Russische Crisis.
Dikdoenerij.
PLEIN-TAX Telef. 16158
Het belangrijkste
We JAARGANG No. '16554 Vérscfiijnt %gefijfë. Eefiaïve Bp ZfflT- en FeestHagHï. ZATERDAG 12 JUNI 1937
HAARLEM S DAGBLAD
Uitgave Lourens Coster Maatschappij voor rvr\w
DirectieP. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM Courant-Uitgave en Aigemeene Dnikkerij N.V. HoofdredacteurROBERT PEEREBOOM
ABONNEMENTEN per week 0.25, per maand 1.10, per 3 maanden
3.25, franco per post ƒ3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week 0.05, p. maand 0.22, p. 3 mnd. 0.65, franco p. post 0.72Vs.
BureauxGroote Houtstraat 93 DrukkerijZuider Buiten Spaame 12
Telefoon Nos.Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10132, 12713 Administratie 10724, 14825 Postgiro 38810
Bijkantoor: Soendaplein 37, Haarlem-Noord, Telefoon 12230
ADVERTENTÏëN 1—5 regels ƒ1.75, elke regel meer ƒ0.35. Reclames
ƒ0.60 per regel. Tarieven regelabonnementen op aanvraag. Vraag en
aanbod 14 regels 0.60, elke regel meer 0.15. Onze Groentjes zie
hoofd rubriek.
Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnés. Levenslange ongeschiktheid ƒ2000.overlijden ƒ400.verlies van hand, voet of oog ƒ200.beide leden duimƒ100. één lid duim 50. alle leden wijsvinger ƒ60.—,
één of twee leden wijsvinger 25.—, alle leden anderen vinger ƒ15.—, één of twee leden anderen vinger ƒ5.—, arm-of beenbreuk 30enkelbreuk ƒ15.—polsbreuk 15.—PATINA
Nog afzonderlijke verzekering voor abonnés op het Geïllus treerd Zondagsblad. Alles indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaaraen. ïu
De commandant van de Haarlemsche Brandweer, de heer C. J. van den Broek en
de onder-commandant-secretaris, de heer G. Spaan, overhandigen den burge
meester een teekening van de nieuwe brandweerkazerne.
Burgemeester Maarschalk neemt
afscheid van de Brandweer.
Treffende plechtigheid in het Pand.
Op de binnenplaats van het Pand heeft bur
gemeester Maarschalk gisteravond afscheid
genomen van de Haarlemsche Brandweer, een
plechtigheid, die door de geheele staf en vrij
wel alle leden werd bijgewoond.
De leden stonden op de binnenplaats opge
steld, toen de heer en mevrouw Maarschalk
arriveerden, en door den commandant, den
heer C. J. van den Broek werden ontvangen.
Nadat aan mevrouw Maarschalk bloemen
waren aangeboden, hield de burgemeester een
korte toespraak, waarin hij zeide:
sche Brandweer een uitstekend figuur slaat
en de vergelijking met andere vrijwilligers- of
beroepscorpsen glansrijk kan doorstaan.
Spr. hoopte dat de burgemeester en zijn
echtgenoote nog vele jaren in voorspoed en
gezondheid hun levensavond zouden mogen
doorbrengen.
Tenslotte overhandigde spr. den burge
meester de teekening van een wandbord met
de afbeelding van de nieuwe kazerne, dat den
heer Maarschalk als blijvende herinnering zal
worden aangeboden.
De burgemeester dankte hierna met enkele
woorden voor deze attentie en prees de pret
tige wijze, waarop hij steeds met den heer Van
den Broek had samengewerkt.
DE ONDEUGDELIJKE REMMEN.
Plotseling heeft de Russische dictator
Stalin, de „man-van-staal" weer een proces
wegens hoogverraad o.p touw gezet, ditmaal
tegen een achttal van zijn hoogste militaire
leiders en ze zijn gisteren allen achter ge
sloten deuren ter dood veroordeeld. Hun
„voorman." was de onlangs naar een provin
ciaal commando gedegradeerde maarschalk
Toechatsjefskl, aan wlen de Sovjet-Unie zeer
veel in het verleden te danken heeft. De
overigen bekleedden allen tot het laatst toe
zeer hooge functies. Een paar dagen tevoren
werden zij door de op bevel schrijvende Rus
sische pers nog met het diepste respect be
handeld. Nu spreekt die pers haar afkeer en
afgrijzen jegens hen uit. Men valt snel in
Rusland.
