1
Hoe Amerika leeft en denkt.
ZATERDAG 16 MEI 1936
HASRIEM'S DAGBEAÖ
5
VOOR DEN-
-POLITIE RECH T E R
Die appelen vaart,
die appelen eet.
Dit spreekwoord is uitgedacht ter vergoelij
king van de kleine dieverijen, die zoo in ieder
bedrijf plegen voor te komen. Och, dat is
eigenlijk geen diefstal, wil men zeggen, wan
neer een man, die een schuit appelen moet
vervoeren, een appeltje van de lading neemt
en opeet.
Ja, dat mag zoo lijken, maar recht is het
toch niet en waar is de grens?
Telkens een appeltje meer, wordt op het
laatst een mand vol.
De man, die in een kaaspakhuis had ge^
werkt en nu terechtstond, had toch zeker zich
niet meer kunnen verontschuldigen met te
zeggen: Die kaas vaart, die kaas eet, want hij
had in drie jaar tijds ongeveer vierduizend
Edammer kaasjes gestolen. Men begrijpt, dat
dit geen consumptie meer was, want hoe ver
zot men op kaas mag zijn, drie Edammers per
dag verdraagt de sterkste maag niet. Trou
wens daarmee verontschuldigde hij zich ook
niet, maar hij gaf toe, dat hij gewoon de kaas
bij' partijtjes uit het pakhuis te Purmerend-,
waar hij werkte, ten eigen bate had verkocht,
zichzelf zoodoende tot compagnon van zijn
patroon promoveerende. Het lijkt vreemd, dat
hij ongemerkt zoo'n groote partij kaas kon
verdonkeremanen en dat wijst er wel op, dat
de controle niet al te scherp was. Er was
eigenlijk heelemaal geen controle, omdat de
man het volle vertrouwen genoot en hieruit
blijkt weer eens, hoezeer menschen, die van
huis uit geen dieven zijn, in hun eigen belang
controle noodig hebben. Natuurlijk is het ge
brek aan controle geen excuus voor de dieverij,
maar controle is een steun voor den zwakke
ling. Deze jonge man was een zwakkeling; hij
liet zich meesleepen door mannen om in de
kroeg te gaan en op een onzalig oogenblik
raakte hij verstrikt in de netten van een meis
je, dat hooge eischen aan het leven stelde. Hij
kon die uit eigen middelen niet bevredigen en
toen moest de kaas er aan gelooven. Dat meis
je zit nu in de West-, maar daarmee is het gat
in den kaasstapel niet gedicht en al oordeel
den vele achtenswaardige Purmerenders, dat
de jonge man wel beter zou oppassen, vier
duizend kazen van den baas verkoopen en
daarvoor kwitanties afgegeven, alsof het een
regelmatige handel was, dat is toch wat al te
erg.
De officier van justitie wilde dan ook niet
van een geheel voorwaardelijke straf weten
en eischte 6 maanden gevangenisstraf, waar
van 2 onvoorwaardelijk en 4 voorwaardelijk,
waarmee de politierechter accoord ging.
Onder familie.
De Beverwijker, die als klager voor het hekje
kwam, zei, dat hij, wanneer hij uit de kerk
kwam, het niet gepast vond om ruzie te ma
ken en te vechten en dat is ongetwijfeld een
goed principe; of hij die vredelievendheid ook
had, wanneer hij niet uit de kerk kwam, liet
hij in 't midden. Zijn zwager, die in 't be
klaagdenbankje stond, beweerde echter, dat de
getuige niet zoo zachtmoedig was, want dat
deze zijn vrouws fam-ilie, waartoe ook de zwa
ger behoorde, altijd dwars zat. De getuige
voerde hiertegen aan, dat de familie hem
dwars zat en ons ontbreken helaas de gege
vens om te beoordeelen, wie van beiden gelijk
had, maar zooveel is dan toch wel zeker, dat
de twee zwagers elkaar weinig vriendschap
toedroegen. Voor wie hieraan mag twijfelen,
kunnen we mededeelen, dat de beklaagde zijn
zwager bij het verlaten der kerk had aange
sproken met dé woorden dief en oplichter, wat
toch niet de gewoonte onder zwagers is, die in
vrede leven.
De getuige had, zei hij, hierop niet gerea
geerd, omdat hij uit de kerk kwam, doch een
sigaar opgestoken en daarop had de ander
hem bij de keel gegrepen, een slag op het ge
zicht en een stomp voor de maag gegeven. Hier
op reageerde de ander door naar de politie te
loopen, nadat een broer van beklaagde den
aanvaller had weggetrokken.
