FRY'S
Hoe Haarlem zich ontwikkelde.
Rubriek voor Vragen
WOLLEN
DEKENS
•klSCIlHJ,®
Nieuwe Clubs
Talen Instituut
MEISJES GEVR'AGD
DONDERDAG 24 SEPTEMBER 1936
HAARDE M'S D A G B D A D
!3
Belangrijke momenten uit de geschiedenis.
Evenals die van de meeste steden is ook 1
de geschiedenis van het ontstaan en eerste
ontwikkeling van Haarlem onzeker en nevel
achtig. Zeker is het echter, dat reeds vóór
het jaar 1000 Haarlem bestond. Buitenge
woon gunstig was de ligging. In het noorden
was er de verbinding met het IJ en van
daar uit met de Schermer, de Wormer, de
Beemster, de Purmer, enz. Kennemerland,
Westfriesland en Waterland waren van het
Spaarne uit te bereiken. Naar het zuiden,
waar het Spaarne in verbinding stond met
het Haarlemmermeer, stond de toegang tot
het eveneens waterrijke Rijnland open De
landweg langs de duinen van Noord naar
Zuid naderde, waar Haarlem ligt, het Spaar
ne. Deze buitengewoon gunstige ligging was
oorzaak, dat Haarlem zich reeds vroeg vrij
sterk ontwikkelde. In 1155 was zij dan ook
reeds een tamelijk bloeiende stad en bij
Handvest (aan haar gegeven door Willem.
Graaf van Holland) werd aan haar in 1425
stadsrecht toegekend.
Het oudste gedeelte van Haarlem is onge
twijfeld dat gedeelte, hetwelk gelegen is ten
noorden van de tegenwoordige Groote Markt
tot aan de voormalige Kruispoort en Jans
poort. De Groote Markt, vroeger ..het Zand"
geheeten, vormde het voornaamste stadsge
deelte. omdat daaraan gelegen waren het
Grafelijk Paleis (het tegenwoordige Raad
huis en Prinsenhof) en het Stadhuis, op den
hoek van de Smedestraat en door zijne lig
ging en vrij hoogen grondslag was het o.a.
voor het houden van tournooien bij uitstek
geschikt. Het Zand was toen echter grooter
dan de tegenwoordige Groote Markt, omdat
de Groote Kerk nog niet bestond. Wel stond
ook toen daar ter plaatse eene St. Bavokerk,
doch slechts eene kleine, die daarom weinig
plaats innam. Ook het blok. waar thans de
Vleeschhal en de voormalige Sociëteit „Trou
moet blijcken'' staat en het voorste gedeelte
van het blok tusschen de Groote Houtstraat
en de Koningstraat behoorden tot het Zand.
Vast staat, dat in 1328 Haarlem begrensd
werd in het oosten door het Spaarne. in het
zuiden en westen door de Stadsgracht, later
de Oude Gracht en tegenwoordig de Ge
dempte Oude Gracht geheeten, terwijl de
Bakenessergracht de grensscheiding vormde
aan de zijde van de oude buurt Bakenes.
De ligging aan een zoo druk bevaren wa
ter als het Spaarne was oorzaak, dat men
zich hier al vroeg op den scheepsbouw ging
toeleggen. In 1274 had Haarlem reeds een
drukken scheepsbouw, die aan veel lieden
werk verschafte en mede oorzaak was van
Haarlem's bloei. Vermoedelijk waren de wer
ven daar, waar nu de Scheepmakersdijk is.
De voornaamste oorzaak van Haarlem's bloei
moet echter waarschijnlijk worden toege
schreven aan Graaf Willem n, die in Haar
lem werd opgevoed en haar vele vrijheden
en voorrechten schonk. Deze Grafelijke in
woning en de vele vrijheden en voorrechten
lokten velen naar Haarlem, zoodat de stad
te klein werd en aan uitlegging moest wor
den gedacht. Besloten werd aan de overzijde
van de Beek huizen te bouwen. Kort daarop
werd weder tot uitlegging der stad overge
gaan. welke eveneens aan de zuid- en west
zijde, langs de Oude Gracht plaats had.
De derde vergrooting had plaats omstreeks
1355. Vóór dien tijd was er aan de overzijde,
van het Spaarne nog niet gebouwd. Over het
Spaarne werden nu bruggen gelegd en het ge
deelte tusschen het Spaarne en den Burgwal
werd bij de stad getrokken. In de 15e eeuw
had wederom een uitbreiding der stad plaats.
