Dr. F. M. WIBAUT OVERLEDEN. De retourzijde. Het f 53e Jaargang No. 16211 Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen Woensdag 29 April 1936 HAARLEM S DAGBLAD Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM- ABONNEMENTEN: per week ƒ0.25, per maand ƒ1.10, per 3 maanden ƒ3.25, franco per post ƒ3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad: per week 0.05, p. maand 0.22, p. 3 mnd. 0.65, franco p. post 0.7254. UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V. Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12 Telefoon Nos-: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600 Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810 Bijkantoor: Soendapleih 37, Haarlem-Noord, Telefoon 12230. Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM. ADVERTENTIëN 15 regels i 1.75, elke regel meer 0.35. Reclames ƒ0.60 per regeL Tarieven regelabonnementen op aanvraag. Vraag en aanbod 1—4 regels 0.60. elke regel meer ƒ0.15. Onze Groentjes zie hoofd rubriek. Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnés. Levenslange ongeschiktheid 600.-, Overlijden 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400.-, Duim ƒ250.-, Wijsvinger 150.-, Elke andere vinger 50.-, Arm-of Beenbreuk 30.— Idem voor Abonnés op het Geïllustreerd Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid ƒ2000.-, Overlijden ƒ600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400-, Verlies Duim ƒ75.-. Verlies Wijsvinger f 75.-, Verlies andere vinger 30.-. Alles indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden. DIT NUMMER BESTAAT UIT TWAALF BLADZIJDEN. Figuur, die zich byzonder heeft onderscheiden. Hedenmorgen is te Amsterdam in den ouderdom van 76 jaar overleden Dr. F. M. Wibaut. Dr. F. M. Wibaut. Dl*. Florentius Marinus Wibaut werd 'den 33sten Juni 1'859 te Vlissingén geboren. Aan vankelijk kreeg hij een katholieke opvoeding en bezocht o.a. het seminarium te Rolduc, om later over te gaan naar de openbare handels school te Amsterdam. Van 1876 tot 1904 was hij te Middelburg werkzaam in den houthandel. De laatste jaren van zijn verblijf te Middelburg had hij zich reeds uitgesproken voor het socialisme. Hij deed dat in het voorwoord van: een vertaling- van de „Fabian Essays in Socialism", welke vertaling in 1891 verscheen. Het duurde nog tot 1897 voor hij zich bij de S. D. A. P. aansloot. In 1904 vestigde hij zich te Amsterdam, waar hij zich al spoedig in de S. D. A. P. dusdanig onderscheidde, dat hij in 1907 tot gemeente raadslid werd benoemd. In den hoofdstedelijken raad nam hij weldra 'n bijzondere plaats in, doch zijn arbeid als regent werd eerst goed ge waardeerd, toen hij in 1914 tot wethouder de eerste sociaal-democratische wethouder in ons land werd benoemd: aanvankelijk van sociale aangelegenheden, later van 1921 tot 1927, van financiën, bedrijven en kunstzaken. Door zijn groote kennis van zaken en zijn woord kreeg hij een leidende positie - in het stadsbestuur. Door zijn inzicht, zijn overre ding en zijn verantwoordelijkheidsbesef was hij de aangewezen persoon voor de functies, welke hij vervulde. Zijn vermaardheid was te groot, dat zij bin nen stedelijke grenzen behouden kon blijven. Hij werd lid van Prov. Staten van Noord- Holland en sedert 1922 lid der Eerste Kamer en ook daar vond zijn woord ook bij zijn politieke tegenstanders groote waardeering, omdat met het door de respectabele kwalitei ten van een meester in zijn werk gedragen wist. En de naam Wibaut droeg