burgeroorlog in Spanje
Politieke indrukken uit Tsjecho-Slowakije.
Thijs IJs krijgt een huisgenoot
n A n 10 OCTOBER 193fi
HAARLK M'S DAGBLAD
ncchtsche troepen rukken Oüiedo binnen.
Nog strijd in de sfad?
JDe radiozenders der opstandelingen hebben
gisteren medegedeeld, dat. Oviedo ontzet is
door een colonne, bestaande uit „Terzio's" en
geregelde troepen.
Deze colonne bereikte de stad Zaterdas
middag om hal? zes.
De Phalanxisten en de Terzio's daalden
langs den spoorweg de Naranco. Zij rukten
Oviedo binnen, waar zij zich vereenigden
met de troepen van generaal Aranda.
Radio Sevilla deelde mede, dat Oviedo on
der stroomenden regen en verbitterde ge
vechten tegen de mijnwerkers uit Asturië
werd genomen. Deze leden groote verliezen,
honderden sneuvelden
Het garnizoen van Oviedo onder comman
do van generaal Aranda hield stand tegen
de aanvallen van de regeeringstroepen, hoe
wel het gec' irende de drie maanden van het
beleg tot 300 man is gekrompen. Generaal
Franco wenschte Aranda telegrafisch geluk.
Radio Tenerjffe verspreidde het volgende
communiqué:
Na de bezetting van den berg Narango,
vroeg- op den dag, zijn drie stormeompag-
nieën en vrijwilligers uit Galicië als eersten
de stad binnengedrongen, Vervolgens trok
ken de „Regulares" en de soldaten van het
vreemdelingenlegioen langs een andere zijde
in de stad. Een officier begaf zich terstond
naar het radiostation, teneinde de bezetting
der stad bekend te maken. Het oprukken dei-
opstandige troepen was voorafgegaan door
een intensief bombardement. De verliezen
der regeeringstroepen zijn zwaar.
Blokkade ïn het noorden
thans een feit?
Radio Sevilla meldt nog, dat de troepen der
opstandelingen thans Naval Carnero bedrei
gen. Bii den val van Valmojado heeft de
vijand 250 dooden. tal van geweren en eeni-
ge machinegewere-i moeten achterlaten.
In Asturië zouden de regeeringstroepen
thans door de uit Galicië afkomstige colon
nes eeheel zijn omsingeld.
De blokkade der havens in het noorden zou
thans een feit zijn.
Mededeeling van Madrid.
Uit Madrid. 19 October: Een officieel com-
munioué meldt aan het noordelijk en noord
westelijk front: De toestand in de centrale
en oostelijke zone is ongewijzigd. De regee
ringstroepen blijven in de straten van Oviedo
strijden, zij vallen de door de opstandelin
gen bezette huizen aan. Colonnes mijnwer
kers vechten hardnekkig tegen een krach
tige afdeeling opstandigelingen. die uit Ga
licië komt en poogt den oud-kolonel Aranda
te hulp te komen. De loyale troepen brengen
den opstandelingen zware verliezen toe.
Aan het Aragoneesche front hebben de
rechtschen vooruitgeschoven stellingen in
den sector Tierz aangevallen. In de zone van
Alcusierre hebben de regeeringstroeoen drie
belangrijke stellingen bezet. Aan het zuide
lijk front, in den sector Montoro. is niets ge
wijzigd. Aan het centrale front, in den
sector Somosierra is hevig artillerie
vuur uitgewisseld. Men vermoedt dat
de regeeringstroepen hier de- artillerie
der opstandelingen hebben vernietigd. De
vijand blijft druk uitoefenen in den sector
van Robledo Chavela. In den sector Olias
hebben de loyalen de vijandelijke stellingen
hevig gebombardeerd. In den sector Siguenza
hebben de regeeringstroepen een feilen aan
val ontketend. De opstandelingen trokken
overhaast terug en lieten daarbij belangrijke
stellingen in handen der loyalen.
eenkomst van 11 Juli,
vrede dient".
den Europeeschen
Oosten rijk
Schuschnigg over de binnen-
landsche en buitenlandsche
politiek.
