GERZON
In de omgeving van Monrovia.
Vogelliefhebbers
m
Firma KLINKSPOOR
TARIEF A
ft
VAN VEEN
Turgo's
Kattenbrood,
W OENSDAG 7 OCTOBER 1936
HAARDE M'S DAGBCAfi
11'
Een wandeling door Krootown.
Wanneer men de Water-street langs Mon
rovia's zeekust geheel ten einde loopt, komt
men in een negernederzetting, welke uitslui
tend is bewoond door de z.g. Kru's. Men ver
beeldt zich plotseling in een andere wereld te
pijn. Gewapend met ons film- en fototoestel
hebben wij een langdurig bezoek aan deze
merkwaardige omgeving gebracht. Het dorp
|s eenerzijds afgesloten door hoog opgaand
groen, aan de andere zijden door de zee.
pe hutten, grootendeels opgetrokken uit
wlechtwerk, maken een zindelijken indruk.
Op de in het midden dezer woningen vrijge
houden ruimten, zien wij de halfnaakte don
der gekleurde mannen en vrouwen. Van eerst-
boemden slijten de meesten in een zalig niets
Boen den dag en rooken hun uiterst kort-
stelige pijpen. De vrouwen schenken de noo-
feije aandacht aan de kookpan, welke boven
het open vuur staat, of houden zich bezig
[net het stampen van rijst. De jonge naakte
hinderen spelen buiten. Bij het naderbij ko-
jnen, schrikken de meesten op en trachten
lich te verbergen. Niettegenstaande dat, ge
likt het ons meer dan eens ze „onder schot"
te krijgen. Vóór de woningen worden, óf op
schragen óf op matjes, allerhande etens-
r ven te koop aangeboden. Deze uitstallingen,
i vijls beschermd tegen de zonnewarmte
poor 'n normale Europeesche parapluie, wor-
fewoonlijk door vrouwen bediend. De mannen
jn de wandeling Krooboys genoemd, zijn
foor het grootste gedeelte als arbeiders of als
Bootsmannen in dienst der Europeesche han-
jielshuizen. Op Zondag is hij vrij en, evenals
jde meer ontwikkelde Liberiaan, gaat hij,
restoken in zijn beste kleedij, naar de kerk
[n ook de Krooman brengt dien dag waardig
joor, al huldigt hij de fetish-ceremoniën.
Met belangstelling hebben wij hier en daar
ten blik geworpen in de woningen dezer lie-
jen. Zij lijken op elkander en hebben een
fechthoekigen vorm. De daken zijn gemaakt
[an palmbladeren en rusten op een uiterst
Éénvoudig geraamte, hetwelk op eenige in
Sen grond geslagen palen is bevestigd. In
tegenstelling met de structuur van de wan-
fien der negerhutten, welke wij in andere
[edeelten van Morovia's omgeving hebben ge-
lien, waren deze uit vrij grof vlechtwerk ge-
jnaakt. afkomstig van de nerven der grootere
jalm-blarenschachten. De deur betrekke-
pjk laag gebouwd wordt 's avonds met
fen mat afgesloten en is de eenige opening in
het huis. Behalve als deur doet deze opening
jok dienst als schoorsteen en venster. Af
kijkend van de woningen van andere groepen
jer bevolking waren de huizen dezer Kru's
erdeeld in een woonkamer en een slaapver-
pek. Van een primitieve meubileering in
«rstgenoemde ruimte, waaraan eenige com-
brt te ontleenen zou zijn, is geen sprake. De
loer, van vastgestampt leem gemaakt, heeft
een bedekking, eenige stukken hout dienen
voor stoelen, terwijl deze des nachts als
hoofdkussen worden gebruikt. Daarmede is
et woonkamerameublement in volllen om
ring bekeken! Midden in deze kamer lag
jen weinig asch en wat houtspaanders. In
|e regenperiode is het de plaats waar het
[uur brandt, terwijl in den drogen tijd alleen
[es nachts deze plaats gebruikt wordt. Ge-
ieel afwijkend is het .slaapvertrek. Het dient
Itsluitend voor den heer des huizes met één
Sjner vrouwen. Een rustbank, met matten
ledekt, zag er uiterst zindelijk uit. In een
lantal koffers en kisten zijn de schatten en
[oorraden opgeborgen.