hij ook over de grenzen door zijn voorzitterschap van de „Union Internationale des Villes" en van het „Internatonaler Verband für Wohnungwe- sen". Te Genève heeft hij een belangrijk aan deel gehad in de in 1927 aldaar gehouden Conferentie over de afschaffing van In- en Uitvoerverboden. Zijn scherpe kop, zijn slim me beraden mond, zijn strijdlustige oogen, zijn goede talenten als spreker moesten ook in die omgeving wel opvallen. In 1927 trad hij als wethouder der hoofd stad af, welke functie hij van 1929 tot 1931 nog eens vervulde. Toen deed hij, in verband met zijn hoogen leeftijd, afstand van het wet houderschap. Bij dit aftreden is hem de gou den medaille der stad Amsterdam aangebo den, de hoogste onderscheiding, welke de hoofdstad kent. Hoezeer hij in de hoofdstad gezien was, bleek in 1929 bij zijn 70ste ver jaardag, toen ongeveer 12.000 leden en geest verwanten der S. D. A. P. voor hem defi leerden. Niet alleen dient hier echter op de regenten figuur Wibaut de aandacht gevestigd te wor den. Ook op andere terreinen heeft hij zich onderscheiden. In 1903 publiceerde hij een studie „Trusts en Kartellen", in 1926 een over Gemeentebeheer. Tezamen met ir. A. Keppier heeft hij een werk uitgegeven: ..De gemeente en de volkshuisvesting", terwijl hij zich latei- in zijn „Toezicht op Trusts en Kartels" weer met de trusts heeft bezig gehouden. Met zijn cchtgenoote M. Wibautvan Berdenis van Berlekom heeft hij in een tijd, toen er, in sociaal-democratische kringen vrij druk ge debatteerd werd over het huwelijk, geschre ven „Wordend huwelijk". Verder zijn van zijn hand nog tol van artikelen en praeadviezen verschenen. Zijn wetenschappelijke beteesenis werd door de Amsterdamsche Universiteit in 1928 erkend door zijn promotie honoris causa tot doctor in de handelswetenschappen, waar bij prof. dr. H. Frijda als promotor optrad en de verdiensten van Wibaut voor de economi sche wetenschap in het licht heeft gesteld. (Door een nieuwe treinverbinding kan men voortaan in één dag heen en weer van Amsterdam naar Parijs met een oponthoud van 4Vz uur in de Fransche hoofdstad.) Het vliegtuig heeft reeds op de snelste wijs De steden in ons werelddeel verbonden. Heen en terug in één dag naar Parijs Van Amsterdam en naar Berlijn en Londen. Dit. is belangrijk voor den zakenman, Die 's ochtends vroeg in Schiphol op kan stijgen, In 't vreemde land zijn zaken reeglen kan En 's avonds thuis zijn nachtrust weer kan krijgen. Dit voorbeeld sloeg de spoor niet uit het veld, Onder de oude leus; ik kan verkeeren. Wordt AmsterdamParijs door haar versneld, Om met de lucht te blijven concurreeren. Zoo profiteert het reizende publiek Van dezen snelheidskamp van de transporten, Het- reiscomfort staat boven de critiek Den duur weet men voortdurend te bekorten. Maar vader, anders een zachtaardig man, Is met dien gang van zaken niet tevreden, Hij was nu juist zoo'n groot bewondraar van Het kalmer tempo dat de treinen reden. Hij stelde het uitzonderlijk op prijs, Dat hij, wanneer hij tusschen de bedrijven, Voor zaken moest naar 't vroolijke Parijs, Op die Pa-reis een nacht moest overblijven. P. GASUS. Radiodistributie Haarlem. Door zoo'n dunnen, looden kabel, Die aan elke dakgoot zit, Stroomen storing-vrije klanken Naar.... een distributielid. NIEUWE GRACHT 5 TELEF. 