Haarlem's Dagblad | 1936 | 25 juli 1936 | pagina 10

mlm oi i

LITTERAIRE
KANTTEEKENINCEN

ZATERDAG 25 T U LI 1936

HAAKLE M'S DAGEEAD

tS

rinmiEMs T@®MT

Luxor geeft

„Clown Bux".

Clown Bux, een der hoofdpersonen uit de

gelijknamige circusfilm, die in Luxor wordt
vertoond.

Voor een groot deel kan men hier eigen
lijk van een verrassing spreken, want deze
film van Jacques Matanson verbergt achter
den weinig suggestieven titel .Clown Bux" een
niet te versmaden hoeveelheid vakmanschap
of zelfs talent.

Het verhaal? Och, een man, circuskind,
studeert medicijnen en erft van zijn vader
het circus. Hij verlaat de medische praktijk en
geeft zich aan het vak van zijn vader. Een
jong meisje, uit een gansch ander milieu komt
ziet en overwint. Doch nooit voelt zij zich
volkomen thuis tusschen hen, die de om
geving van haar man vormen en als einde
lijk het conflict na veel wederwaardigheden
losbarst

Doch vertellen wij weer niet te veel? Want
deze intrigue, hoe eenvoudig, te eenvoudig
bijna, ook, is toch voor de film onmisbaar.

„Clown Bux", wij zeiden het in den aanhef,
is een film die met talent is gemaakt. Het is
geen talent dat spreekt uit bijzonder treffende
fondsten, maar het is wel te merken uit een
vaardige regie en een aangename „beeldvoe
ring".

Suzy Vernon en Henri Rolland spelen hiel
de hoofdrollen. Suzy Vernon. eenvoudig en
zonder al te veel ophef, maar volkomen over
tuigend, Rolland met veel bekwaamheid en
menig verbluffend raak accent.

Het is een zeer verheugend feit. dat Haar
lem in dezen filmischen komkommertijd deze
film van werkelijk opmerkelijke hoedanig
heden kan gaan zien.

Rest ons nog iets te vertellen van het bij-
pogramma. Daaronder is dan als altijd het
journaal, doch daarnevens een aardig Ameri-
kaansch filmpje van Croeze-Bosman-Colum-
bia, waarin een flauw-vallend band-dirigent
droomt dat hij dood is en rekenschap van zijn
leven moet geven. Het trof ons eigenlijk alleen
even door de goede fotografie, in het bijzonder
ln den aanvang, als de dirigent den eindeloo-
zen ladder bestijgt.

Cinetone heeft een filmpje gemaakt „Voet
bal en Liefde" genaamd.

Otto van Mijenhoff heeft er de fotografie
van verzorgd, doch het geheel, een soort
revuetje-zonder-veel-ophef, is niet om van
om te vallen.

Frans Hals Theater prolongeert

„Jonge Harten".

Aan de Nederlandsche film „Jonge Harten",
die Frans Hals Theater een week prolongeert,
gaat een aardig programma vooraf. De film
..Met de camera op jacht" geeft interessante
beelden uit het dierenrijk in Amerika. Het Pa
ramount News voert ons her en derwaarts.
Het trio wordt besloten door een orkest, dat
bekende filmschlagers ten gehoore brengt.

Er tusschen in kunnen we weer van nieuwe
avonturen van Popeye the Sailorman genieten.
Hij verricht thans wonderen in de bergen met
zijn lasso, zijn sweet-heart, zijn mededinger,
zijn ski's en zijn onovertroffen spinazie, die
hem zijn zwaarsten tegenstander doet over
winnen.

Shirley Temple

weer in Cinema Palace.

In Cinema Palace is deze week Shirley
Temple terug in dc film, die in Haarlem reeds
eerder succes heeft gehad, namelijk „Krulle-
kopje". Ook zonder de attractie van de Shir
ley Temple-prijsvraag, die verleden keer was
uitgeschreven, zullen genoeg menschen, voor-
al kleine, de film gaan zien.

I Het nieuwe voorprogramma bevat in de eer
ste plaats het Fox-journaal waarin opnamen
zijn over den aanslag op koning Edward ge-
pleegd, van de viering van den 14en Juli in
Frankrijk, de wedstrijden om de Davis-cup,
autorennen in Deauville etc.

Voorts is er een aardig Eclair-journaal, een
film „Op de vischvangst" uit de reeks Avon
turen van een cameraman, het Profiltinieuws
en een korte voorfilm, waarin Nat Gonella met
zijn band optreedt en o.a. het bekende ,,1'm
gonna wash my hands of you" ten gehoore
brengt.

