Haarlems nieuwe Bouwmeester.
Opening van de Erasmus-Tentoonstelling.
DONDERDAG 5 NOVEMBER 1936
HA'AREE M'S DA'GBE'AD
7
Geen vorstelijke auto's door
Haarlem.
Ir. G. Friedhoff benoemd tot Hoofdingenieur
van Openbare Werken te Haarlem.
Op het laatste oogenblik werd de route
gewijzigd.
Haarlem wachtte zijn Koningin. Het feit.
dat Hare Majesteit een bezoek aan IJmui-
den zou brengen, had de veronderstelling
doen ontstaan, dat de tocht dan wel door
Haarlem zou gaan. En inderdaad, de op ge
lijke afstanden geplaatste politieposten, we
zen erop. dat er wat aan de hand was. Wat
dat „wat" wel zou zijn, daarover bestond wei
nig twijfel. Zoo had zich langs de trottoirs,
en wel voornamelijk langs den Schoterweg
een aanzienlijk aantal belangstellenden ver
zameld. die stonden te wachten op de aan
komst van de Koninklijke auto's. Wel was er
officieel niets bekend van dit bezoek, doch
de Haarlemsche burgerij vond dit onofficieeïe
bezoek-in-vogelvlucht even belangrijk.
Edoch, het zou anders gaan. Het werd later
en later, maar er kwamen maar geen vorste
lijke wagens. Men trappelde van ongeduld en
koude voeten en keek verlangend uit. doch
onder de vele auto's, die langs kwamen was
geen hofauto te zien.
Toen kwam er eindelijk een bericht, een
teleurstellend bericht zelfs. Een automobilist
vertelde aan de politieautoriteiten, dat Hare
Majesteit de route had laten wijzigen, bij
Halfweg was afgeslagen en den betonweg
naar Velsen opgezocht had.
„Hè. wat jammer!" De teleurstelling was
algemeen. Een paar agenten bestegen hun
fiets en reden de route af. Zij schudden het
hoofd tegen de kijkers en men begreep het al.
Teleurgesteld gingen allen huns weegs. Een
enkele wilde den moed niet opgeven en bleef.
De rest ging naar huis, teleurgesteld.
De werkzaamheden voor de nieuwe begraafplaats aan den Vergierdeweg zijn in
vollen gang. Men is thans bezig met het betonstorten voor den bouw van de aula.
Redevoeringen van Wethouder A. G. Boes
en Dr. J. D. Bierens de Haan.
Uitspraken van de Rechtbank.
Inbraak.
In den nacht van 21 op 22 April werd in
gebroken in 'n villa aan de Catslaan te Bloe-
mendaal. Er werden eenige zilveren en gou
den voorwerpen en kleedingstukken ont
vreemd.
De dader van deze inbraak bleek te zijn
een verpleegde uit het psychopathenasyl te
Avereest. die tijdens zijn Paaschverlof in
Bloemendaal zijn slag had geslagen.
De officier van justitie eischte tegen dezen
man, die reeds dertig veroordeelingen achter
den rug had, een gevangensstraf van een
jaar.
Mr. L. Ali Cohen, die verdachte verdedigde,
pleitte wederom opneming in het psychopa
thenasyl, waartegen de verdachte zelf zich
echter verzette.
De rechtbank deed heden uitspraak en
veroordeelde den man tot één jaar gevan
genisstraf
Was de automobilist
„normaal"?
Een ruim dertigjarige Haarlemmer was oo
een mooien zomeravond verbaliseerd, omdat
hij een auto bestuurd had. terwijl hij daar
door gebruik van te veel sterken drank niet
toe in staat moest worden geacht. De kan
tonrechter had den man deswege veroor
deeld tot 7 dagen hechtenis, hoewel hij ont
kende en ook eenige getuigen, die in zijn ge
zelschap waren geweest, verklaarden, dat
verdachte geheel normaal was geweest.
In hooger beroep eischte de officier beves
tiging van het vonnis van dén kantonrechter.
Verdachte 's raadsman, mr. W. de Rijke,
pleitte vrijspraak.
Door de rechtbank werd hij vrijgesproken.
Dreigende ex-verloofde.
