Hei Bémifü'èMe
Een probleem opgelost
54e Jaargang No. 16279
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Maandag 20 Juli 1936
HAARLEM S DAGBLAD
Directie: P. tV. PEEKEBOOM UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR
en ROBERT FEEREBOOM, COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENS DRUKKERIJ N.V. Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM.
ABONNEMENTEN: per week ƒ0.25, per maand ƒ1.10, per 3 maanden
3.25, franco per post ƒ3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week ƒ0.05, p. maand ƒ0.22, p. 3 mnd. ƒ0.65, franco p. post 0.72ï4.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkery: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos-: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 101 2, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810
Bijkantoor: Soendaplein 37, Haarlem-Noord, Telefoon 12230.
ADVERTENTIëN 15 regels 1.75, elke regel meer 10.35. Reclames
ƒ0.60 per regeL Tarieven regelabonnementen op aanvraag. Vraag en
aanbod 1—4 regels 0.60. elke regel meer ƒ0.15. Onze Groentjes zie
hoofd rubriek.
Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnés. Levenslange on
Idem voor Abonnés op het Geïllustreerd Zondagsblad: Levenslange
Alles indier
geschiktheid ƒ600.-, Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400.-, Duim ƒ2
ongeschiktheid ƒ2000.-, Overlijden ƒ600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400-, Vei
het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare vc
50.-, Wijsvinger 150.-, Elke andere vinger 50.-, Arm- of Beenbreuk 30.—
lies Duim 75.-. Verlies Wijsvinger ƒ75.-. Verlies andere vinger ƒ30.-.
torwaarden.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN.
HAARLEM, 20 Juli.
De Vrijheid van Drukpers.
De ministerraad heeft het voorontwerp
voor de partiëele grondwetsherziening vast
gesteld. Het is nu bij den Raad van State
en zal vermoedelijk binnen veertien dagen bij
de Tweede Kamer worden ingediend. Het is
gebaseerd op de voorstellen van de bekende
Staatscommissie behoudens eenige kleine af
wijkingen en één zeer belangrijke. Die be
langrijke afwijking betreft het eenige punt
van groot principiëel belang, bij de plannen
tot herziening van de grondwet naar voren
gebracht: de herziening van art. 7, waar
borgend de vrijheid van drukpers. De re
geering heeft van deze wijziging afgezien,
zoodat de vrijheid van drukpers ongemoeid
blijft. Zij heeft zich vereenigd met het stand
punt van de minderheid der staatscommissie,
die zich scherp kantte tegen de door de meer
derheid voorgestelde uitbreiding van art. 7,
luidende: „De wet kan regels stellen, volgens
welke een bepaalde uitgave wegens nader bij
de wet te omschrijven grove inbreuk op de
openbare orde tijdelijk kan worden verbo
den".
In deze rubriek, en ook elders in dit blad,
is bij herhaling gewaarschuwd tegen de strek
king en de onvermijdelijke gevolgen van een
dergelijke wetsbepaling, die in de practijk
zou werken als preventieve censuur en daar
mee de vrijheid van drukpers ondervangen.
Het verheugt ons dan ook van harte dat dit
gevaar is weggenomen en dat de regeering
blijkbaar gedacht heeft: Beter ten halve ge
keerd dan ten heele gedwaald. Het van som
mige zijden gebleken verzet, is voldoende
gebleken om het voorstel ten grave te doen
dalen aleer hetgeen onvermijdelijk ge
schied zou zijn de openbare meening er
alom tegen was gemobiliseerd.
Dit blad is neutraal zoowel op het gebied
van de partijpolitiek als op dat van den gods
dienst, maar met volkomen handhaving van
deze neutraliteit kunnen wij onze verbazing
wel uiten over de wijze waarop deze zaak
behandeld is. Het plan tot wijziging van art.
