Haarlem's Dagblad | 1937 | 9 januari 1937 | pagina 14

Films van deze week

ZATERDAG 9 JANUARI 1937

HAAREEM'S DA'GBEAD

Cinema

Membramdt

Liuxor

Amsterdam bij nacht

Frans Hals

RADM,

RADIO MOORS N.V.

LITTERAIRE
KANTTEEKENINCEN

Filmnieuws

Waar de leeuwerik

zingt

Vroolijke muziek
van Franz Lehar

„Waar de leeuwerik zingt" is een lieve ope
rette van den componist Franz Léliar. Zij
speelt in het romantische Hongarije, deels op
het pittoreske platteland, deels in de luxueuze
sfeer van St.-Geilértbad en St.-Margiteiland:
de beroemde vermaaksoorden van Boedapest.
Operettes plegen, behalve uit muziek, uit ver
wikkelingen en romantiek te bestaan en zoo is
het ook in dit vroolijke stukje amusement. De
persoonsverwisseling, die hier in elkaar gezet
wordt, geeft aanleiding tot vele zonderlinge
gevolgen, hetgeen te verwachten was. want
een barones, die plotseling voor waardin gaat
spelen, komt natuurlijk voor moeiijke situaties
te staan en het dienstmeisje, dat zich zoo
maar tot barones gepromoveerd ziet, even
zeer. Het komische element overheerscht sterk
in deze film en dientengevolge is er stof tot
lachen in overvloed. Martha Eggerth is het
middelpunt van dit alles en zij zingt en ac
teert, dat het een lieve lust is. Zij kweelt
de aardige molodieën
..van Léhar op een wij-
.ze, die werkelijk aan 't
jubelende sopraantje
van de leeuwerik her
innert, Naast haar is het Lucïe Englisch, die
genoemd moet worden, want zij is wel de
voornaamste verwekster van de lachbacil.
Kostelijk is zij in de telkens weer terugkee-
rende kibbelarijtjes met haar verloofde en in
baar naieve imitatie van de barones. En be
halve deze twee zien we verscheidene be
kende en beproefde krachten op het doek,
zooals Frits Imhoff. Hans Söhnker en Alfred
Neugebauer, die het hunne aan de vele komi
sche scènes bijdragen.

Ir Waar de leeuwerik zingtvervult de char
mante Martha Eggerth een hoofdrol.

(Cinema Palace.)

Al met al een film, die den bezoeker een
amusanten avond garandeert en in haar gen
re zeker niet tot de minsten behoort.

In het voorprogramma is de voltrekking van
het vorstelijk huwelijk natuurlijk troef. De
toeschouwer krijgt een veelzijdig beeld van
den grooten dag in de residentie. Men ziet den
stoet op verschillende punten in de stad met
de feestelijke entourage van juichende
menschenmenigten en vroolijke versieringen.
Ook van de huwelijksinzegeningen in de Sint-
Jacobskerk zijn eenige treffende momenten
vastgelegd. De zevende Januari ..in a nutshell".
Verder dienen de opnamen van Den Haag bij
avond genoemd te worden.

De mooiste dag van mijn leven

Een zang film met
Jozef Schmidt en
Felix Bres sart

Het niet dikwijls voorkomend geval doet zich
deze week in het Rembrandt Theater, en waar
schijnlijk in de meeste andere bioscooptheaters
voor dat het voorrFogramma belangrijker is
en nog meer publiek
-rekt dan de hoofdfilm.
Er zullen niet veel
menschen zijn, die al
komen ze anders zel
den of nooit in de bioscoop, nu zich niet van
een plaatsje zullen verzekeren om de bruids
stoet van 7 Januari op hun gemak te kunnen
aanschouwen. Het is inderdaad een sprookje,
de gouden koets en daarin het gelukkig la
chende bruidspaar, toegejuicht door de enthou
siaste menigte; zelfs de grootste nuchterlin*-
moet onder de bekoring komen. Behalve de
bruidsstoet, geeft de film ook de huwelijks
inzegening in de St. Jacobkerk, we hooren het
krachtige „ja" van den prins en het ontroe
rende „ja" van Juliana en we zien ook hoe
zenuwachtig de-prinses is. Het lijkt ons over
bodig voor deze film een woord van aanbeve
ling te willen spreken, iedereen zal deze willen
zien.

