HOE STAAN DE KANSEN? De Kiezer. Na-stemming. Felle binnenbrand. 54e JAARGANG No. '16539 Verschijnt 8agèliife, helïalve öp Zon- en Feestdagen. WOENSDAG 26 MEI 1937 HAARLEM S DAGBLAD Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM Uitgave Lourens Coster Maatschappij voor Courant-Uitgave en Algemeene Drukkerij N.V. Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM ABONNEMENTENper week 0.25, per maand 1.10, per 3 maanden 3.25, franco per post 3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad: per week 0.05, p. maand 0.22, p. 3 mnd. 0.65, franco p. post 0.72V». BureauxGroote Houtstraat 93 DrukkerijZuider Buiten Spaarne 12 Telefoon Nos.Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600 Drukkerij: 10132, 12713 Administratie 10724, 14825 Postgiro 38810 Bijkantoor: Soendaplein 37, H aa il e m-N o o rd, Telefoon 1 2230 ADVERTENTTëN 15 regels f 1.75, elke regel meer 0.35. Reclames ƒ0.60 per regel. Tarieven regelabonnementen op aanvraag. Vraag en aanbod 1—4 regels ƒ0.60, elke regel meer ƒ0.15. Onze Groentjes zie hoofd rubriek. Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnés. Levenslange ongeschiktheid f 2000.—, overlijden 400.—, verlies van hand, voet of oog 200.—, beide leden duim 100.—, één lid duim 50.—, alle leden wijsvinger 60.—, één of twee leden wijsvinger ƒ25.alle leden anderen vinger ƒ15.één of twee leden anderen vinger ƒ5.arm- of beenbreuk /30._^, enkelbreuk ƒ15.polsbreuk ƒ15. Nog afzonderlijke verzekering voor abonnés op het Geïllus treerd Zondagsblad. Alles indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden. HEDEN 12 PAGINA'S. Vandaag is hij (zij) dan weer eens machtig geweest. En hoe! Wekenlang heeft men hem (haar) bewerkt: per advertentie, per druk werkje in alle denkbare vormen, per artikel in politieke dagbladen, per aanplakbiljet en in vergaderingen, voorzoover de Machtige bereid bleek zich derwaarts te begeven. En ten aan zien van de gedrukte vertoogen mag ik er wel bijvoegen: voorzoover de Kiezer de geweldige hoeveelheid las. Tenslotte komt de groote dag en nog vóór de deur van het stembureau tracht men hem te beïnvloeden, in de kennelijke hoop dat zijn meening op dit allerlaatste oogenblik nog door een bord of een stukje papier met een aanbeveling erop kan worden gewijzigd. Ik zou wel eens willen weten in hoeveel gevallen dit succes heeft. De interessantste statistieken zijn zonder eenigen twijfel diegene die niet opgemaakt kunnen worden. Als we deze eens, door een of ander wonder, te zien konden krijgen! De Kiezer bepeinst dit en denkt daarbij al licht ook aan de schuttingen-vol-aanplakbil- jetten, dewelker aanbevelingen elkaar volko men schijnen te neutraliseeren. Welken invloed zouden deze schuttingen op den einduitslag hebben? Dat schijnt een nog veel ingewikkel der vraag. Er zit natuurlijk een wedkamp-in pakkende-uitvoering in die reeks biljetten. Maar hoevelen vergelijken ze op reclame- technische en artistieke gronden en laten door de uitkomst hun keus bepalen? En wat is de uitwerking van een geheel .of gedeeltelijk afgescheurd of besmeurd biljet? Zegt de Kie zer dan: mijn partij is er niet bij, het kan ze zeker niet schelen of ik op hen stem, nu dan doe ik het lekker ook niet meer?" Of zegt hij: „Het biljet van mijn partij is blijkbaar afge scheurd of door besmeuring onzichtbaar ge