7, met de bedoeling de vrijheid van drukpers
te beperken, is indertijd door den minister
president zelf aangekondigd en de opdracht
tot het voorbereiden dier wijziging is doar
de regeering, die toen dezelfde politieke sa
menstelling had als nu, aan de Staatscom
missie gegeven. Algemeen werd dit punt toen
als hoofdmotief voor de voorgenomen par-
tieele grondwetsherziening beschouwd. Ten
slotte wordt het ingetrokken zonder zelfs de
Sta ten-Generaal te hebben bereikt. Men kan
er niet anders uit afleiden dan dat de zaak
indertijd niet erg grondig overwogen'is en
dat men het maar eens in eerste instantie
heeft willen probeeren.
Dat moet velen met ons verwonderen, want
de vrijheid van drukpers in dit land is toch
niet zonder geschiedenis, men weet in Den
Haag zeer wel wat daaraan vastzit en welke
waarde dit bezit voor een volk als het onze
vertegenwoordigt. Ook moet er toch alle gele
genheid hebben bestaan, er de noodige ad
viezen over in te winnen eer tot zulk een aan
kondiging, gevolgd door het onderzoek en het
rapport van een Staatscommissie, werd over
gegaan en in den ministerraad zelf kan men
toch bezwaarlijk algemeene instemming voor
het plan hebben gehad.
De gansche episode behoort tot de vele won
derlijke gebeurtenissen van dezen tijd, die in
ons land zoowel als in het buitenland schijnen
voort te vloeien uit het „regeeren bij den dag"
en uit een onmiskenbare daling in de notee
ring van oude, principiëele en kostbare waar
den in vergelijking met de hooge koersen van
de „nooden van het oogenblik". Het geval is
zeker geen voorbeeld van „Hollandsche be
dachtzaamheid", „niet over één nacht ijs
gaan", „met beide beenen op den grond blij
ven", „het hoofd koel houden" en hoeveel uit
drukkingen hebben we nog wel meer voor de
door ons zelf zoozeer vereerde vaderlandsche
nuchterheid? In deze zaak schijnt men in Den
Haag met beide beenen den vasten grond te
hebben verlaten en zich met on-Hollandsche
onbedachtzaamheid en met gloeiend hoofd op
ijs van één nacht te hebben begeven. Het is
te hopen dat men dat niet meer doen zal.
Laat ons inmiddels blij wezen dat we er niet
doorgezakt zijn.
R. P.
HAARLEM'S ZANGGENOT WINT PRIJZEN
IN BEVERKWIJK.
Op het nationaal zangconcours te Bever
wijk. behaalde de liedertafel „Haarlem's Zang
genot", directeur L. C. Keereweer, in den af-
ceeling uitmuntendheid, den eersten prijs
met 404Vz pnt. met lof der jury, benevens den
directeursprijs, den eereprijs voor het hoogste
aantal punten in deze afdeeilng en den eere
prijs voor het hoogste aantal punten over
den geheelen wedstrijd.
Radiodistributie Haarlem
Wilt U werkelijk genieten
Van hetgeen in de aether zit?
Mijdt dan maar ontvangst met storing,
Wordt dan distributie-lid.
NIEUWE GRACHT 5 TELEFOON 10010
(Adv. Ingez. Med.)
Engelsche doctoren veroordeelen
Gifgas.
Plan voor Internationale actie.
LONDEN 19 Juli.
De moedige uitspraak van vooraanstaande
Engelsche geleerden tegen luchtaanvallen en
het gebruik van bombardementsvliegtuigen,
waarvan wij in September van het vorig
jaar in dit blad melding maakten is thans
geëvenaard door een protest van de Engelsche
medici.
De bijeenkomst van de „British Medical As
sociation" te Oxford heeft zich bezig gehouden
met het gifgas-gevaar en het was de algemeene
opinie, dat de medici zich in deze voor het
welzijn der menschheid zoo belangrijke kwestie
niet afzijdig kunnen houden. „Als de geheele
medische wereld wist, dat binnen twee jaar
een nieuwe epidemie zou uitbreken aldus
Dr. Elisabeth Casson (Bristol) dan zouden
zij gezamenlijk trachten dit te voorkomen. We
weten, dat wij elk oogenblik aan het gevaar
van gas-aanvallen blootgesteld kunnen wor
den, en er is geen enkele reden waarom wij
thans niet zouden samenwerken om de men
taliteit van die lieden te analyseeren, die van
plan zijn gas te gebruiken".
