HULMAN
Apeldoorn huldigt de
Vorstelijke verloofden.
m AKKERTJES
Onze zaakgelastigde
verlaat Madrid.
Leden van den Vrouwen Vredebond bijeen.
MAANDAG 21 SEPTEMBER 1936
H A A R L' E M'S D A G B E A D
3
Rijtoer door de zomerresidentie.
Tienduizenden op de been.
Prinses Juliana en Prins Bernhard hebben
Zaterdagmiddag een rijtoer gemaakt door
Apeldoorn.
Om vier uur vertrok de stoet van het paleis
Het Loo, vooraf gegaan door de motorbrigade
van de politie.
Bij de Gedenknaald stonden het centraal
comité, de voorzitter en de bestuursleden der
Oranje-vereenigingen uit Apeldoorn opgesteld.
In hun nabijheid was het harmonie-orkest
„Prins Hendrik" opgesteld, dat bij het nade
ren van den stoet het Wilhelmus speelde. De
rijtuigen hielden daar stil en burgemeester
Quarles van Ufford stelde de leden van het
Centraal Comité aan het vorstelijk paar voor.
In een kort woord van welkom vertolkte
mr. J. A. M. van Oirschot de gevoelens van
het Centraal comité. Zijn 10-jarig dochtertje
overhandigde Prinses Juliana een bouquet
roode en gele anjers, welke met een vrien
delijke glimlach werden aanvaard.
Hierna, werd de tocht voortgezet en onder
de toejuichingen van een duizendkoppige me
nigte reed men over de Loo-laan door de
Hoogstraat naar het Raadhuisplein.
In het gemeentehuis waren inmiddels tal-
looze autoriteiten bijeengekomen; de leden
van den gemeenteraad,burgemeesters van onv
liggende gemeenten, de leden van de rechter
lijke macht, geestelijke en militaire autoritei
ten en andere vooraanstaande personen.
Terwijl deze personen en duizenden andere
belangstellenden, die zich rond het Raadhuis
plein hadden geschaard, met spanning het
oogenblik van de aankomst van het vorstelijk
paar verbeidden, kortte een harmonie-orkest
den tijd met het spelen van vaderlandsche
liederen. Een aparte plaats was ingeruimd
voor 18 jongens en meisjes uit het Koninklijk
weeshuis te Buren. Zij waren vergezeld van
den rentmeester, den vader en de moeder van
het weeshuis, alsmede van het college van
curatoren.
Onder luid gejubel van de geestdriftige me
nigte arriveerden de vorstelijke verloofden
voor het raadhuis, dat zij, na met handgewuif
voor de hartelijke ontvangst te hebben be
dankt, binnengingen.
Burgemeester Quarles van Ufford richtte
zich in een korte toespraak tot het prinselijk
paar en noemde het een bijzonder voorrecht
de prinses en den prins namens het gemeen
tebestuur van Apeldoorn zijn diep gevoelde ge-
lukwenschen te mogen aanbieden, ook uit
naam van de geheele burgerij.
Hij meende te mogen zeggen, dat hij tevens
de gevoelens vertolkte van tienduizenden
landgenooten uit het Oosten van Nederland,
van Groningen tot Maastricht en alle tusschen
liggende plaatsen, omdat uit al deze gemeen
ten ingezetenen naar Apeldoorn waren geko
men omdat hun hart hiertoe drong.
Door een radio-woord, waarmede gij ons als
het ware persoonlijk hebt toegelaten tot uw
binnenkamer, weten wij, dat gij heel gelukkig
zijt: uw geluk is het onze.
Zich richtend tot prins Bernhard zeide de
burgemeester, dat het heerlijk was te hooren,
dat deze, na zoo kort in ons land te zijn, in
zijn radio-woord reeds onze moedertaal sprak.
Wij hebben u, aldus de burgemeester, spon
taan in ons midden ontvangen, alleen reeds,
omdat gij de uitverkorene zijt van onze be
minde prinses.
