Gevaarlijke verkeerspunten in
Haarlem en omgeving.
Muzikale varkens.
De dag van nationaal
gedenken.
De Haarlemsche Scholen
voor M 0.
Zaterdagavond Oranjehal
tiet BeAoitQtijkste
54e Jaargang No. 16325
Verschijnt dagelijks, hehalve op Zon- en Feestdagen.
Vrijdag 11 September 1936
HAARLEM S DAGBLAD
Directie: P. W. PEEREBOOM
en ROBERT PEEREBOOM*
UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR
COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V.
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM.
ABONNEMENTEN: per week ƒ0.25, per maand 1.10, per 3 maanden
f 3.25, franco per post ƒ3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week 0.05, p. maand 0.22, p. 3 mnd. 0.65, franco p. post 0.72J4.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos-: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij:1Ö1S2, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810
Bijkantoor: Soendaplein 37, Haarlem-Noord, Telefoon 12230.
ADVERTENTlëN 15 regels 1.75, elke regel meer J 035. Reclames
ƒ0.60 per regel. Tarieven regelabonnementen op aanvraag. Vraag en
aanbod 1—4 regels 0.60. elke regel meer 0.15. Onze Groentjes zie
hoofd rubriek.
Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnés. Levenslange on
Idem voor Abonnés op het Geïllustreerd Zondagsblad: Levenslange
Alles indier
geschiktheid i 600.-, Overlijden 600.-, Verües van Hand, Voet ol Oog 400.-, Duim 250.-, Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger f 50-, Arm- of Beenbreuk 3
ongeschiktheid ƒ2000.-, Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400.-, Verlies Duim ƒ75.-. Verlies Wijsvinger ƒ75.-. Verlies andere vinger ƒ30.-.
het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VEERTIEN BLADZIJDEN.
HAARLEM, 1 1 September.
Vrede in Spanje?
Berichten uit Saint Jean de Luz geven hoop
op vrede in Spanje. Beide partijen schijnen
het vechten beu te worden en er wordt blijk
baar al onderhandeld over een veertiendaag-
schen wapenstilstand. Men hoopt op bemidde
ling door het te Londen bijeengekomen inter
nationale comité. „Spaansche trots" verbiedt
beide partijen evenwel, openlijk zulke wen-
schen te uiten. Zij zeggen nog steeds allebei,
dat zij het winnen zullen.
Dit is een hoopvolle tijding. Hoopvol zoowel
voor de overgroote meerderheid der Spaan
sche bevolking, die „politiek ongeschoold" is,
zooals dat heet, geen hooge eischen aan het
leven stelt en blijkbaar niets vuriger verlangt
dan eindelijk &ens met rust gelaten te worden,
en hoopvol ook voor Europa, dat vanwege deze
zooveelste Spaansche binnenlandsche ruzie
alweer door allerlei nieuwe gevaren bedreigd
wérd.
Als „de Spaansche trots" de boel maar niet
weer in de war stuurt. De individueele trots
van den Spanjaard is in andere landen altijd
wel gewaardeerd, vanwege den stijl en de ro
mantiek en zoo. Er zit iets onmiskenbaar-ar
tistieks in. Maar er zijn grenzen aan alles.
Collectief hebben de Spanjaarden heel wat
minder reden tot trots dan bijna alle andere
landen, omdat zij voortdurend tekort schie
ten hi zelfbestuur en het nu eenmaal in deze
wereld zóó gesteld is, dat een volk in staat
moet zijn, zichzelf op de een of andere
wijze te besturen en de orde daarbij te hand
haven. Sinds tientallen jaren is dit nu al in
Spanje mislukt. Was er weer eens een periode
van schijnbare rust, dan waren toch altijd
achter de schermen de opstandigen alweer
bezig de volgende revolutie voor te bereiden
en vonden zij daarbij voedsel genoeg in de
willekeur en het fantastische gepolitiseer van
de heerschende regeering.