maakt; ik twijfelde wel een beetje aan mijn partij, maar nu zij zoo onnet behandeld wordt stem ik er toch weer op, want het zijn de slechtste vruchten niet waaraan de wespen knagen"? Interessante overpeinzingen. Er zijn er meer. Het kan den Kiezer niet ontgaan, in weken, als wij thans beleefd heb ben, dat men hem van meer dan één zijde zijn intellect, zijn eerlijkheid, zijn vaderlandslief de, zijn trouw, zijn medegevoel met lijdende medemenschenkortom alle menschelijke deugden, die hij zou kunnen bezitten, ontzegt, als hij zijn stem niet aan die zijden geeft. In spireert hem dit om zulks dan ook maar te doen? Of prikkelt hem dit vernietigend oor deel-bij-voorbaat zoozeer dat hij zegt: „Jullie menschenkennis lijkt naar niets; ik heb even als de anderen mijn redelijke portie der men schelijke deugden meegekregen en ik zal vol gens mijn eigen overtuiging stemmen en daar mee basta"? Ook hier zou een statistiek om trent de verschillende reacties zeer belang wekkend zijn. In het algemeen moeten Kiezer en Kiezeres wel tot de ontdekking gekomen zijn, dat men hen beschouwt als lieden die zeer gemakkelijk in een bepaalde richting te beïnvloeden zijn. Dit moge, volgens de philosofen aller eeuwen en vooral van de psychologen van de laatste halve eeuw, zeer zeker het geval zijn als zij zich in massa op vergaderingen bevinden de collectieve mensch is zeer minderwaardig aan den individueelen mensch.maar in zijn eentje is de Kiezer in dit land veelal een eigengereide Hollander, en zijn vrouw een eigengereide Hollandsche. Het is denkbaar dat zij zonder al dit verkiezingslawaai, dat hen tracht te beïnvloeden, weinig eigen gedach- tengang zouden ontwikkelen. Nu worden zij er wellicht uit pure eigengereidheid toe ge bracht. Naar mijn taxatie moet dit in de meer derheid der gevallen zoo zijn. Maar ik heb geen statistiek en ook voor de verwerving van deze zou een Wonder vereischt worden. Het beste voor den Kiezer is tenslotte de stemmingsdag zelf. Het stembureau ontvangt hem vriendelijk en objectief. Het bestaat niet uit objectieve menschen en zij hebben zelf ook gestemd vermoedelijk allen reeds om acht uur, bij den aanvang maar hun Hooge Plicht noopt hen tot gelijke welwillendheid jegens hun klanten. Zij voelen zich min of meer gastheer van den Kiezer, zij voelen zich met een vertrouwenstaak belast, hetgeen al tijd een prettige gewaarwording is, zij weten dat zij de Openbare Zaak dienen en dit alles moet bijdragen tot hun onveranderlijk goede humeur. Nog nooit heb ik van een kwaad of zelfs maar prikkelbaar stembureau gehoord, laat staan er een ontmoet. Zelfs op een hitte- dag als deze zijn .de Stembureaux goedgehu meurd, sommige zelfs vroolijk. Als het van hun stemming afhing zou het geheel de sfeer van een nationalen feestdag hebben. Toch kan men den verkiezingsdag onmogelijk zoo noe men. Toen ik vanmorgen mijn viermillioenste deel in de werking der Staatsmacht deed gelden en mijn teerling in de bus wierp trof mij ook in mijn Stembureau weer die blijde sfeer. De heele kiezersqueue werd er dadelijk door be ïnvloed en klaarde zichtbaar op na het leed der laatste weken. Hier ontvingen ons nu de Gestelde Machten en duidelijk bleek dan toch i Hebt U het geestige boek_ DAT SNELLE DING door ROBERT PEEREBOOM, Hoofdredacteur van dit blad reeds gezien? Het kost 1.50 ingenaaid, 2.25 gebonden. Vraagt het bij D j i t i Boekhandel Loosjes_ Gr. Houtstr. 