Romeo en Julia
n ve
rfilmd
Baur in Nitchevo
Fury geprolongeerd
Het voorprogramma
Litteraire
Kantteekeningen.
Z'ATERDA'G 12 JUNI 1937
K S'ARJEM'S D A G B E A
8
FILMNIEUWS
Frans Hals
Inap spel van
.mil Jannings
aufgang" heeft destijds
raardïging gewekt. Men
;gen dezen nieuwen na-
m, en het waren slechte
le waarde er van in zag,
s kunstwerk van groote
destijds nog jonge en
socialistische pers die
er sociaal drama be
•gang" dateert uit later
tijd,, toen de erken
ning van zijn be-
teekenis als kunste
naar algemeen ge
worden was. doch
't de verfilming van dit
lans eveneens veel stof
een echter meer voor
ardigers van het draai-
u en Curt Braun komt.
:e niet zoo wonderlijk,
ectieve wijze, waarop
werpen behandelt, den
ngt. stelling te nemen,
>t werk.
noemde bewerkers van
inenuntergang" zijn er
e in geslaagd, de door
karakters aan te voe-
loodat het verband met
ik vrij goed bewaard is
enwel dit bezwaar, dat
door tenslotte te veel
wat traag van hande-
h deze fouten worden
eeld" door de creatie
n de figuur van den
;rieel Matthias Clausen
creatie, die ons alle
n tegenwerpingen doet
l indruk bij ons achter-
idering voor de knappe
aangevoelde typeering
in zijn woede, als hij
nt. dat zijn kinderen
De doodstrijd van
een onderzeeër
Harry Baur als duikbootkapitein in de
Fransche film „Nitchevo".
(Cinema Palace).
De vrouw van den commandant van den
onderzeeër, de „Neptune" is voor haar huwe
lijk met den commandant beschuldigd ge
weest van medeplichtigheid aan een aanslag
op den president van een of ander republiekje
en ter dood veroordeeld. Zij is evenwel totaal
onschuldig, haar vriend, een obscuur type,
had den aanslag beraamd om een revolutie te
ontketenen, waardoor hij in de gelegenheid
zou zijn schatten te verdienen, als wapen
smokkelaar. Ze wordt op het nippertje gered
door een jong zeeofficier, Georges Rigaud.
De commandant Car-
Ciricma
Regie van
George Cukor
De verfilming va n„Romeo en Julia" be-
teekende de vervulling van een lang ge-
koesterden wensch van wijlen Irving G.
Thalberg, den begaafden productieleider der
Metro-Goldwyn-Mayer. Reeds tien jaar ge
leden rijpte bij hem het plan dit onsterfelijk
drama op het doek te brengen, doch daar bij
het verfilmen van Shakespeare zijns inziens
het gesproken woord onmisbaar was, kon
deze eerste opzet niet verwezenlijkt worden,
vóórdat men de tegenwoordige combinatie
van geluid en beeld bereikt had.
Wat op het nagenoeg dëcorlooze tooneel
ten tijde van Koningin Elizabeth geen moei
lijkheden opleverde, de voortdurende scène
verandering, is bij een moderne tooneelop-
voering van ..Romeo en Julia" een groot be
zwaar. zelfs al worden, zooals vaak geschiedt,
enkele minder belangrijke scènes geschrapt.
De film kent deze
beperkingen niet,
den
bij
Rembrandt
zoodat
dramaturg"
zijn verhaal
den voet kan volgen. Bij een vergelijking van
het scenario met origineele stuk blijkt, dat
tenslotte slechts twee kleine scènes zijn uit
gevallen, die ten aanzien van het geheel van
niet al te groot belang zijn. Twaalf van
Shakespeare's veertien scènes zijn aange
houden. Als ..vergoeding" hiervoor werkt de
camera enkele voorvallen uit. die in het stuk
slechts aangeduid of verteld worden, zooals
de onderbroken reis van broeder Lorenzo's
boodschapper en Julia's begrafenisstoet. In
enkele gevallen zijn een paar zinnen uit an
dere gedeelten ingevoegd, waarbij echter
steeds Shakespeare's eigen tekst gevolgd
werd. Overigens bleef de tekst woordelijk die
van het oorspronkelijke drama.