Volgens de nogal spaarzame mededeelin-
gen, van Russische officieele zijde verstrekt,
was ook aan dit achttal verstandhouding
met een vreemden staat, ten doel hebbend
het kapitalisme in Rusland te herstellen, ten
laste gelegd. Aangezien de Moskousche pers
het heeft over spionnage ten voordeele van
fascistische staten worden blijkbaar Duitsch-
land en Italië bedoeld, maar de acte van be
schuldiging schijnt geenerlei zulke aandui
ding te bevatten. Overigens zal men de ver
oordeelden natuurlijk betitelen als „Trotzkis-
ten", want ieder in Rusland die geen Stali
nist is heet een Trotzkist, al valt dit al heel
moeilijk te rijmen met fascistische spion
nage en pogingen om het kapitalisme te her
stellen.
Blijkbaar is dit proces nog geenszins het
laatste. De Prawda, het meestgelezen blad
in Rusland, spreekt althans over een spion-
nage-reptiel dat men „alle koppen zal af
hakken". Dit „zal" kondigt nog meer aan
en zonder groote verbeeldingskracht kan men
zich voorstellen hoe op dit oogenblik ette
lijke functionarissen in Rusland in angst
moeten verkeeren voor een plotselinge ar
restatie.
De groote vraag is nu natuurlijk of Stalin's
régime werkelijk wankelend is. De teekenen
duiden het wel aan. Als een dictator op der
gelijke schaal aan het opruimen van hoog
verraders gaat beteekent dat onmiskenbaar
dat het kraakt in zijn bewind. Als zooveel
menschen op de hoogste posten in den lande
een kopje kleiner worden gemaakt toont dat
aan dat het bederf tot in de kern van de
leiding is doorgedrongen. Het is evenwel zoo
uitermate moeilijk voor ons Westerlingen
den Russischen volksgeest te begrijpen, dat
wij met onze gevolgtrekkingen heel voorzich
tig moeten zijn. De ervaring heeft wel ge
leerd dat Russische gebeurtenissen niet naar
Westersche maatstaven gemeten kunnen
worden. Had in een Westerschen dictatoria-
len staat zulk een opruiming van leiders
plaats als de Russische verraadprocessen op
leveren dan zou men met zekerheid van „het
begin van het einde" kunnen spreken. Want
als het zoover gekomen was onder de leiders
zou het in de massa geweldig gisten en zou
de opstand tegen het heerschende bewind
eiken dag kunnen uitbreken.
Of dit in Rusland geschieden zal is even
wel een heel andere zaak. Daar zijn individua
lisme en eigengereidheid blijkbaar zeer zeld
zame eigenschappen en heerschen kennelijk
bij de massa des volks een lijdelijkheid en
doffe berusting die wij ons heel moeilijk kun
nen voorstellen. Niet alleen het rasverschil
maar ook het feit dat dit volk eigenlijk altijd
onder een absoluten regeeringsvorm heeft
geleefd, kan dit verklaren. Zelfs Westersche
kenners van Rusland, menschen die er jaren
gewoond en gewerkt hebben, zijn dan ook in
den regel zeer voorzichtig met hun oordeel
over de waarschijnlijke gevolgen van ingrij
pend regeeringsoptreden. Er schijnt heel veel
te moeten gebeuren eer die logge kolos, het
Russische volk, in beweging komt. Dat heeft
de historie ook wel bewezen.
Wellicht zal Stalin er dus door zijn snel en
meedoogenloos toeslaan in slagen, zijn dicta
tuur te redden. Hij geniet blijkbaar een vrij
groot vertrouwen bij vele eenvoudige lieden,
hij heeft schijnbaar nog een kern van mede
werkers op wie hij vertrouwen kan, hij is nu
bezig het Roode Leger onder hun controle te
brengen en als het leger dit aanvaardt en
de executie van zijn aanvoerders lijdelijk
slikt, zal hij zijn politie-staat in een militaire
dictatuur hebben omgezet.
