Haarlem is zuinig met water.
Werk voor de Werf Conrad
De Zomertijd.
De Joden in
Duitschland.
Naar de booten.
BERICHT
Hef belangrijkste
54e Jaargang No. 16481
Verschijnt dageliitës, behalve op Zon- en Feestdagen
Dinsdag 16 Maart 1937
HAARLEM S DAGBLAD
Directie: t. VV. PEEREBOOM UITGAVE LOURENb COSTKK MAATSCHAPPIJ VOOR «««.«tot pph'proom
en ROBERT PEEREBOOM. COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V Hoofdredacteur: ROBEK1 rttKtuuuai
ABONNEMENTEN: per week ƒ0.25, per maand ƒ1.10, per 3 maanden
ƒ3.25, franco per post f3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week Ó.05, p. maand f 0.22, p. 3 mnd. f 0.65. franco p. post f 0.7254
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos-: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10132,12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810
Bijkantoor: Soendaplein 37, Haarlem-Noord, Telefoon 12230.
ADVERTENTIëN 15 regels 1.75, elke regel meer 0.35. Reclames
ƒ0.60 per regeL Tarieven regelabonnementen op aanvraag. Vraag en
aanbod 1—4 regels f 0.60. elke regel meer ƒ0.15. Onze Groentjes zie
hoofd rubriek
Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnés. Levenslange ongeschiktheid J 20UU.— overlijden 1400.—, verlies van hand, voet of oog f 200.—, beide leden duim f 100.—, één lid duim 50.—, alle leden wijsvinger f 60.—,
één of twee leden wijsvinger ƒ25.alle leden anderen vinger 15.één of twee leden anderen vinger 5.arm- of beenbreuk ƒ30.enkelbreuk ƒ15.polsbreuk ƒ15.
Nog afzonderlijke verzekering voor abonnés op het Geïllustreerd Zondagsblad. Alles indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden.
- - -
Opnieuw blijkt, dat men in Duitschland nog
steeds niet aan het einde is gekomen van de
maatregelen tegen de gedeclasseerde één pro
cents-minderheid der bevolking: de Joden. Nu
heeft de rijkscultuurleider Hinkel, bij de ope
ning van de „cultuurweek" te Maagdenburg,
weer wat moois bekend gemaakt. Joden en
andere niet-Ariërs mogen in de speciaal voor
hen gereserveerde theaters en op de door hen
georganiseerde bijeenkomsten geen kunst van
niet-Joodsche Duitsche kunstenaars, meer aan-
hooren en Joodsche kunstenaars mogen de
niet-Joodsche Duitsche kunst ook niet meer
opvoeren.
Er zijn heel wat erger maatregelen tegen de
Joodsche minderheid in Duitschland toegepast
dan deze, ofschoon het effect van den nieuwen
maatregel zich op de kinderen der Joden ook
hier wel zal doen gelden. Immers, het moet
zich wel aansluiten bij al de andere dingen die
bestemd zijn om hen te doen voelen dat zij als
paria's, als minderwaardigen worden be
schouwd in het land waarin zij, tot hun onge
luk, geboren zijn. Wie zjch eens even beproeft
in te denken dat zijn eigen kinderen onbe
vangen en vol vertrouwen als zij tegenover de
wereld en de volwassen menschen staan op
een dergelijke wijze bejegend zouden worden,
moet er wel bij huiveren. Onwillekeurig rijst
ook de gedachte, nietwaar, dat het de
schuld van die Joodsche kinderen toch niet
is dat zij als Joden geboren zijn en dat het
evenmin hun schuld is dat zij in Duitschland
ter wereld zijn gekomen. Maar ja, dat zijn
„slechts" Christelijke ethische overwegingen.
Een andere overweging, volkomen nuchter
ditmaal, ligt besloten in de vraag welk belang
de rijkscultuurleider Hinkel eigenlijk met dezen
maatregel gemoeid acht. Wat denkt hij ermee
te bereiken? Tot dusver heb ik uit de berich
ten omtrent het nieuwste besluit nog geen
antwoord op deze vraag kunnen distilleeren.
Het staat er niet in. Wel heeft Hinkel medege
deeld dat de Joodsche Cultuurbond in Duitsch
land thans 40.000 leden telt, dat deze bond in
Berlijn beschikt over een eigen theater, dat
iederen avond voor een Joodsch publiek Jood
sche kunst uitvoert, dat het Joodsche kleine
theater onder leiding van Max Ehrlich staat en
dat eenige Joodsche reisgezelschappen door
het land trekken om den Joden in andere ste
den dezelfde kunst te bieden. Ook heeft hij ge
zegd dat de „Paulusbond" is opgericht voor
Joden die (voor 1932) tot het Christelijk geloof
zijn overgegaan. Maar die mag evenmin wer
ken van Duitsche niet-Joodsche kunstenaars
uitvoeren.
