Thijs IJs en de Brullende Berg Ook Chautemps wenscht financieele volmachten. Tandheelkundig Instituut GEHEEL GEBIT De eerste Europeesche vrouwen in Indië DIN S D A G 29 JUNI 1937 HAARLEM'S DAGBEAD Ontwerp heden voor de Fransche Kamer. Sluiting der beurzen. Uit Parijs. Omtrent de vergade ring van den kabinetsraad werd gis teren in den avond vernomen, dat de nieuwe belastingen, welke de re geering in wil voeren, geen directe belastingen zullen zijn, aangezien de socialistische ministers zich hier tegen verzetten. In politieke kringen hecht men veel waarde aan een vergadering van de socialistische Kamerfractie, welke hedenochtend bijeen geroepen is. Men hoopt dat de fractie den steun dien de socialistische leden van het kabinet aan het financieele wetsont werp tot het verleenen van „uitge breide volmachten" in beginsel hebben gegeven, zal goedkeuren. In dien dit het geval is, kunnen Kamer en Senaat Donderdag het wetsont werp hebben aangenomen. Het schijnt, dat Chautemps voor nemens is onmiddellijk hierna het parlement op reces te laten gaan. In afwachting van de volmachten zullen de beurzen ob Dinsdag go- sloten blijven tot nader order en zal het uitbetalen van overeenkomsten in goud of vreemde munt worden ge staakt. Deze maatregelen zijn bij decreet genomen en werden eerst vannacht bekend gemaakt. Men ziet hierin den wil van den minister van financiën de munt te beschermen tegen de speculatie ge durende cte financieele debatten in het parlement. Deze debatten heb ben ten doel den frank meer vrijheid te geven ten opzichte van buiten- landsche deviezen, dan welke heim de financieele wet van 1 October 1936 gaf. Nader meldt Havas uit Parijs: De regeering zal het volmachten- ontwerp aan de Kamer voorleggen onmiddellijk na het afleggen van de regeeringsverklaring morgen, zoodat het ontwerp reeds in den avond door de Kamer kan worden bespro ken en Woensdag of Donderdag door den Senaat kan worden behandeld. Beurzen blijven gesloten. De staatscourant publiceert een decreet, waarbij wordt, bepaald, dat de effecten- en goederenbeurzen met ingang van Dinsdag 29 Juni ge sloten zullen blijven tot een nader door den minister van financiën te bepalen datum. Betaling van wissels en andere handels overeenkomsten, betaalbaar in goud of buitenlandsche munt, vervallen op 29 Juni of later, zullen op schriftelijk verzoek van den debiteur uitgesteld kunnen worden De datum, waarop de betaling geëischt zal kun- Granaten bij Engelscli water vliegtuig ontploft. Toestel voor Spaansch rcseeringsvliegtuig; aangezien? Naar Havas uit Gibraltar verneemt zijn twee granaten ontploft in de nabijheid van een watervliegtuig der Royal Air Force, dat oefenvluchten maakte boven Gibraltar. Men gelooft, dat terzelfdertijd een regeeringsvlieg- een vlucht maakte boven Algeciras en dat de luehtafweerbatterijen het watervliegtuig hebben aangezien voor het Spaansche regee- ringstoestel. Geen van beide vliegtuigen werd echter ge troffen. SOVJETVLIEGERS OP HET WITTE HUIS De Sovjetvliegers, die een tocht Moskou Vancouver via den Noordpool hebben ge maakt. zijn op het Witte Huis door president Roosevelt ontvangen, die hen gelukwenschte met het volbrengen van hun tocht. Stoffelijk overschot van de hertogin van Bedford gevonden? Mededeeling van scheepskapitein. Bij aankomst te Port Blyth aan de kust van Northumberland Maandagmiddag deel de de kapitein van het stoomschip „Haytor" mede, dat hij in zee het stoffelijk overschot van een vrouw, gekleed in vliegkleeding, had ontdekt. Het hoofd was evenwel verdwenen. Men vermoedt, dat dit het stoffelijk overschot is van de zeventigjarige hertogin van Bed ford. die, zooals men zich zal herinneren, wordt vermist sedert zij 22 Maart j.l. met haar particulier vliegtuig Woburn Abbey had verlaten. Enkele dagen later werden enkele wrakstukken van een vliegtuig op de kust ge worpen, welke herkend werden als behooren- de tot haar toestel Congres der Internationale Kamer van Koophandel. Presidium door Hitier ontvangen. BERLIJN. 