.Heisses Blut"

het Rembrandt Theater.

„Heisses Blut" is de titel van de film,
die thans in het Rembrandt Theater draait.

De Hongaarsche bodem, de poesta, de To
kay er, de Czardas, huzaren, en de dansvloer,
het paard, de huzaren-officier, het rentmees-
tertje en de arme jeugdige barones van
Körössy, het landgoed tot de levende inventa
ris waarvan het. rentmeestertje behoort, zijn
er de factoren van. De barones Mariba von
Körössy. is Marika Röbk, het rentmeestertje
Joszi is Paul Kemp, de „Oberleutnant" Tibor
von Dénes is Hans Stüwe, het paard (reden
van alle strubbelingen en geluk) is Satan. En
dan is er nog Ilonka van Peredy (Ursula Gra-
bley) die de groeiende perspectieven dreigt te
verstoren, doch per slot van zaken toch aan
het kortste eind trekt.

Idyllisch maar in „Heisses Blut" niet
voor Paul Kemp weggelegd.

Marika's paard Satan wordt ondanks wan
hopige pogingen van Joszi in de, veiling van
het onder hypotheken bezweken landgoed
verkocht aan Ilonka von Peredy; Marika legt
zich daar niet goedschik*- bij neer, doch vlucht
met Satan de poesta in, waar zij in een land-
herberg de kip-met-paprika en Tokayer goed,
Tibor beter en de verliefdheid op hem het
best leert kennen. De idylle, die zich bij de
hartstochtelijke czardas over hen uitbreidt,
wordt wreed verstoord door Ilonka met het
gevolg dat allen in Boedapest terecht komen.
Met dien verstande, dat Ilonka zich verveelt
in haar luxueuse woning, dat Satan haar va
der verveelt en bovendien door zijn warm
bloedige onhandelbaarheid handenvol geld
kost, zoodat hij het beest verkoopen wil, dat
Marika heimwee heeft tusschen de muren
van de school harer humorlooze, onvriendelij
ke tante en daarbij nog boos is op Tibor. die
haar paard heeft laten weghalen en tenslotte
dat Joszi in den tijd dat hij geen glaasjes
ronddient in het café van zijn oom op schut-
terige en daardoor oergeestige wijze tracht
Marika wat op te vroolijken en Satan terug
te krijgen.

Wat hem tenslotte ook gelukt, mede, dank
zij Tibor. die zich na het winnen van den
„Königspreis" in alle opzichten met Marika
verzoent.

Marika Röbk's spel is in scènes als in de
dorpsherberg en de balzaal van de nieuwe bar
veel aanroer en aantrekkelijker dan in die,

waarin zij (zooals zoo vele van haar Duitsche
fllmzusters) als jongen optreedt.

Hans Stüwe zou voor Hongaarsche en zal
waarschijnlijk ook voor Hollandsche meisjes
aantrekkelijk genoeg zijn. Paul Kemp is
wederom de kostelijke, onhandige en onbaat
zuchtige gelukbrenger voor anderen, voor
wlen behoudens kleine meevallertjes slechts
de teleurstellingen zijn. Ursula Grably is ta
melijk onbelangrijk.

Het voorprogramma brengt het Fox-jour
naal. Het weeknieuws van Polygoon heeft
beelden van wedstrijden op de Amsterdam-
sche sintelbaan, de Kaagweek, de Vierdaag-
sche enz. Verder in de reeks Avonturen van
een cameraman een filmpje getiteld Record
jagers en tot slot een teekenfilm Tom Thumb.

TOONEELSTUKKEN.

Hooog Spel. Comedie ln 3 bedrijven door
A. J Llepmann, (uitg. Tooneelfonds
„Festa". Winschoten)

Het voorbeeld van J. van Randwijk, den
voorzitter van de Dordtsche Rederijkerska
mer Inter Amicos, die evenals Henk Bak
ker tooneelstukken schrijft, welke door
zijn eigen club kunnen worden opgevoerd,
heeft aanstekelijk gewerkt, want wij ont
vingen thans ter recenseering een comedie
in drie bedrijven Hoog Spel van een
ander werkend lid van deze Dordtsche dilet-
tanten-tooneelvereeniging. den heer A. J.
Liepmann. En evenals de voorzitter blijkt
ook de heer Liepmann een voorkeur te heb
ben voor het detective-genre.