Deze wilde nu den politierechter doen ge
looven, dat hij niet gestompt of geslagen had,
maar er kwamen twee onverwachte getuigen,
ook kerkgangers, die het slaan hadden gezien
en die de passieve houding van den getuige
bevestigden.
,,'t Geval heeft niet veel om het lijf", zei de
officier „en er is aanvankelijk over gedacht de
zaak niet te vervolgen, omdat het een kwestie
is tusschen familieleden, maar nu beklaagde
was voortgegaan met den ander het leven las
tig te maken, was een waarschuwing noo
dig". Deze eerste waarschuwing zou dan 6 gul
den moeten kosten; volgende waarschuwingen
klimmen in prijs.
De politierechter was het er mee eens.
WERELDJAMBOREE 1937.
De propagandadienst wereldjamboree 1937
deelt mede dat in verband met aanvragen is
besloten in verschillende deelen van ons land
jamboree-avonden te organiseeren, waar de
padvinders hunne vaardigheden kunnen too-
nen en waar de jamboree in woord en beeld
zal worden toegelicht,.
Jaarvergadering Burgerwacht.
Vrijdagavond werd in Restaurant Gebr.
Brinkmann de jaarvergadering van de Vrij
willige Burgerwacht afdeellng Haarlem ge
houden.
De voorzitter, de heer H. M. v. Bemmelen,
was wegens ongesteldheid verhinderd deze
vergadering bij te wonen.
Een openingswoord sprak als waarnemend
voorzitter Mr. J. N. J. E. Herkens Thijssen,
waarop het Wilhelmus werd gezongen.
Hierop werd het jaarverslag behandeld,
waarbij de voorzitter de overleden leden E.
Kimman en Jhr. O. van Lennep (deze laatste
ook als oprichter herdacht, wat door de
aanwezigen staande werd aangehoord.
Het kasverslag' sloot met een bedrag van
7090.44 en een nadeelig saldo van 118.37.
In verband hiermee wees de voorzitter op het
achteruitloopen van de contributies, wat hij
een onrustbarend verschijnsel noemde. De
voorzitter bracht den penningmeester namens
de vergadering dank voor alles wat hij voor de
burgerwacht heeft gedaan.
De penningmeester, die afscheid van zijn
functie nam, sprak een kort woord, waarin hij
dankte voor de 18 jaren dat men in hem ver
trouwen heeft gesteld.
De voorzitter sprak toen namens den heer
Van Bemmelen, die zijn leedwezen over zijn
gedwongen afwezigheid had medegedeeld.
De uitslag van de bestuursverkiezing is:
Mr. F. A. Bijvoet. Mr. J. A. Vaillant (beiden
herkozen)F. Duyn en J. F. Castricum.
Als voorzitter stelde het bestuur voor Mr.
Vaillant, welke bij acclamatie werd herkozen.
Op voorstel van den heer Duyn werd de heer
Van Bemmelen tot eerelid van de Burgerwacht
benoemd. De heer Bongers stelde voor ook den
heer Reit.sma tot eerelid te benoemen, waarop I
een daverend applaus antwoordde.
De kappers en de
vestigingseischen.
Een adres aan B. en W.
Namens de commissie van samenwerking
in het kappersbedrijf, omvattende alle orga
nisaties, zoowel van zelfstandig gevestigde
kappers als het personeel schrijven B. en W.
van Haarlem, dat zij door de pers kennis kre
gen van de door de Middenstandsorganisa
ties onder de aandacht van het college ge
brachte punten inzake het aanhangig zijnde
vraagstuk der vestigingseischen.
Alhoewel het kappersbedrijf dringend om
bescherming, regeling en ordening vraagt,
uithoofde van den toestand waarin alle be-
drijfs beoefenaren verkeeren, en die bescher
ming, regeling en ordening unaniem verlangt,
kan de commissie niet. aanvaarden de door
de middenstandsorganisaties kenbaar ge
maakte eischen voor vestiging van nieuwe za
ken.
De commissie schrijft wat betreft de cre-
dietwaardigheid:
Ons bedrijf wordt niet beheerscht door in-
en verkoop. Voor de vestiging wordt vereischt
een bedfag in eens. tot aankoop der inrich
ting van een kapperszaak. Uit ondervinding
hebben de leveranciers van deze benoodigd-
heden alreeds bepalingen gesteld waardoor de
lcooper de beschikking moet hebben over een
groot gedeelte der koopsom.