28 Juni (D-N.B.' De Fueh rer en Rijkskanselier heeft vandaag in de rijkskanselarij het presidium van het congres der Internationale Kamer van Koophandel, dat thans te Berlijn wordt gehouden en de leiders der verschillende delegaties ontvan- Sen- j- Bij de ontvangst waren o.m. tegenwoordig de president van de Rijksbank, dr. Schacht, en de president van de Rijkskamer voor eco nomische aangelegenheden, Pietzsch. Op de bestuursvergadering is Thomas J. Watson, bekend Amerikaansch industrieel en president der International Business Ma chines Corporation, eenstemmig tot voorzitter der Kamer voor het tijdvak 1937-1939 ge kozen nen worden, zal nader door den minister van financiën worden vastgesteld. Gedurende deze periode zal de rente van de schuld van wissels en andere handels overeenkomsten, bedoeld in de vorige para grafen, gerekend worden volgens het dis conto van de bank van Frankrijk. Massa-executie in het Verre Oosten? Uit Chabarovsk wordt gemeld, dat gisteren 37 aanhangers van Trotski zijn terechtgesteld. Zij werden be schuldigd van spionnage ten gunste van Japan, sabotage aan de spoor wegen in Oost-Siberië e.d. Engeland Vergrooting van het egalisatie fonds goedgekeurd. Het Lagerhuis heeft de resolutie waarbij de regeering gemachtigd wordt het egalisatiefonds met 200 mil- lioen pond sterling te vergrooten, zon der hoofdelijke stemming goedge keurd. Bij de indiening van het wetsontwerp heeft de minister van Financiën, Sir John Simon, in het Lagerhuis gezegd, zich gelukkig te prijzen, te kunnen verklaren, dat de in dit voorstel belichaamde politiek in overeenstem ming is met die der Vereenigde Staten. De goud-situatie van Groot-Brittannië is veel beter dan weleer. Het is weinig waarschijnlijk, dat zich plotselinge of voortgezette goud- verliezen zullen kunnen voordoen, nu het land in staat is er het hoofd aan te bieden. Op 30 Maart bedroeg het goudbezit van het fonds 26674000 ounces, terwijl de emissie- afdeeling van de Bank van Engeland over 73842000 ounces beschikte. De schatkist is niet van meening, dat dit actief buitensporig is. Er is geen enkele reden dat de tegenwoordige verstoorde internatio nale omstandigheden permanent zullen wor den. De goudreserve per 30 Maart vertegen woordigde een waarde van 700 millioen pond sterling. RIJKSSTRAATWEG 16 HAARLEM-NOORD. TELEF. 16726 Pijnloos trekken inbegrepen. Tegen onze bekende LAGE TARIEVEN. (Met garantie). BESLIST PIJNLOOZE BEHANDELING. Spreekuren alle werkdagen van 912 en 14 uur, Zaterd. 912 uur Avondspreekuren Dinsdag, Woensd. en Donderd. v. 79 u. (Adv. ingez. Medj dat de directeur-generaal der veiligheidspolitie verklaard zou hebben, dat het bombardement van Sagunta geschied zou zijn door Duitsche oorlogsschepen. Men kent nog niet de natio naliteit van het aanvallende schip. Bij informatie in bevoegde kringen te Ber lijn wordt voorts vernomen, dat zich bij de plaats, waar het Spaansche stoomschip „Cabo Palos" zou zijn getorpedeerd, geen Duitsche zeestrijdkrachten hebben bevonden. Madrileensch dagblad door Miaja verboden. Op bevel van generaal Miaja is het dagblad „Castilla libre" orgaan van het centrum der C.N.T. voor onbepaalden tijd geschorsst. Verliezen der luchtmacht van de opstandelingen. Havas meldt uit Madrid: In antwoord op een Italiaansche mededeeling heeft de staf van het centrale leger een nota gepubliceerd, waarin wordt verklaard, dat 146 jachtvlieg