Een 23-jarige bakker, wiens verloving was
verbroken en die van zijn vroeger meisje nog
eenige voorwerpen wilde terughebben, be
gaf zich op den 8sten Juni per auto naar
het huis van zijn voormalige schoon ouders-
in-spe, waar hij werd te woord gestaan door
den vader. Er ontstond een woordenwisseling
en tenslotte haalde de bakker een groot mes
te voorschijn, waarmee hij den vader be
dreigde.
De officier eischte tegen hem. toen hij zich
hiervoor voor de rechtbank te verantwoor
den had, een voorwaardelijke boete van f 100
(subs. 30 dagen) en een voorwaardelijke ge
vangenisstraf van een maand met een proef
tijd van drie jaar.
De rechtbank heden uitspraak doende, ver
oordeelde den bakker tot f 50 of 30 dagen
hechtenis en in de tweede plaats tot 2
maanden voorwaardelijke gevangenisstraf.
Aanrijding op den
Heerenweg.
Op 5 April van dit jaar had op den Heeren-
wea bij Groenendaal te Heemstede een aan
rijding plaats, waarbij een motorrijder zoo
ernstig werd gewond, dat hij 15 weken in een
ziekenhuis verpleegd is. Den autobestuurder
werd veroorzaken van zwaar lichamelijk let
sel door schuld ten laste gelegd. Hij zou op
onvoorzichtige en onverantwoordelijke wijze
den weg zijn overgestoken, waardocr het on
geluk gebeurd was
De officier van justitie achtte de schuld
van verd. bewezen en eischte een boete van
f 25 subs. 25 dagen hechtenis.
Mr. J. J. Pokma vroeg vrijspraak.
Heden werd de autobestuurder door de
rechtbank veroordeeld tot f 25 boete of 25
dagen hechtenis.
Nog niet afbetaalde schil-
machine.
Een groentenhandelaar te Amsterdam had
op afbetaling een aardappelschilmachine ge
kocht, deze gedeeltelijk afbetaald en toen
zijn geheele zaak. de schilmachine incluis,
verkocht aan een ander. Hij verzuimde ech
ter er bij te vertellen, dat de machine nog
niet geheel zijn eigendom was.
Deswegen eischte de officier van justitie
wegens verduistering een gevangenisstraf
van drie maanden tegen hem.
Zijn raadsman. Mr. B. Vrijdag, vroeg vrij
spraak, subs, uiterste clementie.
De rechtbank deed heden uitspraak en
veroordeelde den verdachte tot twee maan
den onvoorwaardelijke gevangenisstraf.
Gisteravond werd de Erasmustentoonstel-
ling, welke dezer dagen in de Statenzaal aan
het Prinsenhof gehouden wordt, geopend met
een inleiding over Erasmus, door dr. J. D.
Bierens de Haan.
Onder de aanwezigen merkten wij op jhr.
J. W. G. Boreel van Hogelanden, oud-burge
meester van Haarlem, de wethouders A. G.
Boes en M. A. Reinalda, dr. J. F. M. Sterck
uit Aerdenhout en vele anderen.
„Na Rotterdam en Gouda" aldus de heer
Boes in zijn openingswoord, ..heeft ook Haar
lem zijn Ei-asmustentoonstelling gekregen.
Een tentoonstelling, die voor de andere niet
hoeft onder te doen. Dat deze tentoonstelling
tot stand is gekomen, is in de eerste plaats
te danken aan de gulle en welwillende mede
werking welke van alle zijden uit ons land
werd verkregen. Aan hen, die tot het welsla
gen van de tentoonstelling medewerkten,
komt dan ook een hartelijk woord van dank
toe."
Vervolgens is het woord aan dr. J. D Bie
rens de Haan:
Er zijn in de wereldgeschiedenis personen,
aldus spr., die niet alleen zichzelf zijn. doch
die een symbolische beteekenis hebben, om
dat zij een geheele strooming vertegenwoor
digen. Erasmus heeft een rotsvast geloof in
de rationeele wereldorde. Doch dan het woord
rationeel niet opgevat in de 19e eeuwsche be
teekenis van het woord, doch in een veel die
pere zin. Erasmus ziet in de wereld een god
delijke wijsheid en goedheid, welke in den
mensch belichaamd is.
