Actueele buitenlandsche kwesties.
MIJNHARDT'S
XXX
Transatlantisch vliegtuig
wordt weldra gebouwd.
De Verbetering
is duidelijk
merkbaar.
DONDERDAG 18 MAART 1937
HAARDE M'S D A G B E 'A D
J
EERSTE KAMER.
Bij behandeling van Buitenlandsche Zaken
besproken.
Weer een spelling-debat.
DEN HAAG Woensdag
Prof. v. Embden (VD.) plaatste op den
voorgrond, dat zonder het streven naar
universitaliteit te verwaarloozen verster
king van de machtsmiddelen van den Volken
bond gewenscht is, met Amerika als „stille
partner" op den achtergrond.
Mr. v. Vess em (nat. soc.) was natuurlijk
verheugd over de begin Juli van het vorige
Jaar door de ex-neutralen te Genève afge
legde verklaring, z.i. eerste stap op den weg
van verlaten van de gevaarlijke zóne van den
Volkenbond en naar herleving van een zelf
standig neutraliteitspolitiek. Onverwijlde op
zegging van het lidmaatschap van den Bond
dient thans echter plaats te vinden. Deze
senator hoopte ook, dat we ons niet in het
non-interventie-avontuur zullen laten verlok
ken. scheen het verkeerd te achten, dat twee
Nederlanders aan den arbeid op dat gebied
meewerken en vroeg waarop het protest be
rust tegen de aanhouding van Nederlandsche
schepen door vaartuigen van Generaal Fran
co.
Na een pleidooi van den heer Flesken s
(R.K.) om spoed te betrachten met een rege
ling met Duitschland ter voorkoming van
dubbele belasting, vroeg mr Pollema (C.H.)
welk standpunt onze regeering hmeemt ten
aanzien van beurtverklaring van lading aan
boord van Nederlandsche schepen door sche
pen van Franco, beschouwt ons Gouverne
ment zulks als zeerooverij en zoo ja, is zij dan
In staat zich daartegen te keeren. Wat den
Volkenbond aangaat bleek deze spr. niets te
voelen voor uitholling van art. 16 van het
Handvest; dit was z.i. 'n ongeoorloofde poging
tot onttrekking aan verplichtingen die we
aanvaard hebben.
Minister de Graeff betoogde allereerst
dat we een boven eiken twijfel verheven
recht hebben op eerbiediging van de on
schendbaarheid van ons grondgebied, zoodat
het ten eenen male verkeerd ware, om aller
lei nog door den Minister aangevoerde rede
nen, daarover een verdrag te gaan sluiten.
Het is 'n raadsel hoe menschen van Neder
landsche nationaliteit daarvoor nog iets kun
nen voelen. De N. S. B„ welke zulk een t'rac-
taat verlangt, moet maar eens letten op de
Duitsche regeering, die in tegenstelling
met Mr. v. Vessem c.s. ons afwijzend stand
punt wel begrepen heeft.
Willen anderen onder elkaar overeenko
men in een nieuw Locarno dus buiten ons
om ons grondgebied te zullen eerbiedigen,
dan is daar niets tegen.
Uit hetgeen de Minister vervolgens met
betrekking tot het zgn. doortoehts-recht uit
hoofde van art. 16 van het Handvest opmerk
te, viel op te maken, dat hij meent, dat geen
Bondslid verplicht is militaire troepen door
te laten tegen zijn eigen verlangen in. Wel
licht zal bij de besprekingen tot hervorming
van het Handvest hierover nog wel wat ge
zegd moeten worden, en zal misschien een
nadere interpretatie van art. 16 in dit ver
band gewenscht zijn. Het beginsel van col
lectieve veiligheid zal op den duur zegevie
ren en dit ook moeten doen. doch op het
oogenblik is verwezenlijking daarvan niet
mogelijk.