Vakbekwaamheid: In ons bedrijf komt
deze eisch als vanzelf naar voren De meeste
zeker 99 pet. der thans bevestigde zaken, heb
ben eigenaars welke in het vak bekwaamd
zijn door een periode van bediende zijn, veel
vuldig aangevuld door het volgen van een
cursus aan een vakschool. Het zonder vak
kundige opleiding overgaan tot het kappers
bedrijf kemt in zoo'n geringe mate voor, dat
dit van geen invloed is voor de te stellen
eischen.
Kennis van boekhouden:
Zooals reeds vermeld, wordt ons bedrijf niet
beheerscht door in- en verkoop. Uiter
aard beperken zich de finaneieele verrichtin
gen van de kappers zich hierdoor en is een
zeer beperkte kennis van eenigen vorm van
administratie voldoende. Deze worden boven
dien nog verbreid doordat aan de leerlingen
van de vakschool de elementaire begrippen
van-boekhouden worden bijgebracht.
Daarop hoopt de commissie dat het haar is
mogen gelukken het college aan te toonen.
dat bovengenoemde punten geen invloed heb
ben in de poging tot verbetering van den toe
stand in het kappersbedrijf
Hiertoe is noodig dat de toeneming, het
zich vestigen als kapper, geregeld wordt naar
het behoefte-element.
Doel van dit adres is slechts B. en W. er
van te overtuigen, dat bij de ongetwijfeld
ernstige poging, om met medewerkins der ge
meente de vrije en zelfstandige bedrijven -voor
al^eheele ondergang te behoeden, de com
missie deze noring naar waarde schat en op
de verweze.lijking aandringt uit een sociaal
gevoel, waarbij niet alleen de kappers gebaat
zijn, doch de geheele bevolking.
PINKSTEREN IN DE LEUVENUMSCHE BDSSCHEN
,0^ Hotel „De Stadsdennen"
TONSEL bij Harderwijk
(Adv. Ingez. Med.)
MIJ. VOOR TUINBOUW EN PLANTKUNDE
Op de vergadering der afd. Haarlem van
de Kon. Ned. Mij. voor Tuinbouw en Plant
kunde op Dinsdagavond a.s. in Hotel Lion d'Or
komen twee prijsvragen aan de orde: de uit
gebreidste inzending bloeiende heesters met
juiste etiketten en een gestoken vaas bloemen
of een mand bloeiende planten.
Voor elke prijsvraag zijn drie prijzen be
schikbaar.
Voorts staat op de agenda: bespreking van
het ingezondene en onderlinge tentoonstelling
9 Juni wordt een excursie gehouden naar
de Stadskweekerij aan de Kleverlaan
AANBESTEDING SCHILDERWERK.
De uitslag van de gehouden aanbesteding
voor het schilderwerk van 28 woningen aan
de Laurierstraat H.-N. luidt:
J. D. Kerkhoven. Baarn, f 474, S. Menning.
Wassenaar, f 520. P. Essenius. Haarlem, f 724.
P. H. v. d. Bos, Haarlem, f 690. H Koopman,
Haarlem, f 780. Tikken, IJmuiden f 672. A
Breed, Heerhugowaard f 500, A. Dubbelman
f 660. W. J. v. Tienen f 549, J. J. Monne f 525,
J. A. v. d. Broek, f 600, Firma v. Niel f 595, P.
J. in 't Veld f 780, allen te Haarlem.
Illll]llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllllinilllllll!!lllll!llll!lllllllll!ll[l[lllll!llll!lllllllllllllllillllllll!lllllllll
Hollandsche Maatschappij
der Wetenschappen.
Voordracht Prof. Dr. J. Huizinga.
De Hollandsche maatschappij der weten
schappen heeft hedenmiddag haar algemeene
vergadering gehouden.
Na de opening' door den voorzitter, jhr. mi',
dr. A. Röell, commissaris der koningin in
Noord-Holland, zou de secretaris, prof. dr. A.
F. Holleman, het jaarverslag uitbrengen.
Daarin wordt eerst eenige mededeelingen ge
daan over de Huygens-editie, waarbij hij eener
zijds wijst op de glorie, welke de maatschap
pij zich met deze uitgave in de geheele we
tenschappelijke wereld verwerft, anderzijds
op de enorme kosten, die aan deze prachtige
uitgave zijn verbonden en die voor het over-
groote deel door de maatschappij worden ge
dragen.
