lm
N
De regeering der Kwommtang in China.
at
UIT HET VERLEDEN
ÜÉI
ZATERDAG T4 AUGUSTUS 1937
HAA'REEM'S DAGBEAD
Tsjang Kai Sjek de populaire en voorzichtige leider.
ET Chineesche staatswezen heeft zich
in de laatste tien jaar, dat het door
de leiders der Kwomintang bestuurd
werd, in een dergelijk tempo en in
een dergelijken omvang ontwikkeld, dat men
dit vroeger niet mogelijk geacht zou hebben.
Deze partij verkreeg in de eerste plaats daar
door de overwinning over haar binnenland-
sche tegenstanders, dat zij het herstel van
de eenheid van China en een Centraal be
stuur voorspiegelde. Van het wezen van een
dergelijke eenheid hadden de talrijke leiders
en groepen tien jaar geleden nog maar een
leer vage voorstelling. De extremisten dach
ten aan de federalistische idealen van Jef
ferson. Maar tijdens de tienjarige, practi-
sche ervaring, die men met de regeering van
dit reuzenrijk dat niet minder inwoners dan
het Britsche Rijk telt, heeft opgedaan, zijn
er uit deze kringen van politici en militai
ren eenige groote leiders en aanvoerders op
gestaan, die thans de politiek van het land
in handen hebben en met de beschikbare
middelen China een grooten toekomst tege
moet laten gaan. Hun succes is nog te merk
waardiger, daar de te overwinnen moeilijk
heden en tegenspoed buitengewoon groot
zijn.
Door de aanraking met Europa kwam men
op de gedachte, van het land een eenheid
te maken, maar tevens leerde men het idee
van de provinciale autonomie kennen. De
Kanton-provincies zijn zoo groot als Frank
rijk; Tsjetsjoean is wel iets kleiner, maar
dichter bevolkt dan Duitschland. Talrijke
economische en sociale instellingen berusten
op de economie der provincies. In de provin
cies hebben de toonaangevende standen wei
nig begrip voor het ideaal van een nieuw
modern China, maar zij koesteren groote
vrees voor hun eigen bestaan, dat door het
afbreken van de provinciale autonomie in
gevaar gebracht wordt. Hierdoor wordt het
ook duidelijk, dat er tusschen de jaren 1912
eai 1937 zoo'n groot aantal militaire macht
hebbers waren, die aan den eenen kant „hun"
provincie uitbuiten, maar aan den anderen
kant toch ook weer de belangen van hun
provincie in acht namen. Al deze provin
ciale besturen vormden een veel grooter pro
bleem, dan alleen een militair vraagstuk, dat
dan ook niet alleen met militaire middelen
opgelost kon worden. Hieraan moesten de
leidende mannen der regeering in de eerste
plaats hun krachten wijden, wanneer zij in
derdaad een Centraal bestuur en één Chi-
neeschen staat wilden stichten. Om de pro
vinciale autonomie meester te worden, heeft
Nanking een gecompliceerde, maar doelma
tige methode ontwikkeld, die op een combi
natie van persoonlijke, financieele, verkeers-
en partij-politiek berust.
Tsjang-Kai-Sjek weet ondanks zijn voor-
beeldelooze populairiteit alle heerschers-
allures te vermijden. Inplaats van op zijn
autoriteit, legt hij den nadruk op zijn plicht
en verantwoordelijkheid. Zijn houding van
de laatste jaren is er bij uitstek geschikt
voor, om zijn vroegere en eventueele toekom
stige mededingers er op te wijzen, dat er
naast hem nog genoeg' plaats over blijft. Al
leen» eerlijk verslagen militaire tegenstanders
werden verwijderd en indien noodig verban
nen.
■Daarentegen is de „christelijke" maar
schalk Feng, ofschoon hij niet meer over een
eigen leger beschikt, vice-president van den
hoogst belangrijken Militairen Raad. Gene
raal Yang, een van de aanvoerders bij het
oproer van Sian, heeft een militaire zending
in het buitenland gekregen. Voor hooge mi
litairen in de provincies, die nog troepen ach
ter zich hebben, staan voordeelige en eer
volle ambten: zooals „voorzitter van den Pro
vincialen Raad" en dergelijke, ter beschik
king. Op deze wijze heeft Nanking den weg
geeffend voor de provinciale militairen, die
tot nu toe aan zelfheerschappij gewend wa
ren.