Noode is de Minister onder indruk van de
feiten tot deze conclusie gekomen, wat ech
ter geenszins wil zeggen, dat hij nu erkent,
dat het verkeerd geweest is, dat we destijds
aan de sancties deelnamen. De mislukking
heeft echter tot het andere inzicht geleid,
waaraan de „ex-neutralen" in hun verklaring
van Juli jl. uiting hebben gegeven; hoofd
doel van die verklaring was den andere le
den duidelijk te maken, dat zoolang een deel
van het Handvest niet wordt nageleefd, den
groep niet meer bereid is zonder meer. d.w.z.
automatisch, tot deelneming aan sancties
uit hoofde van art. 16 over te gaan.
Spr. heeft niet zoozeer zijn geloof in het
sanctie-systeem als zoodanig verloren, maar
wel in de mogelijkheid van toepassing daar
van. Het beste is nu maar voorloopig af te
zien van automatische intreding van econo
mische sancties, 'van het laten optreden van
den Bond als machts-instrument. Aldus be
pleitte de Minister een beleid dat neerkomt
op een zich eenzijdig losmaken van allerlei
op papier bestaande Bondsverplichtingen. De
Minister kwam hiertoe vooral ook. aangezien
hij thans meer voelt voor het streven om de
universaliteit te bereiken
Dat 'n enkel lid, in tegenstelling met vrijwel
alle anderen, geen waardeering kan koesteren
voor wat onze Regeering gedaan had in ver
band met 't optreden van Berlijn ter ■gelegen
heid van 't vorstelijk huwelijksfeest ten onzent,
betreurde Minister de Graeff meer voor dat
lid dan voor zichzelf! Als overigens Mr. v. Ves
sern klaagde over uitlatingen in onze pers enz.
tegen zekere voorvallen en verschijnselen in
Duitschland, moet men wel bedenken, dat de
overgroote meerderheid van ons volk nu een
maal geen sympathie koestert voor allerlei
wat er Oostelijk van ons land gebeurt.
De taak door de twee Nederlandsche vlag
officieren te vervullen in verband met de non-
interventieregeling t.o.i. Spanje zal louter van
administratieven en organisatorischen, in het
geheel niet van politieke n aard zijn! Ofschoon
de Minister aanvankelijk liever had gezien, dat
geen Nederlanders bij deze aangelegenheid be
trokken zouden worden, had de Minister, ge
zien den aard van deze taak, tenslotte ge
meend gevolg te moeten geven aan het uit
drukkelijk verzoek der noninterventie-com
missie om namen van Nederlanders voor de be
doelde functies op te geven.
Tenslotte verklaarde Excellentie de Graeff
dat hetgeen de Franco-schepen deden, niets
anders is dan „zeerooverij". tegen welke erger
lijke handelingen wij moeten optreden: van-'
daar de zending van den ..Hertog Hendrik" en
van de „JaVa".
Bij de replieken uitte prof. v. Ernbden vooral
zijn verbazing over wat de Minister gezegd
had omtrent plannen om het militaire door-
tuchtrecht van art. 16 te gaan „weg-interpre-
teeren".
Mi', v. Vessem achtte het uitermate te ver-
oordeelen voor het beleid van den Minister,
dat hij ten onrechte van daden van het
Franco-bewind de term „zoorooverij" had ge
bezigd.
Minister de Graeff beriep zich met betrek
king tot zijn stelling inzake de militaire door-
tochtsverplichting op het oordeel van Neder
landsche èn „naburige" juristen, en verklaar
de, dat als een groote nabuur Cb.v. Duitsch
land) ooit tot „aanvaller" verklaard mocht
worden, Nederland niet aan economische
sancties zal deelnemen, daar het anders zóó
het onderspit zou delven. Tenslotte verzekerde
de Minister Mr. v. Vessem dat hij heelemaal
geen spijt had van het bezigen van 't woord
„zeerooverij". Met aanteekening, dat de nat.
soc. fractie tegen was, ging Hoofdstuk III er
door.