Bij de verfilming van een stuk als „Romeo
en Julia" dreigt het gevaar van „verfilmd
tooneel" in hooge mate. Inderdaad is de re
gisseur Cukor daar niet geheel en al aan
ontkomen, doch er staat heel veel goeds te
genover. In de eerste plaats wel het feit,
dat zooveel mogelijk getracht is ieder tafe
reel een zoo levendig mogelijk karakter te
geven. Hierin is Cukor ontegenzeggelijk ge
slaagd. De sfeer van het vijftiende eeuwsche
Verona herleeft ten volle en bij het beschou
wen bijv. van het pittoreske plein met zijn
bont gewemel van edellieden, wapenknech
ten. burgers en de monumentale gebouwen
op den achtergrond, constateeren we eens te
meer, welk een groote voorsprong de film
in dit opzicht op het tooneel heeft.
De voortreffelijke bezetting der hoofdrol
len. zoowel wat spel als voordracht betreft,
levert een niet geringe bijdrage tot de waar
de van de film. Leslie Howard is een zeer
sympathieke Romeo en Norma Shearer
blijkt een ideale vertolkster van de ijle, haast
on-aardsche Juliafiguur. Beklemmend van
realiteit is vooral haar spel bij den innerlij-
ken strijd vóór het innemen van den slaap
drank. Door haar zuivere, expressieve voor
dracht komen Shakespeare's machtige stro
fen prachtig tot haar recht. In sterkere mate
geldt dit laatste nog voor John Barrymore,
die over een boeiende dictie beschikt en bo
vendien zijn Mercutio den echten Shakespea-
riaanschen geest heeft ingeblazen. Van de
overige medewerkenden zijn het in het bij
zonder Edna May Oliver als de voedster,
Henry Kolker als broeder Lorenzo en Regi
nald Denny als Benvolio, die op den voor
grond treden.
Het voorpogranuna omvat een uitgebreid
journaal, waarbij de feestelijke intocht van
de Koningin en het prinselijk paar in Am
sterdam.
Het programma van deze week opent met
een kleurenfilm, één van die schier niet na
te vertellen geschiedenissen. Thans is het
een negertje met een geweldig grooten hoed
en een onmogelijk langen hond met men-
schelijke allures, waaromheen zes witte en
één zwart lammetje, dansend en zingend in
een bont-bloemige wei die ons van aller
grappigste avonturen doen genieten. Als
tweede nuummer wordt een verfilmde kin
dervoorstelling vertoond.
fT waarbij gewichtige groote-
JLniXOr menschen-doenerij en 'kin-
derlijke argeloosheid den
toeschouwers op het doek
zoowel als in de zaal menig gulle lach ont
lokken.
De hoofdfilm „Massa-Justitie", het werk
van Fritz Lang, die zoo geniaal het lynch-
probleem heeft behandeld, hebben wij reeds
vorige week uitvoerig besproken. Onze waar
deering voor de groote hoedanigheden van
deze rolprent is onveranderd gebleven, een
waardeering. welke door velen gedeeld wordt,
getuige het feit, dat de directie van Luxor
zich genoodzaakt heeft gezien deze film te
prolongeeren.
Het programma wordt door een Fox-we
reldnieuws voltooid.
WETENSCHAPPELIJK-GEOLOGISCIIE
ONDERZOEKINGEN IN INDIë.
Een expeditie van de gemeentelijke univer
siteit te Amsterdam.
Prof. dr. H. A. Brouwer, hoogleeraar-di
recteur van het geologisch instituut der ge
meentelijke universiteit van Amsterdam, ver
trekt naar wij vernemen dezer dagen
met den conservator van het instituut ir. F.
A. H. W. de Marez Oyens, en acht studenten
in de geologie per s.s. „Johan de Witt" van de
stoomvaartmaatschappij „Nederland" naar
Nederlandsch-Indië.
Deze reis, welke op initiatief van prof
Brouwer uitgaat van de universiteit van
Amsterdam heeft ten doel wetenschappelijk-
geologische onderzoekingen te verrichten op
eenige eilanden, behoorende tot de kleine
Soenda-eilanaen beoosten Flores, met name
op Alor, Wetar, Roti en Timor.
Zij behooren uit geologisch oogpunt tot de
belangwekkendste van den geheelen archipel.
De gebergtevormende bewegingen, waarin op
deze eilanden duidelijk twee phasen zijn
waar te nemen, staat klaarblijkelijk onder
den invloed van de nabijheid van het vaste
land van Australië. Vele verschijnselen wij
zen er op, dat dit vasteland, waarvan een ge
deelte (het Sahoelplat) thans door een on
diepe zee wordt bedekt, nog tot in den hui
digen tijd het Soenadplat (den zuidoostelijken
uitlooper van Azië) nadert.