Tevens wordt echter met energie gewerkt
aan de bewapening van het hoofdleger van
de Centrale Regeering, die snel vordert en
voortdurend vebetert, terwijl daarentegen
de provinciale legers verwaarloosd worden.
Nanking beschikt over het modernste wapen,
de luchtvloot, die ook bij het conflict van
Sian doorslaggevend was. Zonder twijfel is
Nanking thans sterk genoeg, om in iedere
provincie zijn macht en wil door te zetten.
Maar de Chineesche regeering probeert het
bij dreigementen te laten en de offers, ver
woestingen en onkosten van nieuwe burger
oorlogen te vermijden, daar zij er vast van
overtuigd is, dat alleen reeds de dreigemen
ten mèt de andere middelen van het Cen
trale bestuur voldoende zijn, om tenslotte
ook de tegenspartelende provinciale macht
hebbers te doen buigen.
Tot deze andere middelen behoort bijvoor
beeld de verkeerspolitiek; de vergrooting van
het spoorwegnet, de opening van nieuwe
vliegdiensten maken van China steeds meer
één geheel. Het verafgelegen Tsjetsjoean,
dat voor de Oost-Chineezen „net zoo bereik
baar als de hemel" was, wordt thans door
een spoorweg van Yangtse naar Hoangho uit
zijn isolement bevrijd. Deze verkeerspolitiek
iwordt natuurlijk overal met groote vreugde
-begroet. Zij wordt in haar werkzaamheden
gesteund door de financieele politiek. Deze
neemt geheel of gedeeltelijk de zware schul
den van de provincies op zich, zij regelt de
betaling van de achterstallige soldij der mili
tairen en bewerkstelligt tenslotte de staats-
en buitenlandsche credieten. Hierover heb
ben de provincies de beschikking, die zich zon
der strijd aan den nieuwen staat onderwor
pen hebben en het onvermijdelijke op den
koop toe nemen; de gedeeltelijke ontbinding
en reorganisatie der troepen, het aannemen
van de wetten en verordeningen der Cen
trale Regeering. Verschillende provincies,
die zich onderworpen hebben, bespeuren
reeds thans de voordeelen en menige pro
vinciale grootheid ziet in, dat hij met behulp
van Nanking meer verdient en eer verwerven
kan, dan alleen in de provincie Tsjengtu,
Sian of Kanton.
et resultaat van deze politiek is, dat
Midden- en Oost-China thans geheel en
al in de macht van Nanking zijn en dat in
Zuid-China aleen nog Kwangsi, al is het ook
zeer voorzichtig, tegenstreeft. In het Wes
ten heeft tenslotte ook Tjetsjoean het onder
spit moeten delven. Nanking hoopt, dat deze
groote provincie in den herfst geheel onder
worpen zal zijn. In Shensi is, sinds het op
roer van Sian, de toestand nog steeds niet
erg duidelijk. Uit alles blijkt evenwel, dat
Nanking over het geheel genomen, zoo'n
vaste en sterke positie inneemt, als sedert
meer dan 100 jaar geen Chineesche Centrale
Regeering gehad heeft.
Noord-China is een feit op zich zelf. Hier
moet Nanking, met het oog op de dreige
menten van Japan, met de grootst mogelijke
voorzichtigheid te werk gaan, om niet een
nieuwe Japansche invasie uit te lokken, zoo
lang zij daartegen nog niet opgewassen is.
Iedere Chineesche aangelegenheid heeft hier
tegelijkertijd politieke beteekenis ten op
zichte van het buitenalnd, daar hier Japan
iedere versterking van het Centrale Bestuur
van Nanking energiek bestrijdt.
(Zooals uit de jongste gebeurtenissen in
het Verre Oosten inmiddels reeds gebleken
is. Red.)
M. V.
Ferdinand de Lesseps.