Voor de meeste schrijvers schijnt een de
tective-stuk niet „echt" te zijn, als het niet
in de Engelsche society-kringen speelt en de
mannen van Scotland Yard er niet hij te pas
komen. Ook de heer Liepmann voert ons in
zijn Hoog Spel naar Londen, waar twee leden
van de geheime recherche een gentleman-
boef en zijn vrouw ontmaskeren.

De schrijver zorgt er voor zooals wij het
nu eenmaal in een goed politiestuk niet an
ders verwachten dat het publiek tot het
laatst toe in de meening verkeert, dat de
detectives zelve tot het gilde der dieven be-
hooren en doordat een der leden van de ge
heime Londensche recherche een vrouw is
en wat voor een vrouw! weet de schrijver
de spanning nog te verhoogen.

Bij dit soort stukken neemt men het nooit
zoo nauw met de waarschijnlijkheid. Of het
ooit zal voorkomen bijvoorbeeld., dat twee
leden van de geheime recherche, niets van
elkaar afwetende, geheel onafhankelijk van
elkander zullen werken, is aan twijfel onder
hevig, maar op -zulke kleinigheden let het
publiek niet, wanneer het er eenmaal goed
„in" is. Hoofdzaak immers is. dat het ge-
emotionneerd de handeling volgt zonder zich
af te vragen of het in de werkelijkheid ook
alles zoo zal gebeuren.

Liepmann heeft blijkbaar veel stukken van
Wallace gezien en van dezen auteur aardig
afgekeken, hoe zoo'n detective-spelletje moet
worden gebouwd. Dat hij geen Engelschman
is, bemerkt men aan zijn gebrek aan hu
mor, maar hij weet toch op handige wijze-de
sfeer van dit soort stukken te scheppen en
spanning te wekken, En hij schrijft een
vlotten tooneel-dialoog. Het lijkt mij dan ook
wel waarschijnlijk, dat Hoog Spel bij de di
lettanten waarvoor het blijkbaar geschre
ven is er zal ingaan én bij goede opvoe
ring succes zal hebben.

Kindertooneelstukken. (uitg. Van Gor-
cum's Tooneelfonds. Assen).

Het is opmerkelijk, hoe veel tooneelstuk
ken voor de jeugd in Nederland zijn ver
schenen. sinds enkele uitgevers er zich voor
zijn gaan interesseeren. Alleen in Van Gor-
cum's Tooneelfonds te Assen dat on
der redactie staat van David Tomkins
zijn in de laatste jaren reeds meer dan 30
kindertooneelstukjes gepubliceerd, waaron
der er eenigen zijn, die voor het doel werke
lijk zeer geslaagd kunnen worden genoemd.

Dr. J. B. de la Faille een Haarlemmer

stond aan dit fonds zijn tooneelschets in
1 bedrijf Een Inbraak, die indertijd op een
liefdadigheidsvoorstelling van het Haarlem-
sche Vrouwen-Gilde werd opgevoerd, af. Ik
schreef over dit detective-spelletje na de eer
ste opvoering, dat het wat dilettanterig was,
maar in een opvoering voor jonge menschen

bijv. van 15 tot 18 jaar waarbij men
andere eischen stelt dan bij volwassenen,
zal het, zeker voldoen. Het gegeven en de
oplossing zijn niet onaardig gevonden, er is
voldoende spanning in voor een niet al te
verwend publiek en het stelt jonge spelers
voor geen groote moeilijkheden. Een zeer ge
schikt stukje dus voor H.B.S.- en Gymna-
siumvereenigingen.

Haantje als Detective van C. Wilkeshuis is
blijkbaar voor kinderen van 12 tot 16 jaar

voornamelijk padvinders bestemd. De
heer Wilkeshuis. die zelf oud groepleider is.
weet den toon voor de jeugd goed te treffen
en de experimenten van Heintje, die door

het lezen van vele detective-verhalen, er
toe komt zelf voor politieman te spelen, zijn
wel geschikt een jeugdig publiek te amusee
ren. Het stukje heeft zijn speelbaarheid
reeds bij vele opvoeringen bewezen en zal
ook verder dus zijn weg vooral bij de pad
vinders wel vinden.

Een stukje van heel ander gehalte is Het
Paradijs-Eiland van Maria de Lanoy. I-Iet is
een sprookjesspel, dat bekroond werd in de
Nestor de Tiere-prijskamp voor jeugdbooneel

te Brussel. Dit fantastische spelletje, dat
voor jonge kinderen bestemd is. is heel fijn
van gegeven en uitwerking en staat dan ook
feitelijk op een veel hoogere trap dan de an
dere stukjes, maar het stelt aan de regie
zeer hooge eischen. Zoo zal het niet gemak
kelijk zijn kinderen als dieren o.a. als een
slang, een vos, een poes. een leeuw en een
woudduif te laten optreden.