Onder de bedrijven die Haarlem in die
eeuwen een stad van beteekenis deden wor
den, nemen de brouwerijen en de lakenfa
brieken een eerste plaats in. Beide soorten
van bedrijven werden door de overheid sterk
bevorderd en gesteund. Het Haarlemsche bier
stond als uitstekend bekend en groot was de
uitvoer er van. Het aantal brouwerijen was
dan ook groot. Er waren er niet minder dan
50, volgens sommigen zelfs 72. Veel werd ge
daan om dezen tak van nijverheid in stand
te houden. Hertog Willem van Beyeren ver
bood het verkoopen en gebruiken van vreem
de bieren in Kennemerland, terwijl Hertog Al-
brecht dit verbod tot geheel Holland uit
strekte. Ten einde te voorkomen, dat door het
vuile water der bleekerijen de brouwerijen
zouden worden benadeeld werd verboden aan
de zuidzijde van den Zijlweg bleekerijen aan
te leggen.
Tot het laatst der 13e eeuw voorzag Vlaan
deren geheel noord-west Europa van fijn la
ken. Toen begon men zich ook in de Hol-
landsche steden op het laken weven toe te
leggen. Spoedig neemt deze nijverheid ook in
Haarlem een voorname plaats in. De „ra
men", waarop het laken werd gedroogdmoes
ten geregeld worden uitgebreid en een groot
gedeelte moest ten slotte worden overgebracht
naar de overzijde van den Singel. Aan dien
bloeienden tak van nijverheid herinneren
ons thans nog de Raamgracht, Wolstraat, La
kenstraat, Drappenierstraat enz.
De bloei van fabrieken en brouwerijen
bracht een groote welvaart en vermeerderde
in belangrijke mate den bloei en het aanzien
der stad. Zoo groot was de toevloed van
vreemdelingen, dat Haarlem reeds in 1622 uit
39.455 personen bestond, die waren aangesla
gen in het door de Staten van Holland uitge
schreven hoofdgeld. Het gevolg van dezen
toevloed van vreemdelingen was, dat Haar
lem in de 17de eeuw de grootste uitbreiding
verkreeg. Eerst in het zuiden en westen, later
ook in het noorden
Na dit bloeitijkperk kwam er een tijd van
verval. Koffie en thee hadden voor een be
langrijk deel het bier verdrongen, met het
gevolg, dat de bierbrouwerijen langzamerhand
verdwenen. Ook de lakenindustrie kreeg in de
Engelschen, die het laken weven van ons ge
leerd hadden zware concurrenten. Onze la
kenindustrie en -handel werd geleidelijk min
der en verdween tenslotte nagenoeg geheel.
Het verval was zoo sterk, dat tusschen 1734
en 1807 meer dan 1200 perceelen werden ge
sloopt. In 1798 telde Haarlem niet meer dan
21.227 inwoners en lang zou het duren voor
Haarlem weder het zielental bereikte, dat
het reeds in het midden der 17e eeuw bezat.
De Napoleontische periode was ook voor de
ontwikkeling van Haarlem verre van gunstig.
Nog vele jaren daarna zou die periode rem
mend op die ontwikkeling werken. Op 31 Dec.
1850 telde Haarlem dan ook nog maar 25.888
inwoners. De daarop volgende 20 jaren steigt
het aantal inwoners zeer langzaam. Op 31
Dec. 1860 waren er 27.781 en op dien datum
van 1870 31.012 inwoners. Hierna gaat de ont
wikkeling in een eenigszins sneller tempo.
In 1880 telde Haarlem 38.152 inwoners, doch
bleef daarmede nog belangrijk beneden het
zielental van 1650.
Nadat in 1833 een gedeelte van Heemsetede
n.l. het gedeelte ten noorden van de Meester-
lottenlaan. en een gedeelte van Schoten bij
Haarlem waren gevoegd, kwam er 1 Augus
tus 1884 een belangrijke uitbreiding in het
noorden, n.l. tot de grenzen van Haarlem,
zooals die waren tot vóór de grenswijziging
van 1927. In 1890 telde Haarlem nu 52120 in
woners. In 190i) 64.819. in 1910 69.594, in 1920
77327 en op 30 April 1927, dus voor de laatste
grenswijziging, 80.055 inwoners.
De met ingang van 1 Mei 1927 tot stand ge
komen grenswijziging was de belangrijkste,
die Haarlem tot nu toe gehad heeft. Het
grondgebied van Haarlem vermeerderde van
635 H.A. tot 2556 H.A. Op het toegevoegde ge
bied waren gevestigd 31.184 personen, n.l.