PERSONALIA.
Voor het examen lich. oef. M. O. is geslaagd
mej. C. G. van Nievelt te Haarlem.
De heer A. Brandon te Haarlem slaagde aan
de Gem. Universiteit te Amsterdam voor het
Candidaatsexamen in de Medicijnen.
ZONDAG 13 JUNI.
HILVERSUM I 1875 M.
8.30 NCRV, 9.30 KRO. 5.05 NCRV, 7.45—
11.00 KRO.
8.30 Morgenwijding van het Leger des Heils.
9.30 Gramofoonmuziek. 10.00 Hoogmis. 11.45
Gramofoonmuziek. 12.00 KRO-orkest. 12.45
Nieuws over den a.s. Radio-Missiedag. 12.50
Gramofoonmuziek. 1.00 Boekbespreking. 1.20
De KRO-Melodisten en solist. 2.00 Godsdienst-
onden-icht voor ouderen. 2.30 Gramofoonmu
ziek. 2.40 Relais Koloniaal Programma. 3.00
Het KRO-orkest en Gramofoonmuziek. 4.00
Zanghulde van de Amsterdamsche Joodsche
Jeugd (Gr. pl.) 4.15 Ziekenlof. 4.55 Sportnieuws.
5.05 Geref. Kerkdienst. Hierna Gewijde muziek
(Gr.pl.) 7.45 Sportnieuws. 7.50 Causerie „In-
landsche Hulp bij het Missiewerk". 8.10 Be
richten ANP. Mededeelingen. 8.25 De KRO-
Melodisten en solist. 8.50 Gramofoonmuziek.
9.10 De KRO-Melodisten. 9.30 Gramofoonmu
ziek. 10.30 Berichten ANP. 10.40 Epiloog. 11.00—
11.30 Esperantolezing.
HILVERSUM II 301 M.
8.55 VARA, 12.00 AVRO, 5.00 VARA, 6.30
VPRO, 8.00—12.00 AVRO.
8.55 Gramofoonmuziek. 9.00 Postduivenbe-
richten. 9.05 Tuinbouwpraatje. 9.30 Gramo
foonmuziek. 9.45 Lezing „Van Staat en Maat
schappij". 10.00 Het Hartvelt-kwartet. 10.45 De
clamatie. 11.05 „Fantasia" en Gramofoon
muziek. 12.00 Orgelconcert. -12.10 Het schil
derij van de maand. 12.30 Gramofoonmuziek.
12.45 Kovacs Lajos' orkest. 1.30 „De luchtvaart
in en over Indië", causerie. 1.50 Gramofoon
muziek. 2.00 Boekenhalfuur. 2.30 Mannenkoor
..Zanglust". 3.00 Residentie-orkest en soliste.
(In de pauze: Declamatie). 4.30 AVRO-Dans-
orkest. 4.55 Sportnieuws ANP. 5.00 Arbeiders-
Muziekvereeniging „Oefening kweekt kennis"
en Gramofoonmuziek. 6.00 Sportpraatje. 6.30
v.Zij die in September gaan studeeren", cau
serie. 6.45 Nederd. Hervormde Kerkdienst. 8.00
Berichten ANP. Mededeelingen. 8.15 Residen
tie-orkest en solisten. 9.15 Radiojournaal. 9.30
Causerie. 9.40 Het Omroeporkest, Gino Bordin's
Gitaren-Ensemble en solisten. 11.00 Berichten
ANP. Hierna; AVRO-Dansorkest. 11.4012.00
Gramofoonmuziek.
DROITWICH 1500 M.
12.50 Het Londensch Palladium-orkest. 1.50
Troise's Mandolineorkest en solist. 2.20 Decla
matie. 2.50 Mario de Pietro's orkest en solist.
3.35 Gramofoonmuziek. 4.20 Religieuze cau
serie. 4.40 Het Cambridge Heath Leger des
Heils orkest. 5.20 Causerie „The Order of the
Garter". 5.40 Het Bridgewater kwintet en so
liste. 6.20 Filmpraatje. 6.35 Het Griller Strijk
kwartet. 7.408.10 Orgelspel. 8.15 Kerkdienst.
9.05 Liefdadigheidsoproep. 9.10 Berichten. 9.25
Radiotooneel. 10.15 BBC-Harmonie-orkest.