Waarom eigenlijk niet? Uit Hinkel's rede
blijkt, dat het verbod niet alleen de werken
van levende Duitsch-Arische kunstenaars be
treft, maar ook van doode. Derhalve mag een
Joodsch publiek niet luisteren naar declama
tie van werken van Goethe, niét naar muziek
van Wagner of van Bach.... Gaat u maar
door; het is een lange lijst. Natuurlijk kunnen
zij deze muziek over de radio thuis hooren, of
van gramofoonplaten, of zij kunnen haar zelf
beoefenen. De Duitsch-Arische litteratuur kun
nen zij thuis lezen. Maar tot een publiek ver-
eenigd mogen zij er niet naar luisteren.
Het is zonderling. De gedachte rijst dat het
publiek misschien wel eens tegen de „Arische
kunst" zou kunnen demonstreeren. Maar ten
eerste hebben de Joden altijd grooten eerbied
voor alle ware Kunst getoond, ten tweede zou
men er toch zooveel politie bij kunnen opstel
len als men maar wou en ten derde hecht de
mensch, zelfs de Jood in Duitschland, nog al
tijd aan het leven. Zelfs als hun eigen kunste
naars hun de muziek gingen voorspelen, die
in officiëele opdracht vervaardigd is ter ver
vanging van Mendelssohn's schitterende com
positie bij Ein Sommernachtstraum, zouden de
Duitsche Joden zich dus wel van teekenen van
afkeuring onthouden. „Zu Befehl" zouden zij
wellicht zelfs tot verplicht applaus te krijgen
zijn.
Waarom dan toch dit verbod? Geen andere
mogelijkheid schijnt te resten dan dat men den
Joden een nieuwe openbare vernedering heeft
willen bezorgen door hen uit te sluiten van
zulke opvoeringen, aldus te kennen gevend dat
men hen niet goed genoeg achtte om naar
„Duitsche Arische kunstwerken" te luisteren.
Dit zal, zooals ik hierboven zei, ten aanzien
van de kinderen der Joden dan ook wel weer
zijn uitwerking hebben. Hen treft men onge
twijfeld diep in de kinderziel. De ouders, al
zoo vaak en op zoo velerlei wijzen getroffen,
zullen er allicht minder gevoelig voor zijn. Die
moeten langzamerhand wel wat afgestompt
raken voor openbare beleedigingen. Overigens
is aan te nemen dat zij er hun levensdoel van
maken hun kinderen een betere toekomst in
een ander land te bezorgen. Dit zal evenwel
den armen Joden, die natuurlijk de overgroo-
te meerderheid vormen, niet gemakkelijk
vallen.
Het zou belangwekkend zijn te weten hoe
de historie later over deze dingen oordeelen
zal. Dit niet wetende dienen wij ons te be
palen tot ons eigen oordeel. Ik twijfel er niet
aan hoe dat is bij de geweldige meerderheid
(De watersportliefhebbers zijn weer
druk bezig hun zeilbooten gereed
te maken voor het komende sei
zoen.)
Al mag vandaag de lente nog
Ons niet met haar entree verblijden,
De winterheerschappij zal toch
Nu binnenkort wel schipbreuk lijden.
Voor alle vaarders past nu al
De leuze; ijlings naar de booten,
Wees, als de schipbreuk komen zal,
Gereed om d^adlijk af te stooten.
In 't schuitenhuis en op de werf
Is weer het eerst vertier gekomen.
De kwast met teer en lak en verf
Is weer vol vreugd ter hand genomen.
De winterslaap is haast gedaan,
't Moment is spoedig aangebroken,
Om wakend „onder zeil te gaan"
Al blijft de winter nog wat spoken.
Het touwwerk wordt gecontroleerd,
De romp wordt afgespeurd op naden,
De zeilen worden geprobeerd,
Of ze geen zwakke plek verraden.
Voor zeilers komt weer goed getij,
Op meren, plassen, vaarten, stroomen.
Zij zetten alle zeilen bij,
Om goed op tijd zeilklaar te komen.
Straks zal de zoele zomerwind
Weer in de bolle zeilen blazen,
En scheert men weer met vrouw en kind
Langs weiden, waar de koeien grazen.
Straks blakert weer de zonneschijn
De plassen in de lage landen
En klemt men weer de fokkelijn
En roerpen in gebruinde handen.