tuigen en 38 bommenwerpers der opstande lingen door de luchtmacht der regeering zijn neergeschoten in het tijdvak van 16 October 1936 en 14 Juni 1937. De Spaansche burgeroorlog. Nieuwe Catalaansche regeering gevormd. Toestand op Trinidad nog ernstig. Britsche regeering heeft twee oorlogsschepen gezonden. In antwoord op een vraag in het Lagerhuis over de onlusten op Trinidad heeft de Britsche minister van koloniën, Ormsby Gore, medege deeld. dat de toestand op het eiland nog ern stig is. De gouverneur heeft een commissie benoemd, die moet trachten een overeenkomst tot stand te brengen tusschen de vertegenwoordigers van de petroleum-maatschappijen en de sta kers. De minister ontkende, dat de Britsche regee ring geregelde troepen had gezonden, alleen zijn twee oorlogsschepen met mariniers aan boord voor het eiland aangekomen. Companys. Uit Barcelona, 28 Juni Companys heeft vanavond aan de pers medegedeeld dat hij zijn regeering als volgt heeft samengesteld: Financiën, Tarradellas, Catalaansch links republikein. Onderwijs: Pisunyer, idem. Binnenlandsche Zaken: Srert, idem. Justitie: Vidiella, socialist. Arbeid en openbare werken: Comorera, socialist. Voedingswezen: Serra Pamies, socialist. Hygiëne: Alfonso, C.N.T. Economische Zaken: Esgleas, C.N.T. Openbare diensten: Oliver, C.N.T. Landbouw: Calvet, Pachtersbond. Zonder portefeuille: Gimpera, directeur van de universiteit van Barcelona, lid van de partij der Catalaansche actie. Evacuatie van „rechtsche" personen uit Madrid. Uit officieuse bron wordt te Madrid medege deeld, dat de kwestie van evacuatie der rechtsche politieke personene die in Madrid zitten, volgens nieuwe normen zal worden opgelost. Er zijn maatregelen voorbereid die speciaal gelden voor mannen van 18 tot 45 jaar, die militairen dienst kunnen verrich ten. Het schijnt, dat zij zullen worden uit gewisseld tusschen de wettige regeering en de opstandelingen-autoriteiten tegen man nen, die zich onder gelijke omstandigheden op het rechtsche gebied bevinden. De uitwisse ling zou geschieden onder controle van een in het buitenland zetelende commissie, de man nen zouden een bedrag van hoogstens 2000 pesetas mogen meenemen. Vrouwen, kinderen en ouden van dagen zullen vrijelijk mogen vertrekken, met uit zondering van diegenen, die uitgesproken po- 1 litiek actief zijn geweest. Deze laatsten zul len als gijzelaars worden beschouwd en uitge wisseld worden tegen republikeinsche perso nen, die zich in 'tzelfde geval op rechtsch ge bied bevinden. Sagunta gebombardeerd. Het ministerie van landsverdediging heeft medegedeeld, dat een kruiser Sagunta heeft gebombardeerd. Er is evenwel geen schade aangericht en ook zijn geen slachtoffers te betreuren. Gistermiddag is een watervliegtuig van de regeering slaags geraakt met een watervlieg tuig der rechtschen. Het vliegtuig der regee ring werd in brand geschoten en de vier in zittenden stortten in zee. waar zij werden op gepikt door het Britsche schip „Mail Sea Manor". Dit bracht hen naar Carthagena. waar een der geredden bezweek aan de opge- loopen kwetsuren. Officieel wordt te Valencia tegengesproken, Duitsche sportvliegtuigen in hotsing. Drie bestuurders omgekomen. Het D.N.B. meldt uit Hamburg, 28 Juni: Boven het vliegveld Hamburg-Fuhlsbuettel zijn vandaag drie sportvliegtuigen bij een oefening met elkaar in botsing gekomen en omlaag ge stort. De drie bestuurders zijn om het leven gekomen. Oiieenigheid dreigt in 11011- interventiecommissie. Fransch-Britsche controle punt van geschil. Volgens het Londensche Reuterbureau is het mogelijk, dat zich vandaag in de bijeenkomst der sub-commissie van de niet-inmengings- commissie een verschil van meening zal voor doen over het