In de dagen gedurende welke gij onder ons
zijt, hebben onze gevoelens zich verdiept tot
warme genegenheid en zijn wij, om een woord
van de prinses te gebruiken, „het met u zeer
eens geworden".
„God zegene U beiden tot In lengte van ja
ren voor elkander, voor de Koningin en voor
ons dierbaar vaderland".
Nadat de leden van het gemeentebestuur
waren voorgesteld, zette de stoet den tocht
voort. Het werd een rijtoer.van bijna twee uur
waarbij de tienduizenden die zich langs de
route verdrongen door hun vreugde-ge jubel
den rit tot een waren zegetocht maakten.
Ongeveer half zes keerden de vorstelijke
personen op Het Loo terug.
Het personeel van „Het Loo" defileert
Des middags had het personeel van de hof
houding van het paleis „Het Loo" op het voor
plein van het paleis een defié gehouden,
waaraan ook werd deelgenomen door de on-
derhoorigen van het Kroondomein.
Een schat van bloemen sierde het bordes van
het koninklijk verblijf.
Onder luide toejuichingen van de toeschou
wers verschenen Prinses Juliana, Prins Bern
hard en de Koningin.
Het défilé werd geopend door de Oranjerui-
ters van Het Loo. Het muziekkorps van Het
Loo stelde zich op voor het paleis en zette met
het muziekkorps van Uddel het Wilhelmus in,
dat werd gevolgd door het Lippische volks
lied.
De oudste houtvester en het oudste lid van
het vrouwelijk huispersoneel traden hierop
naar voren om een fraai bloemstuk aan de
vorstelijke verloofden aan te bieden. Een twee
de bloemwerk, dat werd aangeboden, stelde
het wapen van Lippe voor.
In den stoet bevonden zich ook het Elspee-
ter muziekkorps, waarachter de pachters van
Het Loo. Wissel en Soeren liepen. Dan volg
den 25 boerenwagens met kinderen, die jui
chend hun oranje vlaggetjes zwaaiden.
De prinses en de prins hebben daarna hun
hartelijken dank betuigd voor deze intieme
huldiging.
Buiten de poort hadden tal van belangstel
lenden het défilé gade geslagen. De menigte
werd echter zoo groot, dat terstond na het
défilé de poort moest worden gesloten.
Na het défilé is het vorstelijk paar vertrok
ken voor den rijtoer door Apeldoorn.
Autobus doormidden
gescheurd.
Bij botsing met een boom.
Zeven gewonden.
Jachtongeluk met doodelijken
afloop.
Zaterdagmiddag omstreeks drie uur was de
57-jarige heer H. J. H., directeur van een ver
zekeringsmaatschappij te Arnhem met een
vriend in de nabijheid van Ede in de bosschen
van Westerrode aan het jagen. Toen de twee
jagers zich op eenigen afstand van elkaar be
vonden. hoorde men plotseling een schot uit
de richting van den heer H. De vriend sloeg
er geen acht op, daar hij dacht, dat de heer
H. het schot had gelost. Later hoorde hij ech
ter gekreun. Hij begaf zich naar de plaats,
waar het gekreun vandaan kwam en zag den
heer H. doodelijk gewond op den grond liggen.
Waarschijnlijk is de heer H. gestruikeld over
een boomstronk, waarbij zijn geweer is afge
gaan en hemzelf heeft getroffen
Toen een ijlings ontboden geneesheer op
de plaats des onheils was aangekomen was
de heer H. reeds overleden.
Zondagavond te kwart over acht heeft op
den Langeweg onder Klundert een ernstig
auto-ongeluk plaats gehad. De autobus van
den heer Tichelaar welke den dienst onder
houdt tusschen Klundert en Lage Zwaluwe is,
vermoedelijk door een defect aan de stuur
inrichting, tegen een boom gereden. De bot
sing was zoo hevig, dat de wagen doormidden
werd gescheurd en om den boom heen kwam
te staan. De persoonlijke ongelukken, die de
botsing ten gevolge had. waren van betrek
kelijk lichten aard. De chauffeur kreeg twee
ribfracturen en moest met een particuliere
auto naar zijn woning worden vervoerd
Vier personen, die lichte verwondingen had
den opgeloopen werden verbonden, terwijl
twee anderen, eveneens licht gewond, bij een
dokter werden binnengebracht. Twee passa
giers kwamen met den schrik vrij.