In het parlementsgebouw te Weenen is
Zaterdagavond een bijeenkomst gehouden
van functionarissen van het Vaderlandsche
Front waarbij dr. Schuschnigg belangrijke
politieke verklaringen afgelegd heeft.
Dr. Schuschnigg zeide met nadruk, dat men
niet zal overgaan tot een devaluatie van de
schelling.
Vervolgens sprak hij over de ontbinding
der weerkorpsen. Hij besloot dit deel van
zijn rede met de volgende woorden:
„Hiermede onthef ik vice-kanselier Baar-
Baaren-fels op diens verzoek van het opper
bevel over de militie van het Vaderlandsche
Front. Als opperbevelhebber heb ik benoemd
luitenant-veldmaarschalk Huelgerth, Lan-
deshauptmann van Karinthië. Luitenant
veldmaarschalk Huelgerth heeft deze benoe
ming aanvaard.
„Krukkenkruis wordt staatsvlag".
Een verdere belangrijke verklaring van den
bondskanselier had betrekking op de Oosten-
rijksche staatsvlag. Voortaan zal de vlag met
het krukkenkruis (van het Vaderlandsche
Front) in het binnenland aan de staatsvlag
gelijk worden gesteld.
Het Dollfuss-lied zal naast het oude vader
landsche lied van Haydn tot tweede natio
naal lied worden verheven.
Oostenrijk als souvereine staat.
In de volgende fase van zijn redevoering
sprak dr. Schuschnigg over het op 11 Juli met'
Duitschland gesloten verdrag. Hij verklaard-
de, dat dit verdrag niet te beschouwen is
uit een oogpunt van binnenlandsche poli
tiek.
De zelfstandigheid van Oostenrijk en de
totaliteit van het Vaderlandsche Front, aldus
Sch'uschnigg, zijn boven allen twijfel ver
heven. De beteekenis der overeenkomst is
veeleer gelegen op het gebied der nationale
politiek. Het. is te hopen dat dierdoor een der
smadelijkste hoofdstukken der Duitsche ge
schiedenis definitief tot het verleden behoort.
„Wij willen Oostenrijk als souvereinen staat
als het Oostenrijk, dat zich thans luide en
duidelijk uitspreekt als Duitschen staat,
waaraan ik ook in de toekomst niets wensch
te veranderen.
Het Oostenrijksche volk is zich boven alle
thans bestaande tegenstellingen op het ge
bied der wereldbeschouwing bewust van zijn
cultureele gemeenschap met. het geheele
Duitsche volk.
Wij zijn het eens met de opvatting der re
geering van het Duitsche rijk, dat de over
Mona-rchistïsche propaganda
toegestaan.
Ten aanzien van de kwestie der monarchie
zeide de bondskanselier o.m.:
Propaganda en politieke activiteit der mo
narchisten zijn binnen het kader van het
Vaderlandsche Front toelaatbaar.
Het. Vaderlandsche Front heeft plaats voor
aden, zoowel voor hen, die in de monarchis
tische. als voor hen, die in een niet-monar-
chistische grondwet den idealen staatvorm
zien.
Schuschnigg sprak alle berichten tegen
volgens welke hij Duitschland zou hebben be
loofd geen restauratie der Habsburgers te zul
len toestaan.
De mogelijkheid van
een plebisciet.
De* staat en niet de staatsvorm is
primair. De oplossing kan evenwel
nimmer van buitenaf worden beïn
vloed: niet het buitenland heeft daar
over de beslissing, ook zelfs niet de
Oostenrijksche regeering, doch slechts
het Oostenrijksche volk.
Een dergelijke volksstemming is
niet binnen afzienbaren tijd te ver
wachten.
Niettemin moest men uitgaan van de ge
dachte, dat de tijd der beperking van de
Oostenrijksche souvereiniteit in ieder geval
voorbij is.
Voorts verklaarde de bondskanselier, dat
het volgend doel van zijn regeering is de ten
uitvoerlegging van de grondwet van Doll-
fus.
Demonstraties van het
Vaderlandsche front.
Zondagmorgen is een groote demonstra
tie van het Vaderlandsche Front op het oude
exercitieveld van Schmelz te Weenen gehou
den.