Naast dit type van woning waren er ook
lan meer modernen opbouw. Het valt op, dat
(en groote regelmaat in acht is genomen,
seker, hier en daar treft men in Krootown
ïog verspreide woningen, maar het meeren-
leel is in lange rijen geplaatst en op bepaalde
plaatsen zijn de woningblokken gescheiden
door paden. Overal vindt men de ranke kano's
die gerepareerd of nieuw gemaakt worden.
Aan het einde van het dorp bij de zee heeft
men een prachtig uitzicht over de helling
van den heuvel, waarop de lichttoren staat,
welke den zeevarenden als baken dient. Juist
toen wij aankwamen, was er op het strand
een tonijn aangespoeld. Mannen, vrouwen en
kinderen spoedden zich er heen. Het dier was
ongeveer anderhalve meter lang. Met
behulp van een mes trachtte men het
aan de buikzijde open te snijden. Aanvanke
lijk lukte deze poging maar matig. Maar
toen men over een grooter mes de beschikking
kreeg en de lever tenslotte uit het dier te
voorschijn kwam en over het zand rolde,
trachtte een ieder daar zijn deel van te be
machtigen. Bakken en platte kommen wer
den aangedragen en weldra was de buit ver
deeld. Met behulp van een dikken stok werd
het restant weggesleept. Het vleesch wordt
gaarne genuttigd.
Ten slotte moge ik nog enkele bijzonder
heden laten volgen over de Kru's, als neger
stam en enkele andere groepen,die in Liberia
wonen.
De Kru's worden verdeeld in drie groepen:
de Gabos, de Betus en de Gbetaris en behooren
met de Bassas, de Des, de Gibis de Mamibas
en de Gedeboes tot één hoofdstam de Kwia.
Al deze groepen spreken denzelfden taal.
Vroeger leefden zij in Midden Afrika.
Omstreeks 1505 kwamen de Kru's naar de
West Afrikaansche kust, terwijl de Gedeboes
tegelijkertijd een poging deden om het voor
beeld der Kru's te volgen, doch daarin door
Kannibalen-stammen werden belet, zoodat zij
eerst omstreeks 1500 hun doel bereikten Zij
maakten de reis over zee, onder leiding van
twee hoofdmannen: Sie Mabli Jude en Dude-
po. Zij kregen eerst na hun komst den naam
van Gedeboes.
Alle groepen van de Kwia vestigden zich
in het Zuid-Oosten van Liberia, waar zij
groote bamboe-woningen bouwden aan de
kust, terwijl zij van de jacht en de visch-
vangst leefden, met uitzondering van de Kru's
die reeds van den aanvang af als zeelieden in
hun onderhoud voorzagen.
Naast de Kwia-groep staat de Mandingo-
groep, gevormd uit de Mandingoes, de Konohs
en de Vais. Laatstgenoemde kwam in de 16e
eeuw naar de kust, onder leiding van Alhaj
Humol en Umvalli. Zij zijn afkomstig uit den
Soedan en bestonden uit krijgslieden. Mo-
hammedaansche priesters en magiërs. Nadat
de vrouw van Humol gestorven was, wilde
hij zelf naar zijn land terugkeeren met een
aantal volgelingen. Hij slaagde daarin niet.
