Uit den Spaanschen
broederkrijg.
DONDERDAG S NOVEMBER 1936
HAAELE M'S DAGEtSD
9
Minister Oud over „Nationale
Staatkunde".
Parlementaire stelsel op vertrouwen
gebaseerd, niet op vrees.
Voor de Vrijzinnig-Democratische kiesver-
eeniging te 's Gravenhage heeft de minister
van financiën, mr. P. J. Oud, Woensdagavond
in „Pulchri Studio" aldaar, een voordracht
gehouden over „Nationale staatkunde".
Spr. wees op de groote beteekenis van het
staatsbestel, zooals wij dat in Nederland heb
ben en de groote waarde van de parlemen
taire democratie. Hij trad in een historische
beschouwing, om te doen zien, hoe ons staats
bestel is gegroeid zooals het nu is. Nederland
was altijd het land der vrijheid en der ver
draagzaamheid. Hem, die klaagt over 'n minder
hoog peil der debatten in onze openbare col
leges. verwijst spr. naar Thorbecke die het
lage peil beschreef, waarop de discussie stond
in de gemeenteraden van zijn tijd, die niet
in het openbaar bijeenkwamen. De groote
beteekenis van het parlementaire stelsel is,
dat het gezag gedragen wordt door vertrouwen
en niet door vrees, dat, wanneer er een
oogenblik geen evenwicht zou zijn tusschen
volk en regeering, dit evenwicht kan worden
hersteld zonder schokken, revolutie of bur
geroorlog.
Regeering en Kamer zijn in de parlemen
taire monarchie twee zelfstandige machten,
aangewezen op samenwerking. Nooit kan er
op die manier een kloof ontstaan tusschen
regeering en volk, omdat bij oneenigheid
tusschen parlement en regeering een van
beide zal moeten wijken, wanneer een be
roep .op de kiezers wordt gedaan. Partijvor
ming is een der hoogste goederen van een
volk, zij beteekent het recht zich te organi-
seeren met gelijkgezinden, al is er op dit punt
misbruik. Dit misbruik tast de goede zaak
zelf niet aan.
Stel daar nu tegenover wat zij voor voor
deden bieden, die een ander staatsbestel wil
len. Wie zegt, dat men zal moeten kiezen tus
schen communisme en nationaal-socialisme,
stelt de zaak volkomen fout voor, omdat de
keuze niet bestaat. In wezen zijn commu
nisten en nationaal-socialisten hetzelfde.
Daarbij is het communisme nog wat eerlijker
Een dergelijk stelsel is voor Nederland volko
men onbruikbaar.
Eerste eiseh van nationale staatkunde
is het, het parlementaire stelsel te behouden,
waarbij de politieke partijen zich de noodige
zelfbeperking hebben op te leggen. Het is
volkomen te begrijpen, dat men in dezen
moeilijken tijd critiek heeft. Maar daarom
werke men nog niet samen nxett groepen,
die het vertrouwen willen opzeggen aan de
regeering, zonder dat de voorwaarden aan
wezig zijn om een regeering te vormen, welke
meer het vertrouwen kan bezitten.
Wat in den aanstaanden zomer zal moeten
gebeux-en is voor allen nog een gesloten
boek.
Maar naar sprekers inzien zal de zaak zoo
staan, dat noodig zal zijn samenwerking van
allen, die van goeden wille zijn. Uitgesloten
zal slechts dienen te worden degene, die
zichzelf bij voorbaat uitsluit. Samengewerkt
dient dus te worden om te voeren een echt
Nederlandsche politiek.
Sigarenwinkeliers hebben
klachten.
In een demonstratieve
vergadering geuit
Er zijn vele wenschen.
In de groote zaal van den dierentuin is
Woensdagmiddag een drukbezochte demonstra
tieve vergadering van alle belanghebbenden
bij het tabaiksvak gehouden, welke was ge-
oi'ganiseerd door den Nedei'landschen Bond
van Sigarenwinkeliers-Vereenigingen.
De voorzitter van dien bond, de heer L. P.
Jongejans, heette in het bijzonder welkom de
Tweede Kamerleden mevr. mr. BakkerNort
en Van der Putt, zoomede den vice-vooi-zitter
der Haagsche Kamer van Koophandel den
heer Krop veld.
Wij wenschen, zeide spreker, dat het sigaren-
ver koopbedrijf voor wat den detailhandel be
treft, uitsluitend in handen van de sigaren
winkeliers blijve, dat een verbod van levering
van sigaren, sigaretten en tabak door fabri
kanten rechtstreeks aan particulieren worde
ingesteld. Dat de verkoop van sigaren e. d. in
café's worde beperkt en dat het bedrijf van
den grossier en den winkelier in den sigaren-
handel streng gescheiden worde.