En toen volgde Onderwijs, K. en W. Van de
discussies zij slechts vermeld, dat prof. Die
penhorst (ar.) en mevrouw Pothuis-
Smit (s.d.) voor de belangen van het land-
bouw-huishoudonderwijs opkwamen, en dat
Mr. Drooglever Fortuin (lib.) de Regee
ring op haar rapport onvoldoende voor be
studeering van spellingsvraagstukken gaf!
De heer Serarens (R.K.achtte het
verkeerd, dat Boutens, dezen grooten, doch
voor de meesten menschen duistere poëzie
schrijvenden dichter, de opdracht was ge
geven voor de rijmprent al was er geen
sprake van onzedelijkheid in het gedicht.
Hierna volgde een critisch spellingsbetoog.
Van 's Ministers besluit van den vorigen
zomer snapt vrijwel niemand iets en goed
beschouwd geeft het niet regeling, maar be-
teekend het alleen, dat de Ministerop
zoek is naar een regeling.
Zeer laat op den avond kwam eindelijk de
Minister aan het woord, die o.m. verklaarde,
dat het landlbouw-huishoudonderwijs per
provincie zal worden geregeld om een zoo
doelmatige mogelijke verdeeling te krijgen.
Oplossing van de spellingskwestie acht ook
de Minister tenslotte niet mogelijk zonder
een wet, die zelf geen spellingsregels kan be
vatten, maar alleen zal hebben aan te geven
hoe het, moet en welke voorts zal dienen te
bepalen,, dat alle onderwijsinstituten en
openbare diensten zich aan de nader uitge
werkte regeling moeten houden. Als er geen-
andere weg te vinden is, zal het de Vries en
te Winkel moeten zijn, maar anders een tus-
schenweg waarbij het beginsel der geslachten
moet worden bewaard en het gebruik der
voornaamwoordelijke aanduiding aan regels
wordt gebonden.
TWEEDE KAMER.
Verbindend- of
onverbindend-
verklaring.
Wetsontwerp in behandeling.
Ir. Bongaerts (R.K.) kreeg zijn zin.
Het amendement om het maximum van 3000
H.A. Wieringermeer, waarop bij wijze van
proef staats-exploitatie zal kunnen worden
toegepast, tot 1000 HA. terug te brengen
haalde het met 4037: socialisten, vrij-ziri-
nig-democraten, de R.K. afgevaardigden Aal-
berse, Goseling, v. Poll, Moller, Suring en IJs-
selmuiden, alsmede de heeren van Houten
(chr.-dem.), Mr. Arts (R.K.D.), Krijger (c.h.)
en Smeenk (a.r.) stemden tegen, terwijl de 4
communisten die den doorslag voor verwer
ping hadden kunnen geven, op 't appèl ont
braken.
Zonder hoofdelijke stemming nam de
Kamer het wetsontwerp zelf aan. wat even
eens. na 'n vrij korte onbelangrijke gedach-
tenwisseling gebeurde met het voorstel tot
wijziging van de gemeentewet, de provinciale
wet de kieswet, idem intrekking van de Ge-
meenteborgtochtwet, en tot wijziging van de
wet op het levensverzekeringsbedrijf.
De rest. van den dag was gewijd aan het
wetsvoorstel dat den minister van Sociale
Zaken de bevoegdheid geeft om bepalingen
van een collectieve arbeidsovereenkomst, die
in het geheele land of in een gedeelte des
lands voor een. naar 's Ministers oordeel be
langrijke, meerderheid van de in een bedrijf
werkzame personen geldt, verbindend te ver
klaren. Dit dan voor ten hoogste 1 jaar. Elk
beding tusschen werkgever en arbeider dat
strijdt met de verbindend verklaarde overeen
komst zal nietig zijn. De minister kan tot
de verbindendverklaring slechts overgaan op
verzoek van den bedrijfsraad, of, zoo die ont
breekt, van één of meer werkgevers of een of
meer vereenigingen van werkgevers of arbei
ders en voorts zal hij ten allen tijde tot in
trekking van zijn besluit tot bindendverkla
ring kunnen overgaan, mits met redenen om
kleed. Bovendien vermag hij. als het alge
meen belang zulks vereischt, ook bepalin
gen van collectieve arbeidscontracten onver
bindend verklaren. Zoowel de heer Kui
per (R.K.) als diens S.D. collega Kupers
verklaarden zich tegen deze laatste, in art. 9.
neergelegde bevoegdheid; handhaving daar
van kan wellicht de S. D. fractie doen be
sluiten tegen het ontwerp te stemmen.