Maar wanneer de regie er in slaagt hier
voor een goede oplossing te vinden, dan zal
dit practische sprookjesspel zeker niet na
laten indruk te maken. Het is uit een hoo-
geren geest ontsproten dan de meeste too-
neelstukjes voor de jeugd.

J. B. SCHUIL.

Bekend Bandoenger naar
Holland.

Propaganda voor het werk van „Bandoeng
Vooruit".

Men schrijft ons uit Öandoeng o.m.:

Het komt zeker niet veel voor dat melding
gemaakt kan worden van personen uit Java.
die propaganda maken voor ons schitterend
tropisch Nederland en wel in het bijzonder
voor de bergstad Bandoeng.

Wij kunnen berichten dat Zaterdag 8
Augustus per K.L.M. de heer W. H. Hoogland,
directeur van een groot bankbedrijf te Ban
doeng. commissaris c.q. vertegenwoordiger van
zoovele andere financieele instellingen en
maatschappijen, voorzitter van del Vereeni-
ging „Bandoeng Vooruit", groot-propagandist
voor de stad Bandoeng, Java's derde stad en
gelegen te midden van de schitterende hoog
vlakte van Pi-iangan, omzoomd door pracht
volle bergcomplexen, de groote reis zal aan
vaarden,

Van veel belang is het te weten da*t de heer
Hoogland de persoon is, die in eerste instan
tie genoemd mag worden als promotor en aan
legger van de over de geheele wereld beken
de wijd en zijd vermaarde wegen naar den
Papandajan en den Tankoeban Prahoe. waar
door het voor toeristen mogelijk is. per auto
de kraters dier vulkanen geheel en al zonder
eenige vermoeienis te bereiken. Wegen van
schitterende techniek, die over bergpassen
voeren van 2300 M. boven zee.

Komt er geen wijziging in de vliegbeurten
van de vliegmachines van de Holland-Indië-
lijn. dan zal de heer Hoogland met de „Per-
koeteet". den 8sten Augustus a.s. vertrekken
en in 5Va dag in Holland aankomen.

Aangezien het korte verblijf van ongeveer
drie weken in het moederland grootendeels
dooi dringende zakenregelingen in beslag ge
nomen zal worden, ligt het toch in de bedoe
ling van den heer Hoogland, tijd te reser
veeren om besprekingen te voeren of inlich
tingen te verschaffen omtrent het bij uitstek
te Bandoeng vestigen van groote zakenbe-
drijven. De heer Hoogland wenscht in Holland
meer bekendheid te geven aan het groote en
veelomvattende werk van de Vereeniging
„Bandoeng Vooruit". Belangwekkende mede-
deelingen omtrent Priangan en inzonderlijk
zijn schitterende hoofdplaats Bandoeng kun
nen tegemoet gezien worden.

Ten slotte kan nog medegedeeld worden,
dat bij eventueel beschikbaren tijd de heer
Hoogland van plan is te Amsterdam of Den
Haag of elders voordrachten of lezingen te
houden omtrent Bandoeng en zijn schitte
rende omstreken.

Intusschen is het adres van den heer Hoog
land: in Nederland: Koninklijke Luchtvaart
Maatschappij, Amsterdam.

ZONDAG 26 JULI 1936.

HILVERSUM I, 1875 M.

8.55 Vara. 12.Avro. 5.Vara. 6.VPRO.
8.00—12,00 Avro.

8.55 Gram.pl. 9.01 Postduivennieuws. 9.05
Gram.pl. 10.Carillonspel. 10.15 Gram.pl.
10.30 Vara-orkest. 11.15 Van Staat en Maat
schappij. 11,30 Vara-orkest. 12.Omroep
orkest en gram.pl. 2.Boekbespreking. 2.30
Piano-recital. 3.Residentie-orkest en soliste
4.40 Sportnieuws A.N.P. 4.45 Olympisch
nieuws. 5,Arb. Muziekvereen. „Volharding"
en gram.pl. 5.35 Sport. 5.50 Sportnieuws A.N.P
5.55 Schaakcauserie. 6.Litteraire causerie
6.30 Gram.pl. 6.45 Ned. Herv. Kerkdienst. 8.
Berichten A.N.P. Mededeelingen 8.15 Grampl
9.Radio-journaal. 9.15 Orgelspel en zang
9.35 Radio-hoorkrant. 10.20 Renova-kwintet
11.Berichten A.N.P. 11.1012.00 Dans
muziek

HILVERSUM II, 301 31.