Zes duizend .menschen woonden den 17en
1869 de officieele opening van het Suez-
kanaal bij. Een en zestig schepen van allerlei
natiën, waaronder twee Nederlandsche, met
Prins Hendrik, den broer van Koning Wil
lem III en zijn vrouw, Amalia van Weimar
aan boord, voeren op dien dag door de
nieuwe zeestraat van de Middellandsche naai
de Roode Zee. Vooraan het jacht van Keizerin
Eugénie, waarop zich ook De Lesseps met
zijn twee zoons bevond. Gedurende de heele
tocht was de Keizerin uitermate zenuwach
tig, ja zoo volkomen overstuur, dat zij zich
in haar hut moest terugtrekken, waar zij in
tranen uitbarstte. „Gedurende de heele reis
was het mij alsof ik een ijzeren band om
mijn hoofd had", zeide zij na de aankomst in
de haven van Ti-msah tot De Lesseps. „Elk
oogenblik vreesde ik dat het schip zou moe
ten stoppen, dat de eer van de Fransche vlag
geschandvlekt en de vrucht van uw werk ver
nietigd zou worden door de een of andere
ramp". Maar alles liep goed af.
Eenige dagen later vereenigden zich in het
kerkje van Emalia, aan den oever van het
Kanaal een uitgelezen schare voor een twee
de plechtigheid: de vier en zestig-jarige
leider van het grootsche werk trad voor de
tweede maal in het huwelijk. Zijn bruid was
Héléne de Bragard. die toen juist 21 lentes
telde. Zooals Emile Zola, destijds verslaggever
van de Figaro, schreef: „Na twee zeeën met
elkaar te hebben doen huwen, huwt De Les
seps nu zelf ook nog". Uit zijn eerste echt
had De Lesseps vijf kinderen. Héléne schonk
hem er nog een dozijn bij. Men kan hier
waarlijk van een welbesteed leven spre
ken.
HET NATIONALE TABAKSFEEST IN
ZUID-BOSTON. Elk jaar wordt
in Zuid-Boston (Vereenigde Staten)
een nationaal tabaksfeest gehouden.
De zelfs voor Amerikaansche ver
houdingen groote tabakspijpis het
middelpunt van het foest.
Zoo was dan toch na duizenden jaren het
werk, waarvan reeds de Egyptische pharoa's,
de Romeinen, de Arabieren, Alexander de
Groote, Caesar en Bonaparte hadden ge
droomd, tot standgekomen. Honderd een en
zestig K.M. woestijn had men doorgraven
200 millioen francs aan het werk ten koste
gelegd.
De route van Amsterdam tot Batavia was
6000 K.M. bekort: meer dan 1/4 van den af
stand. Dat had de wilskracht en de volhar
ding van één man tot stand gebracht, dat
was zijn antwoord aan de sceptici, die zei
den: „eerder aan de mogelijkheid te ge-
looven van een vliegtuig, dan van een kanaal
door de landengte van Suez", aan de Engel-
schen die hem vergeleken met den graaf van
Monte Christo en andere romanhelden van
Alexander Dumas, aan Gladstone, den En-
gelschen minister-president, die de onder
neming in het Parlement had gequalificeerd
als „de meest schaamteloozen aanslag ooit
gepleegd op de onnoozelheid en de goedge
lovigheid van ons volk". Maar het was ook
zijn antwoord aan het eenvoudige burger
mannetje dat voor zijn spaarduitjes een aan
deeltje in de Suez-kanaalmaatschappij kwam
nemen en vroeg om een aandeel in de
Spoorwegmaatschappij door het eiland Susa.
„Maar man", voegde men hem toe, „het is
geen spoorweg maar een kanaal, het is geen
eiland maar een landengte, het is niet in
Susa, maar bij Suez". „Dat kan me allemaal
niet schelen", antwoordde het mannetje; „als
De Lesseps het maar doet en als het maar
tegen de Engelschen gaat, schrijf ik in".