De heer Bakker (C.H.) kon zich over
het algemeen met het voorstel wel vereeni
gen waarbij hij intusschen vooral ook be
toogde de mogelijkheid van onverbmdend-
verklaring zeer noodig te vinden. Doch de
liberale woordvoerder Ir. Louwer moest
van heel het ontwerp eigenlijk niets heb
ben. Daarentegen betoogde de heer Loer
akker (R.K.), dat het ontwerp wel degelijk
een zegenrijke werking kan hebben, ook voor
de onbeschutte bedrijven.
Avondvergadering.
De heer Amelink was in het algemeen
ingenomen met het ontwerp, dat met. zijn A.R.
beginselen in overeenstemming is. Mr. Wes
terman (Nat.) daarentegen verwacht
weinig succes van wat z.i. een avontuurlijke
ordeningspoging was en de Rev. Soc. Snee
vliet had principieele bezwaren tegen het
ontwerp, omdat het den klasse-strijd en den
machtsfactor, die de vakvereeniging moet
vormen, uitschakelt.
Zag de heer v. D is (Chr. Ger.) in het wets
ontwerp bedenkelijk staatssocialisme, de
heeren Smeenk (A.R.) en Mr. Korten-
horst iR.K.) bestreden dit en namen het
voor de ontworpen regeling op, evenals Mr.
Joekes (V.D.), die o.m. ontkende, dat men
hierin gelijk de heer Louwer o.m. had be
toogd een herleving van het gildewezen
moest zien.
Mr. Coops vond er 'n genoegen in dezen mi
nister te overstelpen met citaten van dienzelf
den bewindsman waaruit men moest opmaken,
dat hij nooit met een ontwerp als het onder
havige voor den dag zou komen.
Minister Slingenberg betoogde aller
eerst, dat het wetsontwerp zooals het hier ligt
vrucht is van overleg in het kabinet en dat de
gedachte van verbindendverklaring van collec
tieve arbeidsovereenkomsten al 25 jaar lang
hier te lande leeft van toegeven aan den
waan van den dag is dus geen sprake. Steeds is
de opvatting geweest dat de kleine minderheid
niet de groote meerderheid mag terroriseer en.
Van deze opvatting nu gaat het wetsvoorstel
uit. Dit wetsontwerp zal zeker geen beletsel
vormen voor toekenning van verordenende be
voegdheid. te eeniger tijd. aan de bedrijfs-
raden, zoo kreeg de heer Kuiper tot z'n gerust
stelling te hooren. Kern van de zaak is en dit
is van zeer groote beteekenis, dat dank zij de
ontworpen regeling een aantal bedrijfsgenoo-
ten gedwongen zullen worden zekere bepalin
gen te aanvaarden, die zij zelf niet wilden. Nu
mag de Minister van Sociale Zaken zijn be
voegdheid tot verbindendverklaring slechts ge
bruiken als de meerderheid der bedrijfsgenoo-
ten er voor is: dat is tenminste een objectieve
norm.
De bevoegdheid tot onverbindend-verklaring
acht de Regeering noodig en waar dit zoo is,
daar is het maai- beter haar meteen in deze
wet op te nemen. Er kunnen zich gevallen
voordoen, waarin met 't oog op 't algemeen
belang b.v. ter vermijding van kostenver-
hooging ten nadeele van den consument het
onverbindend verklaren van zekere bepalingen
van de collectieve arbeidsovereenkomsten ge
wenscht is. Dit kan ook noodig wezen met 't
oog op de (loon-) belangen van de arbeiders.