Maar als hij een moeder had zooals Napoleon
bezat zou zij thans wel zeggen, evenals Laeti-
tia Bonaparte dat opmerkte, sprekende over
de macht van haar zoon: „Poürvou que ga
doure".
Als dat maar zoo blijft
Het is altijd zoo geweest met de dictaturen.
Ze zijn niet duurzaam. Ze leven kort en hevig
en eindigen tenslotte even stormachtig als ze
begonnen zijn.
R. P.
De burgemeester.
Ik wensch niet heen te gaan als burgemeester
van deze stad zonder van de .Haarlemsche
Vrijwillige Brandweer afscheid te hebben ge
nomen na de driemaal 6 jaren waarin wij te
zamen paraat hebben gestaan voor de veilig
heid der burgerij.
U zult begrijpen dat ik dit doe met gevoe
lens van zeer gemengden aard en dat het mij
leed doet in het vervolg niet meer mijn deel
aan Uw taak te kunnen bijdragen.
Het stemt tot groote waaïüeering en erken
telijkheid, dat niettegenstaande de zeer groote
en snel tot stand gekomen uitbreiding' der
stad, de Haarlemsche Brandweer is voortge
gaan om met ijver en nauwgezetheid haar vrij,
willig aanvaard werk te vervolgen.
Als Hoofd der Gemeente dank ik U voor de
gerustheid die Gij mij boodt, doordat ik mij
immer zeker heb geweten, dat in geval van
nood onze brandweer nimmer in haar plicht
zou tekort schieten.
Ik ben ervan overtuigd, dat het corps op den
ingeslagen weg zal voortgaan. Dat het zal
blijven handhaven den goeden naam die het
als vrijwillige brandweer alom in den lande
heeft en ik wensch ook U allen gaarne toe,
dat het U tot in de verre toekomst wel moge
gaan.
De motorbrigade, .an de Haarlemsche po
litie moest Vrijdag weer een proces-verbaal
opmaken tegen den bestuurder van een
vrachtauto, die ondeugdelijke remmen had.
Het betrof hier een zeswielige vrachtauto, ge
laden met tien ton ijzer en bestuurd door een
chauffeur uit Rotterdam. De handrem was
geheel buiten werking en van de voetrem
deugde ook zoo goed als niets. Bij een snel
heid van 30 K.M. kon het zware gevaarte
eerst na 54 M. tot stilstand worden gebracht.
Het spreekt wel van zelf, dat de politie den
chauffeur bekeurde en maatregelen nam dat
de remmen hersteld werden.
CHRISTELIJK GEMENGD KOOR
„HAARLEM".
Het Christelijk Gemengd koor „Haarlem",
dirigent, de heer E. v. Zoest, zal Maandag 14
Juni een openlucht-uitvoering geven op het
terrein van „de .Lichthoeve" te Santpoort.
Op Zondag 20 Juni a.s. geeft bovengenoemd
koor een uitvoering in het Diaconessenhuis te
Haarlem.
HAARLEM'S BLOEI.
(Naar uit Londen wordt bericht
is het ges-prek van den dag daar
het bezoek van een Amerikaansch
echtpaar dat tezamen 475 K.G.
weegt en daarmee als het zwaarste
ter wereld wordt beschouwd.)
Dit echtpaar van de bolle lijn,
Zou 't zwaarste paar ter wereld zijn,
En ik voor mij zal 't niet weerspreken;
Hoewel het uiteraard wel kan,
Dat een nog zwaarder vrouw-en-man
Bestaan in afgelegen streken.
Als men 't bericht gelooven mag,
Zijn zij het thema van den dag
In Londen, waar zij thans vertoeven;
In kranten wordt precies bericht,
Wat deze lieden van gewicht
Aan voeding eiken dag behoeven
En inderdaad, het is niet mis,
Wat dag aan dag wel noodig is.
Om d' eetlust van het paar te stillen;
De lange lijst bespaar ik u.
Het is voldoende, dit menu.
Om zelfs in dezen tijd te rillen.