Toen Ferdinand de Lesseps in 1859 de
eerste spade in den grond stak en de werk
zaamheden een aanvang deed nemen, was
hij reeds een in en buiten Frankrijk bekend
man, die zijn vaderland belangrijke dien
Sten had bewezen. Hij was opgeleid voor den
consulairen dienst en werd in 1832 tot vice-
consul in Alexandrië benoemd. Het schip
waarop hij naar Egypte voer moest wegens
eenige verdachte ziektegevallen aan boord
in quarantaine en de Fransche consul-gene
raal zond den jongen man die zich gruwe
lijk verveelde, eenige boeken. Daaronder be
vonden zich de geschriften van een ingenieur
die onder Bonaparte mee was getrokken
naar Egypte en daar op bevel van zijn gene
raal een studie had gemaakt van het pro
bleem der doorgraving. Dit werk boeide De
Lesseps bovenmate. Plotseling zag hij zijn
levenstaak voor zich: de Middellandsche Zee
en de Roode Zee moeten verbonden wor
den.
Intusschen bleef De Lesseps zijn consu
laire loopbaan trouw, tot in 1849 een con
flict met de regeering hem noopte af te
treden. Maar al heel spoedig daarna noodig-
de Said Pacha, de onderkoning van Egypte
hem uit naar Alexandrië te komen en drie
weken na zijn aankomst werd het contract
gr; eekend, waarbij De Lesseps werd ge
machtigd de landengte door te graven. De
naam Port Said herinnert nog steeds aan
den man wiens steun van onschatbare be
teekenis is geweest voor het kanaal van
Suez.
Rothschild, de groote bankier, was bereid
de inschrijving voor de 200 millioen francs
die het werk zou kosten op zich te nemen,
„Hoeveel vraagt u daarvoor?", vroeg De
Lesseps.
„Vijf procent, als gewoonlijk", was het
antwoord.
„Dank u hartelijk. Dat zou 10 millioen wor
den. Zooveel geef ik voor uw loketten niet
uit. Dan huur ik liever een 'huis voor 1000
francs per maand en knap het zaakje zelf
op".
„Dat zal u niet lukken"
„Dat zullen we zien".
En de leening werd met een aanzienlijk
bedrag overteeken-d.
Het is te begrijpen dat een man als De
Lesseps zich na het groote succes van het
Suez-kanaal aangetrokken voelde tot een
nog zwaardere taak. Nu hij twee zeeën had
verbonden, wilde hij twee oceanen vereeni-
Tsjang Kai Sjek.
In eer hersteld!
door
PETE FALCON.
ANE Farrell stond onder een boom langs
den weg, die voerde naar de poort van
de gevangenis. Twaalf uur! Het moest
bijna zoo laat zijn. Dan zou Jim
de poort uitkomen als een vrij man!
Het scheen niet mogelijk,. Zoovele jaren
had zij gewacht. Wat beteekenden dan een
paar minuten? Eigenaardig, dat thans deze
minuten even lang schenen als de jaren.
Ze had naar binnen kunnen gaan na
tuurlijk! Maar ze had daar, in de kille sfeer,
al zoo dikwijls gewacht, om slechts enkele
oogenblikken met hem te mogen praten, Nu
kwam hij er voor goed uit en ze wilde hem
naar buiten zien komen door die poort!
Vreemd, dat ze zich ineens zoo oud voelde.
Dat viel eigenlijk niet te verwonderen, hoe
wel ze nauwelijks vijftig jaar was. Hoeveel
leed en moeilijkheden had ze ha de afgeloo-
pen zes-en-twintig jaren niet meegemaakt?
Thans wachtte haar echter de belooning
haar man zou in vrijheid worden gesteld en
samen zouden ze verder leven.
Als een film gleed het verleden aan haar
geest voorbij. Zes-en-twintig jaar geleden
was Jim gevangen genomen, -beschuldigd van
diefstal en moord! Alles getuigde tegen hem!
Jane was er van overtuigd, dat haar man,
die dol was op z'n gezin en slechts werkte
voor haar en z'n zoon, onmogelijk zoo'n mis
drijf kon hebben begaan.
Iedereen begreep dat iedereen, behalve
de twaalf leden van de jury. die zich lieten
beinvloeden door een verbluffende opeensta
peling van vermeende bewijzen en hem ver
oordeelden. „Verzachtende omstandigheden"
liet men gelden en zoo werd hem de electri-
sche stoel bespaard. Hij kreeg levenslang!
De verdediger had verder niets kunnen
redden en Jane ontbrak in dien tijd het geld
om een beteren advocaat in den arm te ne
men.