Er komt met 't nieuwe lentelicht
Vertier in bootenhuis en werven,
Met nieuwe „wei-vaart" in het zicht,
Maakt zich de zeiler op tot zwerven.
P. GASUS.
Heeft daardoor geen water-tekort, zoodat
aanvulling uit IJselmeer of Lek onnoodig is.
MODERNSTE DESSINS
KROON - BEHANGSELS
ALLEEN GR. HOUTSTR. 179 - TELEF. 14269
(Adv. Ingez. Med.)
van het Nederlandsche volk, die onze „Rijks-
cultuurleiding" vormt. En ik wil de gelegen
heid niet laten voorbijgaan om mijn diepen
eerbied te uiten voor hetgeen de Joden als
scheppende en vooral als uitvoerende kunste
naars voor ons allen gedaan hebben en nog
doen. Voor ons en voor de Kunst zelf, welker
schoonheid ver boven alle staats- en rassen
verschillen verheven is.
R. P.
De fabel dat water te Haarlem
duur
is.
In ons nummer van Zaterdag wezen wij
er op, dat Amsterdam, om te voorkomen dat
haar duinterrein al té veel wordt uitgeput,
Lekwater naar „Leyduin" onder Vogelenzang
zal uitvoeren om daardoor den waterstand
weer op te voeren. Het Provinciaal Water
leidingbedrijf van Noord-Holland zal voor
haar wingebied onder Bakkum vermoedelijk
hetzelfde gaan doen met water uit het
IJselmeer. Tevens maakten wij de veronder
stelling, dat het aan te nemen is. dat de
Staatscommissie voor de drinkwatervoorzie
ning in West-Nederland overeenkomstige
maatregelen zal aanbevelen voor de duin
waterleidingen van Haarlem, Leiden en Den
Haag
In een onderhoud dat wij met den direc
teur der Haarlemsche Waterleiding, Ir. F.
Graaf van Randwijck, hadden werd uiteen
gezet, dat Haarlem geen behoefte heeft aan
aanvulling van zijn watervoorraad in de
duinen.
De heer W. J. B. van Liemt, de wethouder,
onder wie de Waterleiding ressorteert, was
het daarmede volkomen eens. Hij zei:
Haarlem verbruikt thans 2 millioen
M3. water. Die hadden wij ook wel in
de toekomst kunnen leveren ook al
hadden wij ons bepaald tot het op
pervlakte-water.
Nu wij bovendien twee batterijen
van elk 6 diepboringen hebben, is onze
capaciteit opgevoerd tot 4 millioen
M3., zoodat wij zelfs voldoende wa
ter kunnen leveren ook al zou de be
volking verdubbelen.
Om die hoeveelheid water te kunnen leve
ren behoeft Haarlem in geen geval de water
reserve in de duinen uit te putten. Zelfs voor
de huidige periode van veel regenwater kon
geconstateerd worden dat de waterstand in
onze prise d'eau niet daalde, maar zelfs wat
steeg. Het is bovendien niet juist, althans
niet wat onze waterleiding betreft, dat de
uitdroging den plantengroei in de duinen
belemmert. De directeur heeft in ons win
gebied enkele parkjes aangelegd die er uit
stekend bijstaan. Maar.die zijn ook zorg
vuldig afgeschermd met gaas om te voorko
men, dat de konijnen er aan knabbelen. Door
deze proefneming heeft de directeur aange-
Aan drie tinbaggermolens voor de Mij. Billiton.
Tinmolen voor de Mij. Billiton, die thans bij de Werf Conrad, N.V., in opbouw is.
Naar aanleiding van het bericht over
nieuwe opdrachten voor de Nederlandsche
werven in ons nummer van Maandag, deelt
de directie van Werf Conrad N.V. thans
mede. dat van de bestelling van drie tin
baggermolens voor de N.V. Gemeenschappe
lijke Mijnbouw Maatschappij Billiton een
zeer belangrijk gedeelte bij haar gemaakt
zal worden. Dit ligt ook wel voor de hand.
daar Werf Conrad in den loop der jaren van
deze mijnbouw onderneming alle tinbagger
molens, negen stuks, heeft geleverd.
Ih de laatste jaren ontving de Conrad op
dracht voor de levering van drie tinbagger
molens van dc Billiton Maatschappij, terwijl
J. en K. Sm.;. Kinderdijk, één mciei i.
dracht kregen, welke in Juli a.s. naar- Billiton
gesleept zal worden en die vrijwel gelijk
is aan den door Conrad gebouwden tin
molen „Meranteh" en de pas verongelukte
„Kantoeng" (welke laatste voor de Banka
Tinwinning Dep. v. Koloniën bestemd was)
Op dit oogenblik is bij de Conrad nog een
tinmolen voor Billiton in aanbouw, waarvan
bijgaand een foto. Tevens is op het oogen
blik nog een tinmoien in bestelling voor het
Departement van Koloniën.