Later vertrok ook Umvalli, die, met de over
geblevenen, weldra in contact kwam met de
Golas. Er ontbrandde een strijd in de om
geving van Cape Mount, waarbij de Golas ver
slagen werden en hun Koning, Bueh, een wa
penstilstand sloot. Naar den leider Umvalli
werd zijn groep, die der Vais genoemd. Zij zijn
ontwikkeld en meestentijds kooplieden en
stewards. In de 18e eeuw kregen zij een eigen
schrijftaal, waarvan Dualu Bukeleh de ont
werper was. De Vais zijn óf belijders van het
Mohammedanisme óf van den Islam.
De Mandingoes kwamen in de 17e eeuw in
het tegenwoordige Liberia, afkomstig uit de
Soedan, uit het Koninkrijk Melli. Waar
schijnlijk verhuisden zij niet onmiddellijk,
nadat dit Koninkrijk vernietigd was door
Ischia de Groote, Keizer van Timboektoe. Het
Koninkrijk Melli was een Negerstaat. Het
woord Mandingo is een verbastering van Mel-
linkes. De Mandingoes zijn Mohammedanen,
Zij zijn intelligent en goede kooplieden.
Na de bovenomschreven invasies kwamen
eerst in 1822 de Congoes en Eboes, die aan
boord van de Portugeesche en Spaansche
slaven-schepen dienst deden. Vanaf dat jaar
tot 1860 duurde deze intocht van Congoes
Zij hebben zich langzamerhand ingeburgerd
en velen hunner hebben in den loop der tijden
staatsbetrekkingen gekregen.
MOLLERUS.
Waarom de papierprijs
verhoogd werd.
De besturen van de Vereeniging van Neder-
landsche Papierfabrikanten en van den Ne-
derlandschen Papierbond, waarin georgani
seerd verreweg het grootste aantal der in
Nederland gevestigde papierfabrikanten en
groothandelaren in papier, hebben een ver
klaring gegeven van d.e redenen, welke hen
hebben geleid tot het verhoogen van de
prijzen hunner artikelen.
Zij merken allereerst op, dat de stijging der
prijzen van de papiergrondstoffen, welke in
den loop van het jaar op de wereldmarkten
is geschied en voor de belangrijkste producten
20 a 30 procent bedroeg, aanleiding is ge
weest om, voordat hier te lande van het ver
laten van den gouden standaard sprake was.
de prijzen van het papier te herzien. De
Nederlandsche fabrikanten hebben daarvan
op 24 September aan de groothandelaren
kennis gegeven onder mededeeling, dat een
gedeelte der noodzakelijke prijsstijging met
ingang van den volgenden dag Van kracht zou
zijn.
Na de bekendmaking dezer verhooging
kwam het besluit der regeering om den goud-
uitvoer stop te zetten. Tengevolge van de
daardoor ontstane monetaire onzekerheid
moeten de fabrikanten voor hun grondstof
fen, in guldens uitgedrukt, thans circa 25
procent meer betalen. Hetzelfde geldt voor de
grossiers met betrekking tot de in te voeren
papieren. Een en ander leidde er toe om in
onderling overleg tusschen beide groepen de
prijswijziging van 25 September aan te vullen
naar aanleiding van de depreciatie van den
gulden.
De groothandelaren vinden in deze verhoo
ging geenszins totale vergoeding voor de stij
ging hunner te importeeren papieren, ter
wijl de fabrikanten evenmin volledige com
pensatie ontvangen door de duurdere inkoop
prijzen van hun grondstoffen, voor zoover
deze van de depreciatie van den gulden het
gevolg waren. Beide groepen hebben evenwel
gemeend voorloopig met de inmiddels bekend
gemaakte verhoogingen te moeten volstaan,
zulks in het bijzonder, omdat zij de regeering
wenschten te steunen bij haar pogingen om
prijsopdrijving te voorkomen. Dit beteekent
h.i. echter niet, dat ook naar de verklarin
gen der regeering voorshands elke prijs
stijging achterwege had moeten blijven.
Dat de papierfabrikanten en groothande
laren naar wordt beweerd over enorme voor
raden zouden beschikken is ten eenenmale on
juist.