Toen de opstandelingen onlangs hun „pro
gram" publiceerden en dit niet alleen voor
negen tienden negatief bleek te zijn, d.w.z.
gewijd aan het straffen en onderdrukken van
de tegenstanders, maar zich bovendien alweer
baseerde op een militaire dictatuur (dus niet
op een fascistisch of constitutioneel monar
chaal stelsel, maar op den een of anderen mi
litairen despoot) moeten velen wel gezucht
hebben en zich afgevraagd: worden ze in
Spanje dan nooit wijzer? Dat hebben we nu
toch al meermalen in een nieuwen janboel
zien eindigen.
De Madridsche regeering, aanvankelijk be
staande uit iinksche burgerlijke republikeinen,
is tijdens den opstand van samenstelling ver
anderd, heeft zich door communistische hulp
tot het opnemen van Iinksche extremisten la
ten verleiden, en in haar toekomst, als zij won,
kan men al evenmin vertrouwen koesteren als
in die van een militaire dictatuur. Want even
als de generaals hebben de communisten
slechts een zeer klein deel der bevolking ach
ter zich. De burgeroorlog heeft de extremis
ten van beide zijden de kans gegeven om zich
op den voorgrond te dringenen ga nu
maar eens bemiddelen.
Voor de kleine maar zeer selecte groep
knappe en tevens gematigde lieden, die het
Spaansche universiteits-leven heeft voort
gebracht, moet het een wanhopige aanbilk
zijn hun volk aldus in een burgeroorlog te
zien teisteren, terwijl een overwinning van
een van beide partij-en alleen nieuiwe conflic
ten belooft, omdat zij geen van beiden het
vertrouwen van de groote massa des volks
genieten en' bovendien nog ieder voor zich
onderling verdeeld zijn. Bij de regeerings-
partij vindt men een heele reeks Iinksche
nuances, tot de communisten toe die na
tuurlijk den grootsten mond opzetten.
Bij de opstandelingen vindt men generaals
die voor zichzelf naar de militaire dictatuur-
streven en misschien wel eens de monarchie
willen herstellen, republikeinsche generaals
en fascisten. Het ligt voor de hand dat noch
de eene, noch de andere strijdende partij zich
na een overwinning onderling zou kunnen
verstaan.
Een wapenstilstand zou althans dit directe
voordeel hebben, dat men aan beide zijden tot
bezinning zou kunnen komen en de verlïezen-
lijst plus de schade vaststellen. Deze laatste
betreft natuurlijk niet alleen vernietigde ker
ken en kunstschatten van velerlei aard, maar
ook een nieuwe algemeene verarming van het
vóór den burgeroorlog al berooide Spanje. In
den wilden strijd om regeeringsstelsels heeft
men het nu al zoover gebracht, dat het de
vraag is of er eigenlijk nog een enkel stelsel
uitvoerbaar is tenzij andere landen helpen
den boel opnieuw op pooten te zetten en daar
de middelen voor verstrekken.
Ware Europa zelf niet zoo verschrikkelijk
verdeeld en zulk een zeldzaam specimen van
internationale anarchie, men zou zich zulken
steun kunnen voorstellen bij een Volkenbonds-
(De Amerikaansche -professor
Howard Scott Liddell heeft na
langdurige proefnemingen vast
gesteld, dat het varken het
meest muzikale aller huis
dieren is.)
Wij krijgen zoo van tijd tot tijd
Van Amerikaansche professoren,
Opeens als een bewezen feit,
Iets bijster onverwachts te hooren.
Zooals nu weer in dit geval,
Is 't varken heusch, naar zijn manieren,
Het muzikaalste onder al
De huis- of tuin- en keukendieren?
Hier spreekt een prof van groot gezag,
Ik durf het dus niet te weerleggen,
Hoewel je niet ontkennen mag,
Dat je het anders niet zou zeggen.