AANVARING OP HET IJSELMEER.
Zaterdagavond laat is het stoomschip
„Zuiderzee" van Koppe's scheepsagentuur te
Amsterdam, tusschen Marken en het Ketel-
diep in aanvaring gekomen met de tjalk
Nieuwezorg, van Hasselt, welke met een la
ding hout op weg was naar Diemen.
Tengevolge van de aanvaring zonk de tjalk
vrijwel onmiddellijk. De schipper J. v. Hui
zen en zijn vrouw konden worden gered en
aan boord genomen van de Zuiderzee, die de
reis naar Zwolle kon voortzetten.
LANDBOUW EN VISSCHERIJ.
De begrooting van Landbouw en Visscherij
voor 1937 bedraagt voor den gewonen dienst
f 7.988.047 en voor den kapitaal dienst f200.000
In de huidige raming is zooveel mogelijk
rekening gehouden met de stijging der uit
gaven. als gevolg van de uitbreiding van de
departementale bemoeiingen en de daaruit
o.m. voortvloeiende aanzienlijk hoogere kos
ten wegens huisvesting c.a.
Een bedrag van f "25.000 is uitgetrokken
ten behoeve van het Internationaal Land-
bouwcongres, hetwelk in 1937 te 's-Graven-
hage zal worden gehouden. In het jaar 1891
werd door den Franschen minister van
Landbouw, Jules Meline, ter gelegenheid van
het Internationaal Landbouwcongres te Den
Haag. een internationale landbouwcommis-
sie opgericht. Het doel dezer commissie is
het in studie nemen van landbouw-economi-
sche en landbouw-technische vraagstukken
en publicaties, welke de commissie oordeelt
voor den landbouw van belang te zijn. Men
tracht dit doel te hereiken door het organi-
seeren. in den regel om de 2 jaar, van een
Internationaal Landbouwcongres. Deze in
ternationale congressen, waaraan door een
groot aantal voortaanstaande personen uit
de verschillende landen wordt deelgenomen,
werden voor den oorlog 9 maal gehouden.
Het in 1937 te 's-Gravenhage te houden In
ternationaal Landbouwcongres. dat sinds
1891 niet meer in Nederland is gehouden, zal
het 17de congres zijn.
Als gevolg van een gedane toezegging is
thans als subsidie aan de vereeniging ,JIet
Nederlandsche visscherijproefstation" een
bedrag van f 2500 uitgetrokken.
die nare schele hoofdpijn, steeds
op dezelfde plaats? Zoo'n dof,
drukkend gevoel, vervolgens
diep borend en niet meer om
uit te houden Een half uur rust,
zoek de stilte en een of twee
tiedertgndsch vai* di® "AKKERTJES" zullen
Product U oogenblikkelijk verlichting
brengen en ongemerkt de
pijn geheel doen verdwijnen.
Per 12 stuks slechts 52 cent
Volgens recept van Apotheker Dumont
(Adv. Ingez. Med.)
Twee boerderijen te Uitgeest
afgebrand.
Verdere uitbreiding van het vuur met moeite
voorkomen.
Zondagmiddag tegen kwart voor twaalven
ontdekten voorbijgangers dat rook kwam uit
het dak van de boerderij van den heer L.
Klaver, te Uitgeest. Zij waarschuwden de be
woners, die thuis waren.