Rembrandt Theater's programmas zijn een
attractie rijker geworden, doordat van nu af
aan elke week een Indisch geluidsfilm Jour
naal wordt gedraaid, hetgeen zeer belangrijk is.

Een alleraardigst gekleurd teekenfilmpje is
o.a. ook in het voorprogramma opgenomen.

In de hoofdfilm „De mooiste Dag van mijn
Leven" zijn de hoofdrollen in handen van
Felix Bressart, Otto Wallburg en Joseph
Schmidt.

Felix Bressart is de tegenspeler van Joseph
Schmidt in „De mooiste dag van mijn leven".

(Rembrandt Theater.)

De namen van de eerste twee waarborgen een
flinke dosis vrooijkheid, die in deze film hun
naam dan ook weer alle eer aan doen. Joseph
Schmidt brengt vanzelf zang, zang en nog
eens zang. Iedereen vrijwel kent die schlager
van hem „Heut ist der schönste Tag in meinem
Leben" welke schlager ettelijke malen in deze
film gezongen wordt. Joseph Schmidt, die
heelemaal geen tooneelfiguur noch tooneel-
gezicht heeft, speelt een dubbelrol, hij is nml.
een tweeling, die door twee peetooms wordt
opgevoed. Elk peetoom vadert- en moedert over
één van de jongens. Otto Wallburg, de eene
peet heeft meer succes met zijn pupil, dan
Felix Bressart de andere peet. Beide jongens
hebben een uitstekende stem, maar de succes
volle krijgt engagementen en de andere blijft
bij Bressart in de kermistent en heeft een
minderwaardigheidscomplex. De peetooms zijn
kostelijk en amuseeren in hooge mate. het
stuntelige van Bressart en het laatdunkende
van Wallburg typeeren ze op geestige wijze.
Bijzonder grappig zijn de beide aanstaande
peetooms in h£t begin van de film bij de ge
boorte van de tweeling. Joseph Schmidt zingt

uitstekend, hij acteert ook goed maai'het

uiterlijk wil ook wat.

Joan Crawford in Durf te leven

Een W. S. van Dyke-film

De film „Durf te leven", die in het Luxor
Sound Theater vertoond wordt, is een eome-
die van de goede soort. Waar het om gaat is
het conflict tusschen de
gezonde levesnopvattin-
gen van een jong archeo
loog, die op het Grieksche
eiland Naxos belangrijke
opgravingen heeft verricht, en de inhouds-
looze wereld van de New-Yorksche society.
Brian Aherne is de jonge geleerde, Joan
Crawford vertegenwoordigt de vooze cultuur
der New-Yorksche, zoogenaamde uiterst be
schaafde kringen, en zal reeds begrijpen, wat
er noodzakelijkerwijs moet gebeuren in deze
film: hij en zij ontmoeten eikaar op Naxos,
later in New-York, en het- eind is gelukkig!
Haar dat geluk wordt niet gemakkelijk be
reikt. Toenadering en verwijdering tusschen

Ee,. -iuuuiiscfie siaai ae opgravingen
op het eiland Naxos gade. Joan Crawford en
Frank Morgan in „Durf te leven".

(Luxor Theater.)

de beide jonge menschen wisselen elkaar af J
De rijke jongedame, die in het begin een on
uitstaanbaar schepsel is, wordt onder den in
vloed van haar ontluikende liefde voor dei:
oudheidkundige, die echter zelf allerminst
„fossiel" is, geleidelijk sympathiek en als de
laatste beelden van de rolprent aan ons oog
voobbij gegleden zijn, kunnen wij ons volko
men vereenigen met de keuze van beiden.

Men moet uiteraard aan deze „farce" van
den bekenden regisseur W. S. van Dijke geen
al te hooge artistieke eischen stellen, maar
dat neemt niet weg, dat de invloed van den
meester duidelijk merkbaar is. „Durf te leven"
staat ver boven vele z.g. komische filmpro- i
ducten, die van de andere zijde van den „groo-1
ten haringvijver" naar het oude Europa ko-
men. Vooral de scherpe hekeling van het
society-leven en zijn figuranten en van het
ultra-moderne, Amerikaansche zakenleven, is
uiterst vermakelijk enjuist.

