Ook vestigingswet
Industrie?
De Haarlemsche financiën.
Crisis in Bosnië.
Wetsontwerp ingediend.
VERGUNNINGENSTELSEL
ONTWORPEN.
De werkloosheid
te Haarlem.
Het Beiattftifaie
54e Jaatgang No. 16463
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Dinsdag 23 Februari 1937
HAARLEM S DAGBLAD
wrrectie: P. W. PEEREBOOM UITGAVE LOUKENS COSTEK MAATSCHAPPIJ VOOR
en ROBERT PEEREBOOM. COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V. Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOORI
mrectie: P. VV. PEEREBOOM
en ROBERT PEEREBOOM.
UITGAVE LÜURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR
COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM.
ABONNEMENTENper week 0.25, per maand 11.10, per 3 maanden
ƒ3.25, franco per post ƒ3.55, losse prs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week f 0.05. p. maand f 0.22. p. 3 mnd. 0.65. franco p. post f 0.7214
Bureaux: Groote Houtstraat 93 v Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon No»-: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10132,12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810
Bijkantoor: Soendaplein 37, Haarlem-Noord, Telefoon 12230.
ADVEKTENTlëN 1—5 regels 11.75, elke regel meer J 0.35 Reciam»»
0.60 per regel Tarieven regelabonnementen op aanvraag- Vraag
aanbod 1—4 regels f 0.60. elke regel meer 10.15. Onze Groentjes zie
hoofd rubriek.
4
Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnês. Levenslange ongeschiktheid f 600.—, overlijden f 400.—, verlies van hand, voet of oog 200.—, beic
eén of twee leden wijsvinger f 25.—, alle leden anderen vinger 15.—, één of twee leden anderen vinger 5.—, arm- of beenbreuk f 30.—, enkelbreuk f 15.—. pc
Nog afzonderlijke verzekering voor abonnés op het Geïllustreerd Zondagsblad. Alles indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit b'
ie leden duim f 100.—, één lid duim 50.—, alle leden wijsvinger f 60.—,
lsbreuk f 15.
ad verkrijgbare, voorwaarden.
Het woord is aan
Oncken
Wie de goddelijke gave van
de geestdrift bezit die wordt
ivel ouder, maar nooit oud.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN
HAARLEM, 23 Februari.
De Volkswagen.
Met dezen naam wordt de Duitsche auto-
voor-iedereen aangeduid, waarmee Hitier de
natie gelukkig wil maken. Zijn bedoeling is
het geheele volk te motoriseeren. Het wagen
tje is er nog wel niet, maar men schijnt zeer
geslaagde uithoudingsproeven genomen te
hebben, dagen en nachten achtereen, met een
product van de firma Porsche en in een uit
voerige beschouwing over de Berlijnsche Auto
mobieltentoonstelling, die wij morgen zullen
plaatsen, zult u kunnen lezen dat de schrijver
een Nederlandsch deskundige nogal sterk
door het plan geïmponeerd is.
Natüurlijk kan men zich tot een extra-goed
koop wagentje bepalen als men „een volk mo
toriseeren wil". Derhalve loopen de plannen
voor de massaproductie van het wagentje pa
rallel met voornemens tot verdere uitbreiding
van het auto-wegen-net en tot algeheele voor
ziening van Duitschland met Ersatz-brandstof,
zoodat het geheel onafhankelijk van de pe
troleum-concerns zoowel als van de buiten-
landsche automobiel-industrie zou worden.
Geheel duidelijk zijn, ik moet het bekennen,
de beweegredenen voor dezen geweldigen op
zet mij niet. „Een gemotoriseerde natie" is
een begrip, dat vervaarlijk klinkt, maar niet
zonder schaduwzijden kan zijn. Immers, niet
alleen moet de vereischte wegenaanleg zulke
geweldige sommen vorderen, dat men zich
moeilijk kan voorstellen hoe die gecompen
seerd kunnen worden. Voorts schijnt het de
vraag of een gemotoriseerd volk niet in phy-
siek weerstandsvermogen verliest.
En het ideaal van het volk dat volmaakt fit
is staat toch zeker voorop bij alle dictaturen
Welnu, iedere autorijder weet bij ervaring dat
hij, als hij zich voortdurend per auto ver
plaatst, zooveel lichaamsbeweging prijsgeeft
dait zijai physieke gesteldheid er al gauw de ge
volgen. van ondervindt. Hij wordt te dik en hij
wordt in physieken zin althans lui.