Meer den 300.000 personen waren hier ver-
eenigd met 1000 vanen. Alle provincies waren
vertegenwoordigd. De leden van het Vader
landsche Front legden den eed van trouw aan
Schuschnigg af.
Onder groote stilte werd vervolgens een rede
van wijlen bondskanselier Dolfuss, welke op
gramcfoonplaten was opgenomen, aange
hoord.
Hierna hield bondskanselier Schuschnigg
een rede.
Perm.
Tandheelkund. Inrichting
voor den Middenstand
Rijksstraatweg 25, H.-N.
(tegenover het oude raadhuis).
MINIMUM-TARIEF
Geheel gebit met inb. van trekken
35.met garantie.
Spreekuren alle werkdagen v. 9-4 u
Avondspreekuren Maandags, Dins
dags en Donderdags van 7-9 uur.
De positie der Sudeten-Duitschers.
Gegronde en ongegronde
klachten der Henleinpartij.
(Adv. ingez. Medj
Aardbeving eischt slachtoffers
in Italië.
Verscheidene plaatsen geteisterd.
Uit Rome, 18 October. Italië is heden
ochtend door een aardbeving geteisterd.
Te Caneva de Sacile zijn 15 personen om het
leven gekomen en werden velen gewond. Ver
scheidene huizen werden vernield.
Te Conegliano werd een persoon gedood en
zes gewond.
Verscheidene andere plaatsen w.o. Venetië
werden eveneens geteisterd, waarbij schade
werd aangericht en enkele personen niet-
ernstig werden gewond.
Ekins weer op Amerikaanschen
bodem.
Zondag te San Francisco aangekomen.
De Journalist Ekins, die Zaterdag van Hono-
loeloe vertrok is Zondag aan boord van de
„China Clipper" te San-Francisco aangeko
men.
Zijn beide concurrenten in de race om de
wereld. Kieran en Miss Kilgallen, zullen waar
schijnlijk pas Dinsdag van Manilla vertrekken.
Ekin's aankomst.
wij
over
Sociaal-democraat leidt bij de
presidentsverkiezingen
Volgens de laatste uitslagen der presidents
verkiezingen aldus een A.N.P-bericht uit
Lima die Zondag j.l. gehouden zijn, staat
nog steeds de sociaal-democraat en candi-
daat van den linkervleugel, Luis Antonio
Eguiguren bovenaan. De fascistenleider Luis
a Flores komt hem in stemmental reeds be
denkelijk nabij.
Fraimkrijh
„Volksfront-idee heeft niet
geleden," aldus Blum.
De Féderation Radicale en de Radicaal So
cialisten hebben gisteren te Orleans demonstra
ties georganiseerd.
Aan een banket werd het woord gevoerd
door minister-president Blum. Hij sprak o.a.
over den geest van samenwerking van de re
geering. De democratische instellingen moeten
worden verdedigd. Deze taak is door het land
toevertrouwd aan de regeering van het volks
front.
Spreker vroeg zich af, of de regeering voort
moet gaan en of het ministerie moet blijven
als het is en steunen op dezelfde meerderheid
in het parlement en vereeniging van sociale
krachten in het land. Hij is overtuigd, dat in
dien deze vragen aan het land worden gesteld,
het antwoord gelijk zal zijn aan dat van een
half jaar geleden. Het Volksfront-idee heeft
niet geleden.
Wel vreezen enkele van onze vrienden voor
de samenwerking met de communisten en zij
vragen zich af, of het Volksfront niet vroeg of
laat ineen zal storten en of op de puinen niet
een nieuwe politieke formatie zal worden ge
bouwd.
Er kan evenwel niet met een andere politieke
formatie worden geregeerd, dan welke voor de
verkiezingen werd opgesteld. Indien een van
de partijen het vertrouwen aan de regeering
zou onttrekken, dan zou een nieuwe regeerin;_
moeten worden gevormd. Deze politiek kan
evenwel niet door de regeering, noch door het
huidige parlement worden gevolgd. Want in
dit parlement is geen andere meerderheid mo
gelijk dan een volksfront. Het eenige zou dus
zijn, dat het souvereine volk zich uitspreekt.