Wil de handelaar thans zijn voorraad op
peil kunnen houden, dan zal hij voor zijn ver
koop, ongerekend zijn verkoopkosten, min
stens dienen te ontvangen hetgeen zijn aan
staande inkoop kost, ook de fabrikant zal de
duurdere grondstoffen voor de naderhand te
fabriceeren producten uit de opbrengst van
zijn huidige verkoopen moeten betalen. Daar
bij heeft men in acht te nemen, dat de leden
der beide vereenigingen van meening zijn, dat
door hen gesloten verkoopcontracten ter goe
der trouw tegen de bij deze contracten be
paalde prijzen en voorwaarden dienen te
worden uitgevoerd. Deze contracten eischen
belangrijke hoeveelheden der voorradige
grondstoffen respectievelijk voorradige pa
pieren op, hetgeen dus voor den verkooper
fabrikant of handelaar commercieel ge
zien, verlies beteekent.
Overigens acht men de vastgestelde verhoo
ging zoo matig, dat deze in de dagelijksche
consumptie ter nauwernood merkbaar zal
zijn.
Heden overleed, na een
langdurig, doch geduldig
lijden, onze geliefde Moe
der, Behuwd-, Groot- en
Overgrootmoeder, Mevrouw
Maria Zwart
Weduwe van den Heer
Joh. Schollen Sr.
In den ouderdom van 81
jaar.
Namens de familie:
H. G. SCHOUTEN
Haarlem, 6 October 193G
Huize „Parkzicht",
Jansweg 40
Verzoeke geen rouwbeklag
De teraardebestelling zal
plaats hebben op Vrijdag 9
October te 13 uur op de Al-
gemeene Begraafplaats aan
de Kleverlaan. Vertrek van
het sterfhuis 12.45 xtur.
Volledig Chemisch Reinigen
HEEREN o Cft
COSTUUMS
JAPONNEN 1.90
Mannen Sijsjes
Pracht vogels 85 ct„ popjes 30 ct.
Een groote partij vogels, apen en
andere dieren voorhanden. Onze
collectie verchroomde vogelkooien
is eenig. De prijzen zijn NU NOG
LAAG.
Fa.A.C.van Nikkelen Kuijper
DOELSTRAAT 18 Tel. 1231ft
De praktijk van wijlen
Dr. F/ed. Muller
Zenuwarts
zal wprden voortgezet door
Dr. F. E. Posthumus-Meyjes
JULIAN ASTRAAT 3
DUITSCH
door gedipl. leerares (Duitsche)
Opl. praktijkex. en acte L.O.
Conv.les
Mevr. DENIJSKLIPP
Kleverparkweg 80, Telef. 16107
J. R0DR1GUES PEREIRA
Tandarts
AFWEZIG tot a.s. Maandag
BOEKHOUDEN
Privéles v. praktijkex. (Merc, en
Ver. v. Leer.) en akte L.O. 8.
per mnd. Privéles voor staats-
praktijkdipl. en akte M.O. 10.
per mnd. Twee pers. resp. 5.
en 7.50 per persoon (worden
ook door mij gecombineerd).
Drs. R. H. ROODA
Leeraar Bockli. M.O. en
Wisk. M.O.
TETTERODESTRAAT 67
Vele geslaagden voor al deze
examens
Leert Boekhouden
Les aangeboden door gediplo
meerd vakleeraar. Opl. v. d. prak
tijkexamens. Privaatles 5.— p.
m. 2 pers. 8 p. m. Verdere inl.
's av. 810 uur Kleverp.weg S0,
Tel. 16107.
Gevraagd
DAGDIENSTBODE
heele dagen, flink kunn. werken.
Zonder mond. get. onn. aan te
melden. Bij bekwaaheid 7 p.w.