100, Tel. 13060. (Adv. Ingez. Med.) Ik ben ontstemd verstaat u me nou goed, Ik ben niet verontwaardigd van gemoed, Maar 'k heb mijn stem een candidaat gegeven, Dus ben 'k ontstemd 'k verklaar het u maar even. Wat mijn gemoed betreft, voel ik slechts vreugd, Ik ben mijn „kiespijn" kwijt, wat me verheugt, 'k Vind in mijn bus niet langer strooibiljetten, Verkiezingskrantjes, -brieven en -pamfletten. Ik heb weer in een stembureau gestaan En welgemoed mijn kiezersplicht gedaan, Toen mijn biljet was in de bus gegleden, Ben 'k weer naar buiten in de zon getreden. Daar stond ze aan den wijden hemeltrans En gaf aan alles om me heen een glans. Van licht en vreugde met de warme stralen, Die z' op mijn plekje aarde neer deed dalen. Ik dacht zoo, wandlend in dien blijden schijn, Wat zijn wij aardsche stervelingen klein, Met al ons tobben, ploeteren en strijden, En ook in onze vreugde en ons lijden. Onder den koepel der oneindigheid Wroeten wij voort in afgunst en in nijd, Verdeeld in idealen en in wenschen Daarboven schijnt de zon voor alle menschen. P. GASUS. tenslotte, dat zij ons eigenlijk wel mochten! Ondanks alles hadden zij nog geen hekel aan ons. Prettig, heel prettig. Wij Kiezers en Kieze ressen zijn ten allen tijde zeer gevoelig voor een glimlach en een vriendelijk woord, al zijn we dan zoo machtig. Ook was mijn Stembureau trotsch gestemd, want het verwerkte ons met een snelheid van 200 in het eerste uur en gaf ons toch allen iets van een zonnige levensblij heid mee. Vanavond gaan we allemaal zien en hooren wat we nu eigenlijk uitgericht hebben met ons ruim vier millioenen geldige stemmers. En in afwachting vóelen we ons toch allemaal wel! Het is dan toch maar óns werk! R. P. Ernstige treinbotsing in Duitschland. 28 personen gewond. Nabij Pakul heeft een botsing plaats gehad tusschen den personentrein Breslau-Stettin en een goederentrein waarbij 28 personen werden gewond, waarvan vier ernstig. Bovendien werd belangrijke materieele schade aangericht. Engelscli scliip door bom getroffen. Bemanning bleef ongedeerd. Havas meldt 25 Mei: Gisteravond werd Alme- ria diverse malen door vliegtuigen der recht- sche troepen gebombardeerd. De toestellen lieten 25 bommen van groote kracht vallen. Een bom ontplofte in de nabijheid van een Engelsch schip, „Greated" genaamd, en scheur de den romp van dit schip open. Dank zij de krachtige pompen is het schip niet gezonken. De bemanning van het Engelsche schip bleef ongedeerd. LINDBERGH'S ZOON WERD OP DEN BRIT- SCHEN KRONINGSDAG GEBOREN. Reuter verneemt definitief dat mevrouw Linddbergh op den dag der Engelsche kro ningsfeesten in een ziekenhuis te Londen een zoontje heeft ter wereld gebracht. Tweede Kamerverkiezingen. BANKOVERVAL MET MACHINEGEWEREN. LOGANSPORT, (Indiana). 