10.5011.20 Epiloog.
RADIO-PARIS 1648 M.
7.10, 8.20 en 11.20 Gramofoonmuziek. 11.50
Orgelconcert. 12.40 Gramofoonmuziek. 12.50
Derveaux-orkest en soliste. 3.20 Zang. 3.35
Mandoline-orkest. 5.20 Lamoureux-orkest. 7.50
Radiotooneel. 8.35 Zang. 8.50 Radiotooneel.
10.50 Gramofoonmuziek. 11.201.20 J. Bouil
lon's dansorkest.
KEULEN 456 M.
6.20 Havenconcert. 8.35 Westduitsch Kamer
orkest. 10.20 Gramofoonmuziek. 11.20 Hauck-
orkest, blaasorkest en mandoline-ensemble. 3.50
Gramofoonmuziek. 4.20 Omroepkleinorkest, SA-
orkest en solisten. 6.50 Pianovoordracht. 7.95
Mannenkoor. 8.20 Omroeporkest en solisten.
10.5012.20 Ad. Lutter en Em. Rambour met
hun dansorkesten.
BRUSSEL 322 M.
9.25 Gramofoonmuziek. 10.20 Max Alexys'
orkest. 11.05 Gramofoonmuziek en reportage.
12.20 Gramofoonmuziek. 12.50 Kleinorkest. 1.30
Salon-orkest. 1.50—2.20 Gramofoonmuziek. 2.35
Ed. Loiseau's orkest. 3.20 Reportage en Gramo
foonmuziek. 4.20 J. Schnyders' orkest. 5.20 Re
portage en L. Hirsch' dansorkest, 6.20 Solisten
concert. 7.20 Gramofoonmuziek. 8.20 Het Om-
roepsymphonieorkest en reportage. 10.30 Gra
mofoonmuziek. 11.3512.20 Het Omroepdans-
BRUSSEL 484 M.
9.20 Gramofoonmuziek. 11.20 Max Alexys*
orkest. 12.20 Salonorkest. 12.40 Gramofoon
muziek. 1.30 Kleinorkest. 1.50 Gramofoonmu
ziek. 2.202.35 dito. 2.50 Pianovoordracht. 3.20
Gramofoonmuziek. 3.35 Ed. Loiseau's orkest.
4.20 Gramofoonmuziek. 4.40 Zang, 5.05 Gra
mofoonmuziek. 5.35 J.Schnyders' orkest. 8.20
Het Omroeporkest en solisten. (Om 9.20 Gra-
mofoon-intermezzo)10.30 Het Omroepdans-
orkest. 11.2012.20 Gramofoonmuziek
DEUTSCHLANDSENDER 1571 M.
8.20 Landes-orkest Gouw Berlijn. 10.20 Be
richten. 10.501.15 Ad. Lutter en Em. Rambour
met hun dansorkesten en solisten. Om 11.05
Weerbericht.
RADIO MOORS N.V.
KRUISSTRAAT 38, TELEF.14609
OFFICIEEL PHILIPS REPARATEUR
(Adv. Inqez. Med.)
MAANDAG 14 JUNI 1937.
HILVERSUM I, 1875 M.
N.C.R.V.-Uitzending.
8.00 Schriftlezing, meditatie, gewijde mu
ziek (gr.pl.); 8.30 Gramofoonmuziek; 9.30
Gelukwenschen; 9.45 Gramofoonmuziek;
10.30 Morgendienst; 11.00 Christ, lectuur;
11.30 Christ. Friesch halfuur; 12.00 Berich
ten; 12.15 Gramofoonmuziek; 12.30 Orgel
spel; 1.15 Gramofoonmuziek; 1.40 Piano
kwartet „Die Haghe". 3.00 Wenken voor de
keuken; 3.30 Gramofoonmuziek; 3.45 Bijbel
lezing; 4.45 Bas en piano; 5.45 Gramofoon
muziek; 6.30 Vragenuur; 7.00 Berichten; 7.15
Vragenuur; 7.45 Reportage; 8.00 Berichten
A.N.P. Herhaling SOS-'oerichten; 8.15 Tenor
en orgel; 9.30 Momenten uit de geschiedenis
van Leeuwarden, causerie; 10.00 Berichten
A.N.P.10.05 Christ. Gemengde Zangver-
eeniging „De Harpe Davids"; 10.45 Gymnas
tiekles; ll.OOGramofoonmuziek. Hierna?