De heer L. van Berkel, voorzitter van de
Haarlemsche Sigarenwiixkelïersvereeniging en
bestuurslid van den Bond, sprak daarna over
„De wet op de Vestigingseischen en de orde
ning in het tabaksvak".
Spreker zette uiteen, dat het bedrijf van de
slgax-enwinkeliers in een keurslijf van knel
lende wettelijke banden is gekomen. Wij on
derschrijven aldus spreker doel van het
wetsoxitwerp op de vestigingseischen. Maar de
drie artikelen, waaruit dit ontwerp bestaat,
hebben voor de sigarenwinkeliers niets te be-
teekenen. Er zijn in ons land 100.000 tabaks
vergunninghouders. d.i. een op 80 inwoners.
In 1935 was de totale omzet 127 millioen gul
den, zoodat per vergunninghouder f 1270 werd
omgezet. Wil men alleen de sigarenwinkeliers
rekenen, dan komt men tot 28000 en tot een
omzet per winkelier van nog geen f 5000,
waarvan 20 pet. dat is dus f 1000 als winst (het
wiixkeliersinkomen) mag worden beschouwd.
Spreker constateerde, dat er een overbezetting
is in het sigarenwinkelierstoedrijf exx dat een
stopzetting van de afgifte van nieuwe tabaks-
vergunningen voor den tijd van minstens 5 ja
rexi noodig is. Daarnaast is noodig een or
dening van het sigarenwinkeldersbedrijf, in
den geest als te Aixisterdanx vaxx gemeentewege
is ondernomen.
De volgende spreker, de heer F. L. van der
Leeuw, te 's Gravenhage, directeur van het
bureau vaxi den Koninklijken Nedex-landschen
Middenstandsbond, bepleitte de noodzakelijk
heid, vaxx eexx spoedige herziening der tabaks
wet.
De heer Joh. Waterman, te Gx-oningen, 2e
secretaris-penningmeester van den bond, be
handelde het onderwerp „de automaat en de
verkoop van tabaksartikelen in café's".
Noodig zijn: een absoluut bijvulverbod voor
automatenhouders, een absoluut verbond van
verkoop van alle tabaksartikelen in café's en
dergelijke en tenslotte een snelle, aan licht
vaardige verlangens vaxx de sigarenwinkeliex's
legeixxoetkonxende, wetswijziging.
Texxslotte werden eeix aaxxtal moties aaxxge-
nomeix, waarin de wexxschexx der vergadering
zijn vervat.
De democratie verdedigd.
Groote demonstratie te Amsterdam
Woensdagavond is te Axxxsterdam in de
Apollo-hal door de Nederlandsche beweging
voor „Eenheid Door Democratie" een nationale
demonstratie gehouden. De groote zaal was
tot de laatste plaats bezet.
Als eerste spreker trad op de heer H. D.
Louwes, lid der Tweede Kamer over: „Boe
renstand en democratie". Eexx oude volkswijs
heid zegt. zei spr., dat men dikwijls gestraft
wordt aan dat lid. waarmede mexx het meest
zondigde. Geldt dit ook niet eenigermate voor
de verhouding: democratie en boerenstand?
Mexx moet hier natuurlijk goed onderscheiden
Fouten, misstanden, privileges, onrechtvaar
dige toestanden, en huxx tegendeel, die onder
een bepaalden staatsvorm voorkomen worden
dikwijls aaxx deix staatsvorm toegeschreven
terwijl zij in werkelijkheid ook oxxder een
ander bestel voorkwamen of zullen voort
duren.
Om een voorbeeld te noenxen: de positie nu
vaxx den boerenstaxxd op het terrein der eco-
xxonxie, der openbare meening en der politiek
was en is een heel verschillende in Duitsch-
land en in Nederland. De Duitsche boeren
stand gexxoot voor en onder het keizerlijk re
giem en dat der republiek zoowel als onder het
huidige meer achting en ondervond heel wat
meer economische hulp dan de Nederland
sche. En geen verandering vaxx regiem zal den
Nederland.c"hen boerexxstand op zijn juiste
plaats brpr'ven, maar alleen de juist toege
paste selfV p over vele jaren. En toch hoort
men nu steeds weer de goede positie, die de
boerenstand nu in Duitschland geniet toe
kennen aan het nationaal-socialistische re
giem en wordt de democratische regeerings-
vorm in Nederland geheel belast met wat
onze xxatioxxale boerenstand ontbeert.