De kwestie werd aan de orde gesteld door de
afdeelingen Glamorgan en Brecknock der B.
M. A., die de volgende resolutie indienden:
„Het is de taak der „British Medical Asso
ciation" om in het belang der menschheid het
initiatief te nemen tot het tot standbrengen
van samenwerking tusschen de medici van
alle landen met het doel de vervaardiging van
gifgas te verbieden."
Deze resolutie werd verworpen, maar een
amendement van de volgende strekking werd
aangenomen
„Deze bijeenkomst verwerpt onvoorwaarde
lijk het gebruik van gifgas in oorlogstijd als
een wapen, dat tot onmenschelijke gevolgen
en tot degradatie der beschaving leidt, en
verwacht van de Raad, dat zij al het mogelijke
zal doen om de samenwerking van de medici
van alle landen tot stand te brengen, om te
geraken tot een verbod van het gebruik van
gifgas."
Ook al is de oorspronkelijke resolutie hier
door aanmerkelijk verzacht en wordt thans
niet de vervaardiging, maar het gebruik van
gifgas afgekeurd de gedachte die aan dit
streven ten grondslag' ligt, is van groot belang.
Het beteekent, dat in medische en dus weten
schappelijke kringen, die tot nu toe grooten-
deels alleen in hun eigen sfeer hebben ge
leefd, de gedachte begint door te breken, dat
de wetenschap in het maatschappelijk bestel
een taak heeft, die buiten het terrein der zui
vere wetenschap uitgaat. Het feit, dat de re
sultaten van de wetenschap thans bedreigd
worden door destructieve krachten in die
maatschappij, heeft'het bewustzijn wakker ge
roepen, dat zij in de eerste en laatste plaats
in dienst staat van de menschheid als een ge
heel en niet van het politieke streven van af
zonderlijke Staten.
Die groote gedachte kwam in Oxford dui
delijk op de voorgrond. Dr. A. T. Jones (South
Wales) die de oorspronkelijke resolutie in
diende, zeide: „Ik begrijp dat we dit niet tot
stand kunnen brengen als een enkel afzonder
lijk land. We moeten de samenwerking van
alle landen der wereld zoeken. De Eerste Mi
nister heeft verklaard, dat er geen afdoende
bescherming tegen luchtaanvallen en hun af
schuwelijke consequenties bekend is. Ik ken
doctoren die over het heele land voor Roode
Kruis-organisaties hebben gesproken en de na
druk hebben gelegd op de ontoereikendheid
van beschermende maatregelen tegen den che-
mischen oorlog'. We moeten het kwaad aan de
wortel aantasten en de vervaardiging van dit
doodelijk gif verbieden."
Verscheidene andere doctoren legden den na
druk op de ontoereikendheid van afweermaat-
regelen en wenschten dat de medische pro
fessie thans leiding zal geven „nu politici heb
ben gefaald".
Dr. H. G. Dain (Birmingham) deed tenslotte
dit grootsche en beteekenisvolle beroep op zijn
collega's van alle landen: „De medische pro
fessie der wereld is het eenige lichaam, dat
werkelijk internationaal is, dat invloed heeft
in alle landen, en dat een stap als deze kan
ïeïïK'
VR. S.
Vrijheid van drukpers wordt
gehandhaafd.
Spoedige indiening van voorstellen tot
grondwetswijziging te wachten.
De ministerraad heeft, naar het U. D. ver
neemt, alvorens het ontwerp grondwetswij
ziging aan den Raad van State te doen toe
gaan, de voorgestelde nieuwe bepalingen in
zake beperking van de drukpersvrijheid uit
het ontwerp gelicht.
Hieruit volgt dus, dat de ter zake bestaan
de bepalingen onveranderd zullen blijven.