8.30 KRO. 9.30 NCRV. 12.15 KRO. 5.00
NCRV. 7.45 KRO.

8.30 Morgenwijding. 9.30 Gewijde muziek
(gr.pl.) 10.20 Evang. Luth. Kerkdienst. Hierna
gewijde muziek, (gr.pl.) 12.15 KRO-orkest.

1.Boekbespreking. 1.20 De KRO-Melodisten

2.Vragenhalfuur. 2.30 Gram.pl. 2.45 Missie
praatje. 3.00 Nwe. Kon. Harmonie „Vlijt en
Volharding" en gram.pl. 4.30 Ziekenhalfuur
5.Het Parkkerkkoor met orgel, 5.50 Geref.

Kerkdienst (H.V.) Hierna orgel. 7.45 Gram.pl.
8.55 Concert uit Salzburg m.m.v. solisten, koor
en orkest. 10.05 Gram.pl. 10.30 Berichten
A.N.P. 10.35 Gram.pl. 10.40 Epiloog 11.00—11.30
Esperanto-lezing.

DROITWICH, 1500 31.

12.50 Morris Moters orkest met solist. 1.35
Het Dulay-kwintet. 2.20 Gram.pl. 3.— Repor
tage. 4.05 Het BBC-Northern orkest. 4.50
Voor de kinderen. 5.20 Radio-tooneel. 5.50
Zangrecital en het Straton strijkkwartet. 7.05
Causerie. 7.20 Sopraan en piano. 8.15 Kerk
dienst. 9.05 Liefdadigheidsoproep. 9.10 Be
richten. 9.25 B.B.C Militair orkesL. 10.05 Aib.
Sandler's orkest met soliste. 11.05 Epiloog.
RADIO-PARIS, 1648 M.

7.20 en 8.20 Gram.pl. 11.20 Orkestcocert.
12.20 Orgelconcert. 1.20 Vervolg orkestcon
cert. 3.05 Het Nat orkest met soliste. 4.50
Radio-tooneel. 5.20 Andolfi-orkest. 7.20 Caba
ret. 7.50 Chansons. 8.20 Radio-tooneel. 9.05
Radio-tooneel. 11.0512.15 Dansmuzlk en
populair concer.t
KEULEN. 456 31,

6.20 Orkestconcert. 8.20 Populaire muziek.
9.20 Kamermuziek. 10.20 Populaire muziek.
11.05 en 11.50 Reportages. 12.20 Omroep-
amusementsorkest en solisten. 2.20 Gram.pl.
3.20 Dansmuziek. 4.20 Orkestconcert m.m.v.
solisten. 6.20 Blaasconcert. 7.20 Solistencon
cert. 8.201.15 Zie Deutschlandsender.
BRUSSEL, 322 31.

9.25 en 10.15 Gram.pl. 11.25 Salon-orkesfc
12.25 Dansmuziek. 1.30 Concert. 2.35 Gram.pl.
2.50 Vlaamsch Nationaal Zangfeest. 5.20
Dansmuziek. 6.20 Salon-orkest. 7.20 Piano
recital. 8.20 Mandoline-concert. 9.20 Sym-
phonieconcert. 11.0012.20 Gram.pl.
DEUTSCHLANDSENDER 1571 31.

8.20 Gevar. programma. 10.20 en 10.35 Be
richten. 10.50 Dansmuziek en populair con
cert (tot 1.15).

KAOIO MOORS N.V.

KONINGSTRAAT 27, TELEF. 14609
OFFICIEEL PHILIPS REPARATEUR

(Adv. Ingez. Med.)

3IAANDAG 27 JULI.

HILVERSUM I. 1875 M.

Algemeen programma, verzorgd door
den AVRO.

8.00 Orgelspel. 8.15 Gr. pl. 10.00 Morgen
wijding. Gram. pl. 10.30 Jetty Canto's ensem
ble en gram. pl. 12.00 Cantabilé-orkest en
solist. I. d. pauze Gram. pl. 2.00 Omroeporkest,
kinderkoorzang en declamatie. 4.30 Muzikale
causerie (met gram. pl.) 5.30 Concert door
„De Violiers" en gram. pl. 7.15 Zang en piano.
8.00 Berichten A.N.P. Mededeelingen. 8.15
Gram. pl. 8.35 Radio-tooneel. 9.15 Gram. pl.
9.30 Residentieorkest en soliste. 10.15 Dans
muziek en orgelspel. 11.00 Berichten A.N.P.
11.1012.00 Gram. pl.