Ten einde raad verkocht ze haar huls en
al de bezittingen. Ze wist een meer beken
den rechtsgeleerde voor de zaak te interes
seeren, gaf den man haar heele kapitaaltje
in handen om het proces in hooger beroep
te laten behandelen en zoodoende toch de
onschuld van haar man te kunnen aantoo-
nen.
Twee jaren gingen er mee heen; het geld
werd opgebruikt, bleek zelfs ontoereikend en
het vonnis bleef ongewijzigd.
Jane begreep toen, dat zij voor zich zelf
en haar zoontje de handen uit de mouwen
moest steken om in hun onderhoud te voor
zien. De ervaring had haar geleerd, dat zij, i
slechts door het storten van een aanzienlijk
kapitaal, een beroemd advocaat er toe zou
kunnen bewegen opnieuw een onderzoek in
te stellen. De tijdroovende studie, het ver
zamelen van nieuwe processtukken en alles
wat er verder mede verband hield, kostte
geld en Jane zette zich iedere gedachte uit
het hoofd de daarvoor benoodigde som ooit
bij elkaar te kunnen sparen.
Zij werkte hard en stelde zich als ideaal
voor oogen haar zoon ln ieder geval een goe
de opvoeding te geven. Ze vertrok naar een
andere landstreek, waar de menschen hen
niet kenden, Eén ding wilde ze ha ieder geval
bereiken! Dat het kind, evenals zij van de
onschuld van zijn vader overtuigd was.
En hierin slaagde zij! Jim Jr. toonde ln
den loop der jaren, dat hij niet aan zijn va
der twijfelde. En naarmate hij opgroeide,
sprak hit steeds meer over de mogelijkheid
een revise van het vonnis aan te vragen om
zoodoende nog na jaren de onschuld van
den vader te bewijzen.
Wanneer de jonge Jim hierover met en
thousiasme sprak, glimlachte Jane en zei:
„Ja, jongen dat zou prachtig zijn. Maar
dat krijgt slechts de knapste advocaat ge
daan een man, die zich desnoods een jaar
lang voor de zaak interesseert en dan moe
ten we minstens tienduizend dollars kunnen
storten".
Dan staarde de jonge man voor zich uit
met samengeknepen lippen.
Totdat hij op een avond opgewonden van
kantoor thuis kwam. „Moeder", sprak hij,
,.ik heb promotie gemaakt. Vandaag ben ik
benoemd tot hoofd-boekhouder met een
flinke salarisverhooging. Ik ga nu alles op
alles zetteia om die tienduizend dollars bij
elkaar te krijgen. Vader moet en zal vrij
en met -bewezen onschuld!
En de jongen moest hard, heel hard heb
ben gewerkt, want reeds na enkele jaren
had hij een bekend rechtsgeleerde geraad
pleegd.
De zaak werd opnieuw onderzocht en uit
geplozen. Het veroorzaakte de noodige sen
satie, want de onschuld van Jim Farrel kwam
aan het licht,
Thans stond Jane vergrijsd en lichtelijk
gebogen op hem te wachten. Daar sloeg
de klok van den gevangenistoren' twaalf uur
een kleine deur naast het groote hek ging
open. Een schrale breedgeschouderde man
kwam aai-zelend naar buiten onwennig
keek hij om zich heen. Hij zag zijn vrouw
bij den boom staan en ijlde op haar toe
Jim Farrell was vrij.
In de ontvangzaal van het Continental-
Hotel in de naburige stad, heerschte groote
drukte. Op de hoogte gehouden door den
handigen advocaat George Muir, had de pers
voortdurend lange artikelen gewijd aan den
..Onschuldig veroordeelden Jim Farrell
reeds zes-eia-twintlg jaar in de gevangenis!"
En hoe verder het revisie-proces vorderde,
des te meer wisten de nieuwsgierige journa-
listen van den advocaat los te krijgen. Me-
aaige traan werd, vooral door het vrouwelijk
krantenlezend publiek vergoten, toen schreeu
wende koppen op de eerste pagina's vermeld
den: „Ontroerende kinderliefde Zoon lijdt
vrijwillig gebrek en spaart tienduizend dol
lars voor de proceskosten!"