Erasmus en Luther
Om de figuur van Erasmus goed te begrij
pen, mogen we die van Luther niet uit het
oog verliezen. Beide zijn zij van zéér groote
beteekenis voor hun tijdperk. Aanvankelijk
was er samenwerking tusschen beiden. Eras
mus' „Stultitiae Laus", zijn „Lof der zot
heid", werd geschreven vóór de hervormingen
van Luther. Luther zag in Erasmus, die in
dit boek de misstanden van de kerk fel he
kelde, een medestander.
Toch waren deze beide figuren van een te
verschillende geestelijke geaardheid, dat hun
vriendschap van langen duur kon zijn. Wel
dra kwam er dan ook een verwijdering tus
schen hen, die zich uitte in een boekje dat
Erasmus schreef „Over den vrijen wil".
Deze vrijheid van wil is voor Erasmus de
hoogste waarde. Hij ziet in den mensch een
positief geestelijke waarde en streeft naar de
verheffing van het Europeesche menschdom
van zijn tijd.
Luther daarentegen ontkent de redelijk
heid van de wereld. Hij ziet den mensch als
een zondig en ontaard wezen, dat slechts
door de goddelijke genade gered kan worden.
Erasmus als humanist.
Hoewel Erasmus humanist was, is er toch
een groot verschil tusschen hem en de Tta-
lïaansche humanisten. Deze richtten zich
slechts tot een kleine groep, van door hen
uitverkorenen. Dante was nog begrijpelijk
voor het volk is dat thans nog doch Pe-
trarca reeds niet meer.
Toch is Erasmus geen volksman, wiens
werk uit het volk zelf voortkomt- Hij is een
wijsgeer, die zich echter naar het volk toe
buigt. En al schrijft hij Latijn, we moeten
niet vergeten, dat Latijn in zijn tijd, en dan
vooral ook het kerklatijn, veel meer alge
meen bekend was
Erasmus' invloed was zeer groot, vooral ook
in ons land. Verschillende misstanden ver
dwenen, verdraagzaamheid en liefde voor
de wetenschap zijn aan zijn invloed te dan
ken. Doch niet alleen in ons land, doch ver
over onze grenzen.
Er is nog een ander verschilpunt tusschen
Erasmus en de Italiaansche humanisten. De
laats ten zien terug naar het Romeinsche Rijk
- zooals Mussolini dat thans weer doet
Doch Erasmus ziet vooruit en ziet een cultuur
overeenkomstig de redelijkheid der wereld
orde.
Erasmus als pacifist.
Erasmus is de eerste groote pacifist ge
weest van Europa. Zijn geheele werk staat
in het teeken van het pacifisme. Van hem is
de uitspraak: „Oorlog is een liefhebberij van
vorsten." De oorlog is een avontuur dat door
hebzuchtige vorsten onder schoonklinkende,
doch valsche leuzen ondernomen wordt. Hij
formuleert dit alles in zijn „Querala pacis",
zijn klacht van den vred&.
De oorlog is zoet, voor wie hem niet ken
nen. Doch in die oorlog komt de drift tot ver
woesting boven, het irrationalisme, het ver
zet tegen de wereldorde, komt tot uiting.
Slechts met het woord mag en moet gestre
den worden.
Belangrijk was zijn benoeming tot raads
heer van Karei V, die toen 16 jaar oud was.
Naar aanleiding van deze benoeming schreef
hij zijn boekje „Institutio princlpis christiani"
een leerboek voor den vorst. Vergelijken we
dit met het boek van Machiavelli dat vele
jaren later verscheen, dan valt al onmiddellijk
weer het Humanistische principe van Eras
mus op. Volgens Machiavelli moet de vorst
met alle middelen welke hem ten dienste
staan, het zij eerlijke of ongeoorloofde, zijn
macht handhaven. Voor Erasmus moet de
vorst echter een geestelijk en zedelijk voor
beeld zijn. het tegenbeeld van een tiran.
Lof der Zotheid.