Het blad verneemt verder, dat inzake het
weren van revolutionaire leden van openbare
lichamen een technische wijziging in het ont
werp is aangebracht, in dier voege, dat de
beoordeeling, voorzoover het een lid van een
der Kamers der Staten-Generaal of van Pro
vinciale Staten betreft, in handen is gelegd
van het betreffende college, terwijl de be
oordeeling t.a.v. leden van lagere colleges
als gemeenteraden e.t.q. in handen is ge
legd van Gedeputeerde Staten der provincie,
waaronder de corporatie ressorteert.
Indiening van de regeeringsontwerpen kan
thans spoedig worden tegemoetgezien.
Koop TARVO Brood! Word TARVO-eter!
(Adv. Ingez. Med.)
Fransch-Spaansche grens
gesloten.
Algemeene staking afgekondigd.
In Spaansch Marokko is Zaterdag
een revolutionnaire beweging uitge
broken, die zulke ernstige vormen heeft
aangenomen, dat de opstandelingen
vrijwel geheel den toestand meester
zijn.
De beweging is gericht tegen de linksche
regeering in Spanje en wordt geleid door ge
neraal Franco.
Ook in Spanje zelf heeft de revolutie weer
klank gevonden. In Sevilla, Cadiz en Barce
lona hebben ernstige botsingen plaats gehad.
De opstandige Marokkaansche troepen
zijn er in geslaagd in Spanje te landen
te Cadiz en Algeciras aan de Zuidkust
Er worden hier hevige gevechten gele
verd met de regeering gunstig gezind
gebleven troepen en burgers.
De toestand is zeer verward. Daar de ver
binding-en verbroken of zeer gebrekkig zijn, is
het zeer moeilijk nauwkeurige berichten te ver
krijgen. De regeering, die sinds gisteren reeds
tweemaal gewijzigd is, en de leider der rebel
len geven beiden optimistische verklaringen.
Nadere telegrammen volgen hieronder:
HENDAYE. 20 Juli (Reuter-A N.P.)Om 5
uur gistermiddag is de Spaajische grens ge
sloten en elk vervoer is verboden.
De politiediensten op den weg worden ver
richt door jeugdige communisten, die de plaats
hebben ingenomen van de gendarmerie.
Vanmorgen is de algemeene staking
afgekondigd en de treinen en trams,
die het verkeer met de Fransche grens
onderhouden, rijden niet.
Om 2 uur hedenmorgen is een Fransche
auto, die niet stopte toen jeugdige communis
ten dit gelastten, door drie kogels getroffen.
Generaal Franco waarschuwt de
regeering.
ORAN, 20 Juli (Reuter/A.N.P.) Naar ver
nomen wordt, heeft generaal Franco gister
middag het volgende aan den ministerraad te
Madrid getelegrafeerd:
,Bij de aanvaarding mijner nieuwe functies,
richt ik tot u een krachtig protest tegen het
niet te kwalificeeren gedrag der regeering, die
haar vliegers heeft opgedragen, de bevolking
in het binnenlaiid te bombardeeren, zoodat
onder vrouwen en kinderen onschuldige
slachtoffers zijn gevallen.
De Spaansche herstelbeweging zal binnen
kort een volkomen zege behalen en dan zullen
wij u over uw gedrag ter verantwoording roe
pen. De kracht, waarmede wij zullen optreden,
zal van uw gedrag afhangen. Wij noodigen u
met nadruk uit, het onnoodige bloedvergieten
te doen ophouden". De onderteekening luidt:
Generaal Don Francisco Franco, leider der
militaire strijdkrachten in Afrika. Het tele
gram is gisteren tegen 5 uur des middags te
Melilla aan de muren geplakt.
Volgens berichten, die te Londen
vanmorgen draadloos uit Spanje ont
vangen zijn, heeft de zich in handen
der opstandelingen bevindende kruiser
Churruca", die van Melilla komt, gis
teravond tot middernacht de stad Ca
diz hevig gebombardeerd.
Pas nadat order was gegeven, de stad te
bombardeeren, zoo wordt hier nog aan toege
voegd, werd de bemanning er zich van bewust,
dat zij onder leiding stond van opstandige
officieren.
Generaal Godet, die den opstand te Barce
lona leidde, heeft zich gisteravond overgege
ven en den opstandelingen te Barcelona den
raad gegeven, hetzelfde te doen.