20.963 in Schoten, 5509 op het van Heemstede
toegevoegde gebied, 2543 op dat afkomstig van
Bloemendaal, 1418 op dat van Haarlemmer-
liede en 751 op dat van Spaarndam. Een ge
deelte van Spaarndam met 184 inwoners werd'
bij Velsen gevoegd.
Door de grenswijziging was dus het aantal
inwoners van Haarlem gestegen va*x 80.055 tot
111.239 inwoners. Bovendien was de mogelijk
heid geschapen voor eene ruime ontwikkeling.
Deze bleef dan ook niet uit. De bebouwing
nam zienderoogen toe en groot was het getal
van hen, die Haarlem als woonstad verkozen.
Het zielental steeg dan ook van ruim 111.000
op 1 Mei 1927 tot ruim 132.000 op dit oogen-
blik.
De oorzaak van dezen sterken bevolkings
aanwas is ongetwijfeld de aantrekkelijkheid,
die Haa'-'em als woonstad heeft. De ruime
eengezins woningen met betrekkelijk lage
huurprijzen, veel groen en plantsoen in de
verschillende wijken, voortreffelijk onderwijs
op scholen van allerlei soort en richting en
gemakkelijk voor de kinderen van iedere wijk
bereikbaar, de gelegenheid om naar bosch en
zee uitstapjes te maken en zoovele andere
voordeelen maken inderdaad Haarlem tot een
woonstad bij uitnemendheid. Wanneer daarbij
handel en industrie weder tot opbloei mogen
komen, dan zal Haarlem's bloeiperiode zeker
nog tal van jaren aanhouden.
Wie over dit onderwerp meer wil lezen ver
wijs ik naar het werk „Geschiedenis en be
schrijving van Haarlem" door F. Allan (4 dee-
len) van welk werk verschillende gegevens
voor bovenstaand stuk zijn ontleend.
H. MEEUSEN
FAMILY AFFAIRS.
Het repertoire van het De Boer—van Rijk
Ensemble is geheel ingesteld op het talent
van de actrice, die haar naam aan dit ensem
ble heeft gegeven. Behalve in Allerzielen, in
welk zinnzbeeldig spel zij slechts een onder
geschikte rol vervult, is zij steeds weer de
centrale figuur waaromheen het stuk feitelijk
geschreven is.
In „Family Affairs", van Gertrude Jennings
is het al niet anders. In deze Engelsche ko
medie is mevrouw De Boer een oude lieve en
verstandige vrouw, die voor haar volwassen
kinderen en kleinkinderen steeds het hoofd
der familie gebleven is en met tact en be
grijpende liefde in het leven van haar zoons
ingrijpt, wanneer zij zelf de moeilijkheden
niet vermogen op te lossen.
Zij weet de oogen te openen van een van
haar zoons, als die op het punt staat een
verbintenis te sluiten met een vrouw, die
hem ongelukkig dreigt te maken. Zij voert
het huwelijkswagentje van haar kleinzoon,
dat van den weg was afgeraakt, weer in het
goede spoor en offert zich zelf op voor haar
oudsten jongen, die als de verloren zoon na
15 jaar van omzwervingen weer in haar huis
terugkeert.
Bestaan er in dezen tijd nog zulke matriar
chale familieverhoudingen? Wij zouden 'tvele
families toewenschen, althans wanneer de
mater familias een vrouw is als deze Lady
Madehurst. Geheel overtuigen doet de
schrijfster ons niet altijd. Wij gelooven bij
voorbeeld niet, dat huwelijksontsporingen
zooals bij Nevil den kleinzoon en Rose
zoo in den grooten familiekring zullen wor
den hersteld als in dit stuk en de schrijfster
treedt dikwijls evenzeer handelend op als
mevrouw Madehurst, waardoor zij enkele le
den der familie zooals Harvey haar zoon
en Nevil. haar kleinzoon tot marionetten
maakt. Maar de oude moeder in dit stuk
leeft en om die moeder was het de schrijf
ster in de eerste plaats te doen.
Ook in de voorstelling wordt zij de centrale
levende figuur, nu mevrouw de Boer-van Rijk
deze rol speelt. Mevrouw de Boer doet geen
moeite van deze lieve, oude dame een Engel
sche te maken. Integendeel is mevrouw Ma
dehurst zoo Hollandsch als zij maar zijn kan
en daarom had de vertaler Nico de Jong
ook beter gedaan dit stuk een Holland-
schen titel te geven. Maar in die transforma
tie naar eigen bodem, heeft mevrouw de
Boer de rol alle hartelijkheid, liefde, tact en
fijnen humor meegegeven, waarover zij be
schikt en dat is niet weinig.