Zie hier een der oorzaken, dat er in boe-
renkringen bij velen het besef leeft, dat wij
om betere toestanden te krijgen een anderen
staatsvorm ïxxoeten hebben, die van het natio
naal-socialisme met als primaire figuur de
leider exx eexx andere maatschappij vorm: die
der corporatieve gedachte.
Als mexx zich goed rekenschap geeft van wat
de N.SB.-boer, die er over heeft gedacht, van
de corporatieve xxxaatschappij denkt, dan is dat
naar sprekers gevoel ongeveer het volgexxde:
in de landbouwcorporatie bepaalt hij
zelf het beleid.
b. de landbouwcorporatie bepaalt het land
bouwbeleid der regeering.
Beide verwachtingen zullexx niet vexrvuld
worden. Een stelsel, dat de burgers niet in
staat acht door het uitbrengen van hun stem
mee te bepalen hoe staat, px-oviixcie en ge
meente zullen wordexx bestuurd kan deze vrij
heid moeilijk laten aan de corporaties, ja zelfs
aan gewone vereenigingen.
Spr. eindigde met de aansporing, dat de
Nedei'landsche boex-enstand niet kleingeloovjg
moet zijn t.o.v. de democratie, de toekomst
van een welgeordende volksinvloed. Kleinge-
loovigheid in de toekomst van den boerenstand
bij een voortzetting onzer traditioneele regee-
ringsvorm is in diepste wezen kleingeloovig-
heid in eigen kracht. Wie in zichzelf gelooft,
gelooft ook ixx anderen, exx vertrouwt ook op
de eigen kracht met en naast andere bevol
kingsgroepen eigexx recht te verkrijgen en te
bevestigen.
Boerenstaxxd van Nederland: blijf u zelf, en
handhaaf uwe burgerrechtexx.
De volgexxde spreker, Ds. W. Banning, be
handelde het oxxderwerp: „Democratie als
eisch van xnenschelijkheld".
Democratie ziet de maatschappij als eexx
zedelijk organisme, dat het geestelijk wezexx
des menschen. zijxx bestemming tot vrijheid
heeft te dienen.
Daarom stelt zij voor het maatschappelijk
leven haar eischen van menschelijkheid,
vornxt zij een openbare moraal waarin drie
kenmerken wezenlijk zijn:
le onderlinge waarachtigheid en opexxbaar-
heid. 2e goede trouw. 3e eerbied voor den
nxedemensch, deze eischen gelden niet alleen
voor den partij, geloof- of volksgenoot, maai
bedden algemeen te gelden,.Dictatuur en
absolutisme zijxx zedelijke gevaren ixx de eer
ste plaats, omdat zij de gexxoemde eischexx
prixxcipieel (en practisch) verwerpen. Demo
cratie eischt het goed functioneerexx van een
opeixbare xxxeexxing ter wille der waarheid,
het volk wil zichzelf opvoeden tot verant
woordelijkheid. Het is dwaasheid te mee-
nen, dat democratie en sterk gezag elkaar
uitsluiten.
Mr. J. J. R. Schmal sprak vervolgens over
.Christendom en democratie".
De tijden, aldus spreker, zijxx zwaar, xxa-
tionaal en internationaal. Ons werelddeel
staat op den tweesprong. Democratie of dic
tatuur, welke van deze twee wegexx zal men
iixslaan?
Wat Nederland betreft, hebben wij aan een
nieuwe keuze geen behoefte. Wij hebbexx ixx
ons land nog vasten grond onder de voetexx:
onze beproefde staatsinstellingen leenen zich
blijkens de ervaring van bijkans een eeuw
wel degelijk voor de verwezenlijking vaxx het
geen oxxs gemeenschappelijk willen en wer-
ken nastreeft. De politieke democratie was.
is exx kan nog meer wox'den eexx leei'school.
waarin al meer volksgroepen leeren zichzelf
te zijxx en zich als deel van het geheel te
doen gelden.
Tenslotte voerde het woord dr. H. Faber
met het onderwerp „Onze Stx-ijd".
Deze avoxxd, zei spr., is eexx getuigenis. Hier
hebben niet enkele individuen voor zichezelf.
maar hier heeft het Nederlandsche volk door
vertegenwoordigers van verschillexxde voiks-
gx-oepen heexx getuigd van zijn geloof in de
democratie exx van zijxx wil om aan de toe
komst te boixwen.
De vergadering werd besloten met het zin-
gexx vaxx ons volkslied.
Verstoren van geoorloofde
openbare vergaderingen.
Er zal streng worden opgetreden.
De regeeriixgspersdiexxst meldt: In verband
met het feit, dat de laatste weken eexxige
malen geoorloofde openbare vergaderingen
nxet voox-bedachte rade zijxx gestoox-d, wordt
het volgende ter algemeene kennis gebracht.