10010. (Adv. Ingez. Med.) Vier kinderen bij ontploffing gedood. Een bom gevonden BELGRADO, 29 April (Reuter). Ten ge volge van het ontploffen van een oude Oos- tenrijksche bom zijn te Osonjik nabij Du- brovnik vier kinderen op slag gedood, terwijl een vijfde kind beide beentjes verloor en in zorgwekkenden toestand is opgenomen. De kinderen waren aan het spelen, toen een van hen de bom ontdekte, verborgen on der het onkruid in een greppel, er op begon te hameren, waarop het projectiel ont plofte. Jhr. Mr. E. J. Strick van Lin- schoten vice-president van de rechtbank. Benoemd in de vacature-Mr. Th. Maassen. Jhr. Mr. E .J. Strick van Linschoten. Bij K. B. van 27 April 1936 is in de vacature ontstaan door het vertrek van mr. Th. Maas sen naar Arnhem, tot vice-president van de Haarlemsche arrondissementsrechtbank be noemd jhr. mr. E. J. Strick van Linschoten, thans rechter in onze rechtbank. Jhr. mr. E. J. Strick van Linschoten is ge boren in 1887. Op 24 Juni 1911 promoveerde hij aan ae universiteit te Utrecht. Op 23 Oc tober van dat jaar werd hij benoemd tot ad junct-commies aan het departement van jus titie te 's Gravenhage. Op 14 Mei 1914 werd hij substituut-griffier bij de arrondissements rechtbank te Breda en 28 December 1923 rech ter in de rechtbank te Groningen. In Maart 1928 kwam jhr. mr. Strick van Linschoten te Haarlem als rechter in de arrondissements rechtbank ter vervulling van de vacature, ontstaan door het aftreden van mr. H. van Loghem de Josselin de Jong. De nieuwbenoemde vice-president van de Haarlemsche rechtbank is voorzitter van de commissie van advies voor strafoplegging aan politieambtenaren in de gemeente "laarlem. EEN BRIL VAN STIENS! ALTIJD GOED GIERSTRAAT 27 - TEL. 16764 (Adv. Ingez. Med.) Verhooging van de spoorbaan. Thans wordt begonnen met de uitwerking der plannen. Eenige maanden geleden heeft de gemeen teraad van Haarlem besloten f 1500 beschik baar te stellen voor het uitwerken van plan nen voor de verdere verhooging van de spoor baan. HaarlemLeiden. Zooals men weet. is 't de bedoeling de spoor baan. die nu verhoogd is tot aan de Brouwers vaart omhoog te brengen tot voorbij de Zand- voortschelaan. Er komen dan 4 nieuwe via ducten, namelijk bij de Westergracht, de Pijlslaan, de Munterslaan en de Zandvoort- sche laan. De opzet is dit werk te laten financieren door het Werkfonds, Omdat er evenwel ver schillende belanghebbenden zijn (de gemeen ten Haarlem. Heemstede. Bloemendaal en Zandvoort. alsook de Ned. Spoorwegen) die in aanmerking komen om in de kosten bij te dragen, werd het gewenscht geacht eerst een uitgewerkt plan te hebben om vast te stellen hoeveel dit millioenenwerk zal kosten. Die uit gave heeft de gemeente Haarlem die bij uitvoering van dit project zeer veel belang beeft niet alleen uit verkeersoogpunt, maar ook voor de bestrijding der werkloosheidvoor haar rekening genomen. Het raadsbesluit van den raad is- onlangs goedgekeurd door het college van Gedepu teerde Staten. Dezer dagen is of wordt het bedrag door de gemeente Haarlem aan de Spoorwegen overgemaakt. Thans kan dus door de Nederlandsche Spoorwegen begonnen worden met de uitwerking van de plannen. Als die plannen gereed zijn. zal de onder handeling tusschen de belanghebbenden be ginnen over de bijdragen in de kosten. Dr. G. Nolst Trénité. Sinds een tiental dagen is onze stadgenoot Dr. G. Nolst Trénité onder zijn pseudoniem Charivarius een zoo bekende figuur in de Nederlandsche litteratuur ernstig ziek. Het verheugt ons te kunnen mededeelen, dat zijn toestand heden naar omstandigheden redelijk wel was. Middenstandswoningen RAMPLAAN - ELSWOÜTLAAN m.|z. centr. verw., vanaf f 4600.