Tot slot verklaarde Blum, dat op drie ter
reinen een gemeenschappelijke actie mogelijk
is tusschen de radicalen en de socialisten, n.l.:
politieke vrijheden, pacificatie en sociale her
vormingen. Dit was 10 jaar geleden spreker's
meening, en op het oogenblik gelooft hij dit
nog.
Aan de Courant ontleenen
Ekin's aankomst:
Toen Ekins uit de cabine stapte werd hij
door Frisco's burgemeester. Engelo Rossi, ver
welkomd. De burgemeester overhandigde hem
uit naam van het stedelijk comité een
klompje goud, als prijs voor den reporter,
die als eerste van de drie mededingers in de
race om de wereld San Francisco bereikte.
Ekins van zijn kant overhandigde den bur
gemeester een Netlerlandsche en een Ameri-
kaansche vlag. die op het terrein van de aan
staande Gouden Poort-expositie geheschen
zullen worden.
Stormschade aan Duitschland's
Noordzeekust.
Water dringt de badplaats Wyk-op-Foeke
binnen.
WYK-OP-FOEHR 18 October. Sedert 36
uur woedt boven de Noord-Friesche eilanden
een zware Noordwester storm. De woedende
elementen hebben in de Noord zee-ba dplaats
Wyk-op-Foehr buitengewoon veel schade aan
gericht. De watermassa's werden opgestuwd
tot een hoogte zooals sedert 1911 niet is voor
gekomen.
In de haven van Wijk drong het water tot
in de straten door, zoodat de inwoners opge
roepen moesten worden om met behulp van
zandzakken te trachten, het water te keeren.
(D. N. B.i
SCHEEPVAART IN DE SEINE HERVAT.
Na ontvangst van een telegram, waarin de
vakvereeniging van binnenschippers mede
deelt dat te Parijs een accoord is bereikt,
hebben de stakende schippers de versperrin
gen opgeheven en kon de scheepvaart hervat
worden.
Onrust in Bombay duurt voort.
Hulp der militairen ingeroepen.
Reuter meldt uit Bombay, dat Britsehe
militairen van het Durham regiment lichte
infanterie zijn te hulp geroepen om het hoofd
te bieden aan den toestand, welke verergerde
doordat de massa ging samenscholen. Vracht
auto's met militairen patrouilleeren door de
straten.
Volgens opgave van de politie waren Zater
dagavond in totaal sedert het uitbreken van
de relletjes tusschen Mohammedanen en Hin
does, d.w.z. In drie dagen tijds. 40 inboorlin
gen gedood en 380 gewond.
VERDERE BEZETTING VAN ABESSYNIë.
Stefani meldt uit Mogadiscio, dat een spe
ciale divisie onder commando van generaal
Geloso. nu het regenseizoen geëindigd is. den
opmarsch is begonnen om het gebied der
groote meren in Zuid-Westelijk Abessynië te
bezetten
"Zacht van smaak - prus 70 ct
(Adv. Ingez. Med.)
(Speciale correspondentie.)
De binnenlandsche moeilijkheden, waarvoor
de Tsjecho-Slowaaksche republiek met haar
vrij groot aantal zgn. nationale minderheden
zich gesteld ziet, hebben meteen een niet te
miskennen internationale beteekenis. Zoo kan
de omstandigheid, dat van de 15 millioen bur
gers van dezen staat er 3 1/4 Duitschers zijn.
licht aan het naburige groote Duitsche Rijk
aanleiding geven om zich met Tsjecho-Slo
waaksche aangelegenheden te bemoeien, voor
zoover het om de belangen of rechten van
de stamverwante Sudeten-Duitschers gaat.
En een andere nabuur, Hongarije, kan zich
druk maken, of doen alsof, van wege het feit,
dat ongeveer 750.000 Magyaren onder de heer
schappij van Praag staan, terwijl van de
jonge republiek niet slechts de groote voor
raadschuur aan den Donau (De streek bij
Bratislava), die vroeger tot het Hongaarsche
grondgebied behoorde, deel uitmaakte, doch
bovendien ook Karpatho-Rusland met zijn
overwegend Rutheensche bevolking.