(Lady Lavinia Dundas heeft te
Londen een nieuwe mode gelan
ceerd, door op een wedren te ver
schijnen met wenkbrauwen ge
verfd in de kleur van haar japon.)
Hoever men zijn mocht met de damesmode.
Je voelde steeds, er was nog iets van noode,
't Was evident nog niet geheel compleet;
Nu is opeens het groot tekort gevonden.
De eer komt toe aan Lady Dundas (Londen)
De wenkbrauw moest nog kleuren bij
het kleed.
Een vrouw mocht met een rood costuumpje
geuren,
Of geel of groen, of wat dan ook voor
kleuren,
Je wist per slot niet waar 't precies in zat;
Maar altijd leek er iets aan te ontbreken,
Die Lady Dundas heeft het goed bekeken.
De zwarte wenkbrauw was toch niet je dat.
Die moest in 't kleurenschema harmoniëeren,
Een roode wenkbrauw hoort bij roode
kleeren.
De robe geel, dan ook de wenkbrauw geel;
Want waarvoor is den mensch de verf
gegeven.
Vanzelf opdat hij haar gebruikt in 't streven
Naar een volmaakt en ideaal geheel.
De menschheid zoekt naar heil voor haar
problemen,
Volgens de ingewikkeldste systemen,
In eindeloos en moeizaam overleg:
Maar heel alleen heeft Lady Dundas
(Londen)
Het antwoord op een grootsch probleem
gevonden,
Nu is de wereld op den goeden weg.
P. GASUS.
Stichting „Noorderkerk en
School".
Bijbouwing van drie lokalen voor U.L.O.
Het bestuur van de Stichting „Noorder
kerk en School" te Haarlem verzoekt den Raad
medewerking, overeenkomstig art. 72 der La-
ger-onderwijswet 1920, voor de verbouwing
van zijn schoolgebouw aan de Velserstraat 55,
alhier.
Het is de bedoeling drie lokalen te doen
bijbouwen en daarin onder te brengen de
leerlingen van de school voor uitgebreid lager
onderwijs.
Het thans in gebruik zijnde houten hulp
gebouw komt dan ter beschikking van de ge
meente.
Volgens de raming van het schoolbestuur
zullen de kosten bedragen pl.m. 21.000.
B. en W. meenen, dat door inwilliging van 't
verzoek de normale eischen aan het geven van
lager ondwerwijs te stellen, niet zullen worden
overschreden.
Aanvankelijk hadden zij willen voorstellen
om tijdelijk eenige bestaande schoollokalen
aan de Schoterstraat 2 beschikbaar te stellen,
doch adressant had daartegen bezwaren,
welke B. en W. deelen. Indien de Raad de
vereischte medewerking verleent, is adressant
bereid, het bedrag der ten laste van de ge
meente komende uitgaven op onderhandsche
schuldbekentenis ter leen te verstrekken voor
den tijd van ten hoogste 25 jaren, tegen een
rente van 3 1/4 pCt. per jaar.
B. en W. stellen voor de gevraagde mede
werking te verleenen en bedoelde leening aan
te gaan.
Zaterdagmiddag' heeft de heer Th. Lancée, directeur der Rijks Kweekschool alhier, onder
zeer groote belangstelling in het gebouw dier school afscheid genomen van het onderwijs
wegens het bereiken van den pensioengerechtigden leeftijd. Vele sprekers brachten hem
hulde. De heer Marwitz bood namens leeraren, leerlingen en oud-leerlingen 'n geschenk aan
I
Het woord is aan...
Car'yle:
De verdienste van oorspron
kelijkheid is niet nieuwheid,
zij is oprechtheid. De man
die gelooft is oorspronkelijk.
Na het ongeval te Beilen.
Toestand van de beide
gewonden bevredigend.
Intrede van den waarnemend-burgemeester.