- RINKEMA-ROOSDORP Inlichtingen o. h. werk OVERVEEN, enk tel. 26429 vanaf f32.50 p. mnd. (Adv. Ingez. Med.) Azana heeft kans op het presidentschap van Spanje. pag. 4 Voor de herstemmingen bij de Fransche ver kiezingen hebben zich twee ministers terug getrokken. pag. 4 De oorlog in Abessynië: Abessynische regee ring wekt op tot volhouden. pag. 4 Hedenmorgen is dr. F. M. Wibaut te Amster dam overleden. pag. 1 Jhr. inr. E. J. Strick van Linschoten is tot vice-president der Haarlemsche rechtbank benoemd. pag. 1 Met de uitwerking van de plannen tot ver hooging van de spoorbaan te Haarlem is begonnen. pag. 1 Het afscheid van den heer H. E. Knappert als gemeente-archivaris. pag. 1 De quota voor rubber uitvoer in de tweede helft van 1936 zijn vastgesteld. pag 3 Begin Mei gaan verschillende dienstplichti gen met groot verlof. pag. 3 De Kamer van Koophandel discussieert over het Borgstellingsfonds. pag. 6 ARTIKELENENZ. Mr. E. Elias: Den Haag, stad der onbekende grootheden. pag. 3 J. B. Schuil: In het land van Mussolini. pag, 4 J. H. de Bois: Haarlem's Kunstbezit. pag. 3 Langs de Straat: J. C. E.: De held. pag. 3 Jhr. dr. J. C. Mollerus: Borgstellingsfondsen voor den middenstand. pag. 11 Van onzen Berlijnschen correspondent: Be strijding der „geestelijke minderwaardig heid" in Duitschland. pag. 11 J. B. Schuil over „Pension Bergsma". pag. 11 K. de Jong: Mannenkoor „Caecilia", Haarlem's Salon orkest. pag. 11 H. D. Vertelling: Bas van Deilen: Het moderne schilderstuk. pag. 6 De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge nomen op pag. 7. De gemeente-archivaris H. E. Knappert. Zijn afscheid. H. E. Knappert. Morgen, Donderdag, zal de heer H. E. Knap pert, archivaris-der gemeente Haarlem, voor het laatst in functie zijn. De bescheiden amb tenaar wil van een officieel afscheid niets weten. Maar toch gaat hij niet onopgemerkt heen. Juist*toen wij hedenmorgen op het archief een praatje met hem maakten, kwam wethouder Boes hem hartelijk de hand drukken. Zoo zul len ook de anderen leden van het college van B. en W. doen, alsook de hoofdambtenaren en ambtenaren die hem in de 20 jaren die hij op ons archief gezeten heeft, hebben leeren kennen. Kennen, waardeeren en hoogachten. Het puhliek heeft van de inrichting en werking van een archief heel weinig begrip. Een spotgrage heeft eens aan een archivaris gevraagd: „kom je nu nooit klaar met stof afnemen?" Een ander vroeg den archivaris: „Hebt u al die honderdduizenden of misschien wel millioenen stukken die op uw archief staan gelezen?" Natuurlijk moet de heer Knappert zeggen: In die 20 jaar dat ik hier op het ar chief werk heb ik het nog niet zoo ver ge bracht, en al zou ik hier nog 20 jaar zitten, dan zou ik er niet doorkomen. Maar als men mij zegt: ik moet gegevens hebben over dat of dat geslacht, over die of die gebeurtenis zoo veel honderd jaar geleden, dan weet ik in die schijnbare chaos van mappen en portefeuilles den weg om hem de stukken te geven waaruit hij de gegevens die hij hebben wil kan put ten". t Dat ordenen van een archief is natuurlijk een ingewikkeld werk. Het geschiedt in alle Nederlandsche archieven naar een bepaalde methode. De deskundigen hebben evenwel een boek van 156 pagina's noodig gehad om aan alle archivarissen te vertellen hoe zij dat inventariseeren moeten inrichten! De heer Knappert werd in 1872 te Leiden geboren. Hij studeerde aan de hoogescholen te Amsterdam en Groningen, en werd in 1898 toegelaten tot de Evangeliebediening