Verreweg het bekendste werk van Erasmus
ls zijn „Moriae encomium sive stultitude laus"
waarin hij de lof der zotheid bezingt. Na een.
verblijf in Italië, waar hij een beeld kreeg
van het leven daar, besluit hij naar Engeland
te gaan, waar juist de jonge en veelbelooven-
de Henry VIII de troon heeft bestegen. Hier
schrijft hij ten huize van zijn vriend Thomas
Morus in enkele dagen zijn beroemde werk.
De grondgedachte van dit werk is, dat de
wereld niet kan bestaan zonder een element
van dwaasheid. Op zijn tijd is een weinig
dwaasheid onmisbaar. Wijsheid brengt aarze
ling, dwaasheid spoort aan tot daden, goed
of kwaad. Het hoogste geluk van den mensch
ls het buiten zichzelve zijn, een goddelijke
dwaasheid.
Erasmus is een zwerver. Hij woont in ver
schillende plaatsen in Holland, België, Frank
rijk, Italië, Engeland en Zwitserland. Er is
een uiterlijke onrust in hem, die niet met een
innerlijke onrust gepaard gaat. Door zijn hu
manisme voelt hij zich overal thuis.
Zijn heele leven blijft Erasmus een strij
der voor de humaniteitsgedachte, om welks
behoud wij nu nog vechten. Er zijn in de we
reld figuren, welke wij hooger stellen, zoo
besluit dr. Bierens de Haan zijn rede, doch
de figuur van Erasmus zal voor ons steeds de
belichaming van de humaniteitsgedachte
blijven
Na afloop van deze rede begaven de ge-
noodigden zich naar de Statenzaal, waar
onder leiding van den heer P. V. de Wit de
tentoongestelde werken bezichtigd werden.
Centrale Tandheelkundige
Kliniek.
KENAUPARK 26 A TELEFOON 12644
KUNSTTANDEN EN GEBITTEN
ZIEKENFONDSTARIEF.
SPREEKUREN 9—11 en 1—2, Dinsdags
avonds 6.30—8.30.
(Adv, lngcz. Med.)
SYNAGOGEDIENSTEN NEDER. ISRAëL.
GEMEENTE.
Sabbath;
Vrijdagavonddienst bij den Ingang van
Sabbath te 4.15 uur.
Ochtenddienst te 8 uur.
Middagdienst te 1 uur.
Avonddienst te 5.08 uur.
Werkdagen:
Ochtenddienst te 7 uur. Zondag te 7.30 u.
Avonddienst te 7.45 uur.
Talmoed Torah:
Sabbath te 12 uur
Zondag 's avonds te 7 uur.
Andere avonden te 7.15 uur.
De diensten op de werkdagen, alsmede
Talmoed Torah worden verricht in het Ge
meentegebouw. Lange Wijngaardstraat 14
Alle overige diensten vinden plaats ter
Synagoge Lange Begijnestraat 11.
Belangstellenden en genoodigden bezichtigen onder leiding van den heer
P. V. de Wit de tentoonstelling in de Statenzaal.
Ir. G, Friedhoff.
B. en W. van Haarlem hebben tot
Bouwkundig Hoofdingenieur van
Openbare Werken benoemd Ir. G.
Friedhoff te Amsterdam.
Wij zijn overtuigd, dat deze keuze met al-
gemeene -instemming begroet zal worden. Ir.
Friedhoff die dus de plaats gaat innemen
van wijlen Ir. P. F. de Bordes is in den
Nedeflandschen Architectenkring een be
kende figuur. Hij heeft ijverig en onverpoosd
gewerkt en is er dank zij die energie die
de hem geschonken groote gaven tot volle ont
plooiïng bracht gekomen. Hij heeft zich
door zijn prestaties een uitstekenden naam
als ontwerper en bouwer veroverd. De Haar
lemmers kennen hem en hij kent Haarlem.
Toen dan ook eenige weken geleden aan en
kele ingewijden bekend werd, dat Ir. Fried
hoff onder de sollicitanten was, stond met
een vast, dat hij een der ernstigste candi-
daten was. Ieder zal overtuigd zijn. dat het
gemeentebestuur ook de directeur van
Openbare Werken Ir. M. H. Maas die hem
heeft voorgedragen er in geslaagd is voor
deze zeer belangrijke functie den meest-ge-
schikten, den aangewezen man te vinden.