Adres te vern. bur. v. d. blad
WERKMEISJE
Gevr. fl. meisje, tegen 15 Oct.,
d. en n. Loon 25 p. m. V. g.
v. Aanmelden Wagenweg 82.
Nette Jongens
gevraagd
Aanvangsalaris 2.50.
ANTHONIESTRAAT 12 A.
Aangeb., Haarlem Z. bij dame
met dochter
VRIJE ETAGE
met ruim uitzicht, gestoff af gem.
aan bej. echtp. of 2 dames uit
geg. stand, voor nu of later, met
voll, pens. en goed verzorgde om
geving. Br. no. 5558 bur. v.d. bl.
PENSION
le kl. gezocht door echtpaar,
ouw rustbehoevend. Alleen in
wonend. Pr. keuken. Br. no. 5561
bur. van dit blad
GEM KAMERS
Heer yraagt tegen 1 Noyember
gemeub. zit- en slaapkamer met
degelijk pension, centrum stad.
Br. met prijsopg. no. 5560 bur
van dit blad
SIGARENZAAK
bodenwijk of derg. ter overn. ge
vraagd. Br. met voll. inl. en prijs
no. 5557 bur. van dit blad
Incasseerder
gevr., borg kunn. st., Voor direct
Br. no. 5556 bur. van dit blad
VACANTE BETREKKINGEN
Abonneert U op de „Aankondiger"
v.h. Persbür. Vaz Dias N.V. Am
sterdam. Dagel. ruim 50 vacatu
res. Proefnrs. 10 ct.
Accountant (rustig kantoor)
VRAAGT 2 KAMERS
op goeden stand. Event, gestoff.
of gem. m. of z. gebr. tel. Br.
no. 2370 K.U. Adv.kant. de Bussy
Amsterdam C.
Gem. Concertzaal
WOENSDAG 14 OCT. te 8.15:
To van der Sluys
SOPRAAN
Annie Woud
ALT
George Robert
ORGEL
Toegangsbewijzen a 50 cent,
belasting en tekstboekje inbe
grepen, bij
Concertbureau W. ALPHENAAR
KRUISWEG 10
Vraagt Uw winkelier naar „EN-
KAHA" Vogelzand, prijs per pak
7 cent.
„ENKAHA" krachtvoer, onverbe
terlijk, 11 cent per pak.
U tracteert uw vogels, het houdt
ze gezond en bevordert in hooge
mate hun zang
Fabr. Fa. A.C. van Nikkelen Kuijper
Doelstraat 18. Tel. 12316
KOUSENFABRIEKEN HiN N.V.
Voor onze afdeeling OPMAKERIJ worden nog
eenige NETTE MEISJES gevraagd.
Leeftijd 1416 jaar. Aanmelden op kantoor vóór 6 irur nam.
NETTE MEISJES
voor den mangel gevraagd, bij JAN KLAUWERS ZN., Hoek en
Vaart, Santpoort.
DIJKSTRA'S LAMPEKAPPEN ATELIER, Spaarne 65, vraagt voor
direct eenige bekwame
ZIJDEN-LAMPEKAPPENNAAISTERS
Vast loon.
ENGLISH DO IT NOW! QUICK METHOD!
Study English at R. A. G. DAVIDSON'S SCHOOL Of ENGLISH.
The only Englishman with M.O. in Haarlem. Conversation; opl.
alle Handelscorr. ex. Vele geslaagden. Besloten clubles max. 3
pers. f 4.— p. m. Priveles gereduceerd tarief.
69 KONINGINNEWEG - TELEFOON 11596.
Wij vragen voor diverse afdelingen
STOFFEN
BLOUSES
TRICOTAGES
KOUSEN
CORSETTEN
VERKOOPSTERS en AAN
KOMENDE VERKOOPSTERS
en LEERLINGEN.
Tevens MEISJES voor de PAKTAFEL,
boven 18 jaar.
Persoonlijke aanbiedinq gewenst.
„WALDORP" STOFZUIGER
OERSTERK en GOEDKOOP.