voorstel Frankrijk en Groot- Brittannië de geheele maritieme controle aan de Spaansche kusten te doen overnemen. Ver tegenwoordigers. die deel uitmaken van de sub-commissie zouden er met hun regeeringen ruggespraak over wenschen te plegen. Men hoopt in Londen, dat deze vertegenwoordigers gemachtigd zullen worden voor het einde der week hun opvattingen uit te sprekena, daar men het wenschelijk acht de bres in de mari tieme controle zoo spoedig mogelijk op te vullen. De vertegenwoordiger van Poi*tugal, Mon- teiro, heeft op het Foreign Office een nota van zijn regeering overhandigd ter zake van de waarnemers aan de grenzen. Resolutie van dingsdag 21 Augustus 1618 Voorder gelet zynde op ae disordre, die hier aen lant in 't schaffen en uytdeelen van de rantsoenen geschiedt door de menigte van schuyten ende boots die van de schepen da- gelyx hier komenis geresolveert, dat men aan yder van de timmerlieden, smits, cuy- pers, blokmaakers, drie mutskens araeq daags sal geeven ende aan de soldaten, bootsgezel len cn swarten twee mutskens;; vlees ende spek driemaal ter weeke telkens aen yder van de voorsz. ambagtslieden een pont daags ende aen de soldaten en andere drie quart pont vlees mitsgaders des avonds boonen. De resteerende dagen sal men des middags gesouten vlees schaffen, te weten 1/4 kilo als 't gesouten visch is met een mutsken olie en een mutsken azijn tot yder bak van zeven man daartoe ende des avonds vier pond versche visch voor yder bak van seven mannen met het behoorlijke door van twee eyeren in azyn opgewelt ende daarbij alle maaltyden so- veel rys als op moogen. Des morgens van de vroegkost in 't generaal rys in cocuswater gezooden ende daer by aan de timmerlieden, smits, cuypers, blokmakers, corporaals van de soldaten, ende getrouwde, twee eyeren yder man. Aan alle d'ambachtslieden dry pont brood ter weeke. Somtyds nadat men hoornbeesten beccmen kan, sal men vers vlees schaffen in plaats van gesouten vlees of spek. Als er stokvisch by de logie is, zal men die somtijds schaffen in plaatse van gesouten visch. Dit zijn voedingsvoorschriften van een manne n-maatschappij. Reglementair is er voor gezorgd, dat de koks op de nederzetting niet zouden knoeien met „onbehoorlijke" eierdooiers, of 't gewicht van de visch. Daar was iets groots te verrichten in Indië en de mannen, die hieraan meewerkten, moesten goed gevoed zijn. Versch vleesch moesten de koks schaffen, zoo vaak ze „hoorn beesten" konden koopen beri-beri werkt remmend op den bouw van een imperium en de moed werd er ingehouden door muts kens inheemsche likeur, uitgedeeld volgens rang en stand. Indien men de voeding per ordonnantie „in 't generaal" had vastgesteld, kon men zijn Visclibakkerij uitgebrand. Een zware binnenbrand, die dank zij het krachtdadig optreden van de brandweer kon worden beperkt tot het vertrek waarin hij ontstond, woedde Maandag in den vooravond in een perceel in de Paul Krugerlaan in Den Haag, waar een vischwinkel annex vischbak- kerij is gevestigd. Om kwart over zes was de bewoner in de bakkerij gegaan om visch te bakken. Voor dat doel gebruikte hij als gewoonlijk een petro- leumvergasser, die hij met spiritus wilde voor verwarmen. Door tot nu toe onopgehelderde oorzaak explodeerde de vergasser plotseling met een luiden knal. De vischbakker, die won der boven wonder niet werd gewond, stond in een minimum van tijd midden in de vlammen, welke in een oogwenk de geheele bakkerij in een vuurzee zetten. De brandweer die zeer spoedig ter plaatse verscheen, wist den brand tot de bakkerij te beperken. Dit vertrek brandde echter geheel uit. De schade wordt door verzekering gedekt. De politie heeft den vergasser voor een onderzoek in beslag