Het lastigste is en blijft het geval met de
Sudeten-Duitschers. Onder hen is de verbitte
ring groot. En nu moge Tsjecho-Slowakije
zooveel vermogen aan te voeren, ten be
wijzen, dat men ten onrechte den staat aan
sprakelijk stelt voor het momenteel econo
misch wel heel droeve lot van het Duitsche
Bohemen, de slechte stemming wordt er niet
minder om. Toen ik. na reeds heel wat critiek
te hebben gehoord op onhandige, want noo-
deloos plagerige en plagende, maatregelen door
Tsjechische gezagsdragers tegenover de Duit
sche minderheidsgroep, bij den secretaris
generaal der Henlein-partij zat, kreeg ik dit
alles nog eens extra aangedikt te hooren.
In het uit 300 leden bestaande parlement
is door de door Henlein aangevoerde organi
satie der Sudeten-Duitschers, die een zeer fel
nationalistisch standpunt innemen en veel
jelijkenis met de nazi's vertoonen de sterkste.
Formeel beweren zij op democratisch stand
punt te staan en loochenen zij ook. dat zij
anti-semitisch zouden wezen. Doch in wer
kelijkheid is het precies het omgekeerde.
Hoogst vermakelijk was bijv. hoe de „brave"
secretaris-generaal, nadat hij eerst tegenover
mij een lofzang op de democratie en een
klaaglied over de haar belagende Tsjecho-
Slowaaksche partijen had gezongen, en nadat
hij vervolgens beweerd had, dat hij en zijn
geestverwanten geenszins aanhangers van het
Hitleriaansche rassenstandpunt zijn, zich niet
meer wist te wenden of te keeren toen ik hem
vroeg, of hij dus eigenlijk anti-nationaal was.
In dit opzicht kan ik mij het wantrouwen
door de Tsjechen tegenover de Henlein-
lieden gekoesterd, volkomen begrijpen. Het
ongeluk is echter, dat tengevolge van wan
trouwen veelal ook menschen als niet vol
doende loyaal worden beschouwd, die werke
lijk brave en goedwillende burgers van den
Tsjecho-Slowaakschen staat zijn. Doordat men
hen echter voor niet ten volle loyaal aanziet
krijgen zij geen baantjes en pikken die de
Tsjechen in. wat dan wel in het bijzonder ten
opzichte van het leger geldt, waarin de Duit
sche burgers van dit land inderdaad heel wat
minder posten bekleeden dan met hun ge
talsterkte in overeenstemming ware. Tusschen
behoorlijke toepassing der internationale en
grondwettelijke bepalingen ten aanzien van
de minderhedenbescherming eenerzijds en een
ook practisch den minderheden (in dit ge
val den Duitschers) het volle pond geven, ligt
nog wel een groote afstand.
In het eerste opzicht kan Tsjecho-Slowakije
in het algemeen als een voorbeeld voor an
deren gelden, doch het zou natuurlijk nog
eel beter wezen, als Praag erin wist te sla
gen zoo met de Sudeten-Duitschers om te
springen, dat deze werkelijk geen reden tot
klagen meer hadden. Intusschen is het wel
zeer de vraag, of dit mogelijk Is. In de eerste
plaats laten de Tsjechen zich thans als ge
volg van het feit, dat zij zij vele jaren lang
onder het Habsburgsche regime onderdrukt
zijn, al heel gauw verleiden om nu eens op
hun beurt de eerste viool te spelen. Dan dur
ven zij dit inderdaad niet te zetten in functies,
die veel te maken hebben met bescherming
van de veiligheid van den staat: het leger.
De waakzaamheid op militair gebied is trou
wens verre van gering. Zij deed o.m. de wet
betreffende de staatsverdediging ontstaan,
waardoor de Duitsche elementen zich ook al
weer geducht bedreigd voelen. Dank zij die
wet beschikt, ook in vredestijd, de militaire
overheid overal waar grensgebied is en
hiertoe is liefst meer dan de helft van het
territoir van de republiek verklaard! over
een zeer groote macht, die zelfs zoover gaat,
dat zij menschen kan dwingen op staanden
voet den werkkring neer te leggen, dien zij
ONZE DACELIJKSCHE KINDERVERTELLINC.