Het opzettelijk storen vaxx een geoorloofde
openbare vergadering door het verwekken
van wanorde of het maken vaxx gedruisch
is een misdrijf.
Het wordt ingevolge art. 144 vaxx het wet
boek van strafrecht gestraft met een gevan
genisstraf van ten hoogste twee weken of
een geldboete van ten hoogste f 60. In aan
verwante gevallen kunnen bovexxdien nog
aanzienlijk zwaai-dere straffen worden op
gelegd.
De regeering acht storixxgen, als hebbexx
plaats gehad, ontoelaatbaar. Zij heeft de
betrokken organen van justitie en politie op
dracht verleend in eventueel nog volgende ge
vallen met de grootste gestrengheid op te
treden en zich waarbij vaxx alle in aaxxmer-
king komende middelen te bedienen.
(Is reeds in een gx-oot deel van onze vorige
oplage opgenomen.)
Terug van het front. Enthousiaste
ontvangst van verlofgangers.
Vliegtuigen veroorzaken sensatie.
(Speciale correspondentie).
Er is vandaag welhaast steeds iets aan de
hand. maar vanmorgen, toen ik naar de stad
kwam, leek 't toch. dat er iets heel bijzon
ders moest zijn, want lange rijen trams en
auto's stonden te wachten, tot een dichte
mexxschenmassa den weg vrij zou laten. Op
gewekte muziek en luide bijvalskreten en
jawel, daar hadden we 't. Een groote troep
soldatexx was juist terug gekomen van een
der fronten om eens een oogenblik rust te
hebben en werd door de heele bevolking
feestelijk en tevens allei'hartelijkst begroet,
't Was den mannen aaxx te zien, wat ze had-
deix doorgemaakt misschien kwam 't ook
wel van het langdurig verblijf in de opexx
lucht, dag en nacht, exx vaxx de stoppelbaar
den op de zwartbruine gezichtexx, maar afge
jakkerd en öp zagen de meestexx er uit exx
men gunt ze van harte een 14 -dagen thuis
om wat op huxx verhaal te kom exx exx dexx
vreeselijkexx trek vaxx erxxst weer kwijt te
raken, die spreekt van de verschrikking,
waarixx deze menschexx moeten hebben ge
leefd. Roerende scènes speelden zich af bij
het weerzien van de verschillende familiele
den, waarbij naar Spaaxxsch gebruik ook de
mannen elkaar onxarixxen eix kussen; en tra
gisch was 't te zien, hoe vrouwen in onbe-
heersctoten angst zich een weg door de me
nigte baanden en aaxx iedereeix naar zoon
of man yi'oegen, vaxx wien in lang xxiet werd
gehoord,'om dan helaas te moeten vernemen,
dat men ook bij de soldaten niets van hem
wist. Ja, er is ontzaglijk leed vandaag ix
haast iedere Spaansche familie. De burger-
ooi-log vraagt steeds meer maxxxxen vaxx beide
kaxxten en in de algemeene wanorde, welke
zulk een binxxenlaixdsche strijd, die een land
als in tweeën snijdt, met zich brengt hoort
men vaak in maanden niets van de zijnen.
Dagelijks staan de bladen vol met vragen
om inlichtingen omtrent familieleden, waar
van men opgeeft waar ze 't laatst waren en
wanneer, en de buitenstaander, die deze uit
gebreide rubriek, welke alle bladen hebbexx,
doorziet, voelt haast steeds weer, dat de arme
vrouw of moeder wel tevergeefs moet vra
genMaar de „Ixxternationale" mikte mij
uit mijn mijmering en ik zie. hoe de me
nigte. zonder uitzondering, terwijl de mu
ziek klinkt, de beide vuisten omhoog steekt.
Een korte toespraak nog en de soldaten dee-
len zich in groepjes, welke direct met vra
gen bestormd worden. Grappig, hoe de vraag
naar het eten veelal overweegt. Kregen jelui
genoeg en wat was 't alle dagen? is de eer
ste vraag van vele vrouwen en moeders. En
de soldaat telt op: Maandag: erwtensoep,
Dinsdagenz.