Het spel van Brian Aherne is prettig en na
tuurlijk. Joan Crawford is nog altijd één van
de beste steiTen van Hollywood, en de mee
ning van sommigen, die haar boven Dietrich
en Garbo stellen, is nog zoo dwaas niet. De
minder belangrijke rollen zijn voor 't meeren-
deel uitstekend bezet.

In het voorprogramma kan men o.a. de
amoureuze perikelen aanschouwen van twee
leden van „Our Gang", de beroemde club van
straatbengels.

Tenslotte wordt een volledige filmrepoitage
gegeven van de plechtigheden van het Prin
selijk huwelijk, iets waarvoor deze week on
getwijfeld talloozen naar de bioscoop zullen
trekken.

Filmklucht met
Louis de Bree

Met eenige spanning hebben we de pre
mière van de nieuwe Hollandsche film,,
waarmede het Frans Hals Theater tevenis zijn
tweejarig bestaan viert, tegemoet gezien. En
het is vooral Louis de Bree, die er voor zorg
de, dat deze spanning niet door een teleur
stelling gevolgd werd. Want de creatie die
deze van het boekhoudertje van een groot
warenhuis geeft, is werkelijk bewonderens
waardig.

Verder gaat deze
film mank aan de
euvelen, welke ook
de andere Holland
sche films niet wis
ten te vermijden. In de eerste plaats is het
scenario dat bewerkt werd naar gege
vens van onzen stadgenoot Henk Bakker,

Alex Benno, de productieleider van de nieuwe
Hollandsche film Amsterdam bij nacht".

(Frans Hals Theater.)

vrij onbelangrijk. Een boekhouder, die thuis
onder de plak zit, gaat met een vriend een
avond uit, en om de verwijten van zijn vrouw
te ontkomen, doet hij, alsof hjj bezig is aan
het scenario voor een film,, waarvoor een
groote prijsvraag is uitgeschreven. Zijn vrouw
doorziet deze opzet, doch eischt nu, dat hij
haar binnen drie weken het scenario zal ter
hand stellen. Daardoor wordt de boekhouder
van Drummei tegen zijn wil in allerlei moei
lijkheden verwikkeld, die eindigen met zijn
arrestatie, onder verdenking van diefstal.

Daar door heen is een liefdesgeschiedenis
gevlochten, die zich afspeelt tusschen de se
cretaresse van den boekhouder en den zoon
van den directeur van het warenhuis.

Wij zullen niet verklappen, hoe alles ten
slotte weer op zijn pootjes terecht komt. Ge
noeg zij, dat van Drummei ten slotte de prijs
vraag wint, en dat ook de liefdesgeschiedenis
een goeden afloop heeft, zooals diat gebrui
kelijk is.

lEien verdienste is, dat men in deze film alle
goedkoope sentimentaliteit heeft vermeden,
waar toch alle aanleiding toe was geweest.

Maar het belangrijkste in deze film is toch
wel het spel van Louis de Bree, die steeds het
juiste woord en het juiste gebaar weet te
vinden, en geestig kan zijn. zonder te char
geeren. Reeds daarom is de film de moeite
van het aanschouwen waard. Dat de film
tenslotte niet meer werd dan een beschaafde,
vlotte amusementsfilm, ligt geheel in de lijn
van het scenario en de bedoeling van de ma
kers. Als zoodanig kunnen we de film dan
ook als volkomen geslaagd beschouwen.

Het voorprogramma bevat na een paar
vlotte teekenfilmpjes en buitenlandsch
nieuws, de reportage van het Vorstelijk Hu
welijk in den Haag, waarvan een mooi en
duidelijk beeld wordt gegeven.

Louis de Bree, die een prachtige creatie geeft
in Amsterdam bij nacht", in gesprek met
Piet Kohier.

(Frans Hals Theater.)

Bazar in „St. Bavo"

Ten bate van het „Mgr. Mutsaersoord".