geno men. De Wereld-Jamboree. Ter gelegenheid van de te Vogelenzang van 31 Juli tot en met 9 Augustus a.s. te houden Internationale Padvinders Wereld-Jamboree zullen, ter verwijzing daarheen, alle wegwij zers van den Kon. Ned. Toeristenbond A.N. W. B. langs de hoofdverbondingswegen worden voorzien van groengekleurde opzetbordjes, met in oranje letters het woord „Jamboree". Met de plaatsing van de ruim 700 bordjes zal de wegwijzerdienst van den A.N.W.B. op 19 Juli o.s. beginnen, waarbij padvinder behulp zaam zullen zijn. Deze opzetbordjes zijn een navolging van de aanwijzing in 1928 op de Bondswegwijzers naar het Olympische Stadion te Amsterdam, ter gelegenheid van de Olympische Spelen, een regeling, welke toen zeer gewaardeerd werd, ook door buitenlanders, die per auto naar hier kwamen en die op dadelijk van de grens af den weg naar hun doel op de A.N.W.B.-wegwijzers vonden aangegeven. ONZE DACELIJKSCHE KINDERVERTELLING Thijs kroop nog wat verder naar voren en nu was hij vlak achter vier oude Kobolden aangekomen, die, naar het scheen, zaten te ver gaderen. Een van hen, waarschijnlijk de voorzitter, voerde het woord. Hij zag er erg vies uit en een groote baard bedekte zijn geheele gezicht. „Ik, Koboldenhoofdman Vuilgezicht, heb de eer U mede te deelen, dat wij een mooi werk hebben gedaan. Wij houden veel van rooven en stelen, maar de bergreus Grootoor stak daar altijd een stokje voor. Hij hield ons voortdurend tegen en zoodoende konden wij niets meer krijgen. Maar nu is het uit met zijn heerschappij, wij hebben hem ingesloten in dezen berg, hij kan er nooit meer uit, hoe hij ook brult en schreeuwt. En voortdurend komen er steenen bij en wordt de Ingang meer versperd." De hoofdman van de Kobolden keek met een grooten grijns op zijn gezicht om zich heen en knikte de anderen vriendelijk toe. gedachten aan zaken van meer belang wij den. meende de compagnie, en daarom stelde zij op den 2sten Augustus 1618 deze resolutie op, welke een eind moest maken aan alle „disordre in 't uytdeelen van rantsoenen" voor wie werkte in de logie té Jacatra. En daarom weten wij, dat de „Europeesche vi-ouw in Indië" nog niet veel te vertellen had in de dagen van Pieter Both, Reynst en J. P. Coen. Er waren er wel.spreekt de resolutie niet van „de getrouwden"? De allereerste vrouwen, 36 in getal die de compagnie uitzond, waren met de schepen waarmee G. G. Both naar Indië voer, mee gekomen. Er volgden meer; menig meisje loos ondernam de reis, verkleed als man, op een koopvaardijschip en bleef in Indië ach ter als soldaten-gezellin. En het was goed voor Indië, dat zij kwamen: de soldaten kre gen wat aanspraak en wat huiselijkheid, iets dat hen bond aan het verre nieuwe land. Margeretha Nicquet, echtgenoote van den tweeden G. G. Gerrit Reynst, was de eerst be schaafde Nederlandsche vrouw, die op Java voet aan wal zette. Veel invloed heeft ze niet gehad; zij stierf kort daarop. In een opgave van den geschiedschrijver Camphuys, lezen wij, dat in December 1618, op het moment dat J. P. Coen en een twintig tal burgers zich inscheepten op de „oude Zon" en den Engelschen vijand tegemoet voeren, omdat zij niet verkozen „deze plaetse door ydele drygementen met disordre te verlaten ende met de vloote te vertrekken sonder vyand gesien, nog vlag of schoot verwagt te heb ben", de bezetting van 't fort Jacatra, die de kostbare opslag der Compagnie beschermde, bestond uit: P. van den Broek, commandeur. Evert Harmensz., opperkoopman. A. J. Hulsebos, predikant. J. van Gorcum, kapitein. A. Stryker, luitenant. H. de Haan, doctor. J. Natelaar. P. van Ray, onderkoopman. 65 mindere officieren en ambachtslieden. 15 konstabels en bosschieters. 70 soldaten. 