Zoodra bekeaad was, dat de onschuld van
Jim Farrell feitelijk al vaststond en zijn in
vrijheidstelling ieder oogenblik kon worden
verwacht, ontving Jane Farrell het verzoek
of zij journalisten, onmiddellijk na de vrij
lating, met haar echtgenoot wilde ontvan
gen. Op aansporing van den advocaat stem
de zij hierin met tegenzin toe, onder de
voorwaarde, dat bij het eerste weerzien bul
ten de gevangenis geen enkele persman aan
wezig zou zijn. Vandaar de grootsoheepsche
ontvangst in het Continental-Hotel. Daar
zou ook Jim Jr. aanwezig zijn om de hem
toekomende hulde in ontvaiagst te nemen
en in de vreugde van zijn ouders te deelen.
Er steeg een luid gejuich op onder de aan
wezigen, toen de oude Farrell met z'n vrouw
de ruime hal binnentrad. Zelfs de passende
versiering ontbrak niet. Tallooze malen flits
ten de lampen der persfotografen en de pas
tot het practlsche leven teruggekeerde Far
rell hoorde een vloed van toesprakeia over
zijn grijzend hoofd heengaan. Verlangend
keek hij ondertusschen uit naar zijn zoon.
Deze bleek nog niet te zijn aangekomen. Een
der woordvoerders stak inmiddels een lofrede
af op den jongen Farrell, die zich alles had
ontzegd om de tienduizend dollars, noodig
voor het revisie-proces, bij elkaar 'te krij
gen. Er werd om den jongen man geroepen,
maar hij was nog steeds niet aanwezig.
Waarschijnlijk treinvertraging, fluisterde
men.
De tranen sprongen Jane ln de oogen. Had
die jongen zich nu niet eerder vrij kunnen
maken om bij dit openlijk eerherstel van
zijn vader aanwezig te zijn? En ook voor den
ouden Farrell was het geluk van deze oogen
blikken onvolmaakt zijn zoon, aan wien
hij dit alles eigenlijk had te danken, be
hoorde er bij
„Telegram voor mr. Farrell!" riep een dei-
piccolo's voor de zooveelste maal.
Glimlachend scheurde Jlm de enveloppe
open waarschijnlijk weer van een onbe
kende. Zes-en-twintig jaar lang dacht nie
mand aan hem en nuHij vouwde het for
mulier open een blik van ontzetting kwam
op zijn gezicht, tastend zocht zijn hand naar
steun.
„Wat heb je, Jim wat is er?" riep Jane
verschrikt uit.
Met moeite reikte hij haar het telegram
formulier toe. „Had me maar gelaten, waar
ik was", mompelde hij.
En Jane las:
Mr. J. Farrell
Moesten tot ons leedwezen uw zoon Jim
heden arresteeren wegens verduistering van
tienduizend dollars.
Politie-commissaris Malcolm.
Paviljoen BREDERODE.
Gezellig zitje en goede consumptie.
Billijke prijzen.
Groote gezelschappen genieten reductie
In de onmiddellijke nabijheid van
de Ruïne van Brederode
het Tinholthuis
de druivenkassen
('s Zondags geen druivenverkoop.)
(Adv. ingez. Med.)
gen door middel van een kanaal dwars door
Panama. Over de wenschelijklieid van deze
verbinding was reeds omstreeks 1500 ge
sproken, toen de Spanjaaa-den in dat gebied
lauia vlag hadden geplant, maar een derge
lijk werk behoorde in dien tijd tot de on
mogelijkheden. Pas in de 19e eeuw doken
opnieuw plannen op. Willem I, de energieke
Ferdinamd de Lesseps in het costuum
van lid der Académie Frangaise.
Koning der Nederlanden, heeft zelfs een
maatschappij die de doorgraving tot stand
wilde brengen, financieel gesteund, maar bij
gebrek aan medewerking moest men de on
derneming staken aaog voor men met de uit
voering 'begonnen was. Iia 1876 gingen de
Vereenigde Staten er zich mee bemoeien.