De andere rollen blijven bij deze oude me
vrouw Madehurst wel wat in de schaduw,
vooral ook omdat zij althans vele niet
zoo de volle maat van de spelers krijgen.
Willem van der Veer maakte iets heel aardigs
van Herbert, den wat oppervlakkigen zoon,
die van Van der Veer nog al wat „maniertjes"
mee kreeg en daardoor dikwijls de lachers op
zijn hand had. Ludzer Eringa speelde sober een
der andere overigens nog al vaag ge toe
kende zoons en Ferd. Sterneberg worstelde
tegen de rol van den verloren zoon op, die hij
niet geheel aan kon. Wim Pauw hebben wij ook
wel eens beter vooral losser gezien dan
in dit familiestuk.
Van de verscheidende dames trof Corry Ko-
revaar meer door haar smaakvolle, goed ge
dragen toiletten dan door haar spel, was
Jeanne Verkade wat al te opzettelijk in haar
actie en bleef mevrouw Fie de Vriesde Boer
een wat neutrale figuur. Corry Poots, die het
jonge vrouwtje speelde, dat dreigde een mis
stap te begaan, zagen wij voor het eerst. Voor
een debuut als het dit tenminste was
mogen wij het niet onverdienstelijk prijzen.
Hes Rijke—Van Rijk ging door dit stuk als een
oude-dame, die de rol van enfant terrible
speelde, een nog al onmogelijke figuur, die wat
erg uit het milieu van deze familie viel.
Nico de Jong heeft de regie gevoerd. Dat het
eerste bedrijf nog al lang leek, moet voor een
deel aan de schrijfster, maar toch ook aan het
wat te langzame tempo worden geweten.
Overigens heeft hij het geheel met vakkennis
geleid. Alleen het slot deed met die eigenaar
dige bewerking wat melodramatisch aan.
De voorstelling heeft het Amsterdamsch
publiek blijkbaar wel geboeid en na elk be
drijf heeft de zaal de bewonderenswaardige,
vitale actrice, die mevrouw de Boer zich ook
weea' in dit stuk toonde, warm toegeklapt.
J. B. SCHUIL.
MUZIEK
FRITZ HIRSCH-OPERETTE.
Ich habe in Wien einen Walzer getanzl
De inhoud van de nieuwste operette, die het
Fritz Hirsch-gezelschap Woensdagavond in
den Stadsschouwburg vertoonde, verschilt
niet zoo heel veel van dien van vele vroeger
opgevoerde. De liefde in haar grillige neigin
gen en de daaruit voortvloeiende conflicten
vormen de voornaamste bestanddeelen, of er
nu een prins en een arm meisje dan wel een
gravin en een muzikant mee gemoeid zijn. Tot
een bevredigende oplossing der verwikkelin
gen komt het wel steeds en bovengenoemd
„zangspel" wijkt wat dat betreft slechts in zoo
ver van de meeste andere af. dat de oplossing
pas 20 jaar later verondersteld wordt. Al die
jaren heeft de muzikant Jan Barana in ar
ren moede rondgezworven en heeft zijn ver
loofde Milada op hem gewacht. En als ze bei
den vergrijsd zijn vinden ze elkaar weer en
valt het doek. Pèer Gynt en Solvejg wie zou
de voorbeelden niet herkennen, al is Jan niet
zoo'n schuinsmarcheerder als Peer? Ernstige
afdwalingen van het pad der deugd komen
trouwens in geen dier operettehistories voor.
evenmin als politieke of moreele satires. Dat
is wel eens anders geweest, maar de tegen
woordige operebtes schijnen als lammetjes te
zijn, wat ongetwijfeld een deugd is. Gelegen
heid tot het '^nbrengen van vroolijke inter
mezzi is er toen wel en zoo hebben we ons
gisteravond kunnen amuseeren om de levende
ganzen (echte, hoor!), de oudmodische kin
derwagens met hooge wielen en zonder een
spoor van stroomlijn, den dorpsbarbier die zijn
klanten „nach alter Sitte" inzeept, scheert,
snijdt en bepleistert, de reizende circustroep
met clowns, een echte trompet en valsche 200-
ponders en nog zooveel meer.