Gisteravond had in het gebouw St. Bavo in
de Smedestraat de officieele opening plaats
van de bazar, ten bate van de R.K. Herstel-
lingsoord-vereeniging van Spoor- en Tram
wegpersoneel „Mgr. Mutsersoord".

De voorzitter van de afd. Haarlem, de heer
L. M. Geers opende den avond met een harte
lijk woord van welkom, in het bijzonder aan
de kerkelijke vertegenwoordigers en een der
leden van het hoofdbestuur. Vervolgens gaf
spr. een kort overzicht van de werkzaamhe
den, welke de vereeniging in de afgeloopen
jaren, heeft verricht, waarna hij met een har
telijk woord van dank aan allen, die aan het
totstandkomen van de bazar hadden medege
werkt. het woord gaf aan den plebaan dei-
Kathedraal St. Bavo te Haarlem, den hoogeer
waarden heer F. B. J. M. Filbry.

Deze zeide, te sympathieseeren met het
werk van de vereeniging, en sprak den wensch
uit,dat zij dit nog vele jaren zou mogen voort
zetten. Het is een werk van naastenliefde, en
er zijn nog steeds velen, die hulp en steun
noodig hebben. Vervolgens verklaarde spr. de
bazar voor geopend.

In de groote zaal van het gebouw staan
verschillende vermakelijkheden opgesteld,
waarmee men niet alleen fraaie prijzen kan
winnen, doch tevens door er gebruik van te
maken, het sympathiek werk van de herstel-
lingsoordvereeniging steunt.

De vroolijke muziek van „The Green Band"
zorgde voor een gezellige stemming, en we
twijfelen er niet aan, of vele stadgenooten
zullen in de komende dagen hun schreden
naar de Smedestraat richten.

serie .Godsdienst en Zenuwlijden". 3.10 Be
richten ANP. en Mededeelingen. 8.20 KRO-
Melodisten. 8.50 Gram.pl. 9.00 KRO-orkest 9.30
Piano-recital. 9.45 KRO-orkest (vervolg). 10.10
Schaakdialoog. 10.30 Berichten ANP. Gram.pl.
10.40 Epiloog. 11.00—11.30 Esperanto-lezing.
DROITWICH 1500 M.

12.50 BBC-Harmonie-orkest mmv. solist. 1.50
Troise's Banjo-orkest mmv. solist. 2.20 Voor
tuinliefhebbers. 2.40 Het R. Crean. orkest, 3.40
Gram.pl. 4.20 „Why I bet", causerie. 4,40 BBC-
orkest. 5.20 Missiepraatje. 5.40 Het Stratton-
Strijkkwartet. 6.35 „As others see us", causerie.
6,50 Het BBC-Theater-orkest, Revue-koor en
solisten. 8.15 Kerkdienst. 9.05 Liefdadigheids-
oproep. 9.10 Berichten. 9.25 Radio-tooneel.
10.50 Epiloog.

RADIO PARIJS 1648 M.

7.20, 8.20 en 11.20 Gram.pl. 12.20 Orgelcon
cert. 1.20 Gram.pl. 1.35 Zang. 1.50 Gram.pl.
3.20 Zang. 4.05 Zang. 5.35 Colonne-orkest. 8.00
Zang. 8.20 en 9.05 Radiotooneel. 11.20—12.35
Derveaux-dansorkest.

KEULEN 456 M.

5.20 Havenconcert. 7.35 Omroepkwintet. 8.20
Gram.pl. 11.20 Omroepkleinorkest, mandoline
orkest en solisten. 2.20 Mannenkoor concert.
3.20 Omroepkleinorkest en solisten. 7.20 „Der
goldene Pierrot", operette. 9.5011.20 Dans
muziek.

BRUSSEL 322 M.

9.25 Gr.pl. 10.25 Muzik. causerie (met gr.pl.).
11.20 Gram.pl. 11.35 Max Alexys' orkest. 12.20
Omroepkleinorkest. 1.30 Gr.pl. 1.502.20 Orgel
spel. 2.35 Gr.pl. 3.20 Kamermuziek. 4.20 Om
roeporkest. 5.20 Radiotooneel, 5.40 Kleinorkest.
6.20 Gr.pl. 6.35 Salonorkest. 7.20 Pianorecital.
8.20 Omroepsymphonieorkest. 9.05 Reportage.
9.20 Gr.pl. 9.35 Omroeporkest. 10.30 Gr.pl.
11.35—12.20 F. Candrix' dansorkest.
BRUSSEL 484 M.