25 Mei. Drie met machinegeweren gewapende bandieten hebben een overval gepleegd op een bank in het midden der stad. Zij openden het vuur en verwondden twee politieagenten. Een der ge wonden is doodelijk getroffen. De bandieten slaagden er in te ontkomen met een bedrag van 2500 dollar. Een handleiding voor wie belang stelt in de verkiezingsresultaten. Vanavond zullen wij op onze nieuwsborden de resurtaten van de Tweede-Kamerverkie zingen naar gelang die binnenkomen gepu bliceerd worden. Waarschijnlijk zullen het eerst de resultaten van de stad Haarlem en de omgeving van Haarlem bekend worden. Om onze lezers in staat te stellen reeds bij het bekend worden van de eerste uitslagen zelf de kansen te berekenen voor het ver dere verloop van de verkiezingen geven wij hier cijfers over de vorige verkiezingen, waar door het maken van vergelijkingen gemakke lijk wordt. GEMEENTE HAARLEM. o G 5 S Uitgebrachte geldige stemmen 62.420 62.709 R.-K. Staatspartij 15.502 15.413 S.D.A.P. 18.278 18.009 Anti-Revolutionnairen 5.684 4.974 Christ.-Historische Unie 3.922 3.473 Vrijheidsbond 3.891 2.670 Vrijzinnig-Democraten 6.382 4.807 Communisten 3.204 3.307 Staatk. Geref. Partij 220 328 R.S.AP. 586 1.262 Nat. Tuinders-, Boeren en Midd.p. 54 r Kath. Dem. Partij 1.174 1.446 N.S.N.A.P. Christ. Dem. Unie 562 1.092 Algemeen Belang Nat. Soc. Beweging 5.988 Herv. Geref. Staatsp. 256 Christ. Nat. Actie Nationaal Herstel 677 Zwart Front Het binnenkomen der Haarlemsche uitsla gen wordt zoo gepubliceerd, dat de toeschou wer zien kan hoeveel geldige stemmen op dat oogenblik geteld en hoe die over de ver schillende partijen verdeeld zijn. Als men dan het resultaat van de Kamerverkiezing van 1933 en de Prov. Statenverkiezing van 1935 er bij raadpleegt is het niet moeilijk te constateeren wie er aan het winnen of ver liezen is. Hoe meer stembureaux dan bekend worden, hoe grooter het aantal getelde gel dige stemmen wordt, des te interessanter wordt de vergelijking. De percentages waren: co S R.-K. Staatspartij i S.D.A.P. Anti-Revolutionnairen Christ. Hist. Unie Vrijheidsbond Vrijz. Democraten Communisten Staatk. Geref. Partij R.S.A.P. Nat. Tuinders- Boeren- er Midd.partij Kath. Dem. Partij Christ. Dem. Unie Nat. Soc. Beweging Herv. Geref. Staatspartij Nationaal Herstel S.S CS N w 24.83 29.29 9.1.1 76 6.29 6.24 10.23 5.12 0.35 0.94 0.09 1.88 0.09 0.41 1.09 2 24.56 28.72 7 7.91 7 5.52 4.24 7 7.65 5.27 7 0.51 7 2.00 2.29 1.72 7 9.53 7 Na het bekend worden van den uitslag in de stad Haarlem zullen successievelijk de cijfers binnenkomen over den Kieskring Haarlem. De uitslag der Tweede Kamerverkiezingen Publicatie op onze nieuwsborden Van hedenavond 7 uur af zullen publicaties over het binnenkomen van de resultaten der Tweede Kamerverkiezingen geschieden voor de ramen van onze bureaux Te HAARLEMGROOTE HOUT STRAAT 93 en SOENDAPLEIN 37. Te I7MUIDEN: KENNEMERLAAN 42. Te BEVERWIJK: BREESTRAAT 29. Omdat wij onze telefoons voor onzen eigen verkiezingsdienst noo- iig hebben, kunnen wij geen inlich- ingen per telefoon over den stand der verkiezingen geven. Ongetwijfeld mag men aannemen, dat de Haarlemsche uitslag in het algemeen reeds een indruk zal geveh van den later komen den uitslag van de stemming in (het geheele land. Men moet bij het beoordeelen der Haarlem sche cijfers wel bedenken, dat het aan te ne men is dat er nu meer stemmen uitgebracht zullen worden dan in 1933 en 1935, want nu is het aantal kiezers gestegen tot 77.685; in 1933 waren er 66.279 en in 1935 71871. Later zijn op dezelfde manier de kansen der partijen te beoordeelen als de resultaten van het land binnen komen. Daarom geven wij ook de resultaten voor ons geheele land van 1933 en 1935. NEDERLAND. Kamer- Prov. Staten verkiezing verkiezing 1933 1935 Aantal geldige stemmen 3.721.800 