Dat dit alles „lebenswahr" was voorgesteld,
dat de ganzen snaterden en de baby's huil
den; dat Paul Harden als Jan Barana zelfs
echt viool scheen te spelen op zijn applies -
tuur na, want die was heel afwijkend
daarvoor was de als steeds voortreffelijke regie
van Fritz Hirsch borg en de schitterende aan
kleeding, waarbij altijd zelfs de geringste on
derdeden verzorgd zijn vermocht de illusies te
volmaken. Toch kon dit alles niet wegnemen
dat de inhoud, vooral van het eerste bedrijf,
vrij poover leek, als een reeks tooneelen zonder
veel verband. Daarbij kwam nog, dat de mu
ziek van Bernhard Griin al heel weinig belang
stelling kon wekken. Een reeks gemeenplaat
sen, met meer of minder handigheid samen
gesteld. enkele malen een vleugje van oor
spronkelijkheid dat was al, en zelfs de
.Schlager" toonde weinig kracht. De melo
dramatische illustraties waren al heel zwak,
en toch waren er genoeg gegevens voor sterke
muzikale schildering. Werkelijk, toen we in een
der entre-actes een potpourri van melodieën
van Johan Strauss hoorden de onvermij
delijke „Fledermaus" fladderde er natuurlijk
ook door gaf dit iets als een opfrissching.
Maar Grün is geen Strauss en een moderne
operette is niet als een uit Strauss' tijd. D. w. z.
de zangkunst speelt in die nieuwerwetse he een
ondergeschikte rol. De beste partij had nog
Mady Meth als oude zigeunerin; haar altstem
trok de aandacht. Friedel Dotza, wier weder
zien een spontaan applaus verwekte, scheen
minder bij stem dan vroeger en de zang van
Martha Wagner was te scherp dan dat hij kon
bekoren. Een goed tenorgeluid ontwikkelde
Paul Harden, wiens uitstekende grime-veran
dering' „na 20 jaren" een bijzónder woord van
lof verdient.
Wat zullen we verder nog zeggen van aan
kleeding en decors, dat we niet bij vroegere
gelegenheden gezegd hebben? Een lust voor
't oog, daarbij als altijd een levendige actie,
keurig ingestudeerde dansen, soms zeer ver
makelijk, als toen Hector met den ouden bar
bier of hoffriseur rondsprong en ondanks zijn
hoogen leeftijd een merkwaardige been vlug
heid ontwikkelde, enfin, al die kenmerken, die
elke voorstelling van dit gezelschap aantrek
kelijk maken, en die ons telkens weer nopen,
het een tot weerziens toe te roepen.
K. DE JONG.
DUIDELIJK GESTELDE VRAGEN
van alle Abonnés van Haarlem's Dagblad
worden door een specialen Redacteur en
zijn talrijke medewerkers zoo mogelijk en
ten spoedigste beantwoord.
De vragen moeten worden geadresseera
aan de Redactie, Groote Houtstraat 93. met
duidelijke vermelding van naam en woon
plaats Vragen, waaraan naam en adres
ontbreken, worden terzijde gelegd.
De namen der vragers blijven redactie
geheim.
De antwoorden worden per auto GEHEEL
KOSTELOOS thuis bezorgd.
Alleen die vragen, welker beantwoording
voor vele anderen behalve den vrager, van
nut kan zijn, worden tevens in ons blad ge
plaatst.
RECEPTEN
VRAAG: Hoe kan men een hout-granieten
vloer schoon houden?
ANTWOORD: De vloer eenmaal in de veertien
dagen goed inwrijven met vloerolie. Een nieuwe
vloer mag in het begin wel iedere week een beurt
hebben.
VRAAG: Hoe maakt men zuurkool?
ANTWOORD: Benoodigd: 4 witte kooien, 2
savoyekoolen. 60 gram zout. 12 zwarte peperkor
rels, Keulsche pot, doekje, plankje, steen.
Ontdoe de kooien van de buitenste bladeren,
snijd ze in tweeën, verwijder den strond en snijd
ze met een koolmes of koolschaaf in lange, dunne
reepen. Kneed de kool met het zout zoolang door
elkaar, tot zich pekel gevormd heeft. Doe er de
peperkorrels door en druk de kool zoo stevig
mogelijk in een goed schoongemaakte Keulsche
pot, bedek ze met een schoon doekje, leg er een
plankje en een steen op. Gebruik de zuurkool
eerst na 6 of S weken.
VRAAG: Hoe maakt men abrikozenjam van
gedroogde abrikozen?
ANTWOORD: Wasch de abrikozen zorgvuldig
in lauw water, laat ze dan 24 uur weeken in zoo
veel water, dat ze juist bedekt zijn.
Maal de geweekte abrikozen (die ongeveer al
het omringende vocht zullen hebben opgenomen)
door een openklepbaren molen. Weeg het moes
en laat dit met 3/4 van zijn gewicht aan suiker
tot de gebruikelijke jamdikte inkoken.
VRAAG: Ik zou graag tomaten in willen ma
ken. maar ze heel en rauw laten. Hoe moet ik
dat doen?