Maar plotseling schrikt de menigte op
heel laag snorren vliegtuigen boven het
stadsdeel! Men stuift uiteen naar de huizen,
doch gelukkig is er geen nood, want duide
lijk ziet men ï-oode strepen en vlaggen op de
machines, die dus van de regeering zijn en
het ,;salut" klinkt dezerzijds den vliegers te
gemoet, welke ten antwooi-d dus ook alweer
de vuisten ballen. Ik vraag me af, hoe ge
makkelijk hier misleiding moet zijn en waar
't tenslotte voor dient, dat al die wachtposten
aan de wegen ieder oogenblik de auto's aan
houden, als men uit de lucht er zóó komen
kan. Ze loopen een enkele maal er ook zelf
wel eens in, deze vaak zoo onixoodig het pu
bliek lastigvallende posten zoo de vorige
week,, toen ze in de buurt een wagen aan
gehouden hadden en verkeerde aanmerkin
gen maakten op de papieren van de inzitten
den, die eerst na heel veel pourparlers per
missie kregen om door te rijden. Nu draai
den echter de rollen plotseling om: de men
schen in de auto bleken de leiders te zijn
van een van de oppermachtige arbeidersver-
eenigingen uit de hoofdstad, die nu op hun
beurt eens nauwkeurig inzage wenschtexx van
de legitimatie der wachters, die heelemaal
xxiet in orde bleken, zoo zelfs dat er nxaar
heel weinig aan scheelde, of ze waren mede-
gexxomen Door tusschenkomst van derden,
die voor de joixgemexxschen instoxxden. kwam
't xxiet zoover, nxaar toch werdexx alle bijzon
derheden nauwkeurig genoteerd exx de zaak
schijnt niet met eexx sisser te zullen afloo-
pen Natuuxiijk kan men 't slechts loven, dat
op deze wachters enz. toezicht wordt ge
oefend. De bevolking heeft 't al lastig ge
noeg met de telkens „uit voorzichtigheid"
afkomende maatregelen, die ons omroepertje
bekexxd maakt.
Na 10 1/2 uur 's avonds is 't nu ook in ons
dorp. zoo goed als in de groote steden, streng
verboden nog op straat te konxen en auto's
mogen zelfs na 7 uur al xxiet meer rijden.
En van morgen wex'd omgeroepen, dat de
menschexx toch xxiet teveel schi'ikken moestexx
als soms van nacht de kerkklokken geluid
zouden worden; men verwachtte vijandige
vliegtuigen en 't zou „alleen" beteekenen,
dat de mannen te zamen moesten komen,
onxdat er nu gevaar uit zee of uit de lucht
dreigde. Erg geruststellend klonk het geheel
niet en ik hoor onzen omroeper wel zoo graag
roxxdzeggen, dat er mooie zeevisch aange
voerd is of zoo iets, wat hij ook wel doet.
Maar wat den dreigexxden luchtaanval be
treft. als menigeen van onze visschers, die
al gexxoeg met den oorlog te doexx hebbexx
gehad, meer gedacht heeft aan een schuil
plaats in de bergen roxxdom dan aan wat
ook, dan zou me dit niet al te zeer verwonde
ren. In ieder geval wordt voorspeld, dat we
vannacht niet veel rust zullen hebben exx ge
raden wordt maar vóór de huizen te gaan
zitten, om bij maan- exx sterrenlicht naar zee
en lucht uit te kijken. Maar 't wil er bij mij
toch nog niet in. dat de oorlogsmachines van
geweldige afmeting, die ik de laatste dagen
op groote hoogte hier in de lucht zag. er voor
zouden moeten dienen om bomxxxen op oxxs
vreedzame dorpje te gooien 't ware ook
nog vrij doelloos bovendien.
C. B.
INBREKERS TOT VIER JAAR
VEROORDEELD.
AMSTERDAM, 3 November. Het gerechts
hof wees vandaag arrest in de strafzaak tegen
B. en J. v. d. W„ verdacht van inbraak
in het Rembrandttheater, waar in den xxacht
van 24 op 25 November van het vorige jaar
twee brandkasten zijn opengebroken en de in
houd gestolexx.
De rechtbank had beide manixen veroor
deeld tot vier jaar gevangenisstraf.
De procureur-generaal vroeg bevestiging van
het vonnis. Het Hof, arrest wijzend, veroor
deelde beide verdachten wegens diefstal in
vereeniging tot vier jaar gevangenisstraf met
aftrek van acht maanden vooran-est.
Het tweetal had zijn onschuld volgehou
den.
De tocht der Koninklijke Familie
met de „De Ruyter".
Prachtig weer op zee.
Het weer dat de dag tevoren veel te wen
schen had overgelaten en ook 's oc'ntexxds
voor oefexxixxgen, zooais die op het program
ma stonden minder geschikt was, knapte gis-
tereix na het vertrek uit IJmuiden van Hr.