Een internationale commissie raamde de kos
ten op ruim een milliard francs. Trots zijn
73 jaar nam De Lesseps in 1878 de hoofd
leiding van het werk op zich. Overtuigd dat
voor dit kanaal evenveel belangstelling zou
bestaan als voor dat van Suez deed hij een
beroep op het publiek voor een eerste leening
van 400 millioen. Er kwam echter slechts
30 millioen binnen. Desondanks besloot de
leider een begin te maken met het werk. Het
is niet te loochenen dat De Lesseps toen wat
vreemd met getallen is omgesprongen. Op
een reis door de Vereenigde Staten, die hij
ondernam om propaganda voor het kanaal
te maken, verlaagde hij voortdurend de
raming: van een milliard daalden de kosten
tot 700, daarna zelfs tot 600 millioen. In
Amerika voiad hij echter weinig steun cn
pas na een tournée door Frankrijk kon hij
verklaren over 300 millioen te beschikken. In
1882 werd de eerste ploeg arbeiders aan het
werk -gezet.
Toen kwamen de tegenslagen: de aan
nemers-combinatie staakte het werk, daar
zij zich niet ha staat achtte haar verplich
tingen na te komen; de gele koorts rukte
tallooze arbeidskrachten weg, In de zeven
jaar dat de Franschen het werk bestierden
waren het er. naar betrouwbare schatting
20.000. Zandverschuivingen en overstroomin
gen brachten onophoudelijk verwoestingen te
weeg. Na enkele jaren moest de oude De
Lesseps erkennen dat hij volkomen gefaald
had; zelfs een aaieuwe leeniiag bracht geen
uitkomst en in 1839 moest het faillissement
van de Panama-kanaal-maatschappij wor
den aangevraagd. De schuld bleek ruim twee
milliard te bedragen. Maar toen kwam het
ergste: schatten waren besteed om staats
lieden om te koopen, de pers de mond te
snoeren, autoriteiten te- „stoppen". In de
Kamer waren door Kamerleden die daarvoor
grof betaald werden, volslagen onware mede-
deelingen gedaan betreffende het werk. Het
werd een financieel schandaal van geweld.
Duizenden aandeelhouders, voor het grootste
deel kleine spaarders, stelden een gerech
telijke vervolging in tegen De Lesseps en zijn
zoon Charles. En het proces vond voortgang.
Niettegenstaande Charles vooortdurend op
de edelmoedigste wijze alle schuld op zich
nana, werden vader en zoon beide veroor
deeld tot een gevangenschap van 5 jaar. Het
vonnis tegen den vader is niet ten uitvoer
gelegd, dat tegen den zoon is na korten tijd
nietig verklaard. Maar Charles heeft eenige
maanden m de cel doorgebracht. Toen was
echter De Lessep's verstand reeds gebroken;
de kindsche grijsaard heeft nooit geweten
dat zijn zoon gevangen heeft gezeten. Als
bijzondere gunst had men den zoon n.l. toe
gestaan af en toe zijn vader te bezoeken.
Begeleid door twee rechercheurs die voor zijn
vrienden doorgingen, gebruikte hij dan ten
huize van zijn vader den maaltijd en werd
daarna, weer naar zijn cel terug geleid. Van
het groote schandaal heeft hij ook niet meer
geweten. Men legde hem kranten van vroeger
tijd voor en onthield hem zorgvuldig alle
lectuur waarin over het faillissement en de
gevolgen daarvan werd gesproken.
Nog enkele taren heeft De Lesseps geleefd.
In 1894 kwam het einde. En vijf jaar nadien
werd te Port Said zijn standbeeld onthuld,
dat zich twmtjg meter boven de zeespiegel
verheft en reeds op grooten afstand zicht
baar is. Zoo heeft men dan toch den man
geëerd die in den strijd tegen de krachten
der natuur tenslotte de nederlaag had ge
leden, maar wien het nageslacht dankbar
blijft, omdat hij metterdaad de volker •'er
wereld nader tot elkaar heeft gebracht
P H. SOKRÖDER.
PRINS BERNHARD BESCHERMHEER
BAARNSCHE LAWNTENNISBOND.
Prnos Bernhard heeft het -beschermheer
schap aanvaard van den Baarnschen Lawn-
tennisbond. Daarbij heeft de Prins tevens
een wisselbeker beschikbaar gesteld voor het
A-tournooi, dat op de banen van deze vcr-
eeniging van 26 tot 29 Augustus a.s. gehou
den wordt en wel het onderdeel dames
enkelspel.