3.710.340 R.K. Staatspartij 1.037.632 1.030.206 S.D.A.P. 798.890 782.451 Anti-Revolutionnairen 499.890 421.174 Chr. Historische Unie 339.808 343.766 Vrijheidsbond 258.732 226.935 Vrijzinnig Democraten 188.950 156.206 Communisten 118.236 127.603 Staatk. Geref. Partij 93.273 93.961 R.S.A.P. 75.881 51.600 Nat. Boeren-, Tuinders- en Midd. partij 47.653 7.769 Kath. Dem. Party 61.321 57.326 N.S.N.A.P. Christ. Dem. Unie 38.459 67.258 Algemeen Belang Nat. Soc. Beweging 294.596 Herv. Geref. Staatspartij 33.988 22.511 Christ. Nat. Actie Actie Bouwman Nat. Herstel 30.329 Zwart Front Andere partijen die nu niet meer uitkomen 99.305 26.978 Voor het berekenen van de stemmen der R.S.A.P. zijn voor 1933 de stemmen bij elkaar geteld die uitgebracht waren op de R.S.P. en de O.S.P. Voor dê Kath. Dem. Partij zijn voor 1933 de stemmen van de R.K. Volkspartij en den Kath. Dem. Bond bij elkaar geteld. Achter de partijen die in 1933 en 1935 niet aan de verkiezingen hebben deelgenomen, heb ben wij natuurlijk geen cijfers ingevuld. De Nat. Soc. Beweging nam alleen aan de Prov. Statenverkiezing van 1935 deel. Nationaal Herstel alleen aan de Kamerver kiezing 1933. Evenzoo de Herv. Geref. Staats partij en de Nat. Tuinders-, Boeren- en Midd. partij. Om het den toeschouwers van onze nieuws borden nog gemakkelijker te maken geven wij ook een lijst met de percentages van de stem men die de partijen bij de vorige verkiezingen behaald hebben. Kamer- Prov. Staten verkiezing verkiezing 1933 1935 R.K. Staatspartij 27.87% 27.77% S.D.A.P. 21.46% 21.09% Anti-Revol. Partij 13.43% 11.35% Christ. Hist. Unie 9.13% 9.26% Vrijheidsbond 6.95% 6.12% Vrijz. Dem. Bond 5.08% 4.21% Communisten 3.18% 3.44% Staatk. Geref. Partij 2.51% 2.53% R.S.A.P. 2.0476 1.39% Nat. Boeren-, Tuinders en Midd. partij 1.28% 0.21% Kath. Dem. Partij 1.65% 1.54% Christ. Dem. Unie 1.03% 1.81% Nat. Soc. Bew. 7.9476 Herv. Geref. Staatsp. 0.9176 0.6176 Nationaal Herstel 0.81% Overige partijen 2.67% 0.7376 De kiesdeeler voor de Kamerverkiezing van 1933 was 37.2)8. De veronderstelling is dat (doordat het aantal kiezers in die 4 jaar ver meerderd is) de kiesdeeler nu tusschen de 40.000 en de 41.000 zal liggen. De samenstelling der Tweede sedert de verkiezing van 1933: R.K. Staatspartij S.D.A.P. Anti-Revolutionnairen Christ. Hist. Unie Vrijheidsbond Vrijzinnig Democraten Communisten Staatk. Geref. Partij R.S.AP. Nat. Boeren-, Tuinders en Midd. Kath. Dem. Unie Christ. Dem. Unie Herv. Geref. Staatspartij Nationaal Herstel Kamer was 28 zetels 22 zetels 14 zetels 10 zetels 7 zetels 6 zetels 4 zetels 3 zetels 1 zetel p. 1 zetel 1 zetel 1 zetel 1 zetel 1 zetel Muggenplaag op het IJselmeer verergerd. Schipper tot ankeren genoopt. SCHELLINGWOUDE, 26 Mei, De sche pen die komende van het IJselmeer, de Oranje sluizen passeeren zijn met een dikk laag mug gen bedekt. De schippers zijn van meening, dat de muggenplaag de laatste dagen zeer is verergert. De schepen voeren vaak in een welk van muggen, zoodat de schippers ge noodzaakt waren tijdelijk voor anker te gaan om zich voor de insecten in hun kajuiten te bergen. Het woord is aan Douwes Dekker: De hevigste ititdrukking van smart is sarcasme. Bewoner ernstig gewond. Brandweer wist uitbreiding te voorkomen. Gisteravond omstreeks kwart voor zeven werd de brandweer gealarmeerd voor een