Schriftlezing.
HILVERSUM n, 301 M.
Algemeen programma, verzorgd door
de AVRO.
8.00 Gramofoonmuziek; 10.00 Morgenwij
ding; 10.15 Gramofoonmuziek; 10.30 De Gro
ninger Orkestvereeniging en gramofoonmu
ziek; 12.00 Kovacs Lajos' orkest en orgelspel?
2.00 Omroeporkest en soliste. In de pauze:
Declamatie; 4.30 Meesterwerken van de
Fransche Toonkunst, causerie; 5.30 De Ko
ninklijke Marine-kapel en gramofoonmuziek.
7.00 Declamatie; 7.30 Cello en piano; 8.00 Be
richten ANP. Mededeelingen; 8.15 Gramo
foonmuziek; 8.30 Concertgebouw-orkest en
soliste; 9.30 Radiotooneel; 10.20 Gramofoon
muziek; 11.00 Berichten A.N.P. Hierna tofc'
12.00 AVRO-Dansorkest.
DROITWICH, 1500 M.
11.05 Orgelspel; 11.35 en 12.05 Gramofoon
muziek; 12.20 Bijbelsehe causerie; 12.45 Hef;
BBC-Welsch orkest en soliste; 1.35 Sportre-
portage; 1.50 Orgelconcert; 3.30 Pianovoor
dracht; 4.20 Jazzmuziek (gr.pl.); 4.50 Cello
en piano; 5.20 Leisure betwee Pictures in
Hollwood, casuerie; 5.35 Andrew James en
zijn orkest en soliste; 6.20 Berichten; 6.4Ü
Landbouwcauserie; 7.00 Pianovoordracht?
7.20 Gevarieerd programma; 8.05 Komische
dialoog; 8.20 Causerie over Lichamelijke Op
voeding; 8.40 BBC-Dansorkest; 9.20 Berich
ten; 9.40 Buitenlandsch overzicht; 9.55 Ra
diotooneel; 11,10 Het New Georgian Trio?
11.35 Billy Bissett en zijn Band; 11.50 Dans
muziek (gr.pl.)
RADIO PARIS, 1648 M.
7.10 en 8.20 Gramofoonmuziek; 10.35 dito?
12,20 F. Gras-orkest en -zang; 2.50 Gramo-
fonmuziek; 3.05 Zang; 4.05 Piano voordracht;
5.20 Orkestconcert; 7.20 Zang; 7.38 Grarno-
foonmuziek; 7.50 Zang; 8.05 Pianovoordracht
8.50 „Yes", operette; 10.50 Gramofoonmuziek.
KEULEN, 456 M.
6.50 Franz-orkest; 8.50 SA-orkest; 9.50 Gra
mofoonmuziek; 12.20 Verzoekconcert; 1.35
Nedersaksisch Symphonie-orkest; 2.35 Ge
varieerd concert; 4.20 Orkestconcert; 5.35
Koorconcert; 7.05 Gramofoonmuziek; 8.20
„Der Widerspensigen Zahmung", opera; 11.10
Omroeporkest en solist.
BRUSSEL, 322 M.
12.20 Gramofoonmuziek; 12.50 Omroepor
kest; 1.30 Omroepdansorkest; 1.50 Gramo
foonmuziek; 5.20 Omroepdansorkest; 6.50 en
7.20 Gramofoonmuziek; 8.20 Omroeporkest
en gramofoonmuziek; 9.20 Cabaret; 10.30
Gramofoonmuziek.
BRUSSEL, 484 M.
12.20 Gramofoonmuziek; 12.50 Omroep
dansorkest; 1.30 Omroeporkest; 1.50 Gramo
foonmuziek; 5.20 Eloward en zijn orkest; 6.35
Kamermuziek; 7.35 Gramofoonmuziek; 8.20
„Der Graf von Luxemburg", operette; 10.30
Gramofoonmuziek.
DEUTSCHLANDSENDER, 1571 M.
8.30 Het Peter-strijkkwartet: 9.30 Geva
rieerd concert uit Frankfort; 10.20 Berich
ten; 10.50 Altviool en piano; 11.05 Weerbe
richt; 11.20 Ad. Lutter's dansorkest en so
list.
Mevr. Van Ammers Kiiller.