9.20 Gr.pl. 12.00 Zang. 12.20 Salonorkest.
12.50 Dito. 1.30 Kleinorkest. 2.202.35 Gr.pl.
2.50 Radiotooneel. 3.15 Gr.pl. 3.20 „The Vaga
bond king", operette. 6.20 Gr.pl. 7.35 dito. 8.20
Omroeporkest en radiotooneel. 9.35 Omroep
symphonieorkest en radiotooneel. 10.30- Fud
Candrix- dansorkest. 11.2012.20 Gram.pl.
DEUTSCHLANDSENDER 1571 M.

7.20 Dansmuziek uit Frankfort. 9.2 OBerich-
ten. 9.50—12.15 Oskar Joost's Dansorkest. Van
10.05—10.20 Weerbericht.

Het graf van J. P. Coen.

BATAVIA, 8 Januari (Aneta-A.N.P.) In
tegenwoordigheid van detachementen van
land- en zeemacht, van alle leden van den
Raad van Ned.-Indië en van vele hooge auto
riteiten, overhandigde heden de president van
de Javasche Bank, mr. dr. Buttingha Wichers,
aan de directie van het Koninklijk Bataviaaseh
Genootschap de som van 60.000, welke be
stemd is voor den aankoop van het perceel
waarin het graf van Coen zich bevindt. (Zoo
als bekend is het heden 8 Januari 350 jaar ge
leden dat J. P. Coen het levenslicht aan
schouwde).

De gouverneur-generaal legde op dezen dag
een krans aan den voet van het monument
voor J. P. Coen aan het Waterlooplein voor
het gebouw van het departement van finan
ciën.

j p~-m - I

HTOEVAMMA

ZONDAG 10 JANUARI.
HILVERSUM I 1875 M.

8.55 VARA. 12.00 AVRO, 5.00 VPRO, 5.30
VARA, 6.30 VPRO. 8.00 AVRO.

8.55 Gram.pl. 9.00 Voetbalnieuws. 9.05 Tuin-
bouwpraatje. 9.20 „Het paedagogisch effect
van de tegenspoed", causerie. 9.35 Gram.pl.
10.15 Natuur-histórische lezing. 10.30 Viool en
piano. 10.45 Cello en orgel. 11.00 Hobo en piano.
11.15 „Van staat en maatschappij", causerie.
11.30 Gram.pl. 12.00 Orgelconcert. 12.10 Gram.
pl. 12.30 „Wat. Indië in de laatste veertien
dagen beroerde", causerie. 12.50 Omroeporkest
en solist. 1.30 Televisiepraatje. 1.45 Vervolg
concert. ,2.00 Boekbespreking. 2.30 Concertge
bouw-orkest en solist. 4.00 Gram.pl. 4.10 Da
meskoor „Veni Vidi Vici". 4.30 AVRO-Dans-
orkest. 4.55 Sportnieuws ANP. 5.00 Gesprekken
met luisteraars. 5.30 Kinderuurtje. 6.00 Voet
balpraatje. 6.15 Sportnieuws ANP. 6.20 Gram.
pl. 6.30 Een dankwoord. 6.45 Ned. Herv. Kerk
dienst. 8.00 Berichten ANP. Mededeelingen.
8.15 AVRO-Operette-orkest, Operettekoor en
solisten. 9.15 Radio-journaal. 9.30 Omroep
orkest en solist. 10.00 „Nederlanders op avon
tuur," interview. 10.20 Kovacs Lajos' orkest
en orgelspel. 11.00 Berichten ANP. 11.10 Ver
volg Kovacs Lajos. 11.3012.00 AVRO-Dans-

HILVÉRSUM II 301 M.