ANTWOORD: Ontdoe de tomaten van de
kroontjes en wasch ze goed schoon. Rangschik
ze dan in een inmnakpot en overgiet ze met
pekel (1 ons zout in 1 liter gekookt water) zoo
dat de tomaten geheel onder staan. Bedek het
met een dun laagje geklaarde boter.
PLANTEN
VRAAG: In mijn tuin staat een aalbessen
boompje, dat dit jaar aardig wat bessen heeft
opgeleverd. Kan er van den winter nog iets ge
daan worden om den groei van het boompje te
bevorderen
ANTWOORD: Zeer zeker. Geef dit najaar een
flinke bemesting met koemest. Den grond (bo
venste laagje) los houden en in het a.s. voorjaar
den grond bedekken met wat afval of korte mest
om te veel uitdrogen te voorkomen.
VRAAG: 1. Hoe worden geraniums behan
deld?
2. Hoe worden deze gestekt en wanneer is
daarvoor de tijd?
3. Hoe verkrijgt men zaad en wanneer is het
zaaitijd?
4. Hoe houdt men deze gedurende den winter
goed?
ANTWOORD: Gedurende het najaar kunnen
de planten buiten blijven tot de nachtvorsten be
ginnen. Ze kunnen geen vorst verdragen.
2. Stekken in het eind van Juli tot half Augus
tus. U kunt het nu nog probeeren, doch het Is
wat laat. want ze moeten eigenlijk voor den win
ter wortels hebben.
3. Zaad geven doen ze zeer weinig en voor een
leek is het niet te doen om te zaaien.
4. Zoo droog mogelijk op een lichte plaats en
vorst vrij.
VRAAG: Hoe moet men een Ster van Bethle
hem behandelen?
ANTWOORD: De plant zoo licht mogelijk zet
ten. maar niet in de zon. Vooral niet te warm. De
hoeveelheid water hangt af van de plaats waar
zij staat, doch in het algemeen gebruiken ze
nogal veel water, vooral als ze volop in bloei
staan.
VRAAG: Hoe moet men een cyclame behan
delen. die buiten staat en reeds uitloopt?
ANTWOORD: Laat u de plant buiten staan
tot het weer guur en koud wordt. Zet dan de
plant in een onverwarmd vertrek dicht voor het
raam.
VRAAG: 1. Mijn clivia heeft vier stekken. Is
dit nadeelig voor de plant? Zij krijgt nu alweer
bloemen, maar die worden ieder jaar kleiner.
Moet ik de plant mest geven, ik doe dat nu niet.
2. Hoe moet ik een azalea in den winter be
handelen
Moet de plant veel water en ook mest hebben?
ANTWOORD: 1. Dat de bloemen kleiner wor
den is te begrijpen, want door die jonge plan
ten krijgt zij te weinig voedsel. Geef eens per
week bloemenmest of pokon of aftreksel van koe
mest. Het kan nog eens of twee keer voor den
winter en dan wachten tot Maart.
2. Azalea's moeten zoo koud mogelijk bewaard
worden, maar volop In het licht. De hoeveelheid
water hangt af van de plaats waar zij staat. U
moet dat zelf aan de aarde zien. Zoo nu en dan
in een bakje water zetten is raadzaam. Met be
mesten wachten tot April.
VRAAG: Wanneer kan ik een clivia stekken
en hoe?
ANTWOORD: U doet het best te wachten tft
het laatst van Maart. De jonge scheut met een
scherp mesje in den grond van de moederplant
afsnijden. De mogelijkheid bestaat dat er dan
eenige worteltjes aanblijven. De jonge plant in
een pot zetten, gevuld met bladgrond, waardoor
wat scherp zand en tuinaarde.
VRAAG: 1. Kan ik mijn geraniums, die den
heelen zomer in den vollen grond hebben ge
staan. nu stekken? Ze zijn erg groot geworden,
maar zitten nog vol knop.
2. Wanneer moet een hortensia binnengehaald
worden en hoe moet ik die behandelen? I-Iij staat
met pot en al in den grond.
3. Mijn klavertje kwijnt den heelen zomer, al
zitten er bloempjes en eenige blaadjes aan. Wat
moet ik doen om het weer vol in blad en bloem
te krijgen? Misschien bemesten?
ANTWOORD: l. U had beter gedaan in de
tweede helft van Juli of begin Augustus te stek
ken. U kunt het nog probeeren, maar indien
voor den winter geen wortels maken, zullen ze
hoogstwaarschijnlijk verrotten.
2. Zoolang wachten tot de nachtvorsten begin
nen en dan niet of zeer weinig water geven.