De brand werd aangewakkerd door de felle
oostenwind en spoedig was dan ook een
hooiberg, bevattende 120 000 K.G. hooi een
prooi der vlammen geworden. Het vuur sloeg
over op de boerderij van den heer J. Leek.
welke geheel in vlammen is opgegaan. De
tusschen deze beide boerderijen gelegen hoeve
van den heer P. Leek bleef gespaard, hetgeen
moet worden toegeschreven aan de windrich
ting. Van den heer P. de Wildt, wiens boer
derij aan de andere zijde aan de boerderij van
P. Leek grenst ging 25.000 K.G. hooi verloren.
De motorspuit der brandweer en die van een
fabriek konden verdere uitbreiding van den
brand tegengaan.
De Eerste Lichte
Engelsche Stroomlijnwagen
FIRMA M. GATSONIDES
ZANDVOORTSCHE LAAN 4 - HEEMSTEDE
TELEFOON 26534
(Adv. Ingez. Med.)
Immuniteit van legatie
appartementen geschonden.
Protesten baatten niet.
Van bevoegde zijde wordt ons me
degedeeld. dat Dr. R. Flaes, tijdelijk
zaakgelastigde te Madrid, in opdracht
van de Nederlandsche regeering Don
derdagavond de Spaansche hoofdstad
heeft verlaten. Dr. Flaes is te Valen
cia aan boord gegaan, met bestem
ming naar Marseille.
De oorzaak van zijn vertrek is de volgende:
In een door de Nederlandsche legatie te
Madrid gehuurd appartement voor welk
appartement uitdrukkelijk immuniteit was
verkregen bevinden zich sedert 11 Sep
tember, tegen den zin van de legatie en on
danks herhaalde protesten, ambtenaren van
de Sureté. Deze hebben Zondag jl. meubelen
en andere goederen, die tot den inboedel van
het gehuurde appartement behooren, gecon-
fiskeerd en weggesleept.
Door bemiddeling van het Spaansche mi
nisterie van buitenlandsche zaken heeft de
zaakgelastigde Maandagavond een onder
houd gehad met den minister van binnen-
landsche zaken om een formule te vinden
die binnen de grenzen van het mogelijke den
aanslag op de immuniteit zou kunnen her
stellen. De minister van binnenlandsche za
ken bood Dr Flaes een oplossin2- aan, welke
de laatstgenoemde aanvaardde en welke op
het volgende neerkwam: de sleutels van het
appartement zouden aan de legatie worden
afgegeven op Dinsdagmorgen, waarna resti
tutie der geconfiskeerde en meegenomen goe
deren in ieder geval vóór Dinsdagavond, zou
volgen. Aan deze oplossing is echter geer
uitvoering gegeven: de sleutel werd niet af
gegeven noch de weggehaalde goederen te
ruggebracht. Integendeel, de politie-autori-
teiten zijn doorgegaan met 't weghalen van
goederen, van welk feit Dr. Flaes schrifte
lijk mededeeling heeft gedaan aan den
Spaanschen minister van binnenlandsche
zaken, waarop niet werd gereageerd.
Dinsdagavond heeft dr Flaes den minister
van buitenlandsche zaken verzocht hem te
mogen bezoeken, deze minister bleek niet
aanwezig te zijn. De onderstaatssecretaris
liet hem wachten, waarop dr. Flaes een brief
heeft afgegeven met de mededeeling. dat
hij, overeenkomstig de hem verstrekte in
structies, zou vertrekken.
In de gegeven omstandigheden was een
langer verblijf van den tijdelijken zaakge
lastigde te Madrid uitgesloten, al is er geen
sprake van een verbreking van de diploma
tieke betrekkingen met Spanje. Dr Flaes is
daarop Donderdagavond vertrokken.
De vice-consul Schlosser is belast met de
behandeling der zaken van het gezantschap.
Mr J. E. W. DUYS ZAL GEEN KAMERLID
BLIJVEN.
Mr. J E. W. Duys. lid van de Tweede-Ka
mer. zal zich in het volgende jaar niet meer
voor een candidatuur voor de Tweede Kamer
beschikbaar stellen. Het lit voorts in het
voornemen van den heer Duys 's-Graven-
hage te verlaten en zich in Lochem te vesti
gen.
Gewestelijke landdag in Café Dreef zicht".