De Minister acht de bepaling bovenal noodig
als preventief wapen.
Op grond van de Grondwet mag bedrijfs-
rechtspraak niet met behulp van 'n bindend
verklaarde collectieve arbeidsovereenkomst
verplicht worden ook voor die bedrijfsgenooten.
welke.zich (oorspronkelijk) niet aan dergelijke
arbitrage wilden onderwerpen. Is eenmaal de
onverbindendverkiaring uitgesproken en kan
de arbeider 't daarna over het loon niet eens
worden met den werkgever, dan heeft hij. vol
gens den Minister, het recht van staken. De
Minister wénscht vast te houden aan „de be
langrijke meerderheid" als maatstaf voor 'n
besluit om tot verbindendverklaring over te
gaan, aan de bevoegdheid tot onverbindend-
verklaring, aan den korten termijn van gelding-
der bindend verklaring en aan het voorschrift,
waardoor de bedrijfsrechtspraak niet bindend
verklaard kan worden. Over de artikelen,
waarmee de Kamer vroeg in den ochtend van
den 18en 'n aanvang maakte, morgen.
E. v. R.
PEST IN HET TENGGER-GEBERGTE
MALANG, 17 Maart. (Aneta/ANP) Op het
Tengger-gebergte heerscht pest. Te Nong-
kodjodjar zijn vier personen aan pest over
leden, terwijl vijftig personen van de ziekte
worden verdacht. De dienst der volksgezond
heid is voortdurend diligent en neemt ver
schillende maatregelen.
laxeer-
tabletten
werken zacht en zeker1!
^KUI
ker^fi JUbB
(Adv. Ingez. Med.)
Nederlander zwaar gestraft.
Wegens deviezensmokkelarij.
Dinsdag stond voor de groote strafkamer
te Krefeld terecht de 53-jarige W. uit Venlo,
die enkele maanden geleden, als verdacht van
deviezensmokkelarij, gearresteerd werd
W. werd er van beschuldigd in een tijdperk
van ongeveer anderhalf jaar 20.000 r.m. in
bankpapier over de grens gebracht te heb
ben en een zelfde bedrag aan zilvergeld weer
naar Nederland te hebben gesmokkeld.
Tegelijk met den Venlonaar stonden te
recht twee Duitsche vrouwen uit Hinsbeek.
die van medeplichtigheid beschuldigd wer
den. De strafkamer veroordeelde W. tot twee
jaar gevangenisstraf en 200 000 mark boete,
subs, zes maanden gevangenisstraf, voorts
tot 20.000 mark schadevergoeding subs, een
maand gevangenisstraf.
De beide Duitsche vrouwen werden veroor
deeld tot een jaar gevangenisstraf. 100.000
mark boete. subs, drie maanden gevangenis
straf, en tot 20.000 mark schadevergoeding
subs, een maand gevangenisstraf
Roofmoord te Leek
opgehelderd?
Vier personen in arrest.
Plannen voor de daad zouden reeds lang
hebben bestaan.
Zooals men zich zal herinneren, werd in den
nacht van 1 op 2 December j.l. een lafhartige
moord gepleegd op den 65-jarigen caféhouder
Chr. Reyntjes te Leek. Wel werden tegen
Kerstmis enkele personen aangehouden en
verhoord, doch men kwam niet veel verder. Er
bestond groote twijfel, of de verklaringen van
de aangehoudenen wel juist waren. Vast stond,
dat reeds in den winter van 1935, een jaar vóór
deze afschuwelijke roofmoord gepleegd werd
in misdadigerskringen het voornemen bestond
bij den heer Reyntjes in te breken. Men wist
namelijk, dat deze zeer rijk was.
Door onvoorziene omstandigheden is er dien
nacht echter niets van gekomen.