Met het drukken van deel 19 is begonnen,
het manuscript is echter nog niet geheel ge
reed. Het voornemen bestaat, om in dit deel
op te nemen; verhandelingen over de sta
tica en dynamica, de proeven van Huygens
genomen met zijn luchtpomp, een verhande
ling over het magnetisme, zijn beroemd werk
„Traite de la lumière" en het „Discours de
la cause de la pesanteur", benevens eenige
kleinere stukken.
De heer Vollgraff achtte het noodig om
in verband met dezen inhoud een hernieuwd
onderzoek in te stellen in de archives de l aca-
demie des sciences te Parijs, waarvan Huy
gens een der eerste leden is geweest. De Huy-
gens-commissie ging hiermede eenstemmig
accoord en het bestuur heeft daartoe een cre-
diet van f 300 ter beschikking van dr. Voll
graff gesteld.
De secretaris doet vervolgens eenige mede
deelingen over de tijdschriften der maat
schappij. de bibliotheek en de verkregen aan
winsten.
Ook dit jaar lieten de moeilijke tijdsom
standigheden helaas niet toe om aan de
Vrouwen-Vredesgang op
18 Mei.
Wat de deelneemsters moeten weten.
Het vertrekuur van den trein uit Haarlem
is bepaald op 13.41 uur (extra-terein: uit
Bloemendaal 13.16 (zonder overstappen)uit
Beverwijk 13.14 (overstappen te Haarlem);
Hillegom 12.56 (overstappen te Haarlem):
Lisse 12.52 (overstappen te Haarlem): Over-
veen 13.19 (zonder overstappen': Santpoort
13.13 (zonder overstappen): IJmuiden 13.06
(zonder overstappen)Zandvoort 13.12 (zon
der overstappen)Castricum 12.58 (zonder
overstappen).
Deelneemsters uit Heemstede reizen van
Haarlem af.
Coupons voor goedkoope spoorkaartjes zijn
verkrijgbaar aan dc bekende adressen en bij
het station van een uur vóór het vertrek van
den trein af. Alle treinen komen vóór 2 uur
n.m. te Amsterdam C.S. aan.
Plaats van opstelling: De Ruyterkade, ach
ter het Centraal Station.
Opstellingsvolgorde: 1 Centraal Comité: 2
Deputaties: 3 Hoofdbestuursleden van den
Alg. Ned. Vrouwen Vredebond en van den
Intern. Vrouwenbond voor Vrede en Vrijheid;
4 Eventueel genoodigden uit het buitenland;
5 Landelijk Comité van Aanbeveling; 6 Deel
neemsters uit de provincies Friesland-Gro-
ningen; 7 deeln. uit Drente-Overijsel; 8 Lim
burg-Noord-Brabant; 9 Zeeland; 10. Gelder
land, 11. Prov. Utrecht; 12 Stad Utrecht: 13
Zuid-Holland; 18 Haarlem-Heemstede; 19.
Amsterdam.
Aan de betooging kan, uiteraard, alléén
dpor vrouwen worden deelgenomen.
'Het dragen van een witte bloem is voor
alle deelneemsters verplicht.
Vertrek: precies half drie n.m.
Vertreksein: het hijschen van witte vlag
„Vrede". Daarna is het 2 minuten absoluut
stil. Dan vertrekt de stoet, zwijgend tot het
eindpunt.
Route: De Ruyterkade. Stationsplein. Mar
telaarsgracht, N.-Z. Voorburgwal. Singel,
Koningsplein. Heerengracht (evenzijde). Vij
zelstraat. Vijzelgracht. Nieuwe Vijzelstraat,
Weteringschans, Frederiksplein eindpunt.
Bij kruising Spui verlaten 3 deputaties
den stoet, één voor de Regeering, één voor
den Volkenbond en één voor het Raadhuis.
De AVRO sluit van 45 uur aan met het
terrein van het voormalige Paleis voor Volks
vlijt. alwaar de deelneemsters worden toe
gesproken. Thiesje Bouwmeester zal de Kin-
der-Vredesboodschap uitspreken.
Bij politieverordening en door het Centraal
Comité is alle verkoop en elke verspreiding
van drukwerken, ook op het sluitingsterrein
verboden.