Hij vond als duidlijk resultaat,
Snelle reactie op de tonen,
Een krulstaart, kwisplend op de maat.
Dat was vooral het ongewone.
De varkensadem wordt versneld,
Als een crescendo wordt gegeven,
Dat heeft professor vastgesteld,
Door studie van het varkensleven.
Het zij dan zoo, ik neem het aan,
Geen dier kan 't varken evenaren,
Als het muziek moet ondergaan,
Al mag dat dan verwondring baren.
Op dat punt is het muzikaal,
Maar als het zelf muziek moet maken,
Geef mij dan maar de nachtegaal,
Al blijft er dan verschil in smaken.
P. GASUS.
beleid, dat Spanje tijdelijk mandatarissen
verschafte die het de kunst van zelfbestuur en
handhaving der orde zouden kunnen leeren.
Maar nu?
Misschien zal de in deze maand in Genève
te houden Assemblee iets goeds voor Spanje
opleveren.
R. P.
Botsing in Palestina eischt
27 dooden.
LONDEN, 10 September: Volgens berichten
uit Palestina aan de bladen zijn gisteren in
een gevecht bij Aore tusschen Arabieren en
militairen en politie 27 Arabieren gedood.
Met ingang van heden Vrijdag is het uur,
waarop de lichten moeten worden gedoofd,
met een half uur vervroegd en gesteld op half
zeven des avonds. (Reuter).
Alle scholen vrij.
Speciale regeling voor bakkerijen.
Zaterdag zal het een dag van na
tionaal gedenken zijn. De regeering
heeft verzocht zooveel mogelijk vrijaf
te geven. Zij heeft ook alle werklooze
arbeiders vrijgesteld van het stempe
len en de werkverschaffingen voor
dien dag gesloten. Aan de regeerings-
bux-eaux zal niet gewex-kt worden,
evenzoo bij bijna alle gemeentelijke
en provinciale instellingen, terwijl het
de wensch der regeering is, dat alle
scholen vrij af zullen hebben.
Ook hebben i-eeds vele particuliere
instellingen besloten hun kantoren en
zaken zaterdag te sluiten. De effecten-
beux-s zal ook gesloten zijn.
De minister van Sociale Zaken staat
toe. dat Zaterdag in broodbakkerijen
in alle gemeenten des rijks door hoof
den of bestuurders en door bakkers
gezellen te twaalf uur middernacht
met den bakkersarbeid wordt begon
nen, met dien verstande, dat in brood
bakkerijen, voor welke een vergunning
als bedoeld in artikel 37, le lid, der
Arbeidswet is verleend, reeds op Vrij
dag 11 September te tien uur namid
dag met arbeid, bestaande in het ge
reedmaken van deeg en ovens mag
worden begonnen.
Voorts zal op Zaterdag a.s. deeg of
brood, dat na 8 uur namiddag van den
vorigen dag gebakken of opgewarmd
is, van half acht des voormiddags af
uit de broodbakkerij mogen worden
vervoerd, terwijl het van 8 uur voor
middag af mag worden verkocht en
afgeleverd.
BETERE ZIJN ER NIET DAN
BRILLEN VAN KEIP
GROOTE HOUTSTRAAT NAAST LUxOR
(Adv. Ingez. Med.)
Wat ter verbetering te doen is.
Een bevredigend aantal leerlingen
voor den nieuwen cursus.
Bijzonderheden over de gevolgen.
BronsteewegAdriaan Pauwlaan
Heemstede heeft ook enkele gevaarlijke
punten. Een daarvan is de kruising van de
Adriaan Pauwlaan en de Pieter Aertzlaan
met den Bronsteeweg. De aansluiting is daar
zeer slecht, alles zou in orde geweest zijn,
als de Pieter Aertzlaan precies recht tegen
over de Adriaan Pauwlaan was aangelegd.