Redevoeringen, declamatie
en dans.
Zeer vele leden van den Alge-
meene Nederlandschen Vrouwen
Vrede Bond waren Zondag naar
Haarlem getogen, waar in café
„Dreefzicht" den gewestelijken land
dag van den Bond werd gehouden.
Al deze vrouwen getuigden op den
schoonen herfstdag van haar on
verzwakten vredeswil.
Mej. H. de Kruijff, voorzitster van de afd.
Haarlem, sprak een openingswoord.
Mevr. S. J. Straub-Schmidt, secretaresse
der afd. Haarlem, vertelde hierna over haar
indrukken van het Brusselsche Vredescon
gres. dat zooals men weet van 36 Septem
ber gehouden is en waar zeer vele vertegen
woordigers van verschillende landen aan
wezig waren. Hier was samenwerking tus
schen alle rassen, godsdiensten en ethische
en politieke opvattingen. De grondslagen
voor het congres waren: le. de erkenning
van onschendbaarheid der verdragen 2e. De
beperking der bewapening. 3e. De versterking
van den Volkenbond en 4e. De instelling van
een lichaam in dienst van den Volkenbond
ter bemiddeling in eventueele geschillen en
ter voorkoming van oorlog.
Het congres is inderdaad een zegevierend
succes geweest, zooals Lord Robert Cecil in
zijn slotrede heeft gezegd, aldus spr. De be
sprekingen werden in daden omgezet. De
hoop bestaat, dat de landen ook verder zul
len medewerken aan de voorgenomen instel
ling van een instituut voor den vrede. Er zal
voorts een keurkorps van buitengewone spre
kers gevormd worden, die in alle landen re
devoeringen zullen houden. Er zullen maat
regelen worden genomen om valsche bericht
geving door de pers tegen te gaan. Ook heeft
het congres besloten tot instelling van een
algemeenen vredesdag. Waarschijnlijk zal
zoowel den llden November als den 18den
Mei gevierd worden. De verschillende com
missies, waarin het congres verdeeld was.
hebben eveneens vruchtbaar werk verricht.
Hoewel naast conservatieven, communis
ten. socialisten en liberalen vertegenwoor
digd waren, hebben zich in 't geheel geen in
cidenten voorgedaan, hetgeen zeer verheu
gend is, zoo zeide Mevr. Straub.
In de commissie voor opvoeding en onder
wijs, waarvoor spr bijzondere belangstelling
had. zijn belangrijke zaken besproken als
het beter bekend maken op de scholen van
het werk van den Volkenbond, een objectie
ver geschiedenisonderwijs, het stichten van
neutrale vredesvereenigingen onder de
schooljeugd, het voorkomen, dat scholieren
bij militaire parades tegenwoordig zijn, het
bevorderen van onderlinge correspondentie
tusschen jongelui van verschillende nationa
liteit en het houden van kampen Natuurlijk
werd ook een dringend beroep gedaan op de
ouders.
Van groot belang is ook het werk van de
commissie voor de vliegers, zoo vervolgde
mevr. Straub. In de slotresolutie werd o.m.
vastgesteld, dat het bij de zooveel verbeter
de prestaties van de vliegtuigtechniek ten
eenenmale onmogelijk is. de bevolking tegen
luchtaanvallen te beschermen. Daarom is
het noodzakelijk, dat de nationale luchtaan
vallen afgeschaft worden. De burgerlijke
luchtvaart moet internationaal gemaakt
worden onder toezocht van 'n internationaal
orgaan. Er moet een internationale lucht
macht gevormd worden voor het verrichten
van politiediensten. Tenslotte wilde de reso
lutie de instelling van een voorlichtings- en
propagandadienst om in de verschillende
landen de beweging tot uitbreiding van de
luchtvloot tegen te gaan.
Mevr. Straub verklaarde tenslotte
nogmaals met den grootsten nadruk,
dat het congres geheel zonder inci
denten, van welken aard ook, verloo-
pen is. De berichten hierover, die an
ders luiden, zijn in flagranten strijd
met de waarheid.