Maar het verbaast me bovendien,
Wat andre menschen er in zien,
Om zulke stakkers aan te staren;
Hun dikte is een zware last
En 't lijkt mij daarom slechts gepast,
Hun zulke aandacht te besparen.
En is ons aller wereldbol,
In dezen tijd niet boordevol
Van veel zwaarwichtiger soort zaken?
Hoe dik dit echtpaar dan ook zij,
Om derglijke dikdoenerij
Hoef i k me toch niet dik te maken.
P. GASUS.
Naar defeestverlichting in Amsterdam per
PLEIN 23
(Adv, mgez. Med.)
Werk voor Bouwvakarbeiders te
Haarlem.
Betere vooruitzichten.
Eenige maanden geleden vestigden wij er
de aandacht op, dat de vooruitzichten voor
de Haarlemsche arbeidsmarkt voor de toe
komst eenige verbetering beloofden, omdat
er meer bedrijvigheid in de bouwvakken te
verwachten was. Een ingewijde uit die krin
gen verzekerde ons toen, dat in den loop van
het jaar aan min of meer belangrijke objec
ten wel voor een millioen gulden werk in uit
voering zou komen.
In de afgeloopen maanden is inderdaad
een vrij belangrijke vermindering van het
aantal werkloozé bouwvakarbeiders gecon
stateerd. Een deel van het „toegezegde" mil
lioen is inmiddels aan de markt gekomen.
In uitvoering zijn de volgende werken:
Uitbreiding van de Maria-stichting f 160000
Uitbreiding der fabrieksgebouwen van „De
Spaarnestad" aan de Nassaulaan f 130.000.
Uitbreiding van het Diakonessenhuis aan
de zijde der Meester Lottelaan f 125.000.
Verbreeding van de Raambrug f 25.000.
Bouw van een oud-Katholieke kerk met
bijgebouwen en woonhuizen aan den Kin
derhuissingel f 100.000.
Bij elkaar is dit reeds f 540.000.
Aanbesteed zijn reeds de volgende wer
ken:
Bouw van een openbare school aan de
Gysbrecht van Amstelstraat in Haarlem-
Noord f 80.000.
Uitbreiding van het Politiebureau in de
Smedestraat f 8000.
Uitbreiding van het gebouwencomplex van
de Reiniging aan den Oudenweg f 25.000.
Daardoor komt het totaal der werken op
f 653.000.
Er zijn evenwel nog verscheidene groote
werken in voorbereiding. Wij noemen:
Bouw van den nieuwen vleugel van het
Stadhuis in de Koningstraat f 100.000.
Bouw van een Protestantsche school in
Haarlem-Noord f 80.000.
Restauratie van de Vleeschhal f 70.000.
Uitbreiding van het Postkantoor aan de
Raaks f 100.000.
Bouw van een kliniek aan de Hazepaters-
laan f 200.000.
(Men begrijpt, dat wij deze cijfers ruw op
geven, vooral van de werken die nog aanbe
steed moeten worden).
Bij elkaar komen wij dus aan een bedrag
van ruim f 1.200.000, zoodat het millioen
dus daarmee reeds ver overschreden is.
Bovendien zijn er nog eenige werken in
voorbereiding waarvan nog geen bijzonder
heden gepubliceerd kunnen worden.
Hel woord is aan
W. Holmes:
Wetenschap is een prachtig
meubel voor iemands boven
kamer, als hij op de gelijk-
vloersche verdieping gezond
verstand heeft.
zepaterslaan is vertraagd doordat de plan
nen gewijzigd moesten worden omdat het ge
bouw der vroegere Nutskweekschool werd
aangekocht om het terrein van .Bethesda
Sarepta" te vergrooten. Nu worden de nieu
we plannen uitgewerkt.
Bij deze opsomming van werken Is geen
rekening gehouden met den bouw van wo
ningen. winkels, enzoovoort. Het gaat met
den particulieren woningbouw in den laat-
sten tijd wel niet vlot (een gevolg van de
stijging van de prijzen van bouwmaterialen)
maar toch gaat de aanbouw geregeld voort.
Volgens een ruwe schatting heeft het Ge
meentelijk Grondbedrijf in de laatste maan
den grond verkocht voor den bouw van meer
dan 60 middenstandswoningen, waarmee na
tuurlijk ook bouwkosten van ongeveer
f 250.000 gemoeid zijn.