8.30 KRO. 9.30 NCRV. 12.15 KRO, 5.00
NCRV. 7.45—11.30 KRO.

8.30 Morgenwijding. 9.30 Gewijde muziek
(gr.pl.). 9.50 Geref. Kerkdienst. Hierna: Ge
wijde muziek (gr. pl.) 12.15 KRO-Orkest. 1.00
Interview. 1.20 R.K. Mannenzangvereen. „St.
Cecilia" en Gram.pl. 2.00 Vragenuur. 2.30 KRO-
Symphonie-orkest en Gram.pl. 4.15 Zieken-
lof. 4.55 Sportnieuws. 5.00 Gewijde muziek (gr.
pl.) 5.20 Ned. Herv. Kerkdienst. Hierna: Gewij
de muziek (gr.pl.) 7.45 Sportnieuws. 7.50 Cau-

KRUISSTRAAT 38, TELEF.14609
OFFICIEEL PHILIPS REPARATEUR

(Adv. Ingez. Med.)

MAANDAG 11 JANUARI 1937.
HILVERSUM I. 1875 M.

Algemeen programma, verzorgd
door de AVRO.

800 Gram.platen; 10.00 Morgenwijding;
Gram .platen; 10.30 Declamatie en concert;
12.00 Cantabile-orkest en orgelspel; 2.00 Om
roeporkest en soliste; In de pauze: Declama
tie; 4.30 Muzik. causerie met illustraties a.d.
vleugel; 5.30 Kovacs Lajos' orkest: 6.45 AVRO
dansorkest; 7.15 Zang; 7.40 Causerie 16.000
K.M. door de Vereen. Staten van Noord-
Amerika; 8.00 Berichten A.N.P.; 8.10 Gram.
platen; 8.30 Concertgebouw-orkest en solist;
9.40 Radiotooneel; 10.15 „Louise", opera
(Gr.pl.); 11.00 Berichten A.N.P.; 11.10 AVRO-
Dansorkest en Gram.platen.

HILVERSUM II. 301 M.

NCRV-Uitzendlng.

8.00 Schriftlezing, meditatie; 8.,15 Gram.
platen; 10.30 Morgendienst; 11.00 Ohr. Lec
tuur; 11.30 en 12.15 Gram.pl.; 12.30 Het
Amsterd. Salonorkest; 2.00 Voor de scholen;
2.35 Gevar. concert (Gr,,pl.); 3.00 Wenken
voor de keuken; 3.30 Gram.pl.; 4.00 Bijbelle
zing; 5.00 Viool, cello en piano; 6.30 Gram.
platen; 7.00 Berichten; 7.15 Gtram.platen;
7.45 Reportage; 8.00 Berichten A.N.P.; 8.15
Bach-koor en orkest der Befchlehemkerk, Den
Haag, mm/v. solisten; 8.50 Causerie: 1587
J. P. Coen 1937. 9.20 Vervolg concert; 10.15
Berichten A.NP.; 10.20 (Gram.pl. Hierna
schriftlezing.

DROITWICH 1500 M.

11.05 Orgelspel; 11.35 Gram.platen; 12.20
BBC-Nort-hern-Ireland orkest, en zang; 1.20
Orgelconcert; 2.05 Gram.platen; 2.50 So
praan en bariton; 3.20 Gram.platen; 3.50 Het
Harp-Trio; 4.20 Dansmuziek (Gr.platen); 4.50
Piano-recital; 5.20 „The romance of Harris
Tweed", causerie: 5.35 Dorothy Hogben's vo
caal- en instrumenteel ensemble; 6.20
Berichten; 6.40 Landbouiwpraatje: 7.00
BBC-Empire-orkest; 7.40 Variété-program
ma. 8.20 Actueele causerie; 8.50 BBC-Dansor-
kest; 9.20 Berichten; 9.40 Buitenlandsch over
zicht; 9.55 Sopraan, tenor en luit; 10.20 Het
Virtuoso Strijkkwartet en sopraan; 11.35 Bil
ly Gerhardi en zijn Band; 11.50 Dansmuziek
(Gr.platen)

RADIO PARIS, 1648 M.

7.20—12.35 Gram.pl.; 1.35 Zang; 1.50 Gra-
mofoonplaten; 4.20 Orkestconcert; 5:50 Gra-
mofoonplaten6.05 Zang; 8.20 Piano-recital;
9.20 „La fille du tambourmajor", operette;
11.20 Atkins-dansoi'kest.