Ms. De Ruyter met zijn hooge gasten aan
boord op
Bij het begin van den tocht bezichtigde de
Koninklijke familie het schip: voor in de
volksverblijvcn werd begonnen en daar van
daan ging xxxen de dekken rond. Prinses Ju
liana toonde veel belangstelling voor de zeer
ruime ziekenboeg exx stelde vele vx-agen om
trent inrichting en werking van de verschil
lende instrumentexx. zooals die bij uitoefe
ning van den medischen dienst aan boord van
schepen worden gebruikt. Prins Bernard
legde zeer veel ixxteresse aan den dag voor
de technische deelen van het schip: in de
machinekamer liet de Prins zich uitvoerig
op de hoogte stellen', ook Prinses Juliana
kwam er naderhand eexx kijkje nemen.
De Koninklijke gasten gebiuiikten de lunch
in het verblijf van den commands»^»- ^tus
schen werd het schip in gereedheid gebracht
voor de schietoefeningen, welke des middags
zouden wordexx gehouden. Op een gegeven
oogexxblik weerklonk het alarm. De posten
werdexx geheel bezet, de waterdichte deuren
gesloten. Het doel was een schijf, welke door
de sleepboot Utrecht wordt gesleept. De Ko
ninklijke gasten verschenen op de brug en
evexx later werden de projectielen afgevuurd,
Na exxkele salvo's bezweek de kleine schijf
reeds: een der masten was door midden ge
schoten. Nauwelijks waren- de schoten gelost
of Hr. Ms. De Ruyter hulde de schijf iix eexx
nevelgordijn, dat de schijf weldra aan het
oog onttrok. Tegelijk weerklonken de salvo's
van de luchtafweer-nxitrailleurs.
Ondertusschen werd de vliegtuigkatapult
in gereedheid gebracht voor het wegschie
ten van het aan boord meegevoerde vliegtuig:
De vlieger stelde de verschillende handles in
de katapult werd uitgedraaid, even draaide
de motor op vol toerental. Een wenk met
een waarschuwingsvlag, een handle werd
overgehaald en in een oogwenk had het vlieg
tuig de katapult verlaten. Na een grooten
cirkel om den kruiser te hebbexx beschreven,
verdween het ixx de verte. De Koningin volgde
dit ook voor vele opvarenden geheel nieuwe
schouwspel met zeer veel belangstelling op de
navigatie-commandobrug. Prinses Juliaxxa en
Prins Bernard op het dichter bij het vliegtuit
gelegen mitrailleurdek,
Snel draaide daarna de kruiser het Schul-
pengat, de voornaamste verbinding van het
Marsdiep met de Noordzee in.
Toen de Koninklijke Familie den kruiser
verlaten had, werden 35 saluutschoten ge
lost.
Bij aankomst in den Helder werden de
vorstelijke personen hartelijk toegejuicht exx
onder gejubel van de menigte reed nxen naar
het station. Op de terugreis was aan ver
schillende stations, welke gepasseerd wer
den. veel publiek aanwezig.
Op den vastgestelden tijd, om 5.42 uur.
reed de trein onder de overkapping van 't Hol-
landsche spoorstation te 's Gravenhage bin
nen. Voor de Koninklijke wachtkamer op het
eerste^ perron, was de looper uitgelegd. En
kele tientallen belangstellenden, door eenige
agenten op een afstand gehouden, waren
van de aankomst van de Koningin, Prinses
Juliana en Prins Bernhard getuige.
De stationschef de heer J. A. Breekpot
leidde het hooge gezelschap naar de wacht
kamer, onder hoera-geroep van de belang
stellenden.
Enkele oogenblikken later verlieten de Ko
ningin en het prinselijk paar het stations
gebouw om zich naar het paleis Noordeinde
te begeven.
Een halve eeuw geleden
Uit Haarlem's Dagblad van 1886
De werkgelegenheid in onze
Scheepvaartindustrie.
Nog lang geen hoogtepunt bereikt.
De belangrijke opdracht van de Bataafsche
Petroleum Maatschappij aan onderscheidene
Nederlandsche scheepswerven tot het bouwen
van tankschepen is voor ons aanleiding ge
weest, een bezoek te brengen aan een der
grootste scheepsbouwmaatschappijen in ons
.and, de Rotterdamsche Droogdok Maatschap
pij. Wij vonden de directie vanwege de dezer
dagen verstrekte opdracht van de Shell-groeo
in een prettige stemming en zij was terstond
bereid ons een kijkje te gunnen in het bedrijf
om zoodoende een indruk te krijgen van den
stand van zaken in dezen voor talrijke andere
industrieën zoo belangrijke tak van nijver
heid in ons land.