Daarbij beschermt de gesloten wagen wat al
te goed tegen de charmante afwisselingen
van het klimaat, zoodat men erg vatbaar
wordt voor verkoudheden en dergelijke. De
luxe-auto zal, al noemt -en haar Volkswagen
en maakt haar nog zoo spotgoedkoop, te
allen tijde een luxe-voorwerp blijven in dezen
zin, dat het den mensch verwent en hem min
der gehard maakt tegen physieke inspanning
en slecht weer. Vele autobezitters zorgen er
daarom voor dat hun rantsoen sport vooral
niet vermindert, gebruiken de auto op werk
dagen maar zelden en loopen of fietsen altijd
naar hun werk.
Men zal met deze factoren in Duitschland
wel rekening gehouden hebben, aangezien men
er immers zoo systematisch aan lichaams
cultuur werkt, maar het is dan toch niet dui
delijk hoe men ze uit wil schakelen. Want zelfs
onder een dictatuur schijnt het toch wel wat
al te ingewikkeld, iedereen voor te schrijven
hoeveel hij, zijn vrouw en zijn kinderen mogen
autorijden en hoeveel dagelijksche lichaams
beweging zij precies moeten vasthouden.
Terwijl bovendien de geweldige toeneming
van het motorverkeer het wandelen en fiet
sen steeds minder aanlokkelijk zullen ma
ken. Daarbij kon men niet spreken van een
zuivere navolging van de populariseering van
de auto zooals die in de Vereenigde Staten
heeft plaats gehad, want vergeleken bij dat
enorme gebied, dat veel grooter is dan
Europa, is Duitschland een klein landje. De
motieven voor algemeene motoriseering wa
ren dus in Amerika veel sterker. Hoewel de
V.S. tweemaal zooveel inwoners tellen als
Duitschland is het cijfer der bevolkings
dichtheid er veel en veel lager
Volgens onzen medewerker zou de „Volks
wagen" maar half zooveel kosten als een
D. K. W. Laat ons zeggen 500. Dat lijkt mij
voor een arbeider, zeker bij den Duitschen
loonstandaard, nog een hoogen prijs. De hoofd
vraag ligt overigens niet in de aanschaffings-,
maar in de bedrijfskosten, zooals iedere
automobilist weet.
Intusschen is het een zeer groot en belang
wekkend plan en wij kunnen zijn ontwikkeling
met groote interesse tegemoetzien.
R. P.
(In Bosnië heerscht de crisis zoo
hevig, dat de plattelandsbewoners
hun gouden kiezen en tanden
laten trekken om aan geld te ko
men. Goudkooplieden reizen met
dit doel het geheele land af en
komen met groote hoeveelheden
terug).
Ach ja, een groote crisiswolk
Hing lang boven ons eigen land,
Waardoor een groot deel van ons volk,
Nog van de hand leeft in den tand.
Wij zien nu sedert korten tijd
Weer wat meer licht in het verschiet,
Al blijft het nog een zware strijd,
Maar Bosnië is zoo ver nog niet.
Daar is het wel volslagen mis,
Als je zoo de berichten leest,
Zoo erg als het nu daar nog is,
Is het bij ons toch nooit geweest.
Daar worden in den waren zin
De stakkers aan den tand gevoeld,
Zij geven voor een klein gewin.
De tanden, voor hun maal bedoeld.
Men geeft zijn tanden voor wat brood
En heeft men daar wat voorraad van,
Dan komt men weer in nieuwen nood,
Omdat men het niet kauwen kan.
Van hand in tand leeft menigeen
Helaas nog in ons vaderland,
Maar 't is de Bosniër alleen,
Die van den tand leeft in de hand.
voor
de
Naast het binnen zekere gren
zen houden van het aantal win
kels door de z.g. Vestigingswet,
wil de regeering ook ongelimi
teerde uitbreiding van industri-
eele bedrijven voorkomen. Zij
heeft n.l bij de Tweede Kamer
een wetsontwerp ingediend,
houdende regeling betreffende
het beperken van de vestiging
van bedrijven, waarin eenige
tak van nijverheid wordt uit
geoefend en van de uitbreiding
van de capaciteit van zoo
danige bedrijven.
Naar de meening van den minis
ter is voor ons land een regeling in
dien zin aangewezen, dat aan de
Kroon dc bevoegdheid wordt ver
leend, om na ontvangst van een
daartoe strekkend verzoek, bij alge-
meenen maatregel van bestuur be
paalde takken van nijverheid of on
derdeden daarvan aan te wijzen,
waarin vestiging, respectievelijk uit
breiding niet meer vrij zal staan. Hij
zou daarbij geenszins zoover willen
gaan, dat in den aangewezen tak
van nijverheid elke nieuwe vestiging
of uitbreiding bij voorbaat volledig
wordt uitgesloten, doch willen vol
staan met deze van een vergunning
afhankelijk te stellen.