De recherche te Groningen zat niet stil en
volgde tenslotte een bepaald spoor, dat thans
heeft geleid tot de arrestatie van drie inwoners
van Hoogkerk. Het zijn de 27-jarige Fr. van O.
de 31-jarige G. D. M. alsmede de 30-jarige W.
van B. Door de verklaringen van van B. is be
langrijk feitenmateriaal aan het licht geko
men.
Als vierde verdachte bevindt zich in arrest
de 65-jarige A. van B. uit Leek, die op korten
afstand woont van de woning, waar de heer R.
gewoond heeft.
De vier verdachten zijn ter beschikking van
den officier van justitie gesteld.
Het onderzoek wordt met kracht voortgezet.
De justitie is er van overtuigd, dat nog meer
personen bij dezen roofmoord betrokken zijn.
Opdracht van K.L.M. aan De Schelde" binnenkort
te verwachten.
Luchtverbinding
met
West-lndië.
Topsnelheid boven de
400 K.M.
Actie-radius 5500 K.M.
Het A. N. P. meldt, dat de
K. L. M. in onderhandeling is met
de Kon. Mij. „De Schelde" voor
den bouw van een lange-af-
standsvliegtuig, waarschijnlijk
bestemd voor een eventueelen
dienst naar Paramaribo.
Het toestel zou een midden
dekker worden, uit dur-alumi-
nium opgetrokken, en uitgerust
met drie motoren van 1100 P.K.
elk.
De lengte van het ontworpen
toestel is ongeveer 17 M.( de
spanwijdte 24 M. Er is accomo-
datie voor 4 passagiers. De
maximum-snelheid zal boven
de 400 K.M. liggen.
Dit bericht is een bevestiging van de reeds
geruimen tijd de ronde doende geruchten en
het- bij ingewijden bekende feit, dat de K.L.M.
bij de afdeeling vliegtuigbouw van „De Schel
de" te Vlissingen een geheel metalen vliegtuig
wilde laten bouwen voor lange afstandsvluch-
ten, in het bijzonder voor een transatlanti-
schen dienst. Naar men weet zijn door de re
cente onderhandelingen te Lissabon de for-
meele voorbereidingen zoodanig gevorderd, dat
van de Portugeesche regeering alle medewer
king verwacht kan worden voor een dienst
via Lissabon en Porto Praia op de Kaap Ver-
dische eilanden naar Paramaribo. De accomo-
datie die het ontworpen toestel biedt voor 4
passagiers, wijst er op. dat men waarschijnlijk
nadat de vluchten met postvervoer een bevre
digend resultaat zullen hebben opgeleverd,
denkt aan de instelling van een transatlanti-
schen dienst voor post en passagiers Gezien
de beteekenis. ook als centrum van het Ne
derlandsche luchtverkeer in de West. mag
worden aangenomen dat bij het tot stand-
komen van den' transatlantischen dienst of
misschien reeds eerder het eindpunt van de
nieuwe lijn, Paramaribo door een luchtlijn met
Curagao zal worden verbonden.
Kruissnelheid boven de
370 K.M.
Naar wij vernemen zouden de onderhande
lingen tusschen de K.L.M. en „De Schelde" in
een zoodanig stadium verkeeren. dat over het
ontwerp van het nieuwe vliegtuig reeds over
eenstemming zou bestaan, zoodat verwacht
mag worden dat binnen niet te langen tijd de
opdracht officieel zal worden gegeven.
Reeds zijn in den windtunnel van den Rijks-
studiedienst voor de luchtvaart proeven geno
men met een verkleind model, van het 3-moto-
rige vliegtuig, dat zooals reeds hierboven ge-
meid, een uit duraluminium gebouwde midden
dekker zal zijn met een zeer volmaakten
stroomlijnvomi. Gezien de ervaringen, in de
andere K.L.M. vliegtuigen opgedaan, kan ver
wacht worden dat de 3 motoren Wright Cy
clones zullen zijn. aangezien sedert eenigen
tijd nieuwe motoren van dit merk met de hier
boven genoemde capaciteit van 100 P.K. zijn
uitgekomen die ook in de nieuwe DC 3 toestel
len gemonteerd zullen worden.