De Saus Culotten A'dam
J. M. Meulenhoff.
Met dit tweede deel van haar trilogie
„Heeren, knechten en vrouwen", dat ons,
na de Patriotten uit het eerste deel, thans de
Sans Culotten der Fransche revoiutie voor
oogen brengt, blijft mevr. Van Ammers zich
geheel gelijk, voor zooverre men in haar de
eenige Hollandsche romancière wil zien wier
arbeid door breedheid van opzet, uitvoerig
heid van détail en gemakkelijkheid van
schriftuur met veelgelezen en geprezen bui
tenlanders gelijk te stellen is.
Men kan niet dan bewondering hebben voor
het compositietalent en het combinatiever
mogen dezer schrijfster, voor wie de historie
een vrijgevige boom is. waarvan haar fan
tasie de smakelijkste vruchten plukt. Die ze
daarna, aangenaam en met smaak gearran-
geei'd. op de zilveren schaal harer gerouti
neerde schrijfkunst opdient.
Dit is de soort boeken die gelezen worden.
Men wil zich immers gaarne vier. vijfhondex-d
pagina's laten vertellen van curieuse men-
schen xxit curieuse tijden, in een verhaal
waarin de gang geen oogenblik stokt, voort
durend iets gebeurt, steeds nieuwe toestan
den en tafreelen geschetst worden en de
auteur in dat alles zijn contactstoppen zoo
handig en schi'ander heeft geplaatst. Het is
een benijdbaar talent waarover mevr. Van
Ammers beschikt en waardoor zij tot, mis
schien, onze meest populaire schrijfster ge
worden is.. Daartoe heeft ook de hoofdeigen
schap van het werk zelf bijgedragen, dat
bijna zeker geerx enkele pagina van absoluut
schoon proza bevat, maar daartegenover ook
gen enkelen volzin, die slecht gevormd of ge
dachteloos neex-geschreven is. Een gezonde,
eenvoudige schrijfkunst is dit werk eigen, pas
send bij den omvang van den opzet, die acti
viteit van den inhoud meer eischt dan ver
fijndheid van den vorm.
Wij hebben in het deel der Patriotten het
huisgezin van burgemeester Tavelinck op
him buiten aan den Amstel leeren kennen,
daarna hun doen en laten in de stad kunnen
volgen en de lezer zal zich nog wel herin
neren hoe groot verschil er tusschen de zonen
des burgemeesters besfond en hoe aan 't slot
de één. Dirk Egbert, de zijde der Patx'iotten
koos en met Anna de stad verliet.
Het is deze Dixk Egbert die van „De Sans
culotten" de hoofdfiguur is. Na veel en veler-
lei gebeuren wordt hij generaal in het leger
van Dumourier en trekt met dat leger ons
land binnen. Vol romantiek is die zonderlinge
periode der geschiedenis, waarin een have
loos en ongetraind leger vandaag daden van
onbegrijpelijken mosd kon verrichten om
morgen door zijn eigen bevelhebbers ver
kocht en verraden te worden. Hoe dat alles
zoo kon gebeuren, daarover geeft deze ro
man uitvoerig uitsluitsel, dat op goede histo
rische bronnen berust.
De rol door de Hollandsche uitgewekenen
in Frankrijk gespeeld was niet altijd de beau-
róle. Maar zij komen er nog al goed af; al
leen de bankier De Koek verliest zijn hoofd
onder de guillotine.
Voor de i-omanschrijfster was er een andere,
vrouwelijke figuur van Hollandschen oor
sprong, die haar bij den opzet van haar ver
haal van grooten dienst kon zijn. Immers
wat is een roman zonder de troebelen der
liefde? In de barones d' Aelders vond de
schrijfster een figuur die zij tegelijkertijd
historisch kon doen herleven en in haar
fantasie met Dirk Egbert in contact bren
gen. In de figuur van deze pseudo-barones.
die al in de Patriotten in de gedaante van
de vrouw van dr. Corver in Ouderkerk aan
den Amstel optreedt en ook in het dex-de en
laatste deel der trilogie nog voor het voet
licht zal verschijnen, kan men de werkwijze
van mevr. Van Ammers bestudeeren. In de
biographische notities die zij achter in het
boek geeft doet zij xnededeeling van wat
historisch omtrent deze interessante vrouw
vaststaat..
Heeft men nu den roman gelezen, dan
kan men slechts de vindingrijkheid bewon
deren waax-mee ze haar in de gebeurtenissen
rondom Tavelinck betrekt. Al schijnt de
gang van zaken niet altijd even logisch, de
samenhang is vlot gevonden en aannemelijk
gemaakt.