KEULEN, 456 M.

5 50 Orkestconcert; 7.50 Gram.platen; 11,20
Militair concert; 12.35 Nedersaksiseh Sym-
pbonie-orkest; 3.20 Omroep-Amusementsor-
kest; 5.20 Trio-concert; 6.20 Omroepkleinor
kest; 7.30 Weekoverzicht; 8.20 Omroepklein
orkest. 9.50 Omroeporkest.

BRUSSEL, 322 M.

12.20 Gram.platen 12.50 Salonorkest; 1.30
Omroeporkest; 1.50 Gram .platen; 5.20 Om
roeporkest; 6.50 en 7.20 Gram.pl.; 8.20 Om-
roepsymphonie-orkest; 10.30 Omroepdansor-
kest; 11.20 Sportreportage.

BRUSSEL 484 M.

12.20 Gram.platen; 12.50 Omroeporkest;
1.30 Salonorkest: 1.50 Gram platen: 5.20 Sa
lonorkest; 6.35 Omroeporkest: 7.35 Gram.pl.;
3.20 Klein-orkest; 10.30 Cabaretprogramma.
DEUTSCHLANDSENDER 1571 M.

7.30 Zang en piano: 8.20 „Januari", maand
overzicht; 8.20 Berichten; 9.50 Cello en piano
10.05 Weerbericht; 10.20 Gevar programma.

Willem de Geus. Wilde Vaart. Den
Haag. Leopold's U. M. Klaas Sme-
lik. Ship Ahoy! Burk's wilde jaren
A'dam, H. Mculenhoff.

De avonturenroman is in de Nederlandsche
letteren der laatste jaren een plaats, zooal
niet van gewicht, dan toch van omvang gaan
innemen. De heer Werumeus Buning, die een
voorwoord schreef bij Klaas Smelik's boekje,
verbaast zich daarin erover, dat er zoo weinig
schrijvers zijn die hun stof aan de zee en het
leven op zee ontleenen. en dat in een land
dat aan en in het water ligt en er een goed
deel van zijn bestaan aan dankt"! Wei ver
geet hij Van Schendel's Fregatschip en de
boeken van Verhoog, Jef Last en sommige an
deren niet, doch wij moesten er, zoo meent
hij, thans tientallen bezitten. Het is immers
te gek dat wie niet zelf gevaren heeft zoo
ongeveer niets afweet van het leven aan en
onder dek. En dat na eeuwen zeevaartEn

terwijl nog steeds, volgens Buning, negen
tiende onzer litteratuur door dames cn hee-
ren met zielsproblemen gefourneerd wordt.

Ik mag dat sputteren wel van iemand, die
een naam draagt die, in een ver verleden,
voor mij onverbrekelijk verbonden is met De
reis van Bootsman Klapperdos en, in een nog
jonge herinnering', aan Maria Lecina.

Maaren ook Buning beaamt dat ver
moedelijk, voor de litteratuur is het niet van
belang d&t er over zeelui, boeren, smokkelaars
enz. geschreven wordt, doch uitsluitend hóe
dat geschiedt. Of het litteraire kunst is, ten
slotte. En dat geldt even goed voor de dames
en heeren met hun zielsproblemen. Waarom
Van Schendel's Fregatschip een kunstwerk is
en Verhoog's en anderer verhalen meer of min
artistiek gekleurde reportage zijn, valt niet in
een paar volzinnen duidelijk uiteen te zetten,
maar wie daar van nature gevoelig voor is
of zich door training die fijnproeverij heeft
aangeleerd, voelt dat onmiddellijk. Zooals dat
ook met schilderkunst en muziek het geval is.

Nu is het een feit dat tegenwoordig velen
„schrijven" kunnen. Er wordt zelfs ontzagge
lijk veel geproduceerd, dat goed geschreven is
en niettemin in de litteratuur niet thuis be
hoort. Voor dat alles is evenwel plaats, door
dat de consumptie het blijkbaar verwerken
kan en een werkelijk gaaf kunstwerk toch nog

altijd een witte raaf blijft. Tusschen dat en
het onverdedigbare prul zijn de variëteiten en
de nuances ontelbaar en men moet erkennen
dat in het Nederlandsche schrijfwezen van
vandaag het gemiddelde van vrij hoog ge
halte is.