De moeilijkheden bij het verkrijgen van het
materiaal maken het vrijwel onmogelijk voor
uit vast te stellen, wanneer met den bouw
van deze groote objecten begonnen kan
worden. Hierdoor is het ook bijzonder moei-
.ijk voor de directie van de Conrad, than
reeds te zeggen, of het personeel een uit
breiding zal ondergaan.
toond, dat niet de waterleiding maar de ko
nijnen de oorzaak zijn van den achteruit
gang van den plantengroei.
Als de andere waterleidingen dezelfde wa-
terpolitiek zouden voeren als Haarlem zou
er geen aanvulling van het duinwater uit
IJselmeer of Lek noodig zijn, want dan zou
er veel minder water gebruikt worden. In
Haarlem gebruiken alle menschen het water
dat noodig is om te voldoen aan de eischen
van gezondheid en hygiëne en toch stijgt het
gemiddelde verbruik niet boven 50 M3 per
jaar per gezin. In Amsterdam is het verbruik
ruim het dubbele, evenals overal elders waar
geen meters zijn ingevoerd.
Ik ben overtuigd zoo vervolgde
de wethouder dat als overal het
metersysteem werd ingevoerd, het
drinkwater-vraagstuk er in ons land
heel wat gunstiger zou voorstaan.
Gezondheid en hygiëne worden niet
gediend als er veel heerlijk zuiver
duinwater wordt vermorst en het
kan niet anders, er moet water ver
spild worden als men elders dubbel
zooveel aftapt als in Haarlem.
Het zou daarom zeer onredelijk zijn als
Haarlem, omdat de andere waterleidingen de
menschen steeds onnoodig te veel water
hebben laten verbruiken, met die andere ge
lijk gesteld zou worden en ook verplicht zou
zijn Lek- of IJselmeerwater ter aanvulling
aan te voeren.
Er bestaat een fabel, dat het water te
Haarlem duur zou zijn. Ik stel er aldus de
wethouder prijs op om daaraan een einde
te maken, temeer omdat die fabel thans ge
bruikt zou kunnen worden om te betoogen,
dat het waterverbruik te Haarlem laag is
omdat de prijs, onevenredig hoog is.
Maar met de tarieven in de hand
kan ik aantoonen, dat Haarlem een
van de gemeenten is waar het water
het goedkoopst wordt geleverd.
De Haarlemmers betalen 36 cent per M3
bij een minimum verbruik van 24 M3. Voor
de meters wordt niets berekend.
De minima bij andere waterleidingen zijn:
Zonder Met
closet closet
Provincie Noord-Holland f 10.20 f 15.20
Den Haag 10.20 10.20
Amsterdam (1 kamer) 4.7.
Amsterdam (2 kam. en keuk.) 12.15.—
Velsen (huurwaarde hoog
stens f 100) 7.7.
Den Helder 10.40 10.40
Eindhoven 9.9
Arnhem (1 kamer) 6.10
Arnhem (2 kamers) 10.14.
Maastricht 8.80 13 80
Nijmegen (2 vertrekken) 7.20 7 20
Groningen 10.16.40
Leiden (1 vertrek) 5.10.—
Leiden (2'vertrekken) 9.14.
Leiden (arbeiderswoning, 1
tapkraan zonder loozing) 7.—
Apeldoorn 10.
Haarlem 8.64 8.64
Andere waterleidingen hebben wel een la-
geren prijs per M3., maar het verplichte mi
nimum-verbruik is veel hooger gesteld, of er
moet naast het bedrag per M3. ook nog een
bedrag voor vastrecht betaald worden.
De minima zijn bijna alle duurder dan te
Haarlem. Men moet natuurlijk de woningen
rekenen met een closet, want die vindt men
thans immers in alle huizen. Eenige steden
hebben voor heele kleine huisjes een lager
tarief, maar een-kamerwoningen hebben wij
vrijwel niet, evenmin als huizen beneden f 100
huurwaarde.
Als wij het normale gebruik voor een mid
denstandswoning op 60 M3. stellen moet voor
die 50 M3. betaald worden:
Haarlem f 18.
Provincie Noord-Holland 30.—
Rotterdam 33.20
Den Haag 16.20
Amsterdam 34.