Het kampvuur in Groenendaal, ter gelegenheid van Baden Powelldag. Een der
leidsters spreekt de padvindsters toe.
Kansen voorde toekenning der extra Rijksuitkeering
staan niet slecht.
NED. PROT. BOND HAARLEM-NOORD.
Voor leden van den Ned. Prot. Bond en
belangstellenden houdt ds. N. Padt van
Zutphen op Maandag a.s. in het gebouw van
de afd. Haarlem-Noord van den Ned. Prot.
Bond aan de Berkenstraat een lezing over:
„De strijd om de persoonlijkheid in een on
persoonlijke wereld"
WELDADIGHEID NAAR VERMOGEN
Pandpoort, Koningstraat.
Waarom zoudt gij nog langer wachten,
Het leed der armen iets te verzachten,
Geeft allen nu. geeft allen veel,
En dankbaarheid, dat is uw deel.
Postgiro 212793. Telefoon 11855.
Een volledige afsluiting toch zou tot on-
gewenschte verstarring van den betrokken
bedrijfstak leiden. Een vergunningenstelsel
als in het wetsontwerp belichaamd, zal daar
en tegen een soepele hanteering mogelijk ma
ken, waarbij de gelegenheid bestaat om aan
het ondernemersinitiatief, voor zoover dit in
concrete niet ingaat hetgeen in het econo
misch landsbelang voor den betrokken be
drijfstak meest wenschelijk wordt geacht vol
doende recht te laten wedervaren.
In artikel 2 is o.m. een bepaling opgeno
men, welke met „vestigen" gelijk stelt het
opnieuw in werking brengen van een tevoren
stilgelegd bedrijf.
Het ontwerp heeft niet betrekking op
land- en tuinbouw, veeteelt, visscherij, mijn
bouw. handel, bank- en assurantiewezen,
scheepvaart en verkeerswezen te land.
Een beslissing valf „ter zijner tijd".
Wij hebben indertijd uitvoerig medege
deeld, dat B. en W. van Haarlem, voor het
sluitend maken van de begrooting voor 1937.
aan de regeering een extra subsidie uit het
Werkloosheidssubsidiefonds hebben gevraagd
van f 399.000
In ons nummer van 2 Februari schreven
wij:
„Uit den Haag vernemen wij, dat de aan
vraag van Haarlem reeds bekeken is. De moei
lijkheid is, dat er de belasting-quaestie tus-
schen zit. Tot heden werden alleen extra-bij
dragen uit het werkloosheidssubsidiefonds ge
geven als een gemeente het maximum-aarital
opcenten op de belastingen heeft gelegd.
Haarlem zou dus in dat geval, het aantal op
centen op de Personeele Belasting van 185 op
200 moeten brengen. Maar aan den anderen
kant kent men waarde toe aan het belang van
het Haarlemsche gemeentebestuur dat de bij
zondere positie van Haarlem het ongewenscht
maakt de bestaande belastingen alsnog te
verhoogen, in verband met de vlucht van be
lastingbetalers naar de buitengemeenten.
De regeering is overtuigd van de bijzondere
moeilijkheden der gemeente Haarlem en zal
daarom overwegen wat gedaan kan worden".
Wij vernemen thans, dat
het Haarlemsche gemeentebestuur
uit den Haag de mededeeling ontvan
gen heeft, dat ter zijner tijd op het
verzoek van Haarlem om een extra
subsidie te ontvangen een beslissing
genomen zal worden.
„Ter zijner tijd". Blijkbaar wil de re
geering voorloopig eens zien hoe het verder
met de Haarlemsche financiën gaat. Men
rekent er op het Stadhuis dan ook niet meer
op, dat de beslissing van de regeering bekend
zal zijn voor de begrooting Woensdag 3 Maart
in den gemeenteraad aan de orde komt.
Wel kunnen wij nog mededeeten.
dat in het college van B. en W., in
verband met de besprekingen die met
de regcering over deze quaestie ge
houden zijn, de overtuiging bestaat dat
de kansen voor het inwilligen van
de aanvraag van Haarlem niet slecht
staan.
Het college van Ged. Staten van Noord-
Holland heeft over de aanvraag van Haar
lem om een extra-subsidie aan de Regeering
advies uitgebracht.
Naar wij vernemen staat het college van
Ged. Staten in deze aangelegenheid achter
B. en W., zoodat een gunstig advies naar den
Haag gezonden is.