Mevr. Straub wekte allen op, nationaal
zoowel als internationaal voor den vrede te
werken.
Mevr. Overdiep, voorzitster van de afdee-
ling Velsen, hield een korte toespraak over
het onderwerp „Vaderlandsliefde'.
In de vaderlandsliefde, zooals wij die ken
nen. ligt voor een groot deel eigenliefde, al
dus spr. Hoe machtiger het land is, des te
grooter is de eer er burger van te zijn. Ware
vaderlandsliefde moet menschenliefde zijn.
waarbij het „ik" uitgeschakeld wordt. Veel
kunnen wij doen door onze kinderen dit be
grip van menschenliefde bij te brengen.
Karei Pekelharing, uit Utrecht declameer
de tot slot van de morgenbijeenkomst den
droom van een dichter „Chanson Triste".
De middagvergadering.
Na de pauze voor de lunch werd de vergadering
hervat met de uitvoering van eenige dansen
door Karei Pekelharing, die voorstelden: „De
Demon van het geweld", Aan den klaagmuur-'
en „Profetie".
Het woord was thans aan Mevr. H.
van GeunsGodfried uit Sappemeer,
die een belangwekkende rede hield
over het onderwerp: „Kunnen wij
vrouwen den oorlog voorkomen".
In de geschiedenis zien wij, dat de vrouw
door alle eeuwen heen aan den oorlog heeft
medegewerkt, zoo ving de spreekster aan.
Reeds in de middeleeuwen schonk de jonk
vrouw haar hand niet aan een ridder, vóór
hij met roem overladen van het slagveld
terugkeerde. Florence Nightingale heeft inder
daad gedreven door menschelijkheidszin, den
grondslag gelegd voor het Roode Kruis, dat
thans echter in dienst van den oorlog gesteld
is. Zelfs hebben vrouwen wel soldaten opge
roepen voor den oorlog en zelf meegestreden.
Langzamerhand is gekomen de strijd voor
de rechten van de vrouw. De vrouwen gingen
den strijd aanbinden tegen de slavernij (mevr.
BeeckerStowe) en tegen den oorlog (Bertha
von Suttner)). Het vrouwenkiesrecht is ge
komen, maar zijn de vrouwen zich ervan be
wust, dat als eerste punt op haar programma
moet staan de afschaffing van dpn oorlog en
de ontwapening? De stem van de vrouw heeft
evenwel nog nimmer geklonken, zooals hij
klinken moest, zoo riep spr. uit (applaus). De
vrouwen hebben haar mannen en zonen niet
belet, den oorlog in te trekken.
De ontzettende wereldoorlog laat nu zijn
invloed gelden door de zee van ellende en
nood. die over ons gekomen is. Er is een
wereld ontstaan vol vrees, een wereld van
herbewapening, zooals nooit te voren.
Een heerlijk symptoom in dezen chaos
noemde spr. den Vrouwenvredegang van dit
jaar. Duizenden vrouwen trokken zwijgend
door de straten van Amsterdam en wekten
daarmee de sympathie en instemming van
velen.
De vrouwen hebben de taak te strijden voor
een betere maatschappij zonder oorlog en ge
weld. De vijand, die wij bestrijden, beschikt
over machtige wapenen, aldus mevr. Van
Geuns. over het kapitaal en daardoor over i
de regeeringen.
„Vrouwen, gij hebt als arbeidskracht de
plicht, niet deel te nemen aan de voorberei
ding van den oorlog", zoo riep de spreekster
uit. Bovenal als moeder heeft de vrouw de
taak, den oorlog te bestrijden, Zij moet de
waarachtige menschenliefde in practijk bren
gen en onderwijzen.
Daarom is het denkbeeld van den Vrouwen
kruistocht zoo mooi. Het is de weg, die wij
gaan. moeten om den oorlog te voorkomen.
Met de meeste klem nam mevr. Van Geuns
stelling tegen den dienstplicht, die langs evo-
lutionnairen weg moet afgeschaft worden. De
vrouwen kunnen dit helpen bereiken.