HILVERSU3I II. 301 M.

NCRV-uitzending.

8.00 Schriftlezing, 8.159.30 Gram. pl. 10.30
Morgendienst. 11.00 Chr. Lectuur. 11.30—12.00
en 12.15 Gram, pl. 12.30 HOV-Kleinorkest. 200
Gram. pl. 2.453.45 Zang en piano. 4.00 Bij
bellezing. 5,00 1-Iet Hendrikstrio. 6.30 Vragen
uur. 7,00 Berichten. 7.15 Vragen uur (ver
volg). 7.45 Reportage. 8.00 Berichten A.N.P.
8.15 NCRV-orkest. 8.55 Voordracht. 9.15 Ver
volg concert. 10.00 Berichten ANP. 10.05 Ver
volg voordracht. 10.25 Vervolg concert. 10.45
11.30 Gr. pl. Na afloop Schriftlezing.
DROITWICH, 1500 31.

11.20 Het Fol-kwintet. 12.20 Cricket-repor
tage. 12.35 Gram. pl. 1.05 Sted orkest Whitby.
1.45 Cricketreportage. 1.55 Roland Powell's-
kwintet. 2.35 Gram. pl. 3.20 Cricket-reportage.
3.35 BBC-Midlandorkest en soliste. 4.45 Ver
slag Cricketmatch. 4.55 Het Hungaria-Zigeu-
nerorkest. 5.35 Het Londensch Zigeuner Or
kest. 6.20 Berichten. 6.50 Het V. Olofs Sextet.
7.20 Radiotooneel en concert. 8.20 Operacon
cert mmv. solisten, koor en orkest. 9.20 Viool
recital. 9.50 Berichten. 10.20 Buitenlandsch.
overzicht. 10.35 BBC-orkest. 11.3512.20 Dans
muziek.

RADIO-PARIS, 1648 31.

7.20 en 8.20 Gram. pl. 11.20 Orkestconcert.
12.35 Vervolg concert. 2.50 Gram. pl. 4.20 Po
pulair concert 5.50 en 6.50 Orkestconcert. 9.05
Trioconcert, zang en voordracht. 11.05—12.35
Dansmuziek en populair concert.

KEULEN, 456 M.

6,20 F. Kauffmann's orkest en Mandoline
ensemble. 8.20 Populair concert. 9.20 Kwintet
concert en Accordeon-duo. 10.20 Solistencon
cert. 11.20 Fr. Fauck's kapel. 12.20 Omroepor
kest en solisten. 2.20 Gram. pl. 3.20 Kamer
muziek. 4.20 Omroep-Amusements-orkest en
solisten. 6.20 Voor de jeugd. 7.20 Gram. pl.
8.301.15 Zie Deutschlandsender.

BRUSSEL 322 31.

12.20 Gram. pl. 12.50 Dansmuziek. 1.30 Or
kestconcert. 1.50—2.20 Gram. pl. 5.20 Salon
orkest. 6.50 en 7.20 Gram. pl. 8.20 Orkestcon
cert. 9.20 Dito. 10.30—11.20 Gram. pl.

BRUSSEL 184 31.

12.20 Gram. pl. 12.50 Orkestconcert. 1.30
Dansmuziek. 1.50—2.20 Radio-Fantasie. 5.20
Gram. pl. 6.35 Salon-orkest. 7.35 Gram. pl.
8.20 J. Schnijders' orkest. 9.35 M. Alexys' or
kest 10.30—11.20 Cabaret.
DEUSCHLANDSENDER 1571 M.

8.30 „Tag der Jugend", gevar. programma.
10.20 Berichten. 10.35 Olympisch nieuws. 10.50
Omroeporkest 12.201.15 Volkliederenconcert.