Als indertijd daarmede rekening gehouden
was bij het maken van het uitbreidingsplan
dan was alle narigheid voorkomen gewor
den. Als bij bestaande bebouwingen gewoe
kerd moet worden met beperkte' mogelijk
heden is dit te begrijpen, maar toen nog
beide lanen aangelegd moesten woi-den was
het mogelijk geweest om een betere aanslui
ting te ontwerpen.
Nu zit men met de zoi'gen. Een afdoende
verbetering is niet mogelijk of de slooper
moet aan het werk gezet worden en daar
tegen bestaan natuurlijk financieele bezwa
ren.
x-xeter Aertzlaan.
Onze foto illustreert duidelijk den verkeex-s-
chaos die meermalen op deze kruising te
zien is. Auto's die uit de Adriaan Pauwlaan
komen moeten om naar de Pieter Aertzlaan
te rijden een heele zwenking om den vlucht
heuvel voor trampassagiex-s maken. Exami
nators voor het rijbewijs hebben hier een
goede proef voor candidaten!
De toestand wordt verergerd omdat de
tram juist tegenover deze wegkruising stopt.
Het zal evenwel moeilijk zijn om voor de
tram andere halten te zoeken.
Het zou iets gewonnen zijn als de vlucht
heuvel aan den Zuidkant wat verkort werd,
opdat de auto's, als er geen tram staat, min
der moeten ombuigen om uit de Adriaan
Pauwlaah naar de Pieter Aertzlaan te ko
men. De vluchtheuvel moet bovendien van
helder witte banden voorzien worden, want
op donkere avonden is die niet goed te zien,
daar de verlichting op «(ie plek ook niet al te
weelderig is.
Het aantal leerlingen dat zich voor den
nieuwen cursus van de Haarlemsche Open
bare Scholen voor Middelbaar- en Voorbe
reidend Hooger Onderwijs heeft aangemeld,
is zeer bevredigend. In het algemeen is het
hooger dan verleden jaar.
Juiste cijfers zijn op dit oogenblik nog
niet voor aile ini-ichtingen te geven omdat
er nog enkele nieuwe aanmeldingen binnen
komen, terwijl er nog herexamens voor de
toelating plaats hebben.
Vooral op de Eerste H.B.S. B is men zeer
tevreden. Daar hebben zich nu 94 leerlingen
aangemeld tegen slechts 46 voor den vori
gen cursus. Dus meer dan het dubbele. Het
gevolg is dan ook dat er nu drie in plaats
van twee eerste klassen gevormd zijn Maar
nu zijn er als een gevolg van het lage
aantal in de eerste klassen van verleden
jaar slechts twee tweede klassen gevormd,
zoodat het totaal aantal klassen op deze
school hetzelfde is gebleven. Het volgend
jaar zullen er dus wel weer drie tweede klas
sen komen, maar dan zijn er weer in plaats
van drie derde klassen slechts twee.
Daanxit blijkt dat een jaar van lage aan
giften voor de le klasse zich gedurende 5
jaar. den geheelen leertijd der school, blijft
wreken.
Hoewel er nu veel aanmeldingen voor de
eerste klassen zijn is het totaal aantal leer
lingen dezer school, bij verleden jaar ver
geleken, slechts gestegen van 352 tot 360.
De directeur. Dr. W. van den Berg, dieix
wij over dezen gang van zaken spraken, was
voldaan over de nieuwe aanmeldingen. Maar
op onze vraag of hij nu van gedachten ver
anderd is wat zijn vaak verkondigde meening
betreft, dat het gewenscht is aan zijn school
een litterair economische afdeeling in te
voeren, hoorden wij een ontkenning. Ik vind
het, zoo zei hij, uitstekend, dat B. en W.
eenige maanden geleden beslist hebben, dat
wij de zaak nog eens zouden aanzien.