Daar staan de beide vrienden dus in storm en duisternis en met
angst in het hart. Want hoe kunnen ze ooit op die manier den weg
naar huis terugvinden? Thijs is de eerste, die zijn bezinning terug
krijgt.
„Hier blijven staan kunnen we in geen geval," zegt hij tegen Sim.
„Laten we maar dapper den storm trotseeren, misschien lukt het ons
wel het een of andere spoor te vinden, dat naar huis leidt."
Maar daar komt ons tweetal niet veel verder mee. Steeds meer
dwalen zij afEn bovendien wil de storm maar niet tot bedaren
komen.
vervulden. Zoo kan in het grensgebied, waar
meer dan 80 pet. van alle Duitschers. die in
Tsjecho-Slowakije wonen, gevestigd zijn,
iemand zich de concessie ontnomen zien om
er eenboekhandel op na te houden.
Dit alles hangt samen met de groote vrees
voor spionnage en dergelijke, terwijl de geo-
graphie van het land nu eenmaal tengevolge
heeft, dat zelfs indien men een niet eens zoo
breeden strook langs de heele. zeer lange
grens, tot grensgebied maakt, toch al heel
spoedig bereikt wordt, dat dit lot aan onge
veer de helft van den geheelen staat ten deel
valt.
„Wij Sudeten-Duitschers zullen eventueel
weer de kinderen van de rekening zijn, met
het oog op ons is die wet zoo in elkaar ge
draaid". heet het onmiddellijk. Dit laatst#
komt me ietwat overdreven voor, al moet er
kend, dat de houding der Sudeten-Duitschers
het anderzijds begrijpelijk maakt, dat men
voor ben eenigermate op zijn hoede wil zijn.
Een groote, m.i. inderdaad gegronde grief te
gen Praag was tot voor kort, dat herhaal
delijk bij het gunnen van openbare werken
in het onder een vreeselijke werkloosheid
leidende Duitsch-Bohemen, ondernemers uit
her, Tsjechische gedeelte met het werk gingen
strijken en dan Tsjechische arbeidskrachten
naar hel economische er al heel droef aan toe
zijnde gebied importeerden. Hieraan schijnt,
'thans een einde te komen, dank zij de be
noeming eener commissie die voor rechtvaar
diger optreden in dezen zal hebben te zorgen.
Duitsche banken die mis gingen, kregen in te
genstelling met Tsjechische banken van over
heidswege geen hulp; bij de verleening van
contingenten zagen en zien Tsjechen zich
veelal bevoordeeld. Ziet daar nog enicele
klachten, die m.i. niet ongegrond genoemd
kunnen worden. Dat is, altthans in hoofd
zaak. wel het geval met het verwijt, dat de
regeering schuld zou hebben aan den achter
uitgang der Duitsche industrieën. Deze onder
vinden de nadeelen van het verlies van het
vroegere achterland en voorts bovenal van de
internationale wereldcrisis. Het is dan ook
gloeiend onbillijk en weer eens een staaltje
van eenzijdige en bovendien geheel verkeerd
werkende propaganda als de Sudeten-Duit
schers de menschen wijs willen maken dat de
regeering met haar aanhang aansprakelijk is
voor den slechten gang van zaken, in tal van
ondernemingen van Duitschen bloede. Even
min begrijp ik, dat het juist zou wezen er
een grief van te maken, dat in den laatsten
tijd er meer en meer opkomst van nieuwe
industrieën valt waar te nemen, echter niet
m het z.g.n. Duitsche deel der republiek, doch
meer in het binnenland. Me dunkt, dit kan
niemand ooit verhinderen.
Met den secretaris-generaal der Henlein-
partij had ik het ook nog over de schoolvraag.
Als de heeren Duitschers eens even bedachten
hoezeer zij voor ze onder de heerschappij van
Praag kwamen te staan, dik in hun scholen
zaten, dan zullen zij moeten toegeven, dat er
waarlijk geen reden tot klagen is aangaande,
wat zij aan scholen hebben en bezitten, ver
geleken met de z.g.n. Tsjechische minderhe
den-scholen.