Van veel beteekenis is de volgende passage
uit de memorie van antwoord van B. en W
op het afdeelingsverslag over de begrooting:
Bij het opmaken der begrooting hebben B.
en W.. naar zij verder opmerken voor ooger.
gehad, dat het niet wenschelijk is het per
centage der belastingen te verhoogen. Zij
meenen dat Haarlem bij den huidigen stand
der inkomens en van het belastbaar vermo
gen het hoogtepunt bereikt heeft. Verhooging
der percentages zou tijdelijk een hoogere
oelasting opbrengst geven dan geraamd is
maar zou reeds terstond en ongetwijfeld in dp
comende jaren een zeer ongunstigen invloed
uitoefenen. Om deze reden hebben B. en W
een extra-uitkeering gevraagd uit het werk
loosheidssubsidiefonds, zonder verplicht te
zijn de hoogste opcenten te heffen. Zij mee-
'en zelf dat het. voor de toekomst van d
■emtenti: beter is voor het jaar 1937 eer
kleinere uitkeering te ontvangen dan ge
vraagd is en het door het niet verhoogen
der opcenten te derven belastingbedrag naar
volgende jaren over te boeken dan de op
centen te verhoogen".
In die passage wordt dus gezegd, dat
B. en W. van een gedeelte van de
extra bijdrage van het rijk zullen af
zien als aan dc toekenning dc eisch
gemeente nog iets meer aan armenzorg uitge
geven dan verleden jaar. Dit komt omdat de
verarming van een deel der bevolking sinds
verleden jaar nog is toegenomen, zoodat al
vermindert het aantal gesteunden eenigszins,
dit toch nog niet op het eindbedrag invloed
heeft, daar van andere niet-werkenden de
steun in sommige gevallen moet verhoogd
worden.
Defensief verdrag door
Von Neurath voorgesteld?
Het zou Duitschland, Oostenrijk, Italië en
Hongarije omvatten.
WEENEN, 23 Febr. (Reuter A.NJP.)
De Duitsche minister van buitenland-
sche zaken. Von Neurath. zou bonds
kanselier Schuschnigg vanmorgen een
defensief viermogendhedenverdrag
hebben voorgesteld. Partijen bij dit
verdrag zouden Duitschland, Oosten
rijk, Italië en Hongarije zijn. Men
meent te weten, dat Von Neurath dit
aanbod gedaan heeft op voorwaarde,
dat Oostenrijk belooft de Habsburgers
niet weder op den troon te brengen.
AMERIKAANSCII PASSAGIERS VLIEGTUIG
VERMIST
VALDEZ (Alaska) 22 Febr. (A.N.P.) Een
passagiersvliegtuig uit Alaska, van de Gill-
man Airways wordt vermist. Het toestel was
gisteren van Cordova naar Anchorage ver
trokken. maar is niet in laatstgenoemde
plaats aangekomen.
verbonden zou worden, dat de gemeen
te de opcenten op de belasting zou
moeten verhoogen.
Als de Regeering tenslotte zou zeggen: Haar
lem kan de extra uitkeering krijgen als het
zijn belastingen verhoogt, willen B. en W.
zeggen: geef ons dan liever de subsidie ver
minderd met het bedrag' dat anders uit de
verhoogde belasting zou komen, dan nemen
wij dat bedrag voor eigen rekening.
In hetzelfde nummer van 2 Februari heb
ben wij medegedeeld, dat de conversie van
f 16.420.000 aan 4 pet. geldleeningen in Z'/j
pet. voor de gemeente in 1938 een rentebe
sparing geeft van f 82000. Dit voordeel komt
over 1937 slechts voor een deel tot uiting,
vermoedelijk voor ongeveer f 40.000. Het ge
volg is, dat de aangevraagde extra rijks
bijdrage ook met dit bedrag verminderd zou
kunnen worden. Het is namelijk zoo
schreven wij niet aan te nemen, dat de
Regeering het aangevraagde bedrag zonder
meer toezegt. Er zal bij inwilliging van de
aanvraag wel volstaan worden met een be
reidverklaring terwijl dan later als over het
resultaat van 1937 geoordeeld kan worden,
het juiste bedrag wordt vastgesteld. Er kun
nen in de naaste toekomst factoren komen
die de begrooting voor 1937 belangrijk be
ïnvloeden. De geldmiddelen kunnen mee
vallen o.a. door een daling van de uitgaven
voor werkloozensteun en armenzorg en door
verdere conversie van leeningen, waardoor
het aanvankelijk geraamde tekort kleiner
wordt".