binnenbrand in het Rozenprieel, die zich aanvan kelijk ernstig liet aanzien, doch door krachtig optreden spoedig be dwongen kon worden. De bewoner, de heer R. heeft hierbij ernstige brand wonden aan gelaat en handen opge- loopen. Om ongeveer kwart voor zeven hoorden de bewoners van de Barendsestraat een hevige explosie in de achter perceel no. 30 gelegen opslagplaats. Onmiddellijk daarop zagen zij den heer Reiber, den eigenaar van een in het bedoelde perceel gevestigde kruidenierszaak annex drogisterij, naar buiten snellen met gedeeltelijk verbrande kleeren, terwijl in den winkel een hevige gloed zichtbaar werd. On middellijk werd de brandweer gewaarschuwd, die zeer spoedig ter plaatse was, en het vuur met twee stralen op de waterleiding aan tastte. De in het magazijn opgeslagen chemicaliën ontwikkelden een verstikkende rook, die het aanvankelijk onmogelijk maakte het huis binnen te dringen. Het vuur, dat aanvankelijk snel om zich heen greep en gretig voedsel vond in de zeer brandbare magazijnvoorraad, kon echter door het snel en krachtdadig optreden van de brandweer spoedig bedwongen wor den. Het bleek, dat de achterzijde van het huis vrijwel geheel was uitgebrand, terwijl de winkel vrij ernstige waterschade opliep. Als vermoedelijke oorzaak van den brand neemt men aan, dat de heer R. bezig was met het smelten van was, waarbij deze gevaarlijke stof in brand is geraakt. Aangezien de heer R. vrij ernstige brand wonden aan gelaat en handen bleek te hebben opgeloopen en in het St. Elisabeths Gasthuis, waarheen hij zich zelf had begeven, moest worden opgenomen, kon hij nog niet door de politie worden gehoord. De vrouw des huizes die bij het uitbreken van den brand op de bovenverdieping ziek te bed lag, was door het voorgevallene zeer overstuur en kon evenmin inlichtingen verstrekken. Albaansche rebellenleider gesneuveld. Door patrouille verrast. TIRANA, 26 Mei (Havas-A.N.P.) Het Al baansche persbureau deelt mede, dat een gen darmeriepatrouille gisteravond bij Colemas den leider van den opstand in het ZuicJon, Etem Toto, bij verrassing heeft aangevallen en gedood. Een handleiding voor wie belang stelt in de verkiezingsresultaten. 1 Gisteravond heeft in de Barendsestraat te Haarlem een felle binnenbrand ge woed. 1 Er is een wetsontwerp ingediend om als kleuren van onze vlag het rood, wit en blauw vast te leggen. 3 De Eerste Kamer heeft nog geen beslis sing over de Pachtwet genomen. 3 De regeering wil de „Zeeland" helpen om twee niéuwe schepen te kunnen bou wen. 3 Het „witboek" over den Spaanschen bur geroorlog. 4 De zeeliedenstaking in Frankrijk is ge ëindigd. 4 ARTIKELEN, ENZ. R. P.: De Kiezer. j J. H. de Bois: Kunst in Haarlem en daar buiten. 3 Karl Tiander: Moskou als havenstad. 4 Van onzen Parijschen correspondent: De Parijsche wereldtentoonstelling. 4 L. S.: Irissen. f II. D. Vertelling: Het vergeelde kiekje. (J K. de Jong: Bloemendaalsch Chr. Gem. Koor. 7 J. B. Schuil over: Het getrouwde school meisje. 7 M. Sterck-Proot: De oude „garenbleeke- rij achter het nachtegaaltje". 7 Schaakrubriek. 9 Damrubriek g Jhr. dr. J. C. Mollerus: Japansche Export gilden. ji P A. Lammerts van Bueren: Hoe cricket gespeeld moet worden. n De Burgerlijke Stand van Haarlem is op genomen op IQ

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1937 | | pagina 1