Aan de hand van de resultaten, der
metingen in den windtunnel verwacht
men dat de maximum snelheid van het
nieuwe vliegtuig boven de 400 K.M. za.1
liggen en dat de kruissnelheid boven
de 370 K.M. per uur zal zijn. Terwijl het
langste traject op de route naai' West-
lndië tusschen de Kaap Verdische
eilanden en Paramaribo ruim 3500
K.M. bedraagt zal het nieuwe vliegtuig
een actieradius van circa 5500 KJVI
hebben en dan nog een groote nuttige
last kunnen vervoeren.
Voorloopig nog niet in
de lucht.
Hoeveel tijd er nog met de verwezenlijking
van den transatlantischen dienst der K1.M.
gemoeid zal zijn, valt nog niet te zeggen. Het
is niet bekend, in hoeveel tijd ..De Schelde",
wanneer zij binnenkort de officieele opdracht
tot den bouw van het vliegtuig krijgt, voor de
voltooiing noodig zal hebben. Is het toestel
gereed, dan za! er. zooals met elk prototype,
veel tijd gemoeid zijn met het invliegen en de
proefnemingen voor het verkrijgen der lucht
waardigheidspapieren en pas daarna kan de
K.L.M. een begin maken met den transatlan-
ische proefvluchten, waarbij men echter on
getwijfeld zijn voordeel zal kunnen doen met
de ervaringen, in 1933 door Hondong opgedaan
bij zijn vlucht, naar West-lndië met de Fokker
F 18 de ,Snip".
Indien de proefvluchten dan tot een gere-
gelden dienst leiden en het nieuwe Oceaan
vliegtuig aan de gestelde eischen voldoet zal
het waarschijnlijk bij dit eenige en eerste in
Nederland naar een Nederlandsche ontwerp
gebouwde geheel metalen vliegtuig niet blij
ven en zullen zich wellicht nieuwe perspectie
ven voor onze vliegtuig-industrie openen.
Werkelijke opleving
grooter dan uit de
Statistieken blijkt.
Opleving 't grootst bij productie
van kapitaalgoederen.
„De Nederlandsche Conjunctuur", drie-
maandelijksche publicatie van het Centraal
Bureau voor de Statistiek, waarin de uitkom
sten der onderzoekingen op het gebied van
conjunctuuronderzoek, door dat bureau ver
richt, worden opgenomen, begint als ge
woonlijk met een overzicht van den econo-
mischen toestand van Nederland.
Na er eerst op te hebben gewezen, dat
duidelijke symptomen van economische op
leving reeds voor de depreciatie van den gul
den aanwezig waren, vervolgt het overzicht:
De waardevermindering van den gulden
had uiteraard een onmiddellijken invloed op
de prijsverhoudingen. Voor de grondstoffen,
die Nederland vrijwel geheel van het buiten
land moet betrekken was theoretisch een
prijsverhooging te verwachten, die de gelijk
tijdige stijging der wereldprijzen overtrof met
het percentage, waarmede de waardevaste
valuta's in Nederland stegen d.w.z. ongeveer
25 pet. in de practijk werd deze stijging aan
vankelijk door twee factoren getemperd: bin-
nenlandsche voorraden en loopende con
tracten. Langzamerhand ziet men in Neder
land de prijzen van ingevoerde grondstoffen
zich echter weer geheel aanpassen aan het
internationale prijspeil. Wanneer men het
Nederlandsche prijs-indexcijfer van grond
stoffen vergelijkt met het wereldprijsindex
cijfer van agrarische en van langs in-
dustrieelen weg verkregen grondstoffen, d.w.z.
emtalen en petroleum, zooals het Duitsche
Institut für Konjunkturforschung dat be
rekent, ziet men na correctie voor de de
preciatie van den gulden een vrij goede over
eenstemming. De voedingsmiddelen vertoonen
in beide reeksen echter groote verschillen als
gevolg van het feit, dat vele der in het Ne
derlandsche prijsindexcijfer opgenomen voe
dingsmiddelen in hoofdzaak binnenlandsche
prijsvorming hebben en de landbouwsteun
maatregelen de regeering in staat hebben ge
steld voor sommige andere de prijsstijging
in zekere mate tegen te gaan. De stijging
van de prijzen van afgewerkte producten
heeft zich in hoofdzaak bewogen binnen de
grenzen, die men op theoretische gronden
mocht aannemen.