De heer Friedhoff ls thans 44 jaar. De
hoofdmomenten uit zijn leven zijn als volgt
samen te vatten: Na de H.B.S. te Rotterdam
doorloopen te hebben studeerde hij aan de
Technische Hoogeschool te Delft, waar hij
in Januari 1919 voor bouwkundig ingenieur
slaagde. Na die studie volbracht te hebben
droeg hij eenigen tijd de uniform als reser
ve-officier bij de Genie. Daarop was hij 3V2
jaar bij het rijk als architect werkzaam. Bij
de Landsgebouwendienst werkte hij eenigen
tijd samen met Ir. de Bordes. Na de de reor
ganisatie van dezen dienst werden de jonge
ren ontslagen. In 1922 kwam Ir. Friedhoff
naar Haarlem als leeraar aan de M.T.S.
Van 19271929 was hij hier tevens ver
bonden aan Openbare Werken, waar hij, on- i
der directie van wijlen Ir. L. C Dumont, voor
Haarlem zeer belangrijke uitbreidingsplan
nen (noodig geworden door de vergrooting
van het grondgebied na de annexatie) ont'
wierp.
Het was een groote ondei*scheiding voor
Ir. Friedhoff bekr-oond te worden in de
prijsvraag voor een nieuw stadhuis te En
schedé. Kort daarop werd hij ook bekroond
in de prijsvraag voor éen groot Diaconie-
wéeshuis te Amsterdam. De uitvoering van
die groote werken noodzaakten hem ontslag
te nemen bij de gemeente Haarlem en de
M.T.S. Later werd ook d'e eerepalm in den
prijskamp voor het van Heutszmonument
aan hem uitgereikt.
Het nieuwe Raadhuis te Enschedé.
De uitvoering van deze belangrijke werken
hebben Ir Friedhoff allerwege veel lof be
zorgd. De regeering erkende zijn verdiensten
als scherpziend kunstenaar na den bouw van
het Enschedcsche stadhuis door zijn benoe-
mining tot ridder in de Oranje-Nassau orde.
orde.
Dat de heer Friedhoff zoo dikwijls succes
had bij het deelnemen aan prijsvraag is een
bewijs dat hij over groote bekwaamheden
beschikt, die zijn werk doen uitblinken boven
dat van vele vakgenooten.
Behalve die een gevolg waren van de prijs
vragen kreeg de heer Friedhoff nog vele an
dere opdrachten. Ook als bouwer van land
huizen presteerde hij veel goeds. Wij geven
hier een foto van het aardige landhuisje dat
hij voor het Haarlemsche raadslid den heer
D.' J. A. Westerveld in de Buitenrustlaan ont
wierp.
Openbare Werken te Haarlem belastte hem
met het ontwerp voor de aula die thans op
de nieuwe begraafplaats aan den Vergierde-
weg in Haarlem-Noord verrijst. Op dit oogen
blik heeft Ir. Friedhoff ook nog onder han
den don bouw van een kerk in Amsterdam
voor Christian Science en de restauratie van
tiet oude kerkje in Wijk aan Zee
De heer Friedhoff is lid van den B. N. A.
Verder maakte hij deel uit van de Amster-
damsche en Haarlemsch Schoonheidscom
missie. Hier is hij voorzitter van de gevelcom
missie.
Het is de bedoeling dat de heer Friedhoff
met 1 December te Haarlem in functie zal
treden. Hij heeft evenwel de toestemming van
B. en W. gekregen om de werken die hij thans
onder handen heeft te voltooien. Daarna mag
hij geen particuliere opdrachten meer aan
vaarden. In het vervolg zal de heer Friedhoff
dus de leiding hebben van de bouwkundige
afdeeling van Openbare Werken. Evenals zijn
voorganger Ir. de Bordes zal hij de leiding
hebben van het werk der Schoonheidscom
missie voor zoover dit aan het bureau gebon
den is.