Verleden jaar maakte ik mij angstig voor
de toekomst van onze sehool. want toen was
het aantal jongelui dat naar ons kwam ont
stellend klein. Daarin zag ik een aanwijzing
dat het gewenscht werd dat wij ons roer wat
omgooiden.
Inderdaad zijn er nu veel nieuwe leerlin
gen gekomen zonder de instelling van die
litterair-economische afdeeling, maar voor
ik mij overtuigd vei'klaar wil ik ook het aan
tal aanmeldingen voor de komende cursus
sen afwachten. In elk geval kan met vol
doening geconstateerd worden dat gebleken
is dat zeer veel ouders vertrouwen in onze
school stellen. Natuurlijk is het overbodig te
zeggen dat wij, dat is het leerarencorps. al
les zullen doen om dit vertrouwen niet te
beschamen.
De brug-klassen.
Zooals wij reeds schreven is ook op de
andere scholen het aantal nieuwe leerlingen
zeer bevredigend.
Het gevolg daarvan is, dat het aantal les
uren van enkele leerai-en wat vermeerderd is.
i Bovendien is een tijdelijk leeraar wiskunde
voor een 5-tal uren per week benoemd, ter-
wijl Dr. D. M. Hoogeveen, leeraar in klas-
i sieke talen, die verleden jaar op wachtgeld
gesteld werd, weer bij het onderwijs terug-
gekeerd is.
Aan het Gymnasium is het aantal klassen
met een vermeerderd.
Eenigen tijd geleden gaven wij eenige sta-
I tistieken over het verloop op de middelbare
scholen. Overal, dus niet alleen te Haarlem.
is te constateeren. dat het aantal leerlingen
in de 4e en 5de klassen veel geringer is dan
in de le exx 2e klassen. Slechts een deel der
leerlingen brengt het tot een eindexamen.
Toen wij toch met Dr. Van den Berg za-
I ten te praten brachten wij deze statistiek ter
1 sprake en vroegen naar de oorzaken van dit
verschijnsel.
Het antwoord was:
Er zijn verschillende oorzaken waarom de
leerlingen van het 2de of 3de leerjaar de
school verlaten. Soms zijn het financieele be
zwaren van de ouders, maar meestal is de re
den, dat de kinderen het vei'dere onderwijs
niet kunnen volgen. Het zou ongetwijfeld een
financieele bezuiniging beteekenen als een
middel gevonden kon worden om te voorko
men dat de kinderen, die toch gedoemd zijn
om op de school te stranden, niet worden toe
gelaten, maarik weet zoo'n middel niet.
En niemand weet een bevredigende oplossing,
ook al erkennen alle deskundigeix dat de te
genwoordige toestand niet ideaal is. Er is-
indertijd in den Haag een commissie benoemd
om de zaak te bestudeeren, maar die kwam
ook niet met een bevredigende oplossing.
Indertijd heeft de inspecteur van Bolkestein
te Amstei'dam zich ook in het bijzonder aan
dat vx-aagstuk gewijd, maar ook hij bracht
geen oplossing.
Het meest voel ik nog voor het indertijd
geoppei'de denkbeeld om een brugklasse te
vormen tusschen het lager- en het middel
baar ondei-wijs. De bedoeling was in die brug
klasse te laten uitmaken of een leerling met;
1 redelijke kans op succes kan worden toege
laten tot het middelbaar onderwijs. Dit denk
beeld is evenwel niet tot toepassing gekomen,
den laatsten tijd heb ik er ook niets meer
van gehoord.
Nu worden de leerlingen op de middelbare
scholen toegelaten op het rapport vin den
hoofdonderwijzer en op het toelatingsexamen.
Blijkbaar is dit gezien althans de resulta
ten geen afdoende maatstaf. Maar het be-
oordeelen van aanleg voor studie aan een be
paalde school is zeer moeilijk. Herhaaldelijk
Het woord is aan....