De Hagenaars zijn daarbij dus iets goed-
kooper uit dan de Haarlemmers, maar de
Haarlemmer kan als hij dit wil op zijn water
verbruik bezuinigen, want hij behoeft niet
meer dan 24 M3. te gebruiken. Elke M3 die
hij bezuinigt spaart hem 30 cent uit. Voor de
klanten van Noord-Holland. Rotterdam, den
Haag en Amsterdam geldt die omstandigheid
niet, zij moeten die bedragen betalen, want
de voor hen geldende minima zijn 78, 140, 6(
en 80 M3. Voor den Haarlemmer is er aanlei
ding om niet meer water te gebruiken dan
noodig is, maar voor de anderen bestaat die
omstandigheid niet.
Voor den oorlog Kostte het water te Haar
lem 35 cent per M3„ daarna waren de prijzen
46, 54 en 40 cent. Sinds vele jaren is het op
36 cent gesteld.
Zij, die zich met ingang van 1 April
per kwartaal abonneeren, ontvangen
de ir Maart nog te ver-chü'-'-- •«••mme''
gratis.
DE ADMINISTRATIE.
i 7
Het woord is aan
Börne
De meeste menscheji zijn
ontevreden omdat slechts
iceinigen weten dat de af
stand tusschen één en niets
grooter is dan die tusschen
één en duizend.
Begint 22 Mei.
Bij Koninklijk besluit is bepaald,
dat de zomertijd dit jaar zal aanvan
gen op 22 Mei en zal eindigen op 3
October.
Werkloosheid te Haarlem.
De laatste week is meegevallen.
Door het ongunstige weer van de vorige
week leek het eerst of het minder gunstig zou
gaan met de statistiek der werkloosheid te
Haarlem. Gelukkig is het nog meegevallen.
Het aantal werkloozen daalde met 92, wat
nog 6 meer is dan in de week van 1936.
Met spanning wordt het verloop van deze
week gevolgd.
Verleden jaar gaf die namelijk een vermin
dering van niet minder dan 162.
Het aantal werkloozen te Haarlem
Is thans 6290. Dit is 491 minder
dan verleden jaar in dezen tijd.
Asphalteering Leidschevaart.
Verkeer drie dagen gestremd.
De Commissaris van Politie verzoekt ons
mede te deelen, dat van Donderdag 18 tot en
niet Zaterdag 20 Maart de Leidschevaartweg
van den oprit der tram tot aan de Zandvoort-
schelaan wegens asphalteering voor het ver
keer in beide richtingen afgesloten zal zijn.
Het verkeer over de Leidschevaart naar Heem
stede zal tijdelijk via de Schouwtjeslaan en
den Wagenweg geleid worden.
Het is nu voora'
^taeHikstijd
Zaterdag j.l. bevatte Haarlem's
Dagblad 262 Groentjes (Vraag
en Aanbod). Was het Uwe er
al bij?
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN
De Spaansclie burgeroorlog: Vertegenwoor
digers van Valencia naar Madrid, pag. 4
Bij een ontploffing in een buskruitfabriek bij
Manilla zijn 28 arbeidsters om het leven
gekomen. pag. 4
De Chryslerfabrieken te Detroit moeten op
gerechtelijk bevel ontruimd worden, pag. 4
De nationaal-socialisten hebben thans de
meerderheid in den Volksdag van Dantzig.
pag. 4
De Haarlemmers zijn zuinig met het drink
water. Daardoor heeft de waterleiding geen
tekort, zoodat aanvulling uit IJselmeer of
Lek hier niet noodig is. pag. 1
De werf Conrad te Haarlem heeft een be
langrijke opdracht gekregen. pag. 1
De zomertijd begint 22 Mei a.s. pag. 1
Te Haarlem zijn thans 491 werkloozen min
der dan een jaar tevoren. pag- 1
Onze handelsmissie is buitengewoon harte
lijk in Brazilië ontvangen. pag. 3
Voor bij de melkproductie-beperking minder
geproduceerde melk wordt een vergoeding
van 2 cent per K.G. gegeven. pag. 3
ARTIKELEN, ENZ.
K. P.: De Joden in Duitschland. pag. 1
Het contrólenet om Spanje. pag. 4
Van onzen Londenschen correspondent: Én-
gelsehe bevolkingscijfers. pag.
Helen: Op zoek naar Hermann Thimig.
pag. 2
1. B. Schuil: Een gouden toonealjubileum van
Julia Cuypcrs. pag. 7
Maakt Oxfor«» lit jaar een kans? oag* 10
.1. D. Vertelling: Teleurstelling. pag 6
De Burgerlijke Stand van Haarlem is "opge
nomen op pag. 9