31. H. Szekely-Lulofs. De Honger
tocht. Amsterdam. Uitg. 3Iij. El
sevier.

De vruchtbare schrijfster geeft ons hier een
verhaal van rampspoed uit het Indische mili
taire leven, dat op officieele gegevens schijnt
te berusten en dat nu afgezien van de ar
tistieke merites van mevrouw Szekely's talent
bij den niet militair opgevoeden lezer tel
kens een gevoel van verbazing te weeg brengt.
Hoe nunauwelijks vijfentwintig jaar ge
leden was het dus nog mogelijk dat een pa
trouille van meer dan zeventig menschen het
Atjeh'sche binnenland en een der onher
bergzaamste, wilde en onbekendste gedeelten
daarvan werd ingestuurd met een opdracht
die niet uit te voeren was, met een kompas
als eenige wegwijzer, met een fantastische
schetskaart van het terrein, omdat de gege
vens eener vroeger in dat gebied doorge
drongen expeditie ergens in een archief on
vindbaar gebleken «waren, en terwijl men dus
feitelijk in den blinde op weg toog met een in-
landschen gids die onbetrouwbaar moest zijn,
met informaties die onjuist waren, met levens
middelen voor zes dagen en de opdracht in
het binnenland bij te fourageeren. terwijl van
hoog tot laag niemand wist of er wel ergens
iets bij te fourageeren zou zijnik herhaal
op den niet-militair geschoolden lezer maakt
zulk verhaal een cenigszins zotten indruk. Die
zeventig menschen vertrekken onder bevel
var. eer. onderluitenant en twee sergeant'
omdat er toevallig geen officier in het kamp;
ment aanwezig is Alle drie hebben de spoi

tieve eerzucht iets bijzonders te kunnen gaan
presteeren: als ze het bendehoofd, die den
laatsten tijd hun kampement des nachts be
schoot, kunnen vangen zit er eer en promotie
aan vast. Het zijn flinke kerels ongetwijfeld,
alle drie. Maar de luchthartigheid waarmee
die affaire van uit den hooge georganiseerd
werd lijkt den lezer hoogst curieus. De disci
pline en de eerzucht verhinderen den onder
luitenant en zijn beide sergeants de bezwaren,
die zij zelf bevroed hebben, te laten wegen: de
opdracht ligt daar, ze is eervol en ze zal uitge
voerd worden.

Neen, ze zal niet uitgevoerd worden. On
derluitenant Nijhof zal na zes, zeven dagen
met zijn patrouille verdwaald zijn, in het on
herbergzaam land waar geen sterveling te
zien is. steeds meer door de geheimzinnige
wildernis omgeven worden; na twee weken zal
het voedsel verbruikt zijn en na vier hun ge
zondheid en van sommigen het verstand zijn
aangetast. En eerst na zeven weken zal, wat
er nog van de hongerpatrouille van onder
luitenant Nijhof is overgebleven, gevonden
worden door de hulpexpedities die ter opspo
ring zijn uitgezonden. Dat is op 3 September
1911 en op 11 Juli zijn zij, met voor enkele da
gen „vivres", welgemoed vertrokken. Het zijn
restanten van menschen die men in Septem
ber terugvindt. En commandant Nijhof zal
verantwoording moeten afleggen over zijn on
gelukkige expeditie ondanks alles en
omdat hij de verantwoordelijke leider geweest
is zal hij schuldig bevonden worden. Even
luchthartig als hij werd uitgestuurd zal men
later oordeelen dat hij anders had moeten
doen dan hij deed. De discipline eischt dat.
Wel blijft hij in zijn rang gehandhaafd, maar
zijn leven is stukgeslagen, zijn pech met de
'longerpatrouille rust zwaar op hem. de in-
mders zijn hem gaan haten, omdat hij het
lewaagd heeft de rust der booze geesten aan

het bergmeer te verstoren, waardoor zooveien
hunner gestorven zijn. Ook als hij is overge
plaatst blijft hij de man van de hongerpa
trouille. na een jaar vraagt en krijgt hij ont
slag uit den dienst en pensioen. Voor zijn su
perieuren is zijn verantwoording onvoldoende
geweest; voor zichzelf weet hij zich schuldloos
en voor de wereld wil hij dat daarvan getuigd
zal worden. Dat deed thans, na een kwart
eeuw mevrouw Szekely-Lulofs voor hem, in
haar boek, waarvoor zij over zijn rapporten,
aanteekeningen en verantwoording de beschik
king had.

De niet-militaire lezer blijft verbaasd over
dat alles en onthoudt zich van een oordeel.
Hij zou iets over de gronden willen weten
waarop de militaire veroordeeling van Nijhof's
leiderschap berust heeft. Hij verneemt daar
over niet veel. Hij vermoedt dat de discipline
de veroordeelaars belet zal hebben, de schuld
buiten Nijhol te zoeken. En de straf bleef per
slot van rekening een moreele achteruitzet
ting, geen eerloos makend vonnis.

De litteraire beoordeelaar van het boek
heeft zich daarmee gelukkig niet verder
in te laten. Zijn verbazing over de feiten mag
gepaard gaan met.bewondering voor de wijze
waarop de schrijfster deze „historische" stof
verwerkt heeft.