De avonturenroman ligt den Nederlander
niet slecht, doch hij is zelden een roman.
Wanneer een zeeman schrijven gaat ligt voor
hem het avontuur voor het grijpen doch hij
laat het meestal bij een relaas ervan blijven
en zoekt zijn heil in een overdaad van termi
nologie, die voor hem en zijn maats verstaan
baar is, doch voor den lezer, die daar geen kijk
op heeft, een verklarende woordenlijst noodig
maakt. Die overstelpende hoeveelheid scheeps
termen en uitdrukkingen mogen de modieuse
neiging voor zakelijkheid in de kunst in het
gevlei komen, metterdaad is zij slechts een
bemanteling van een gebrek, een tekort aan
fantasie, zonder welke geen artist van eenig
belang het zal kunnen stellen. Een dichter als
Gezelle kan een beeldend, kernachtig woord
uit een of ander ambacht hebben gegrepen
om er de eigen taal mee te verrijken en
hoevele kernachtige woorden kent onze taal
niet reeds, die aan 't varen onzer vaderen zijn
ontsproten uit het moderne internationale
gebrabbel van donkeyman en messroomjongen

valt weinig zuivers meer te peuren. Een teveel
daarvan is nutteloos vermoeiend. Willem de
Geus maakt zich daaraan in Wilde Vaart in
het bijzonder schuldig en Klaas Smelik blijft
bij hem slechts een neuslengte achter. Dat dit
voor de jury, die Wilde Vaart uitkoos om in
de internationale prijsvraag voor romans mede
te dingen, geen bezwaar geweest is, zou kun
nen bevreemden, tenzij men juist dat inter
nationale scheepsgebrabbel voor deze gelegen
heid een aanbeveling achtte. Maar de heer
Werumeus Buning, die Smelik inleidde, zat ook
in de jury die De Geus verkoos, waarmee de
laatste zeker niet gewanboft heeft. De liefde
voor de zee is Buning ingeboren.

De avonturenroman, zooals die thans bij
ons geschreven wordt, staat onder Engelsch-
Amerikaanschen invloed. Joseph Conrad vindt
hier, terecht, oprechte bewondering. In deze
romans is voor „de liefde" slechts een beschei
den, nuchter verlicht plaatsje ingeruimd. In
den alleroudsten zeevaardersroman, de Odys
see van Homerus, wordt daaraan warempel
nog meer aandacht besteed. In den Fran-
schen avonturenroman van dezen tijd wordt
ze niet verwaarloosd, integendeel. Albert Thi-
baudet maakte eens de amusante opmerking,
dat zoo Robinson Crusoe's vader een Fransch-
man geweest ware, hij van Vrijdag zeker een
juffrouw zou gemaakt hebben.

In Wilde Vaart komt bij stuurman Krijnen
heel even een psychisch conflict met zijn er os
door de ruitjes van het verhaal kijken, voor
het overige wordt daarin en in Ship Ahoy de
zaak op de meest zakelijke en weinig ontstel
lende wijs afgedaan. De materie gaat in bei
de boeken, die wij vandaag bespraken, boven
den geest. In Smelik's klein verhaal is mis
schien nog meer innerlijke karakteristiek of
althans een poging daartoe waar te ne
men dan in de Wilde Vaart, terwijl daarin
weer veel meer afwisseling, door ruimer men-
schengroepeering en verplaatsing, te waardee-
ren valt. Beide verhalen zijn onderhoudend
en belichten het leven van den Hollandschen
zeeman aan boord en in zijn werk, den zee
man van de groote en de kleine vrachtvaart;
zij teekenen zijn doening in scherpe contou
ren en geven zijn zegging haast phonetisch
juist weer. Beide auteurs zijn scherpe re-
gistreerapparaten en zij kunnen alweer goed
schrijven al heeft Smelik vooral iets eigen
zinnigs in zijn techniek. Maar dat ondefinieer
bare dat een kunstwerk heeft, dat het Fregat
schip van Van Schendel bezit en een Alain
Fournier eigen is, missen zij voorloopig nog.

J. H. DE BOIS