Het laat zich aanzien dat de bedrijvigheid
in de bouwvakken dus in 1937 grooter zal zijn
dan in 1936. In 1936 werd door Bouw- en Wo
ningtoezicht bouwvergunning verleend voor
werken waarvan de bouwkosten in totaal
f 2.240.000 bedroegen. Dat was trouwens een
slecht jaar want het bedrag was meer dan
f 1.500.000 lager dan in 1935.
De Kabinetsformatie.
Geen oplossing voor het einde der volgende
week te wachten.
's-GRAVENHAGE, 12 Duni.
Het A. N. P. meldt
Wij hebben getracht van Dr.
Colijn inlichtingen te verkrijgen
omtrent den stand der Kabi
netsformatie. Deze was niet be
reid bij den huidigen stand van
zaken eenige zakelijke mede-
deeling te verstrekken. Wel
uitte hij de verzuchting, hierbij
blijkbaar op de pers doelende,
dat er zooveel mede-forma-
mateurs waren, die slechts tot
vertroebeling van de zaak aan
leiding gaven, door met allerlei
controversen aan te komen.
De eenige concrete mede-
deeling, die wij van den forma
teur konden los krijgen, had
betrekking op den tijdsduur.
Voor het einde der volgende
week was geen oplossing te
verwachten.
pag.
De kabinetsformatie zal niet voor het
einde der volgende week plaats heb
ben. 1
De Tweede Kamer zal op 16 Juni de
Grondwetsherziening in onderzoek
nemen. 3
De warmte eischt slachtoffers. 3
In het militaire proces te Moskou zijn
acht doodvonnissen geveld. 4
De Spaansche Nationalisten zouden het
„ijzeren schild" om Bilbao bezet hebben 4
In Frankrijk zijn twee Italianen vermoe
delijk om politieke redenen vermoord. 4
De hitte steeg gisteren te Berlijn tot re
cordhoogte. 4
Bioscopen 8
ARTIKELEN, ENZ.
R. P.: Russische crisis. 1
P. v. d. Hem: Spanje. 3
K. Andr: Smyli-Rydz, de nieuwe maar
schalk van Polen. 4
Dr. P. H. Schroder: Figuren uit het ver
leden. 5
Dr. Max Euwe: Romantiek of techniek? 6
De heer Van den Broek.
Hierna voerde de heer C. J. van den Broek,
commandant der Haarlemsche Brandweer het
woord. Spr. wees er op, dat tijdens de ambts
periode van den scheidenden burgervader de
belangrijke reorganisatie heeft plaats gevon
den. waarbij de verantwoordelijkheid geheel
in de handen van den burgemeester en het
vrijwilligerscorps werd gelegd. Doch de burge
meester heeft deze verantwoordelijkheid met
groot vertrouwen aanvaard en de manschap
pen door zijn voorbeeld tot groote werkzaam
heid aangespoord.
De burgemeester was het ook, die het motor
materiaal deed aanschaffen, en die den stoot
gaf tot den bouw van een nieuwe brandweer
kazerne, welke hij helaas niet meer als burge
meester zal kunnen openen.
Spr. was er van overtuigd, dat de Haarlem-
VAN HET DAK GEVALLEN.
De 21-jarige Van A., lid der voetbalvereni
ging „Onze Gezellen", was Vrijdagavond bezig
met het repareeren van heft dak van het club
huis zijner vereeniging op een terrein aan den
Vergierdeweg. Plotseling viel hij er af, met het
gevolg dat zijn rechterarm brak en zijn rech
ter enkel gekneusd werd. Door een 'dokter werd
hij voorloopig verbonden, waarna hij per zie
kenauto naar de Maria-Stichting vervoerd
werd.
WEER EEN AANRIJDING OP DEN
WAGENWEG.