Na enkele mededeelingen over de emissie-
markt, waar, zij 't nog bescheiden, teekenen
van opleving te zien zijn, vooral ook in ver
band met de dalende kapitaalrente (het ge
middelde rendement van een aantal obli
gaties, dat van April 1935 tot September
1936 steeds boven de 4 pet. was geweest,
was in Januari 3.75 pet.) over de geldmarkt,
die opnieuw zeer ruim is en over de effecten-
markt. waar de stijging der koersen van'aan-
deelen gemiddeld ver uitgaat boven de 25 pet.
die den invloed der depreciatie van den gul
den zouden compenseeren, wordt ten aanzien
van de werkgelegenheid nog het volgende
opgemerkt:
Ook op de werkgelegenheid was een gun
stige uitwerking niet te miskennen. Hoewel
de beschikbare cijfers nog geen belangrijke
verbetering te zien geven is toch na Septem
ber wel een duidelijke vermindering der werk
loosheid te zien. nadat de invloed van het
seizoen geëlimineerd is.
De uit de statistiek zichtbare ver
betering heeft in de 4 maanden
OctoberJanuari ruim 5 pet. bedra
gen en er zijn aanwijzingen, dat de
werkelijke verbetering aanzienlijk
grooter is, Het is opmerkelijk, dat.
terwijl de opleving het grootst blijft
bij de productie van kapitaalgoede
ren, de toestand in sommige in
dustrieën van consumptiegoederen,
in de laatste maanden duidelijk is
verbeterd, voornamelijk in de wol-,
de kleeding-, de papierindustrie, het
drukkersbedrijf en de houtbewerking.
Ook het bouwbedi'ijf vertoont
teekenen van verbetering. Zoowel het
aantal nieuw begonnen woningen
als de nieuw ingeschreven hypotheken
op gebouwen zijn het laatste halfjaar
aanmerkelijk gestegen. De stijging
begon ook hier vóór het loslaten van
den gouden standaard, maar werd
door dezen mataregel duidelijk gesti
muleerd.
Spoorweg-ontvangsten in 1936.
Ruim 5*1: millioen beneden 1935.
De totale ontvangsten der Spoorwegen be
droegen over 1936: f 95.576.502.12 tegen
f 101 120.313.79 in 1935.
Het gemiddeld aantal kilometers in exploi
tatie bedroeg in 1936 3421 tegen 3531 in 1935.
De ontvangst per dagkilometer in 1936 be
droeg derhalve f 76.34. tegen f 78.46 in 1935.
GOEDE VANGST DER HAAGSCHE
POLITIE.
De Haagsche politie arresteerde Woensdag
in hun woningen: den 35-jarlge J. A. B. B
den 27-jarigen W. J. .T, B.. een gewezen zwa
ger van eerstgenoemde, den 43-jarlgen W. S.,
benevens den 22-jarigen H. J. van S.
Zij hebben zich in vereeniging met anderen,
waarvan er reeds een aantal in het huis van
bewaring te 's-Gravenhage is ingesloten,
schuldig gemaakt aan een serie inbraken,
zoowel in de residentie als daarbuiten. Van S.
is dan ook reeds in verband hiermede door de
Haagsche politie aan de politie te Voorburg
overgegeven.
De politie meent door deze aanhouding een
goeden slag te hebben geslagen, daar de
ai-restanten behooren tot een groote bende
die gedurende den laatsten tijd vele inbraken
heeft gepleegd, de meesten van hen zijn oude
bekenden van justitie en politic.
Enkelen van hen hebben reeds bekend.