3. Heeft u het plantje ook te donker staan? Ge
durende den winter heel weinig water geven en
begin April wat bloemenmest, doch niet te veel.
RECHTZAKEN
VRAAG: 1. Indien een dienstmeisje, dat voor
dag en nacht dient, zich in haar betrekking der
mate heeft overwerkt, dat zij een rustkuur van
eenige maanden, op doktors advies, in een zie
kenhuis moet doormaken, hoelang moet de werk
gever dan haar loon doorbetalen?
2. Is een meisje, dat voor dag en nacht dient,
verplicht de onkosten van mondverzorglng zelf te
betalen of moet de werkgever de rekening van
den tandarts betalen?
ANTWOORD: 1. Gedurende 14 dagen.
2. Als regel zijn deze voor rekening van het
meisje.
DIVERSEN
1. In welk jaar kwamen de rijwielplaatjes in
omloop?
2. Bestond er voor dat Jaar reeds belasting op
fietsen
ANTWOORD: 1. 1 Augustus 1924.
2. Neen.
VRAAG: Op welke dagen en uren kan men
kosteloos in het Ziekenhuis te Lelden behandeld
worden?
ANTWOORD: lederen werkdag des morgens
te ongeveer 9 uur.
VRAAG: 1. Wat is het doel van de Alg. Ned.
Voetbalvereeniging „De Zwaluwen"?
2. Is het dit reeds van de oprichting af?
3. Hoe lang ongeveer is deze vereeniging
werkzaam
ANTWOORD: 1. Het doel der vereeniging ia
het Nederlandsche voetbalspel te bevorderen
door veredeling van de hoedanigheid. Zij tracht
dit doel te bereiken door: a. het samenbrengen
van een aantal goede Nederlandsche spelers en
het onderling doen oefenen door hen; b. zich te
doen vertegenwoordigen door haar elftallen in ge
vallen, waarin zij acht dat de voetbalsport in het
algemeen en het Nederlandsche spel in het bij
zonder er door gebaat kan worden; op alle mo
gelijke wijzen te doen wat nog meer bevorderlijk
kan zijn voor verbetering van de hoedanigheid
van het Nederlandsche voetbalspel.
2. Ja.
3. Van 17 Juli 1907 af.
HET WEER IN HET BUITENLAND.
Weersomstandigheden hedenochtend 8 uur.
Parijs, zwakke Oostnoordoosten wind, 15 gr.
C., betrokken.
Londen, zwakke Noordoosten wind, 14 gr. C.
nevelig.
Berlijn, zwakke Noordnoordoosten wind, 14
gr. C., betrokken na lichten motregen.
Marseille, zwakke Zuidoosten wind, 18 gr. Cn
tamelijk mooi weer, half bewolkt.
MARKTBERICHTEN VAN BARNEVELD.
Pluiniveemarkt. Oude kippen 30—70 c. Oude
kipper per K.G. 18—24 ct. Oude hanen 30—65
ct. Jonge hanen 2065 ct. Jonge hanen per
K.G. 3238 ct. N.H. Blauwen per K,G. 4550
ct. Jonge hennen 70f 1,35. Duiven, per paar
20—30 ct. Tamme eenden 1540 ct. Ganzen
90 ct.f 1,25. Kalkoenen peh K.G. 4050 ct.
Tamme konijnen f 1—f 1.25. Wilde konijnen
30—40 ct. Piepkuikens 15—25 ct. Aanvoer
29.200; Handeltraag.
Eiermarkt. Witte eieren f 4,40f 4,60. Ge
mengde eieren f4,50—f4,75. Bruine eieren
f 4,65—f 5. Eendeneieren f 1,50—f 2,75. Aanvoer
1.180.000. Handel vlug.
Veemarkt. Zeugen f35—f45. Dr. Zeugen
f 45f 65. Schrammen f 16f 20. Biggen f 9—
'f 14. Zware varkens 10—20 ct. per pond. Zou
ters 19—20 ct. per pond. Vette kalveren 18—
25 ct. per pond. Nuchtere kalveren f 6—f 10
Handel vlug.
WISSELKOERSEN AMSTERDAM.
10.15 uur.
Londen 7.49.
Berlijn 59.34.
Parijs 9.73.
Brussel 24.97.
New-York 1.47 3/4.
Ondertrouwd:
C. M. REINDERS FOLMER
C. A. FONTEIN
Amsterdam, P. C. Hooftstraat 169
Eemnes, Heidelaan 1
Geen ontvangdag
Eenige en algemeene kennis
geving
Heden behaagde het den
Heere plotseling tot zich
te nemen onzen geliefden
Man. Vader, Behuwd- en
Grootvader
Andreas Hoekema
in den leeftijd van 54 Jaar.