Het is niet onwaarschijnlijk dat wij voor
den roman belangstelling wekken reeds door
ons met deze barones even bezig to houden.
Zij heette eigenlijk Daalders en haar vader
had een herberg in Groningen (aldus de
biographische notities der schrijfster). In 1743
geboren, huwde zij zeer jong met een can-
didaat in de letteren, Palm geheeten, die haar
na een paar maanden onverzorgd liet zittexx
en naar Indië vertrok. In Amsterdam leert
Etta Daalders een jong advocaat Jan Mun-
xxikt kennen en gaat met dezen meer naar
Parijs. Daar maakt zij door haar knap uiter
lijk en groote intelligentie carrière als cour
tisane en als de Revolutie uitbreekt speelt zij
daarbij een rol op het eerste plan: zij is dan
namelijk de eerste vrouw, die in de verga
deringen der revolutionnairen voor de rech
ten van haar sexe optreedt en door haar
sexe-genooten luide bejubeld en vereerd wordt
La belle Hollandaise wordt eere-burgeres en
aanvoerdster van een vx-ouwenlegioen in het
revolutionnaire leger. Intusschen echter staat
het vast, dat zij tegelijketijd spionnagedien-
sten verrichtte voor de Oranje-partij in Hol
land en door deze regelmatig betaald werd.
Zij had in Parijs grootscheepsch geleefd en
noemde zich dan weer eens met haar moe-
dersnaam Madame De Sitter, weduwe van
den heer Palm, baron d' Aelders, dan weer
citoyenne Palm d'Aelders, dan weer Etta Palm
zonder meer, al naar het uitkwam. In 1791
werd ze in Parijs gearresteerd op vermoeden
van spionnage, doch bij gebrek aan bewijs
weer vrijgelaten. In 1795 arresteert men haar
in Holland en zet haar eenigen tijd in Woer
den achter slot. Tijdens den opmarsch en het
verraad van Dumouriez leeft zij in Holland
en uit de ax-chieven heeft mevr. Van Ammers
kunnen vaststellen dat zij daxi zoowel met
de regeering te Parijs als met den Holland
schen Raadspensionaris Van de Spieghel in
verbinding staat.
Zietdaar altemaal historisch vaststaande
feiten, die bewijzen dat niets romantischer
;s dan het leven zelf. En dat, aangekleed niet
de fantasie en het combineervermogen eener
kundige romancière, levert prachtsof voor een
verdichtsel, dat in ieder geval een historische
basis heeft. Maar het spreekt vanzelf dat in
dit levendige verhaal xiog veel meer roman
tische persoonlijkheden optreden, minder ge
compliceerd dan de Groningsche herbergiers
dochter doch niet minder belangwekkend en
eveneens, gedeeltelijk althans, historisch ge
garandeerd. Zoo bijvoox'beeld de beide als
man vexkleede meisjes, die in het leger en
op marsch den generaal Dumouriez vergezel
len en als zijn adjudanten dienst doen. En
dat de schildering van de lotgevallen der re
gentenfamilie Tavelinck, ook voor zoover die
in Holland vooxwallen, kleurig en levendig blijft
zal niet gezegd behoeven te worden aan wie
ook maar eenigszins met mevr. Van Ammers'
talent vertrouwd is. Zij is Mn onze spraak de
auteur die het genre van den roman-fexxille-
ton" volkomen beheerscht en daarin onbe
twist meesteresse is. Een genre dat, wel be
oefend, even goed is als ieder ander en
bovendien het grootste aantal lezers bevx-edxgt
en verheugt.
Van Lion Feuchtwanger verscheen bij
Querido „de Valsche Nero" in een Hollandsche
vertaling door Nico Rost; en bij het Uitgevers
bedrijf De Pauw te Amsterdam, liefst in drie
kloeke deelen tegelijk, de groote Armenische
roman van Franz Werfel „De veertig dagen
van den Musa Dagh" (in een vertaling van
Jhr. Nahuys). Een prachtige gelegenheid voor
wie zijn vacantie ziet naderen, met dit bun
deltje op stap te gaan en onze prima-donna-
mevr. Van Ammers met een schrijver als Franz
Werfel te con fronteeren. Iedere kunst .waar
deering ontstaat door vergelijkingdie
nuttig en aangenaam is.
J. H. DE BOLS.