Als slagwoord voor de Sudeten-Duitschers
geldt: autonomie. Vraagt men hen, hoe zij
dit willen klaarspelen, gezien de omstandig
heid, dat de Duitschers niet als een vol
strekt compacte massa bijeen wonen, zoodat
er Tsjechische eilandjes konden zijn, dan
luidt 't antwoord, dat zij slechts de gedachte
voorstaan, zonder zich echter met uitwerking
ervan te hebben bezig gehouden. M.a.w. hier
heeft men eenvoudigweg te doen met een
pakkende leuze voor de kiezers, maar wat er
uit komen moet, daarvan heeft eigenlijk geen
mensch begrip.
De Sudeten-Duitscherswenschen echter
juist dingen te vragen die zij toch niet (kun
nen) krijgen. Het is geen wonder, zoo vertelde
mij een staatsman van zeer groot gezag en
van dito historische kennis, dat onze staat
thans last ondervindt van de felle heeren uit
het Westen. Dit.is al vroeger vertoond: ik be
hoef slechts te herinneren aan het geweldige
lawaai waarmee indertijd in den Rijksraad
te Weenen de Duitsche nationalisten te keer
jingen. Toen tegen Weenen, nu tegen Praag:
ook zij kwamen uit de zelfde gebieden!
Op mijn vraag aan den secretaris-generaal
der Henlein-partij of zijn menschen per sé
trouw aan den staat wenschen te blijven,
kreeg ik een typisch kronkelantwoord te hoo
ren, dat mij aanleiding gaf tot de opmerking
uw loyaliteit is dus een geclausuleerde loyali
teit!
Hoe de Henleinpartij, ten koste'van andere
Duitsche partijen, die in een coalitie-kabinet
wel met de regeering medewerken zoo sterk
geworden is, laat zich ten deele verklaren
door den invloed van de naburige Hitier-
partij, ten deele door de economische crisis
in het algemeen en, zeer zeker niet te ver
geten verder nog doordat de nieuwe heeren
en dan geldt dit met name voor lagere gezags
dragers, zich zoo nu en dan aan speldeprik-
ken te buiten zijn gegaan. Intusschen van
alle in de republiek uitgebrachte Duitsche
stemmen behaalde de Henleinpartij 57 pet.,
zoodat blijkbaar toch nog niet een onbelang
rijk deel der Duitschers er de voorkeur aan
geeft zich wel zonder reserve als loyale bur
gers te gedragen. Met dat al. is het thans toch
heusch hoog tijd om aan alle speldeprikkerij,
aan elk moreel onrecht, zonder verwijl een
einde te maken. Dan staat men tegenover die
heeren ook in de oogen der buitenwereld nog
veel sterker. Trouwens, het beste zou onge
twijfeld wezen, als het met het Duitsche ele
ment in Tsjecho-Slowakije koek en ei werd.
De kans daarop is intusschen heel gering,
maar wel mag men er op rekenen, dat presi
dent Benesj, die wel degelijk inziet het ge
vaar van een verder verbitteren of van zich
afstooten van zulk een grooten volksgroep,
alles zal doen om aan zekere verkeerde toe
standen en gebruiken een einde te maken.
Benesj zal niets liever zien dan een loyale
samenwerking der Sucleten-Duitschers bin
nen en met den staat. I-Iet is te hopen, dat
het daartoe, na niet al te lang wachten, zal
komen. En in elk geval mag men de verwach
ting uitspreken, dat die Tsjechen, die soms
wat teveel geneigd zijn te laten voelen, dat
zij, en niet meer de Duitschers, „boven" zijn,
voortaan de matiging in acht zullen gaan ne
men. waarop hun staatshoofd onlangs heeft
aangedrongen. Maar ook dan blijft het na
buurschap van het Derde Rijk een bedrei
ging vormen. Zoo ligt het voor de hand, 'dat
degene, die nog steeds de internationale ge
dragslijn van Tsjecho-Slowakije aangeeft, bij
dit deel van zijn werk ter dege rekening zal
houden met wat voor zijn land, gegeven de
binnenlandsche verhoudingen en gezien de
internationale situatie, de beste politiek is.
Hoe hij, Benesj. over eenige der groote
vraagstukken van den dag denkt. hoop~ ik in
een volgenden brief mede te deelen.
Dr. E. VAN RAALTE. j