Onze totaalindruk was. dat er de omstan
digheden in aanmei'king genomen, op het
oogenblik vrij veel te doen is in onze scheeps-
bouwïndustrie, nxaar dat er zelfs op de druk
ste momenten van een werken op normale ca
paciteiten geen sprake is. De directie van de
Rotterdamsche Droogdok Maatschappij be
vestigde onzen indruk. Zoo had zij in normale
omstandigheden omstreeks 5500 menschen aan
het- werk, terwijl dit aantal nu 3000 bedraagt.
Dit is intusschen toch weer een aanmerkelijke
vooruitgang, vergeleken bij eenige jaren terug.
In de diepste depressie kon aan niet meer dan
1500 man arbeid gegeven worden.
Op onze vraag of de opdracht van de Bataaf
sche van veel invloed zal zijn op de werkgele
genheid, ook in de metaalindustrie, werd ge
antwoord, dat, hoewel zij zeer verheugd is en
erkentelijk jegens de opdrachtgeefster, men
den invloed niet moet overschatten, die hier
door zal worden uitgeoefend op de werkloos
heid, waaivnede wij te kampen hebben, aange
zien het hier normale aanvullingen betreft
voor de tankvloot van de Bataafsche.
Wij brachten tenslotte het gesprek op den
invloed der devaluatie van den gulden op dit
bedrijf. De directie bleek daarvan geen over-
dreven optimistische verwachtingen te hebben.
Op het oogenblik zijn weinig bestellingen on-
derhanden, hetgeen mede oorzaak vindt in de
onzekere maand, die achter ons ligt en waar
in prijsbepaling uiterst moeilijk was. De groo
te tanker voor de Bataafsche is'voor den
nieuwbouw de eerste bestelling sinds Januari.
Bovendien dient men te bedenken, dat het be
langrijkste onderdeel van het schip, het staal,
geheel uit het buitenland komt. Het voornaam
ste materiaal is dus duurder geworden. Na
tuurlijk staat hiertegenover een betere con-
currentienxogelijkheid op de wereldmarkt, al
thans zoolang de loonen niet stijgen. De om
standigheid, of de bestellingen uit het buiten
land nu ruimer zullen gaan toevloeien, aldus
verklaarde de directie tenslotte, hangt groo-
tendeels af van maatregelen, die het buiten
land eventueel weer zal treffen, om nu zichzelf
de concurrentiemogeljjkheld niet kleiner te
maken.
5 November
UIT DEN GEMEENTERAAD.
Aan de orde kwam het voorstel van
B. en W. om de begraafplaats te ver-
grooten. Het- kwam B. en W. het beste
voor 2.09.40 Heet., behoorende by de
boerderij „Het Torentje", voor dit doel
te bestemmen.
De heer 't Hooft had hiertegen be
zwaar, omdat men dan nog meer in de
onmiddellijke nabijheid komt van de
oefenplaats der tamboers, die nu reeds
zoo hinderlijk zijn.
De heer Huet achtte het voorgestelde
niet aannemelijk. De nieuwe plannen
betreffende de verbetering van het ver
keer tusschen Noord- en Zuid-Haarlem
voorspellen een grooten bloei voor het
Noordelijk gedeelte, waar beter dan aan
eene der overige zijden van de stad
bodem voor bouwterrein geschikt is.
Reeds hebben B. en W. met het oog
daarop een plan ingediend. Om deze
reden is het niet wenschelijk, de be
graafplaats aldaar te bestendigen. De
grond van „het Torentje" wordt daaren
boven later van hooge waarde. De uit
breiding is op ziclx2elve te klein en zal
nauwelijks voor 15 jaren voldoende zijn.
Gaarne zou de spreker daarom zien, dat
B. en W. nog eens nagingen, ook elders,
b.v. bij Overveen, een nieuwe begraaf
plaats zou zijn in te richten.
Op 16 November zeevisch voor
werkloozen?
Het plan heeft bestaan in verschillende dee
len van ons land op 9 November a.s. met de
verstrekking van zeevisch aan werkloozen te
beginnen. De voorbereidende maarregelen,
welke hiervoor geti-offen moesten worden,
hebben evenwel zooveel tijd in beslag geno
men, dat men volgende week niet gereed kan
zijn. Naar „Het Volk" verneemt, zal thans
vermoedelijk eerst 16 November nxet de dis
tributie kunnen worden begonnen.
EXPLOITANTEN VAN GEBOUWD ONROE
REND GOED VRAGEN VERLAGING
VAN LASTEN.