„Wilt gij bewaren het leven uwer kinderen,
het leven de menschheid, dan moet gij den
moeilijken weg van den Vrouwenkruistocht
kiezen" zoo besloot spr.
De rede van mevr. Van Geuns werd met
enthousiast applaus door de talrijke aan
wezigen beloond.
Karei Pekelharing declameerde tenslotte
nog drie tijdsbeelden en beeldde in declamatie
en dans gestalten bij het Graf van den Onbe
kenden Soldaat uit De muzikale begeleiding
bij de declamatie en de dansen berustte bij
H. Kruseman uit Haarlem.
i
Versterkt in haar vurigen wil tot vrede I
gingen de leden van den Alg. Nederl. Vrouwen
Vredebond tenslotte uiteen. J
Een halve eeuw geleden
Uit Haarlem's Dagblad
van
1886.
21 September:
Door de IJsclub voor Haarlem en Om
streken is een stuk land gehuurd nabij
den Overveenschenweg, ter grootte van
ruim 3 H A. Men stelt zich voor dit met
vriezend weder door middel van stoom
kracht onder water te zetten en vervol
gens daarop ijsbanen in te richten.
Een tunnel onder het IJ?
Studiecommissie geïnstalleerd.
Zaterdag heeft de wethouder voor de pu
blieke werken, namens burgemeester en wet
houders van Amsterdam, ten stadhuize ge
ïnstalleerd een commissie van rijks-, provin
ciale- en gemeenteambtenaren, die tot taak
heeft, verschillende vraagstukken, verband
houdende met het plan voor een tunnel onder
het afgesloten IJ. te bestudeeren.
In deze commissie hebben zitting ir. T. H.
van Wisselingh. hoofd-lngeniéur van den
rijkswaterstaat, jhr. C. J. A. Reigersman,
hoofd-ingenieur van den provincialen water
staat van Noord-Holland, mr. G A. van der
Brugghen, referendaris ter provinciale griffie
van Noord-Holland, ir. W. A. de Graaf c.i.. di
recteur van den dienst der publieke werken
en J. Walch, administrateur der gemeente-
financiën van Amsterdam.
Rectoraatsoverdrachten.
Te veel toegangen tot de juridische opleiding?
Rede prof. dr. W. P. C. Zeeman.
Bij de plechtige overdracht van het recto
raat aan de gemeentelijke universiteit van
Amsterdam, aan prof. Ernst Laqueur, heeft
de rector-magnificus prof. dr. W. P. C. Zee
man een rede uitgesproken, waaraan het
volgende is ontleend:
Na woorden van waardeerende herdenking
gewijd te hebben aan hoogleeraren. die aan
de universiteit ontvielen, en na de vermel
ding van hen, die toetraden tot den senaat
en het leerarencorps. doet spr. mededeeling
van het aantal ingeschreven studenten in het
cursusjaar 19351936. Hieraan laat hij vooraf
gaan een kritiek op de thans geldende col
legeregeling en houdt hij een pleidooi voor de
beperking tot een zeker aantal jaren, zooals
dat ook vroeger placht te zijn. Het aantal in
het studiejaar 19351936 ingeschreven stu
denten bedroeg 2617, waarvan 105 slechts
voor enkele lessen.
Van de eerste-jaars studenten waren 42l',
procent afkomstig uit Amsterdam. 29.3 pet.
uit overig Noord-Holland. Zij waren voor 67
pet. uit hoogere welstandsgroepen. voor 33 pet.
uit lagere welstandsgroepen.
De studenten zijn aan de universiteit de
dragers van bouwstoffen, die de verbranding
onderhouden, de respiratie begunstigen, zelf
worden afgebroken en opgebouwd, om met
rijperen inhoud en strenger gerichtheid de
universiteit te verlaten. Hierbij pleit spr. voor
een vrije eigen oriënteering der studenten.