Het is voor goede organisatie gewenscht
zich bij de bekende adressen op te geven; dit
is echter niet verplicht. Men kan zich. mits
voorzien van een witte bloem, aansluiten.
De extra-trein de beste.
Het Centraal Comité adviseert de Haar-
lemsche deelneemsters met nadruk, gebruik
te makén van den extra-trein van 13.41 uit
Haarlem naar Amsterdam. Men kan ook eer
der vertrekken, maar het Centraal Comité
raadt dit sterk af, met het oog op den goe
den gang van zaken.
De bons zijn voor andere treinen slechts
bij uitzondering geldig. Deelneemsters moe
ten dit aan het loket van het station bespre
ken. De extra-trein van 13.41 is dus de een
voudigste weg!
De Ned. Spoorwegen deelen ons nog mede,
dat er ook om 13.21 een extra-trein rijdt.
Ja dokter, lezen kan ik het heel goed,
maar hoe spreek je het uit?
(College Humor.)
v
meeste aanvragen om subsidie te voldoen.
Tenslotte deelt de secretaris in zijn verslag
mede, dat de grafsteen op het graf van den
beroemden natuuronderzoeker dr. Martinus
van Marum, die van 17941834 secretaris der
maatschappij is geweest, welke zich op een
thans ontruimd kerkhofje te Overveen be
vond. aan de Hollandsche Maatschappij is
afgestaan en is vastgemetseld tegen den muur
dien de tuin van het gebouw der maatschap
pij van de Spaarnwoudestraat afsluit.
Voordracht prof. dr. J. Huizinga.
Vervolgens zou profr. dr. J. Huizinga een
voordracht houden, welke tot titel droeg:
„Uit de eerste dagen van de Hollandsche
Maatschappij der wetenschappen".
In de opkomst der natuurwetenschap gedu
rende de 17e en de eerste helft der 18e eeuw
had Nederland een eervol en belangrijk aan
deel gehad, doch een centraal orgaan van
het nieuwe geestelijk verkeer, in den vorm
van een geleerd genootschap als de Royal So
ciety op de Academiën van Wetenschappen
te Parijs, Berlijn en Petersburg, bezat ons
land in het midden der 18e eeuw nog niet. Het
gezelschap, in 1752 door eenige Haarlemsche
regenten opgericht tot beoefening der weten
schap, zeer bepaaldelijk, ja uitsluitend tot
nut van het vaderland, nam spoedig de be
doeling aan, zulk een centraal orgaan te vor
men. Naast den ijver voor het heil des lands,
met name de redding uit het nijpende ge
vaar, dat van het water, zee en rivieren,
dreigde, stond reeds in 17'54 de wedijver met
de wetenschapsoefening in de omringende
landen vooraan.
Het was de Leidsche professor Johannes Lu-
lofs. verdienstelijk astronoom en ziel van onze
waterstaatszorg uit die dagen, aan wien het
gezelschap den naam Hollandsche maatschap
pij der wetenschappen dankte. Een zeer be
langrijk deel van de werkzaamheid der eer
ste jaren, vooral op waterstaatkundig gebied,
is van hem uitgegaan. Het was eveneens Lu-
lofs. die den stoot gaf tot een poging der
maatschappij, om officieel de positie te ver
werven aan een algemeen erkend centraal or
gaan der wetenschap, althans in de provin
cie Holland. Maar dit streven zou afstuiten
op het Ingewortelde particularisme, dat hier
Europa oordeelt niet met kennis van zaken.
Vooral in één opzicht is Amerika een
gelukkig land. Men behoeft er geen
vrees te koesteren voor een oorlog.
e kent waarschijnlijk die anecdote
van den Franschman, die tenslotte
zijn patriottischen schroom over
won en besloten had zijn land te
verlaten om wat van de wereld te zien. Hij liet
zich door zijn boezemvriend Jacques verge
zellen van het Parijsche Gare du Nord heele
maal tot 2an de aanlegplaats van de Kanaal
boot in Calais en in den trein spraken ze. op
gewonden gesticuleerend over niets anders
dan over die gekke Engelschen, Kort en goed,
de trein kwam aan in Calais en stopte langszij
de boot. De twee vrienden omhelsden elkaar
hartelijk, zooals dat bij goede Franschen te
doen gebruikelijk is, en met vluggen tred be
treed de nog weinig bereisde Raoul de loop
plank, terwijl Jacques met een vervaarlijke
zakdoek stond te wuiven.