Nu vermeldt de raadsagenda van 3 Maart
weer een voorstel van B. en W. om opnieuw
tot het aflossen van geldleeningen en het
aangaan van nieuwe geldleeningen over te
gaan.
Wij vernemen evenwel dat dit slechts over een
klein bedrag gaat teenige tonnenMaar wij
zullen nog wel niet aan 't einde van de con
versie zijn. Er staat nog ongeveer 30 mil-
lioen tegen 4 pet., zoodat wel aan te nemen
is, dat daarvan nog zooveel mogelijk omgezet
zal worden in Z'/2 pet.
De kosten voor werkloozensteun zullen ver
moedelijk ook naar beneden gaan. Zooals wij
elders in dit nummer mededeelen heeft
Haarlem op dit oogenblik 556 werkloozen
minder dan verleden jaar op denzelfden tijd.
Bij het opmaken van de begrooting voor 1937
was nog niet met de mogelijkheid van een
belangrijke daling van dit werkloozencijfer
rekening gehouden.
Er is ook nog niet te zeggen of daar nu op
te rekenen is.
Verleden jaar werd er na Februari ook een
belangrijke daling in het aantal werkloozen
geconstateerd. Met spanning wordt nu afge
wacht hoe het in de komende werken op de
Haarlemsche arbeidsmarkt zal gaan. Als er
geen nieuwe groote daling zou komen, moet
daaruit afgeleid worden, dat de vermindering,
die verleden jaar in Maart en April werd ge
constateerd. nu wat eerder gekomen is, maar
dan heeft die verschuiving op zich zelf niet
veel te beteekenen. Blijft daarentegen het aan
tal werkloozen geregeld belangrijk onder dat
van verleden jaar. dan kan van een blijvende
verbA-tering gesproken worden dip ongpfwij-
feld op den duur ook haar uitwerking zal
doen gevoelen op de kosten voor werkloozen
en armlastigen.
Tot het eind van Januari van dit jaar was
wat deze uitgaven der gemeente Haarlem be
treft. nog geen verbetering te constateeren
hoewel de statistiek van het werkloozencijfei
ook reeds toen gunstig was tegenover die van
1936. Integendeel, over Januari 1937 is door de
Opnieuw een
belangrijke daling.
In de afgeloopen week daalde het aantal
werkloozen te Haarlem met 111. In dezelfde
week van 1936 gingen wij 24 naar boven.
Een gunstig verschil dus van 135.
Er zijn thans 556 werkloozen min
der dan in dezelfde week van het
vorig jaar.
Op het oogenblik staan 6559 werkloozen in
geschreven.
Bij Von Neurath's bezoek aan Weencn heb
ben nationaal-socialistische betoogingen
plaats gehad. pag. 4
Aan de Engelschc kust zijn bij een vliegtuig
ongeluk twee militairen omgekomen.
pag. 4
De Spaansche regeeringstroepen zijn aan de
Jarama in het offensief. pag. 4
Voor verhooging van het werkfondscrediet
tot f 100 millioen heeft de regeering een
bedrag van f 33.700.000 aangevraagd.
pag. 3
De Spoorwegen laten veel nieuw materiaal
bouwen. pag. 3
De kansen voor toekenning van een extra-
rijksbijdrage aan Haarlem staan niet
slecht. pag. 1
Hel aantal werkloozen te Haarlem is in de
afgeloopen week opnieuw belangrijk ge
daald. pag. 1
De regeering heeft een vestigingswet voor
de industrie ingediend. pag. 1
De nieuwe Haarlemsche Kunstkring heeft
grootsche feestplannen. pag. 7
Op een suppletoire begrooting van Binnen-
landsche Zaken is f 83.500 voor aankoop en
inrichting van een ambtswoning voor den
Commissaris der Koningin in Noord-Hol
land uitgetrokken. pag. 2
Blocmcndaal's sterftecijfers zijn oogen-
schijnlijk te hoog. maar in feite laag.
pag. 6
De financiecle draagkracht der Haarlemmers
is het laatste jaar weer sterk gedaald.
pag. 6
ARTIKELEN, ENZ.
R. P.: De Volkswagen. pag. 1
M. V.: Een prins werd geboren. pag. 4
Speciale G. P D.-berichtgevingDe «verk-
'«"lo-Hiirp •i'prk'on7en.
pag 3
V.: Brederode in Velsen. pag.
L. S.: Februarituin. pag.
J. B. Schuil over Lorelei 1937. pag. 11
H. D. Vertelling: Een nachtelijke reis.
pag 6
Schaakrubriek. pag 9
Dc Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen op pag. 9