De Nederlandsche bond van huis- en grond
eigenaren en bouwondernemers heeft een
adres aan den ministerraad gezonlen, waarin
den ministeiTaad verzocht wordt ten spoe
digste met daartoe noodzakelijke maatregelen
te bevorderen, dat:
a. de op onroerend goed drukkende over-
ixeidslasten worden verlaagd.
b. het voordeel van de voor schuldbrieven
dalende rente aan hypothecaire debiteuren
wordt doorgegeven.
c. de kantom-echter in de crislshypotheek-
aflossingswet 1936 de bevoegdheid krijgt
een renteverlaging te decreteeren met even
tueel behoud al naar de omstandigheden van
een zekere periodieke aflossing.
Bevolkingsonderzoek in de
Zuiderzeepolders.
Bijzonderheden over de plannen der stichting.
x c-nfo1 zal ten raad-huize te Hoofd
dorp ae sticntingsvergadering worden gehou
den van de „stichting voor het bevolkingson
derzoek in de drooggelegde Zuiderzeepolders",
welke instelling in het leven is geroepen door
de Zuidei-zeevereeniging, waarvan voorzitter
is prof. dr. H. N. ter Veen, hoogleeraar in de
sociale aardrijkskunde aan de gemeente uni
versiteit te Amsterdam, zoomede door de direc
tie van den Wieringermeerpolder en een groot
aantal wetenschappelijk gevormde persoon
lijkheden, o.w. verscheidene hoogleeraren,
Met betrekking tot deze stichting mochten
wij van prof. Ter Veen en van mejuf-
frouw ar. L. Kaiser, lector in de experiinien-
teele phonetiek aan de Amsterdanxsche Uni
versiteit, resp. in lxun kwaliteit van algemeen
voorzitter en secretaresse van de stichting,
een aaxxtal bijzonderheden vernemen, waaruit
wij in de eerste plaats aanstippen, dat de in
stelling haar doel in hoofdzaak ziet in het doen
verzamelen en bestudeeren van gegevens over
de bevolking der kolonisatiegebieden van de
drooggelegde Zuiderzeepolders, gegevens be
treffende anthropologic, psychologie, dialec
tologie, erfelijkheidsleer, phonetiek, landhuis
houdkunde, folklore, sociographie, rechtswe
tenschap, sociale hygiene en andere factoren.
Waar de nog droog te leggen polders een
gebied van 200.000 H.A. omvatten, springt de
groote beteekenis van het kunnen beschikken
over de uitkomsten van wetenschappelijke on
derzoekingen voor het vaststellen van de
sociale politiek in deze nog ongecultiveerde
gebieden wel zeer duidelijk naar voren en zoo
is het alleszins begrijpelijk, dat de overheid,
voor welke het van groot belang is, te weten
hoe een bevolkingsgroep zich ontwikkelt, in
hooge mate sympathiek staat tegenover deze
pogingen.
Voor de wetensclxapsmenschen vormt zoo'n
afgesloten polderbevolking, uit alle uithoeken
van het land bij elkaar geplaatst, een sociaal
laboratorium, waarin allerlei vraagstukken van
wetenschappelijken aard onderzocht kunnen
worden, o.a. wat betx-eft de vraag of menschen,
die in een nieuw milieu geplaatst worden,
anthropologisch veranderen en ook of het
elders geconstateerde samengaan van geeste
lijke en lichamelijke veranderingen ook bij
een kolonisatie als de onderhavige valt waar
te nemen.
In de stichting is zooals reeds medege
deeld ingeschakeld de directie van de Wie-
ringermeerpolder en reeds zijn voor het on
derzoek verschillende secties gevormd.
Penningmeester van de stichting is de heer
L. de Bruin, secretaris van de Wieringer-
meerdirectie.
Zetel te Amsterdam.
De zetel van de stichting zal gevestigd wor
den te Amsterdam en wel mits de gemeen
teraad dit goedkeurt in een gedeelte van de
voormalige Dufayschool in de Dufaystraat,
hoek De Lairessestraat.
De stichting hoopt, dat, waar met haar doel
einden een landsbeland wordt gediend, de re-
geering bereid zal zijn, het bedrag van een
halve ton, zonder hetwelk een practische uit
voering van de plannen niet verwezenlijkt kan
worden, ter beschikking tc stellen.
Voor de uitwerking van de plannen zijn
jonge werkers noodig, die den polder ingaan
en gegevens verzamelen.
Reeds zijn daar èenigen werkzaam, die bij
hun arbeid de sympathie en den steun hebben
van de polderbewoners, zoodat in de practijk
reeds gebleken is, dat er weinig weerstanden
te overwinnen zijn. Er ligt op dit gebied een
terrein open voor werklooze intellectueelen en
de stichting meent dan ook te mogen ver
wachten. dat de regeering bereid zal zijn de
betaling der honoraria voor den arbeid van
deze menschen, met inschakeling van lxet
z.g. algemeene werkplan, op zich te nemen.
I