Niet heelemaal secuur op de woelige wa
teren van het Kanaal stapte onze vriend aller
eerst de Bar binnen, brandend van verlangen
zich „une fine" door het keelgat te gieten. Hij
had net geleerd dat cognac in 't Engelsen
brandy heette en hij liet zich een halven
tumbler vol inschenken door den Engelschen
Steward Maar wie beschrijft zijn verbazing
toen hij zag dat de hofmeester zijn glas ver
der met gewoon water wilde aanplempen!
Haastig trok hij zijn cognac weg en met ver-
achtelijken blik keek hij den kellner aan.
Hij nam hem eens goed op en zag dat hij
rood haar had. Plotseling rende Raoul den
salon uit en riep zijn vriend toe. die nog op
de kade stond te wuiven, terwijl de trossen
werden losgemaakt en de boot zich trillend
van den wal losmaakte: „Jacques. Engelsche
kellners hebben rood haar!"
Dollarland: hoe het niet is.
Aan deze anecdote werd ik onwillekeurig
vaak herinnerd, toen ik tijdens de eerste da
gen van mijn verblijf in de Vereenigde Staten
ondervond hoeveel het werkelijke Amerika
verschilt van het Amerika van de verhalen,
van het Amerika van de films en van het-
Amerika. dat wij zelf telkens aan onze ken
nissen afschilderen als een land, waar zeer or-
dinair-Engelsch pratende, sigaren-kauwende
heeren in heftig geruite pakken niets doen
dan een jachtend leven leiden en maar aan
één ding denken: aan geld verdienen.
Een Amerika, dat ons in technische perfec
ties op alle gebieden vooruit is, maar verre
onze minderen op cultureel terrein, zooals al
uit de kranten zou blijken, die onleesbaar zijn
en die over Europa zwijgen in alle talen. Een
Amerika, waar rechters en politie omkoopbaar
zijn en de misdaad koning kraait. Een Ame
rika waar de geestelijkheid op aanplakbil
jetten haar preeken en haar voorgaan in den
dienst aankondigt, als ware haar bezigheid
een theatervoorstelling. Een land, waar één
wet heerscht, één macht, die van den Dol
lar.
Van dit alles is maar heel wemig waar.
Vaak niets, bijv. wat die aankondigingen-als-
aanplakbiljetten van gewone kerkdiensten
betreft. Te zijner tijd kom ik daar overigens
nog wel op terug.
Het is altijd gevaarlijk om te generalisee-
ren. Amerika verschilt in zijn sociale struc-
tuur zooveel van West- en Midden-Europa,
dat, daarbij vergeleken, Europa één geheel
wordt. Het geheele leven vertoont daardoor
fundamenteele verschillen met het leven in
Europa. En dat wat ons opvalt, zijn natuurlijk
de srootste en meest in het oog loopende ver
schillen Maar dat wil daarom nog niet zeg
gen dat juist diezelfde punten toonaangevend
zijn voor de tendenz van het Amerikaansche
leven.
Dit kan gemakkelijk met een enkel voor
beeld worden aangetoond. De Vereenigde Sta
ten hebben van het einde van de vorige eeuw
af tot 1932 toe een ongekenden tijd van
voorspoed doorgemaakt, met korte onderbre
kingen. Dat waren de „kleine" economische
depressies van 1907 en 1920. De wereldoorlog
is wel niet zonder schade en rouw aan Ame
rika voorbijgegaan, maar economisch was die
periode toch een van de toppen van de lijn
van prosperiteit.
In dien tijd zijn er twee geslachten opge-
[lllllllllllllllUllllllllllllillllllM
overal heerschte. Niet alleen dat de overige
steden van Holland Haarlem zulk een voor
rang niet gunden, de toeleg vond ook tegen
werking van de zijde der Leidsche hooge-
school, die zelve dat centraal orgaan van be
oefening pretendeerde te zijn. De Holland
sche maatschappij moest zich vergenoegen
met de positie van een weliswaar door de sta
ten van het gewest geoctroyeerd. maar vol
strekt niet met een monopolie uitgerust ge
nootschap, dat eerlang soortgelijke lichamen
in andere steden en provinciën naast zich
zou zien opgroeien.