Gustave Le Bon:
Het recht ivordt niet ge
maakt, het ontstaat. Deze
korte spreuk bevat zijn
heele geschiedenis.
blijkt, dat wij bij onze voox-spelling falen.
Jongens en meisjes die het op de lagere school
uitstekend gemaakt hebben en die ook in de
eerste en tweede klasse van de middelbare
school goed meekonden, gaan toch zoo afzak
ken, dat zij later van school genomen moe
ten worden, omdat er geen denken aan is dat
zij het tot een eindexamen brengen. Daaren
tegen zijn er ook leei'lingen die met moeite,
soms zelfs met veel moeite, de eei'ste en twee
de klasse doorworstelen, maar die dan in eens
omslaan en verder uitstekend meekomen en
ook een heel behoorlijk eindexamen doen.
Daarom zijn alle directeuren voorzichtig
met het aan de ouders adviseeren om de kin
deren al te snel van school te halen. Maar na
tuurlijk wordt in twijfelachtige gevallen met
de ouders overlegd wat voor het kind het beste
is. In veel van die gevallen is het dan raad
zaam een proef te nemen op een andere school
waarvan het onderwijs zich beter aansluit bij
de bekwaamheden van de(n) leerling. Geluk
kig is de ervaring dat daarbij in de meeste ge
vallen te rekenen is op de medewerküxg der
ouders.
UIT DE SCHOOL GEKLAPT.
Dit is eigenlijk een vrij zonderlinge uit
drukking.
Wat op school geleerd wordt, is niet geheim,
nietwaar? Integendeel, het verdient zoo wijd
mogelijke bekendmaking.
Evenals trouwens het feit. dat Haarlem's
Dagblad jaarlijks ver over 40000 advertenties
van Vraag en Aanbod (Groentjes) bevat.
Wij klappen dat graag uit onze school.
De vorstelijke familie naar
Amsterdam.
Waarschijnlijk op 17 September.
AMSTERDAM, 11 September: De
burgemeester van Amsterdam, dr. W.
de Vlugt, bericht, dat hij belast is met
den aangenamen plicht mede te dee-
len, dat H.M. de koningin zich voor
stelt, zoo mogelijk, op Dondei'dag 17
September met Prinses Juliana en
Prins Bernhard een bezoek aan Am
sterdam te brengen.
KERKELIJKE EXAMENS.
De heeren G. J. Grafe te Halfweg, J. Kodde,
te Utx-echt en M. Pos Jr. te Zaandam, allen
cand. aan de Vrije Universiteit, zijn resp. door
de classes Haarlem, Utrecht en Zaandam, der
Geref. Kerken praeparatoir geëxamineerd en
met algemeene stemmen beroepbaar ver
klaard.
MONOPOLE - ZANDVOOR1
GEHEELE NACHT GEOPEND
(Adv. Ingez. Med.)
De burgeroorlog in Spanje. Het Alcazar houdt
nog steeds stand.
pag. 4
De Locarnolanden zullen 19 October bijeen
komen.
pag. 4
De interpellatie De la Bella in de Eerste Ka
mer over de steunwijziging.
pag. 4
Te 's Gravenhage wijkt de menigte niet vo.n
het paleis Noordeinde.
pag. 3
De regeering wil buitenlandsche spaarkassen.
pag. 3
Zaterdag zullen vele bureaux en kantoren ge
sloten zijn.
pag. 1
De feestelijkheden Zaterdag te Haarlem.
pag. 2
Cijfers over het M. O. te Haarlem.
pag. 1
ARTIKELEN. ENZ.
R. P.: Vrede in Spanje?
pag. 1
Van onzen Londenschen correspondent: Brit-
sche belangstelling voor de vorstelijke ver
loving.
pag. 13
H. Hoeke: Over de Olympische hoeken kam
pioenen.
Dag 11
H. D. Vex-telling: Het groote avontuur.
pag. 6
Voor de Jeugd.
pag. 9 en 10
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen op pag. 7.