in de Ned. Herv. Kerk. Na 10 jaar legde hij zijn ambt. als predikant te Zaandam neer en ging voor het archiefwezen studeeren. Eerst werkte hij als adjunct-archivaris te Leiden, tot hij in Maart 1916 te Haarlem benoemd werd. In die 20 jaar zoo vertelde de heer Knap pert ons is er in het archiefwezen veel ver anderd. Niet het minst door de invoering van de Tariefwet in 1919. waardoor een wettelijke regeling tot stand kwam. Voor dien tijd ressor teerden de archieven onder het beheer van den gemeente-secretaris, waardoor dus de archivaris onder dien hoofdambtenaar stond, maar door genoemde wet kregen de archiva rissen een zelfstandige taak als beheerder. Voor de praktijk maakte dit te Haarlem even wel niet veel uit. want de toenmalige secre taris, de betreurde Mr. Dr. Wytema. zei tegen mij „Het nieuwe neemt^mij zoo ge heel in beslag, dat ik geen tijd heb mij met het oude te bemoeien." In den loop der jaren is het gebruik dat het publiek van het archief maakt zeer sterk toe genomen. Men heeft geleerd welk profijt men er van kan trekken. Bovendien is de belang stelling vcor de oude geschiedenis der stad belangrijk vergroot. Publicaties in couranten en tijdschriften, vooral van afbeeldingen uit den Stedelijken Atlas hebben daartoe bijge dragen. Veel hoogleeraren sturen thans de studenten naar de archieven om daar gege vens te halen voor de onderwerpen die zij moeten behandelen. Daardoor leeren de stu denten hoe zij in de oude stukken zelf een weg kunnen zoeken. Menige dissertatie is samen gesteld met gegevens uit het Haarlemsche ar chief. In zijn eersten tijd was het archief slechts in de ochtenduren voor het publiek geopend Toen de belangstelling evenwel toenam en mede ook om die belangstelling aan te wak keren, heb ik al gauw aan B. en W. geadvi seerd om het archief ook 's middags open te stellen. Daarvan wordt door velen een dank baar gebruik gemaakt. In den ouden tijd bestond de meening, dat op het archief ook voorwerpen bewaard moes- I Het woord is aan.... Carlyle De ziel des menschen groeit niet van het loon. maar van den arbeid die het loon ver die n de. ten worden. Zoo vond ik bij mijn komst hier een aantal ijzeren geldkisten, de vaandels van 10 vereenigingen, wapenborden enz. Voor een groot gedeelte zijn die voorwerpen naar het museum overgebracht. De beelden van An drits Snoek en Ziesenis Watje prijken nu in den Schouwburg. Door die verhuizing kreeg ik meer ruimte voor de archieven, die natuur lijk steeds omvangrijker worden. Thans zijn niet minder dan 7 zalen in ge bruik. terwijl bovendien nog 2 zolders stamp vol zijn. Mijn opvolgster krijgt de taak om aan het einde van het jaar de verhuizing te leiden naar het nieuwe onderdak, de Oude Janskerk in de Jansstraat, die voor de huis vesting van het archief verbouwd wordt. De oude notaris-archieven zijn thans ge borgen in de groote Fabricius-zaal. midden in de lokalen van de Stadsbibliotheek. Tot nu toe was het niet mogelijk aan den wensch van den Bibliothecaris te voldoen om die zaai voor zijn afdeeling ter beschikking te stellen. Ik acht mij gelukkig in de weten schap. dat nu over een klein jaar aan zijn verlangen voldaan kan worden, zoodat hij dan over die belangrijke ruimte zal kunnen beschikken. Er komen geregeld aanwinsten voor het archief. Uit mijn tijd zijn te noemen: het fa milie-archief Fabricius, de bescheiden van het levensmiddelenbureau uit de oorlogsja ren. de archieven van de commissie van toezicht op het L.O.. de archieven