Men kan het betreuren, dat Lulof's denk
beeld, de maatschappij van overheidswege tot
een rang als die der Royal Society verheven
te krijgen, in de oude republiek niet voor ver
wezenlijking vatbaar was. Toen de Holland
sche Maatschappij later, onder Lodewijlc Na
poleon. nog eens de kans kreeg, tot algemeen
wetenschappelijk instituut var. staatswege,
en op Franschen leest geschoeid, te worden
uitgebreid, heeft zij zelf verkozen, op haar
ouden voet te blijven voortbestaan. Een merk
waardig monument van echt 18e-eeuwsche
aspiraties. Wat eens de geregelde samenwer
king was van ijverige natuurliefhebbers met
de vakgeleerden binnen en buitens lands, is
nu geworden een vruchtbaar contact tusschen
de kringen van industrie, handel en lands
bestuur met die der wetenschap, een aanra
king, die juist in dezen tijd van nieuwe waar
de wordt.
De geschiedenis der Hollandsche Maat
schappij in haar eerste jaren blijft ten nauw
ste verbonden aan de opkomst van dien
hoogst ge\yichtigen tak van onze staatszorg,
den Nederlandschen waterstaat. Ook dit geeft
die geschiedenis op eenige belangstelling aan
spraak, aldus besloot prof. Huizinga.
Sinds de laatste jaarvergadering werden tot
directeuren benoemd de heeren: mr. J. W.
Beyen. R L. Boissevain, ir. C. J. van Dussel-
dorp, mr, A. J. van Hengel, J. F. van Hengel,
jhr. mr, F. H. van Kinschot, W. Chr. Posthu
mus Meyes, mr. dr. A A. Reepmaker, jhr. D.
C. Roell, en mr. W. E. Baron van Till.
Tot leden werden thans benoemd de pro
fessoren dr. L. G. M. Baas Becking, ar. F. H
Nierstrasz, dr. A. J. Wansink en dr. J. P.
Wibaut.
groeid. die ..quick rich" zijn geworden, maar
cie ineesta1 dezen nobelen staat van zijn niet
met. dc noodige beschaving hebben kunnen
vergulden. De eerste generatie waar zou die
het vandaan hebben moeten halen? En het is
ook te begrijpen, dat de eerste generatie, soms
zelfs nog uit de verarmde hoeven van Ierland
of uit de sloppen van Oost-Europeesché in
dustrie-steden geïmmigreerd, de stappen van
haar nakomelingen niet wist te leiden. Van
daar dc O.W.'ers en patsertjes van de verha
len. Natuurlijk zijn het voor een groot deel
juist deze lieden geweest, die geld over had
den voor een reis naar Europa. In de goede
jaren staken zij in drommen den Oceaan
over.
Ja, hoe is dat eigenlijk, wanneer wij dat
met overeenkomstige verschijnselen in ons
eigen werelddeel vergelijken? Wanneer u of
ik in Interlaken in een hotel-hal zitten, of
ergens aan den Rijn, en wij zien' of „hooren"
daar plotseling onze geliefde mede-landge-
nootenPraat me er niet van! Wat een pu
bliek! En die in troepen rondreizende En
gelschen. wat een onzèttende provicialen!
Inderdaad evenmin als het gerechtvaar
digd was om na kennismaking met dien eenen
„ginger" uit te roepen, dat alle Engelsche
k.ellners rood haar hebben, evenmin is het
geoorloofd alle Amerikanen over één kam te
scheren en den Amerikaanschen volksaard te
beoordeelen naar wat wij daarvan in Europa
te zien krijgen.
En nu de realiteit.
De lezer veroorloove my in een reeks op
merkingen en indrukken nader op dit riles
terug te komen. Wanneer ik dan verslag uit-
oreng over het Dolitieke leven in de Vereenig
de Staten, over het universitaire leven en over
alles wat ie daar dageliik op straat ziet. dan
kom ik telkens van zelf wel weer te spreken
over de misvattingen die er bij ons omtrent
Amerika heerschen.
Wanneer ik nu. in deze allereerste be-
sshouwing. telkens met bewijzen zou willen
staven, dat er wel degelijk een zeer belang
rijk en zeer ontwikkeld geestelijk leven
heërscht, dat de toon-aangevende klasse wel
degelijk .beschaafd" is en goed-gemanierd.
en dat er naast het geld in het publieke leven
andere en sterkere machten werkzaam
zijn, dan zou ik in zooveel détails moeten tre
den, dat het artikel onleesbaar zou zijn en de
rest niet geschreven zou behoeven te wor
den.