25 Japaneezen. 16 Chineezen. 70 Inlanders. 70 of 80 slaven. 30 of 40 vrouwen. In 1623 kwamen op de reede van Jacatra 82 stuks jonge dochters aan, door de com pagnie bestemd als eerste uitzending voor de volksplanting, waar J. P. Coen een groot voorstanders van was. Sommigen werden doorgezonden naar de Molukken en Formosa, anderen bleven te Jacatra. Over hun lotge vallen weten wij niets. Weten wij niets? Neen, want in oude archiefstukken vinden wij de namen opgeteekend van vele opper- kooplieden, kapiteins en luitenants en pre dikanten uit de eerste jaren der compagnie. Maar de vrouwen, die hen vergezelden zijn naam-loos gebleven. En wordt er al een naam genoemd van een gouverneursvrouw, dan ver meldt de kroniek meestal „kort daarop over leden in 't kraambed", of „aan de roode loop" (dysenterie) of „aan coortsen" (malaria). Indië was geen land voor Europeesche vrou wen. Toch kwamen ze. 't Is waa.-, meestal wa ren het vrouwen, die r ts te verliezen ivij- den. Velen stonden voor de keus: het tucht huis of de Oost, en kozen van twee kwaden de vaart naar Indië. Zij zullen een onderko men hebben gevonden binnen de muren van de Jacatrasche loge, het steenen gebouw op den rechter oever van de Tji Liwoeng, waar ook vele ambachtslieden timmerlui en smeden gehuisvest waren of. met de slaven, in de hutten en loodsen van bamboe, die rond om het groote huis waren verrezen, daar de nabijheid van steenen muren eenig gevoel van veiligheid schenkt. Zij zullen 's morgens met de slaven naai den passer zijn gegaan, waar levensmiddelen en ooft uit de vruchtbare ommelanden werden aangevoerd. Daar leerden ze Javaansch spreken en ge pofte kadjang, timpé en ketella etc-n. Daar maakten ze kennis met mangga en doerian. Ze keken de Soendaneesche vrouwen de kunst van 't sambal maken af, zoodat ze hun solda ten-vrienden eens op nassi-goreng konden tracteeren bij de vroegkost, inplaats van d'eeuwige „rys in cocuswater gezooden". Zoo namen ze langzamerhand hun plaats in de kolonisten-maatschappij in. Ze kregen kinderen als ze niet jong stierven, veel kinderen zij werden de, nooit genoemde, nooit herdachte, grondleg sters van het Nederlandsch-Indische rijk. 1) Feiten ontleend aan: De Nederlanders te Jacatra, uit de bronnen bewerkt door mr J. A. van der Chys. Uitg. Kon. Inst. v. Taal, Land- en Volkenkunde van Ned.-Indië 1860. Timpe soort deeg van Kadjang; Ketelia, Cassave, Mangga en Doerian ind. vruch ten. „Och, wat komt er ramps door vrouwen, „Dat gheblankette quaedt." Hooft. Men heeft reeds al te vaeck gheseid: „Der vrouwen dartelheyt en maght, „Heeft aen het mans-beleid „Van oudsher schade toeghebraght. „Wilt ghy verrighten kloecke daed, „So luystert niet naer vrouwen-raed: ,,'t brengt niet dan quaed" Doch als wij in de oude resolutiën lesen Van verre stranden, daer gheen blancke vrouw moght wezen, Wat blyckt ons dan? Dan quam daer altyd na een luttel aental jaren Een schip met joffers uyt het moederlant ghevaren. 't En was gheen man, Oft' dat hy nogh so kloeck en treff'lick waer van streven, Die slechts by aracq ende soute visch con leven! Men heeft reeds al te vaeck gheseid: „Een vrouw is als een schip, ghelaen „Met list end' ydelheyt. „Men laet, alst can se beter staen! „Want yder, die in soete lust „Een aerdig mond jen heeft ghecust. „Verloor de rust' Doch als wij lesen in de boecken end' journalen, Die de history van Oost Indiën verhalen. Wat blyckt ons dan? Dan hebben onse vroede vaders (als se conden) Per schip een huysvrouw naer het Moorenland ghesonden Voor elcken man. Omdat sy wisten (en so ist altyt ghebleven) 't en is gheen man, die sonder vrouwensorg can leven! T.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1937 | | pagina 6