0.6 pet., in 1934 0.09 pet. in 1933 0.9 pet.) Het aantal leerlingen der Protestantsch- Christelijke scholen steeg met 0.1 pet. (in 1934 1.7 pet., in 1933 1.8 pet.), dat der Roomsch-Katholieke met 1 pet. (in 1934 0.3 pet., in 1933 0.3 pet.) en dat der overige bijzondere scholen verminderde met 0.8 pet. (in 1934 1.3 pet., in 1933 0.04 pet.) Het aantal hoofden en onderwijzers be droeg op den teldatum 31.184. Tegenover het vorig jaar beteekent dit een daling met 1.337 terwijl in 1934 een afneming met 3.017 viel te constateeren. Dit wil dus zeggen, dat in twee jaar tijds het aantal werkende onderwij zers met niet minder dan 4354 is ver minderd. Als gevolg van de afvloeiing van onder wijzers steeg het gemiddeld aantal leerlingen per leerkracht. Het gemiddelde aantal leerlingen per klasse was: 1934 1935 Openbaar onderwijs 35.1 35.6 Prot. Christelijk onderwijs 34.2 36. R.-K. 36.9 38.6 Overig bijz. onderwijs 25.9 27.2 Evenals het vorig jaar staat tegenover de vermindering van leerlingen en leerkrachten bij het gewoon lager onderwijs een accres bij het uitgebreid lager onderwijs. Het aantal scholen is hier iets terugge- loopen en bedroeg op 31 December 1935 778. Vergeleken met het vorig jaar beduidt dit een vermindering met 3 scholen, terwijl in 1934 een afneming met 17 scholen viel waar te nemen. Deze daling van het aantal scho len is ontstaan door vermindering van het aantal openbare scholen. Het aantal leerlingen beliep op den tel datum 90.340. Tegenover het vorig jaar is het met 3.486 gestegen, d.i. met 4 pet., ter wijl in 1934 een accres met 4.851, d.i. met 5.9 pet. kon- worden waargenomen. In 1933 be droeg het accres 9 pet. Bij het openbaar onderwijs nam het aan- Het woord is aart.... Schopenhauer: Hoe meer een mensch tot volkomen ernst in staat is, des te hartelijker kan hij lachen. tal leerlingen met 1.190 toe (3.2 pet., in 1934 5 pet... in 1933 7.4 pet.), terwijl het bij het bijzonder onderwijs steeg met 2.296 (4.6 pet., in 1934 6.6 pet. in 1933 10.2 pet.) Het aantal hoofden en onderwijzers be droeg 3.735. Tegenover het vorige jaar valt een toeneming met 75 te oenstateeren, ter wijl er in 1934 50 leerkrachten bij kwamen. Haarlem telde op 15 Sept. 1935 70 lagere scholen, als volgt verdeeld: 31 openbare, 14 Prot. Christelijke, 23 R.-K. en 2 andere bij zondere scholen. Verder waren er hier nog 10 scholen voor u.l.o., waarvan 3 openbare. 3 Prot. Christe lijke en 4 R.-K. scholen. De openbare lagere scholen te Haarlem hadden 6193 leerlingen, de Prot. Christelijke 3151, de R.-K. 5646. de overige bijzondere scholen 184. In totaal hadden de bijzondere scholen dus 8981 leerlingen. Voor het u.l.o. waren de cijfers: openbaar 327, Prot. Christ. 371 en R.-K. 653. Voor de 6193 leerlingen bij het openbaar l.o. waren 90 onderwijzers en 65 onderwijze ressen. Voor de 8981 leerlingen bij het bij zonder onderwijs vinden wij opgegeven 96 onderwijzers en 120 onderwijzeressen. TWEE MANNEN IN EEN INGESTORTE MIJN Een Reuterbericht uit Mooseriver «Cana da) meldt, dat dr. Robertson, die zich sedert acht dagen in een ingestorte mijn bevindt door een buis papier en een pen heeft ge vraagd om zijn laatste wil te schrijven als hij en zijn lotgenoot Scadding niet binnen enkele uren gered zouden zijn. Te middernacht waren de redders tot op drie meter afstand van dr. Robertson en zijn metgezel genaderd. De beide gevangenen moedigden de redders aan: ..Wij zullen vol houden, doch maak voort", zeiden zij door de buis, welke hen met de buitenwereld ver bindt. De verdwenen Duitsche gezant. Het zoeken blijft vruchteloos. Von Stoher. KAIRO. 22 April Reuter-AN.P.) Het zoe ken naar den Duitschen gezant Von Stoher is tot nog toe vruchteloos gebleven. Men heeft thans nog weinig hoop hem te vinden. De oorlog in Abessynië: Tegenstand der Abes- syniërs in het noorden. pag. 4 De Britsche begrooting ingediend. pag. 4 Amsterdam heeft tentoonstellingsplannen. pag. 3 Cijfers over het onderwijs. pag. 1 Jhr. dr. J. C. Mollerus: Het Haarlemsche Cri sis-Comité. pag. 1 ARTIKELENENZ. R. P.: De Gentleman. Pag. I Jhr. J. N. van der Does: Brieven van de Ne derlandsche Ambulance: Massa-behande ling van gifgasslachtoffers. pag, 4 Mr. E. Elias: Hout van den boom des levens. pag 3 Van onzen Londenschen correspondent: En geland en het Duitsche vredesplan. pag. 9 Van onzen Londenschen correspondent: Lon den verandert van aspect. pag. 11 Dr. P. H. Schroder over Fergunt en Galiëne. pag. 9 E.: Jacob van Lennep. pag. 9 J. H. de Bois: Haarlem's Kunstbezit. pag. 3 H. D. Vertelling: J. P. Balje. Het goede oogen blik. pag. 2 Damrubrick. De burgerlijke stand van Haarlem is opge- i genomen op pag. 7»

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1936 | | pagina 1