Zaterdagmiddag om 3 uur is de raad van
Beilen opnieuw in spoedeischende vergade
ring bijeengekomen onder leiding van den
door den Commissaris der Koningin aange
wezen waarnemend burgemeester, den heer
K. Gerrits. burgemeester van Smilde. De
raadszaal bood nog steeds hetzelfde sombere
beeld. Met rouwfloers omhangen, brandden
de lampen. Aan den kop van de groene tafel,
waar anders het college van B. en W. zetelde
waren nieuwe stoelen bijgeplaatst. Aan de
rechterhand van den burgemeester stond de
voorzitterszetel, die leeg bleef en leeg bleven
ook de plaatsen van de overige leden van het
college.
De heer Gerrits zeide in zijn toespraak
o.m.: „Donkere schaduwen zijn gevallen over
het gemeentelijk leven van Beilen en het is
met diepe ontroering, dat ik gedenk, dat de
ramp van 16 Juli 1936 oorzaak is. dat ik thans
in deze kwaliteit in uw midden ben.
Gaarne wil ik mij aansluiten bij de tref
fende woorden, die het oudste lid in jaren in
uwen raad eergisteren heeft gesproken. Er is
een schok van ontroering gegaan door de ge
meente Beilen en verre daarbuiten.
Na burgemeester Froentjes en wethouder
Eleveid te" hebben herdacht, vervolgde de heer
Gerrits: „Met groote dankbaarheid kan ik
mtdedeelen. dat de toestand van de heeren
van dien aard is. dat mij hedenmorgen gele
genheid kon wox-den gegeven hen te bezoeken
en even met hen te spreken. De taak. die mij
thans is opgedragen, is voor mij uitermate
moeilijk. Ik roep allen uw clementie en mede
werking in, in het belang van de gemeente
Beilen."
DS. J. YNTEMA KOMT BIJ DE HAARL.
DOOPGEZINDE GEMEENTE.
Ds. J. Yntema van Leeuwarden heeft het
beroep naar de Vereenigde Doopsgezinde
Gemeente alhier aangenomen. Den 27sten
September hoopt ds. Yntema zijn intrede te
doen. In verband daarmee zal het emeritaat
van ds. Hylkema, dat oorspronkelijk op 1 No
vember was gesteld, op 15 September in
gaan.
WANDGEDIERTE.
ABSOLUTE VERDELGING onder geheimhou
ding en schriftelijke garantie. Talrijke tevre
denheidsbetuigingen ter inzage.
Overal te ontbieden.
Zuu/euH# sttfrcUcn„Hadicaat
GEN. CRONJéSTRAAT 135. HAARLEM-N.
TELEFOON 11657.
(Adv. Ingez. Med.)
IN SPAANSCH MAROKKO IS EEN REVOLU
TIONNAIRE BEWEGING UITGEBROKEN.
REBELLEERENDE TROEPEN ZIJN NAAR
SPANJE OVERGESTOKEN.
pag. 4
Regeeringsmaatregelcn van Dantzig ter be
perking van de persoonlijke vrijheid.
pag. 4
De beroemde Spaansche danseres La Argen
tina is plotseling overleden.
pag. 4
Jhr. Tjarda over onze betrekkingen met
België.
pag 3
De tuinbouw maakt op voorkeursrechten aan
spraak.
pag. 3
Onvoorzichtigheid kost een menschenleven.
pag 3
De automatische verkeersseinen te Haarlem
voldoen niet geheel.
pag. 3
Te Haarlem wordt een nieuwe school voor
bijzonder onderwijs gevraagd.
pag. 3
Het internationaal Schaaktournooi te Zand-
voort.
pag. 8
B. en W. van Heemsetde stellen een nieuwe
regeling voor den steun aan werkloozen
voor.
pag. 9
De heer Lancee heeft afscheid genomen als
directeur der Rijkskweekschool.
pag. 2
ARTIKELEN. ENZ.
R. P.: De vrijheid van drukpers.
pag. 1
Vr. S.: Engelsche doctoren veroordeelen het
gebruik van gifgas.
pag 1
Kleine Nachtmuziek.
pag. 3
II .D. Vertelling. Elsa Kaiser: Tegenwoordig
heid van geest.
pag 9
De Burgerlijke Stam! .an Haarlem is opge
nomen op pag. 10. i