Op den gevaarlijken hoek WagenwegIor-
densstraat heeft Vrijdagavond weer eens een
ongeluk plaats gehad, doordat een auto
bestuurster geen voorrang aan het verkeer
van rechts verleende. Te 7.20 uur kwam zij van
het Florapark en wilde den Wagenweg naar de
Iordensstraat oversteken. Uit de richting van
het Plein naderde op dat oogenblik een motor
wielrijder uit Zandvoort, die van de dame
geen voorrang kreeg. Het gevolg was een hef
tige botsing, waardoor het motorrijwiel ernstig
en de auto licht beschadigd wei'den. De mo
torwielrijder kreeg drie hoofdwonden. Door
leden van den Ongevallendienst werd hij per
ziekenauto naar de Maria-Stichting vervoerd.
Na verbonden te zijn kon hij naar huis terug
keeren.
Tegen de dame werd proces-verbaal opge
maakt.
Het wielercriterium in den Hout.
Nu de voorbereidende werkzaamheden voor
de „Ronde van Haarlem" in hun laatste sta
dium verkeeren, kunnen we nog de volgende
bijzonderheden mededeelen:
De geheele Haarlemmerhout zal worden af
gezet. De start en finish zijn in de Spanjaards
laan.
Dit criterium is voor Haarlem van zeer
groot belang, vooral daar Haarlem zeer bekend
is in de wielersportwereld, als de stad die
groote renners heeft voortgebracht, als we
maar terugdenken aan het phenomeen Jaap
Eden, en mannen als Pander, Wackwitz, Del
Baere, Schouten, Jan Tulleken, die 7 maal
het kampioenschap sprint van Nederland won
en verder onze populaire Jac. van Egmond,
oud-Olympisch en wereldkampioen.
De beide laatsten zijn lid van de H.S.V. „De
Kampioen". Jan Tulleken reeds van de op
richting af; dat is circa 33 jaar geleden.
„Haarlem's Bloei" heeft er dan ook een be
wijs van goed inzicht van gegeven, een derge
lijk sportevenement te organiseerenwe hopen
dat dit criterium vele sportliefhebbers mag
aanlokken, dezen spannenden wedstrijd te ko
men bijwonen en dat de Haarlemmerhout dien
dag duizenden sportliefhebbers moge herber
gen onder zijn lommerrijk dak, om van goeden
en fair en strijd te komen genieten.
We hopen voor Haarlem's Bloei, dat deze
sportdag mag slage en volkomen beantwoor
den aan het doel, dat is gesteld, n.l. het trek
ken van vreemdelingen naar onze mooie stad
Haarlem, welke steeds heeft uitgemunt op
alle gebied, op kunst, muziek, zang, letter
kunde, wetenschap en sport.
Jhr. dr. J. C. Mollerus, secretaris van de
Kamer van Koophandel en Fabrieken en vice-
voorzitter van „Haarlem's Bloei" zal het start
schot lossen.
Door het aanbrengen van een luidsprekers
installatie op een paar plaatsen van het par
cours o.a. tusschen de tuinen van Café-Rest.
„Dreefzicht" en Hotel-Rest. ,Den Hout", zullen
de bezoekers het geheele verloop van den wed
strijd kunnen volgen.
Dat deze dag moge slagen in alle deelen,
zoowel voor „Haarlem's Bloei" als voor de op
een of twee na oudste wielerclub in Nederland,
de Haarlemsche Sportvereeniging „De Kam-
I pioen".
Het is daarom aan te nemen dat
over eenige maanden reeds een
staat van werken te geven is die
meer dan 1 Vi millioen gulden zal be-
loopen.
Niet alle werken die in voorbereiding zijn
komen in de eerste weken. Wel is te verwach
ten. dat de bouw van den Stadhuisvleugel
sDoedie zal worden aanbesteed, alsook de
uitbreiding van het Postkantoor Over de
Vleeschhal moet nog door het gemeentebe
stuur met andere instanties onderhandeld
worden. De bouw van de kliniek aan de Ha-
Dr. Jac. P. Thysse: In Thysse's Hof 6
De vrouw in Indië 7
H. D. Vertelling: Een avond met Emmy 7
Helen: De Groote Zaal. 7
J. H. de Bois: Litteraire Kantteekeningen. 8
Fin. Ec. weekoverzicht: Opleving en te
genslagen 9
Dr. E. van Raalte: Kabinetten en duur
van kabinetscrises. 12
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen op 2 en 14