Dat mevrouw Szekely daar iets boeiends,
somwijlen beklemmend-boeiends van kon ma
ken, was te voorzien. Ook zonder den open
brief, dien zij aan het slot van het boek toe
voegde, en die aan commandant Nijhof ge
richt is, wisten wij dat de geheimzinnigheid
van Indië voor haar minder geheimzinnig is
dan voor ons. Ook dat zij beter dan vele an
deren de psyche der menschen Europeanen
en inlanders - vermag bloot te leggen. Zon
der dat ware haar verhaal voor commandant
Nijhof van niet het minste belang geweest
Want zij doorproefde, als artiste, zijn motie

ven, zijn daden en zijn nalaten van daden
misschien zelfs, die der discipline niet regar-
deeren. Zoo kon zij ook de figuren der beide
sergeants, de sectiecommandanten der onge
lukkige colonne, tot levende existentie kne
den en beider innerlijk juist geven waarop het
recht had.

Twee brave kerels, die Scholten en Lederer,
met gelijkgerichte eerzucht, doch bij ieder
weer anders gedoseerd. Een hartelijke gene
genheid voor de inlandsche soldatenvrouw
leidde de schrijfster bij de beelding van het
bivakleven, zooals bij alles, wat zij binnen
haar beschrijvïngskring betrekt, die genegen
heid eerste voorwaarde ter kunstproductie
naar buiten komt. En sterk suggestief is in
dit boek de beschrijving van het oer-prachtig,
doch onherbergzaam oord waar de colonne in
verdwaald is, het langzaam-aan verloren gaan
van het weerstandsvermogen bij de manschap
pen. de angst en de stille wrok bij de inland
sche dragers, die allen tegenspoed afkomstig
weten van de opgeschrikte booze geesten die
zich nu wrekenhet is alles een boeiend
stuk lectuur, dat verbaast en ontroert.

Elisabeth Augustin. Moord en

Doodslag in Wolhynië. R'dam.

Nijgh en Van Ditmar. N.V.

Het gaat er rauw toe in dit verhaal van Rus
sisch boerenleven, voor en tijdens de revolutie
Als Jan, de oudste zoon van Pawlo, diens lei
ding van de boerderij heeft overgenomen,
wordt hij door zijn broer Stefan uit den weg
geruimd, door middel van vergif dat Stefan
van Marfa, zijn liefje, krijgt. Die Marfa is een

demonisch creatuur, maar dapper is zeze

vecht in manskieeren aan het hoofd van een
bende, verraadt zoo noodig Stefan voor
Alexander, duikt onder in den wirwar der ge
beurtenissen. maar duikt telkens weer op om
aan het eind te sterven aan de voeten van

haar vader, die een heilige geworden is en
wiens roode litteeken in de hand verdwijnt
als een zondig mensch hem nadert. Als
Marfa ongezien vader Joerko naderbij komt,
verdwijnen de kruisvormige litteekens Uit bei
de handen en wordt de zondige Marfa door
Jan 's weduwe in een extatische bui geworgd.
Het is griezelig, inderdaad. En het ontroert
niet eens.er is maar heel weinig ontroe
rends in dit wilde en grove vertelsel, behalve
dan misschien even tusschen Olena en den
sanatorium-doctor Grisja, of in het verzwegen
leed van Karp. Als dat een verdienste is kan
men der schrijfster niet ontzeggen dat zij
haar taak en vormgeving volkomen aan die
grofheid heeft ondergeschikt gemaakt. En
als we willen aannemen dat de^verwildering
onafscheidelijk aan de revolutie vastzit, dan
heeft zij die. zonder poging tot verheffing bo
ven het vulgaire, volkomen zakelijk geschil
derd. Men moet van die familiaire soort
schrijverij houden en er zijn gansche
volksstammen die er dol op zijn maar voor
anderen heef* die wijze van beoefening der
schrijfkunst met kunst weinig uit te staan.
Voor hen staat ze dichter bij een door de ver
warring begrijpelijke onbeschroomdheid dan
bij een superieure levenshouding, die ook den
prozaschrijver eigen moet zijn, zoo hij zijn
volk iets van waarde wil nalaten. Voorloooi"
zouden wij „Moord en Doodslag" slechts ón
der benefice van inventaris willen aanvaar
den.

De Erasmus-litteratuur is sinds ons vori*
kroniekje nog uitgebreid met „Erasmus. spel
(in dichtvorm) van het humanisme in zes ta-
fereelen" doqr Garmt Stuiveling Amsterdam
Arbeiderspers) welk spel op 30 October a.s te
Rotterdam zal worden opgevoerd ter gelegen
heid van het derde lustrum van het"Rotter-
dams Studentengezelschap. J. H. DE BOIS