Electro-Techn. Bureau G. J. MUNTINGA,
Mr. CORNELISSTRAAT 14 TELEF. 16142
DE THERMOMETER
ZEGT
HET
U
NU
IS
HET
TIJD
VOOR
Winterjassen
Wintermantels
Keus uit duizend
reeds voor f 13.50
Haarden en
Haardkachels
alleen bij ons
gratis plaatsing
Wollen
Dekens
enorme collectie
reeds voor f 6.50
Zoolang de voorraad strekt
nandhaven wij
i lage p» ijzen
ZIJLSTRAAT 19
AMSTERDAM
Nieuwendijk 225-229
DENK ER OM
Morgen, DONDERDAG, aanvang half elf en 's middags
2 uur
GROOTE PUBLIEKE VEILING,
ten Huize „DREEFZICHT", FONTEINLAAN 1, te
HAARLEM, van
SALON-, EET-, en SLAAPKAMERAMEUBLEMENTEN,
Wortelnoten HEEREN- en DAMESBUREAU, GLAZEN
KAST, ZILVERKAST, FAM. ROZE PORCELEIN,
ANTIEKE KASTEN,
PERZISCHE TAPIJTEN, PERZISCHE KLEEDJES,
PERZISCHE LOOPERS enz. enz.
NOG TE BEZICHTIGEN: heden, Woensdag tot 9 uur
's avonds en morgen voor de veiling.
Ten overstaan Deurwaarder
J. VAN WIJNGAARDEN.
RADIO „WALDORP"
VOOR DEN ECHTEN MUZIEKLIEFHEBBER.
Electro-Techn. Bureau G. J. MUNTINGA,
Mr. CORNELISSTRAAT 14 TELEF. U142
STICHTING „SPAAR EN HOUT"
KLEINE HOUTWEG 139.
VRAAGT VOOR DIRECT:
een beschaafde externe hulp.
ZONDAGS om de 14 dagen vrij. Ook per 1 NOVEMBER een
zelfde betrekking vacant. Aanm.
tusschen 7 en 9 uur.
heden- en Vrijdagavond
BELANGRIJKE OPENBARE
VERKOOPING
I In de groote zaal van het gebouw van den I
HAARLEMSCHEN KEGELBOND aan de TEMPE-
LIERSSTRAAT te Haarlem, op
I VRIJDAG, den 9 OCTOBER, des nam. te 2 uur,
van een groote partij
I ECHT PERZISCHE- en SMYRNA TAPIJTEN, I
CHIQUE MEUBELEN, NAAIMACHINES, SCHIL
DERSTUKKEN, HAARDEN, enz. enz.
I KIJKDAGEN: Donderdag 8 October van 105 I
en van 68 uur en Vrijdag 9 October van I
1012 uur.
GARANTIE. De echtheid der Perzische ta
pijten garandeert de beëedigde makelaar I
A. H. ZELLENRATH.
J. v. WIJNGAARDEN, Deurwaarder.
IN ALLE GOEDE ZAKEN
Assistent-Apotheker
KAMPERSINGEL hoek KAMPERSTR.
TELEFOON 16074
Winferhanden-tabletfen
Aspirine-Tabletten Baycr
Anijszaad
Wybert-Tablettcn
Thermogene Watten
Anijstablcttcn
Levertraan enz. enz, onz.
pracht kwaliteit, met vleesch of
visch, per pond 16 ct. Pracht hon
denbrood per pond 11 ct., 5 pond
50 cent.
Fa.A.C.van Nikkelen Kuijper
ROERSTRAAT 18 Tel. 12316
ALLE RATTEN
en muizen Ier dood
i veroordeeld. Gevoof-Vy^ï
I li|k zijn ze. Duldt z
n Uw omgeving
I Leg één enkele mooi
I Rodent vooijzo neer
n U is direct von do!
I gevaarlijke ongedier
J