Laat ik volstaan met te zeggen dat er in
het algemeen bij ons heel wat misvattingen
over Amerika heerschen. Welke misvattingen
dat zullen we later wel zien, In hoofdzaak
is het hiermee gezegd: het onbeschaafde Ame
rika is een sprookje. Het is „anders". Door
zeer veel oorzaken, en niet in het minst door
het feit, dat het reizende publiek niet het
neusje van de zalm is, schijnt het ons zoo.
Maar schijn bedriegt.
Wie in New-York aankomt, wie van uit zee
de baai binnenstroomt en dan deze reuzen-
stad voor zich ziet opdoemen met zijn hooge
torenhuizen, begrijpt dat hij iets nieuws ziet.
Iets dat geen Europa meer is, dat andere af
metingen heeft en met een andere maat ge
meten moet worden.
Wanneer hij dan het eiland Manhattan na
dert en New-York van dichterbij bekijkt, wan
neer hij de skyscrapers ziet en de vervallen
sloppen van East side down town, wanneer
hij de volmaakte luxe en technische perfectie
van reen. moderne millioenenstad ziet glinste
ren 'en hoort ratelen in het wazige licht dat
over Hudson en East River hangt, terwijl hon
derden en honderden werkloozen naar het
water staan te turen op Battery-place en dui
zenden verderop langs den waterkant dan
begrijpt hij, dat hij hier voor problemen staat,
die in deze afmetingen in Europa niet be
staan.
Alles is hier geweldig en ongekend van pro
porties. De gebouwen, de stad. de economische
depressie, de werkloosheid. En ook de wijze
waarop men de depressie aanpakt.
Een van de ontnuchterendste ervaringen is
wel deze. dat wij in Holland geheel verkeerd
en onvolledig blijken te zijn ingelicht over de
New Deal. Over de crisis-bestrijding van het
Roosevelt-bewind.
Dat dit een geweldig en lang niet onsamen
hangend pogen is om het bedrijfsleven weer
op de been te helpen (een politiek, die we
ook alweer volstrekt niet schouderophalend
en generaliseerend kunnen afdoen met te zeg
gen. dat het niets is dan werkverschaffing op
kosten van den staat, niets dan schulden-ma
ken en inflatie bedrijven), is iets dat ik ter
zijne- tijd nader hoop te behandelen.
Het is een veldslag van den arbeid, een volk
waardig, dat architectonisch zijn streven tot
uitbeelding brengt in het stadsbeeld der wol
kenkrabbers. Alweer iets dat niet met onze
begrippen gemeten kan worden. En iets. dat
zeker niet zoomaar naar ons land overgeplant
kan worden. Het komt voort uit de Ame-
kaansche sociale verhoudingen, die zoo ge
heel anders zijn dan de onze. Men staat er
voor andere problemen. Wel is daar de crisis
evenmin overwonnen als bij ons. En even
min de werkloosheid. Maar de oorzaken zijn
niet dezelfde en dc verschijnselen al even
min. Om één enkel ding te noemen: de poli
tieke oorzaken van de depressie ontbreken er.
Vrees om in een oorlog meegesleept te worden,
behoeft men in dat werelddeel niet te koeste
ren. Gelukkig land!
SPEELHTUINVFREENIGING WESTER
KWARTIER"
Bovengenoemde vereenieïng organiseert op
Zaterdag 16 Mei van 3 tot 10 uur, en Zondag
17 Mei van 10 tot, 7 uur. een tentoonstelling
in haar clublokaal, school 7 Leidscheplein 36.
Daar worden tentoongesteld de voorwerpen
on haar wintercursussen vervaardigd, door
kinderen der leden en omvat de volgende
groepen: handwerken, raffia, figuurzagen,
weven. Smymawerk. fröbelwerk en breien. De
toegang is vrij.
ZILVEREN JUBILEUM.
Vrijdag herdacht de heer Maasen, chef de
bureau aan de Haarlemsche Brandverzekering
Maatschappij van 1846, den dag waarop hij
vijf en twintig jaar geleden bij deze instelling
in functie trad.
Na in de morgenuren door de directie, af-
deelingschefs en inspecteurs in intiemen
kring hartelijk te zijn gehuldigd, kon de jubi
laris het. verdere deel van den dag in huisehj-
ken kring doorbrengen. Aan belangstelling
heeft het hem niet ontbroken. Dc bloemen en
cadeaux waren talrijk. Met genoegen kan hij
nog lang aan dezen dag terugdenken.