van het St. Elisabeths Gasthuis, de notaris-archieven van 18111842, enz. Nu is pas weer ontvan gen de album die aan den vroegeren burge meester Jordens door de Haarlemsche bur gerij was aangeboden bij zijn zilveren feest als burgemeester, waarbij een verzameling afbeeldingen van Haarlem uit die jaren ge voegd is. Met voldoening zal ik zoo besloot de heer Knappert den tijd blijven gedenken, dat ik hier mocht werken. Aangename her inneringen heb ik behouden aan den ad junct-archivaris. Mr. J. W. Kool en aan den heer A. C. Sandljck, mijn adjunct-commies, die ik hier achter laat. Het mag wel eens in de courant komen, dat hij een goed en be kwaam ambtenaar is, die met groote toewij ding zijn werk verricht. Vele ingezetenen profiteeren van de groote. kennis die hij heeft van alles wat ons archief herbergt. Toen de heer Knappert ons naar den uitgang leidde wees hij nog op eenige mooie bezittin gen van het archief. Het oudste stuk dateert van 1245, het is een oorkonde op perkament van Graaf Willem II, waarbij aan Haarlem het stadsrecht werd verleend, De oude archieven over den Burgerlijken Stand (de kerkarchieven dateeren van 1578) worden, zoo legde de heer Knapert. nog ter loops even uit, de laatste jaren herhaaldelijk geraadpleegd door Duitschers, die hun afstam ming moeten bewijzen. Na morgen is de heer Knappert, onze ge meente-archivaris, ambteloos burger. Maar velen zuilen zich hem blijven herinneren als den hulpvaardigen beheerder van ons archief. Vrees voor nationaal-socialis- tischen Putsch in Oostenrijk. Engclsclie bladen drukken hun ongerustheid uit. Tengevolge van verdeeldheid tusschen den Oostenrijksche bondskanselier Schuschnigg en den vice-kanselier prins Starhemberg, is, vol gens de Morning Post nieuwe ongerustheid omtrent den toestand in Oostenrijk ontstaan. Te Londen en Parijs houdt men rekening met een nieuwen „coup" der nationaal-socialisten in de nabije toekomst. Volgens de Manchester Guardian lijdt het geen twijfel, dat Duitschland zeer groote risi co's op zich zou nemen door zich in de binnen- landsche aangelegenheden van Oostenrijk te mengen, doch volgens het blad is de toestand in Oostenrijk niet geheel ongunstig voor een dergelijk optreden te achten. Victor Emanuel keizer van Abessynië? Italiaansche plannen voor de toekomst. ROME. 29 April (Reuter). Nadat Italië Abessynië zal hebben overwonnen, zullen aan de zegevierende legeraanvoerders waarschijn lijk nieuwe eereteekenen en titels worden verleend. Zoo gelooft men, dat Graziam maarschalk zal worden en belast zal worden met het opperbevel over de troepen in Abes synië. Zijn taak zal zijn, het land te pacifi- ceeren en een einde te maken aan de gueril la. de strooppartijen en de opstandige bewe gingen. Ofschoon het waarschijnlijk is. dat Italië een protectoraat over Abessynië zal afkon digen zal volgens een der geruchten, welke hier de ronde doen, de koning van Italië tot keizer van Abessynië worden uiteeroenen. Dit gerucht is weliswaar niet bevestigd, doch men doet opmerken, dat de door den koning van Engeland gevoerden titel van keizer van Indië een precedent vormt. In dit geval zou Abessynië door een onderkoning worden ge regeerd. Maarschalk Badoglio, die reeds een vrij bejaard man is. en die. zooals men weet. nogal van liet Abessvnisrhe klimaat en de hoogte te lijden heeft, zal waarschijnlijk naar Italië terusr keeren, nadat zijn taak eenmaal geëindigd is.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1936 | | pagina 1