Ongetwijfeld zullen velen het jammer vin
den, dat de benoeming van den heer Fried
hoff gekomen is na de prijsvraag voor den
bouw van den nieuwen vleugel van het Haar
lemsche Stadhuis. Maar in de naaste toe
komst zal er toch veel belangrijk werk voor
Ir. Friedhoff aan Openbare Werken te ver
richten zijn. Binnenkort zal, om iets te noe
men, een nieuwe school in Haarlem-Noord ge
bouwd worden. Voorts is er door wethouder
Reinalda in den raad reeds op gewezen, dat
er nog belangrijk werk te verrichten is aan
de uitbreidingsplannen. Al zijn die plannen
in hoofdlijnen reeds jaren geleden ontworpen,
in de practijk blijkt het herhaaldelijk noodig
daarin wijzigingen te brengen in verband
met de gewijzigde toestanden. Het is van veel
beteekenis, dat de verdere afwerking dezer
uitbreidingsplannen nu in handen komt van
den man die ze ook in eersten aanleg heeft
ontworpen.
Landhuisje aan de Buitenrustlaan
te Haarlem
Ir. Friedhoff het blijkt ook uit deze op
somming van de belangrijkste momenten uit
zijn leven is een veelzijdig en begaafd archi
tect. Hij is aanhangervan den modernen tijd,
zonder evenwel in het ultra te vervallen. Als
men met dezen enthousiasten, levendigen en
werkgragen kunstenaar spreekt en hem wil
scharen onder de moderne kunstenaars, komt
zijn bescheidenheid in verzet. „Of ik een kun
stenaar ben, weet ik niet, daarover moet het
nageslacht over een eeuw oordeelen".
Wij verwachten van de benoeming van den
heer Friedhoff voor Haarlem veel goeds. De
nieuwe werkkring die hem wacht lokt hem
sterk aan en hij heeft ongetwijfeld de capa
citeiten om op die plaats belangrijk werk te
verrichten.
In een gesprek dat wij met hem hadden,
stelden wij de vraag: „Waarom geeft u het
vrije beroep prijs voor het ambtelijke werk?"
Het antwoord was: Niet alleen omdat het, be
roep van architect in dezen tijd vol onzeker
heden is, maar ook omdat Haarlem mij trekt.
Ik heb steeds van Haarlem gehouden en ik
zal mij gelukkig voelen als ik er weer wonen
en werken kan.
KOHIER STRAATBELASTING EN
PRECARIORECHTEN.
B. en W. stellen voor. het 5e gedeelte van het
kohier van de straatbelasting en dat der pre
cariorechten dezer gemeente, belastingjaar
1936, vast te stellen tot een totaal bedrag van
33.698,77.
BOND TOT HET REDDEN VAN
DRENKELINGEN.
Dezer dagen sprak onze stadgenoot de
heer A. J. Meijerink te Amsterdam op verzoek
van „de Watervrienden" over de onderwer
pen: Hulp aan drenkelingen uit het binnen
water en uit de zee. Ongeveer 200 dames en
heeren waren onder zijn gehoor. De spreker
werd onmiddellijk na afloop verzocht nog
maals een spreekbeurt te komen vervullen.
Op verzoek werd ook te Urk een voordracht
gehouden, naar aanleiding van een voorge
komen verdrinkingsongeval.
Ds. Doornbos sprak het openings- en het
dankgebed uit. De loco-burgemeester, vele
raadsleden, dr. Vonk, en een honderdtal Ur-
kers waren aanwezig.
Geen enkel reddingsmiddel bevindt zich
op het eiland. De burgemeester heeft zijn
medewerking toegezegd om te trachten ver
betering aan te brengen in den bestaanden
toestand. Voor deze week staat een voor
dracht te Soest op de agenda.
BAZAR VAN HET COMITé
„WINTERHULP".
Nu de winter weer voor de deur staat, maakt
het comité „Winterhulp" zich weer op, 0111
de behulpzame hand te bieden. Om hiertoe in
staat te zijn, organiseert het comité op 6. 7, 8
en 9 November a.s. wederom een grooten bazar
in gebouw „St. Bavo".
De allernieuwste attracties en amusementen
zijn daar aanwezig. Door het bezoeken van
dezen bazar verschaft men zich eenige uren
van vermaak, waarbij dan tevens medege
werkt wordt tot leniging van den nood in de
meest behoeftige gezinnen.
De aanvraag om hulp wordt steeds grooter
en noodgedwongen moet in vele gevallen af
wijzend beschikt worden.