M. HOEKEMA-DE VRIES
kinderen en klein
kinderen
Heemstede, 23 Sept. 1936
Pleden overleed mijn ge
liefde Echtgenoot
Pieter Alexander
Kuijken Jr.
in den ouderdom van 47
jaar.
M. L. KUUKEN-PUTS
Haarlem. 22 Sept. 1936
Middenweg 5
Begrafenis op het R.K.
Kerkhof. Vrijdag 25 Sept..
omstreeks 10 uur.
door ons gestoomd, zien er steeds
KEURIG HELDER
uit en worden weer wollig en
warm.
De behandeling in onze fa
briek is dan ook iets bijzonders.
DE PRIJZEN ZIJN
ENORM VERLAAGD
Bij vonnis der Arrondissements-
Rechtbank te Haarlem d.d. 15
September 1936 is Julius Johan
nes Scholten, vroeger wonende te
Amsterdam, doch verpleegd wor
dende in het geneeskundig ge
sticht voor krankzinnigen het
„Provinciaal Ziekenhuis" nabij
Santpoort, gemeente Velsen. we
gens krankzinnigheid gesteld on
der curateele.
Haarlem, 23 September 1936
De Procureur van verzoekster
Mr. Dr. F. A. BIJVOET
FATfïTi. A. DALMAN
Bij vonnis der Arr. Rechtbank
te Haarlem d.d. 23 Juni 1936 is
ANDRIES DALMAN, voorheen
groentenhandelaar. wonende te
Zandvoort, Hoogeweg 58. In staat
van faillissement verklaard met
benoeming van den E.A. Heer Mr,
A. L. M. van Berckel tot rechter
commissaris en met aanstelling
van ondergeteekende tot curator.
Krachtens beschikking van den
rechter-commissaris zal de verifi
catie-vergadering worden gehou
den op Woensdag 14 October 1936
te 10.30 v.m. in het Palcis van
Justitie te Haarlem. Vorderingen
kunnen tot en met 30 September
a.s. bij den curator worden inge
diend.
Haarlem, Ged. Oude Gracht 92.
De curator:
Mr. R. C. BAKHUIZEN VAN
DEN BRINK
ZOEKT U IETS
op rijwielgebied? Wij hebben nog
2de h. rijwielen w.o. Ie klas mer
ken. prijzen vanaf 7. Ook heb
ben wij 2 motor carriers, een m.
open bak en een Gazelle m. ge
sloten bak. Wij repareeren alle
merken carriers en rijwielen. Alle
maten banden voorradig.
Lage prijzen. Prima afwerking.
A. KOELEMEIJER, Breestraat 3
Verruilen. Verhuren. Emaillcercn
Dr. M. H. Eijsvogel
keel-neus-oorarts
v. VRIJDAG t.m. MAANDAG a.s.
AFWEZIG.
Leert Boekhouden
Les aangeboden door gediplo
meerd vakleeraar. Opl. v. d. prak
tijkexamens. Privaatles f 5.— p.
m. 2 pers. 8 p. m. Verdere lnl
's av. S10 uur Kleverp.weg 80,
Tel. 16107.
1 OCT. AANVANG
vanaf 7.50 per 3 maanden
ENGELSCH
DUITSCH
FRANSCH
Grooto Houtstr.
I rood, Haarlem
Tandarts
KNETEMANN
AFWEZIG
TOT 29 SEPTEMBER
Gevr. op Lingerie-atelier
Leerling Naaisters
Aanm. heden tusschen 5 en 6 uur
Zijlweg 158
FLINK MEISJE
eevr., per 15 Oct., zelfst k. w. en
k. Kockoeksweg 2, Aerdcnh. b.d.
Zandv.weg.
voor den Stoom mangel. Aanmel
den Stoomw. Edelweiss, Z. B.
Spaarne 28/30
Mevr MAX—BLOCH. Wester
laan 24. Aerdenhout. zoekt voor
spoedige indiensttreding een
KEUKENMEISJE
V. g. g. v Aanm. tusschen 7 en 8
uur 's avonds.
NET BUITENMEISJE
b. z. a. tegen begin Oct., v. d. en
n., zelfstandig kunnende w. en k.,
v. g. g. v. Brieven Boekh. Fraun-
hoferstraat 30 Amsterd. (O.)
De lezers van een dagblad
zien uit, naar wat ook gij
aan te bieden hebt Laat
het hun weten dooi te
adverteeren.