Men hebbe vertrouwen in kracht en karakter
der ontwikkelende jeugd. Hij betoogt de wen-
schelijkheid, dat studentenvereenigingen met
een bepaald gericht wetenschappelijk, gods
dienstig of politiek accent, slechts de oudere
studenten tot het lidmaatschap toelaten
Na zijn rede zou prof. Zeeman het woord
verleenen aan den hoogleeraar in de wijsbe
geerte prof. J. H. Pos, om namens den senaat
der universiteit dr. J. D. Bierens de Haan te
bekleeden met het doctoraat honoris causa
in de wijsbegeerte.
Rijksuniversiteit te Leiden.
Aan de Rijksuniversiteit te Leiden heeft van
daag de rector-magnificus. prof. mr. A. S. de
Blecourt, het rectoraat overgedragen aan zijn
opvolger prof. dr. J. van der Hoeve. Deze zeide
in zijn rede o.a.:
Te allen tijde is in ons dierbaar vaderland
de liefde tot het recht zoo groot geweest, dat
er steeds overvloed was van meesters in de
rechtenen toch ziet men met betrekking
tot de juristen den wetgever precies de tegen
overgestelde methode toepassen, die hij volgde
bij de artsen. Voorwaarde om juridische exa
mens te doen was: bezit van einddiploma a
Gymnasium of van diploma Staatsexamen a.
Twee wegen dus leidden naar het doel. Thans
zijn er wel geteld: tien. Deze zaak heeft een
ernstigen kant. Het is niet de vraag of men
rechtskundig inzicht kan verkrijgen, ook bij
andere vooropleiding dan de gymnasiale (af-
deeling a). Maar het betreft hier de vraag:
wil men het romeinsch recht en het oud-
vaderlandsch recht, kortom de historische
rechtsbeoefening, verplicht stellen voor leder,
die aan de universiteit juridische examens
aflegt? Ja of neen? De wetgever heeft gekozen
en heeft ja geantwoord. Welnu, dan moesten
er geen andere dan de 2 eerstgenoemde wegen
van voorbereiding zijn. die den toegang tot
die examens verschaffen.
Voor de bestudeering van Romeinsch en
oud-vaderlandsch recht Is kennis van oude
talen en een andere geschiedkundige propae-
deuse dan de Burgerschool verschaft, noodig.
Die kennis zal nog noodiger worden, als vroeg
of laat, gelijk overal elders, ook het kanonieke
recht onder de leervakken wordt betrokken.
Ons hedendaagsch recht steunt voor een deel
ook op kanoniek recht, wat veelal niet anders
is dan een verder ontwikkeld Romeinsch recht.
Wil men de historische beoefening van het
recht aan de universiteiten voor alle juristen
handhaven, dan zal men de thans vigeerende
wettelijke bepalingen dienen te herzien.
Ik heb een tweede grief die met de vooraf
gaande samenhangt. Zelfs onder de studenten
met diploma a in den za k zijn er, die een
voudige Latijnsch proza niet vlot kunnen ver
talen.
Zou dit ook hieraan te wijten zijn, dat men
zelfs in de afdeelingen van de twee hoogste
klassen van het gymnasium de wiskunde
heeft gehandhaafd? Aan de menschen
van de b.-rubriek ook aan de Hoogere Burger
scholieren, wordt gaarne de plaats in de zon
gegund, waarop zij met het oog op de studie
in de b-vakken recht hebben, inclusief het
Mus pr ovendi. Maar waartoe dient de kwel
ling, om personen die aanleg noch liefhebberij,
voor de exacte wetenschappen hebben, ook in
de afdeeling a te achtervolgen met het tijd-
roovend getob over wiskundig huiswerk
Hoeveel tijd wordt hierdoor niet ontroofd
aan de studie der andere vakken Zou men
niet reeds in de 4de klasse de wiskunde vaar
wel zeggen? Met rekenkunst, eenige algebra en
vlakke meetkunde Is na toelating tot de 4de
klasse, de aanstaande theoloog, litterator en
jurist voor zijn heele verder leven voldoende
uitgedost.
