MA ADI 1
lii;C DA
npi AD
n AAK L
IVI w UA
AJDLAU
Sjanghai ondergaat de oorlogsellende.
De werkloozen te Haarlem
Groot aantal burgers gedood
en gewond.
Japansche luchtvloot onderneemt raids.
Levanefski heeft
noodlanding op het
ijs gemaakt
De ijsbreker„Krassin" is
komt te hulp.
Een nobel doel.
Nieuwe gegevens over
de vermindering van
jeugdwerkloosheid
55e JAARGANG No. 16609
Verschijnt dagelijks, Eehalve 'op Zon- 'en Feestdagen.
MAANDAG 16 AUGUSTUS 1937
Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM
Uitgave Lourens Coster Maatschappij voor
Courant-Uitgave en Algemeene Drukkerij N.V.
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
ABONNEMENTEN per week 0.25, per maand 1.10, per 3 maanden
ƒ3,25, franco per post ƒ3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week 0.05, p. maand 0.22, p. 3 mnd. 0.65, franco p. post 0.72!/i.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12
Telefoon Nos.Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10132, 12713 Administratie 10724, 14825 Postgiro 38810
Bijkantoor: Soendaplein 37, H aar 1 e m - N o o rd. Telefoon 12230
ADVERTENTIëN 15 regels f 1.75, elke regel meer 0.35. Reclames
ƒ0.60 per regel. Tarieven regelabonnementen op aanvraag. Vraag en
aanbod 14 regels ƒ0.60, elke regel meer ƒ0.15. Onze Groentjes zie
hoofd rubriek.
Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnès. Levenslange ongeschiktheid ƒ2000.overlijden ƒ400.—, verlies van hand, voet of oog ƒ200.beide leden duim ƒ100.één lid duim ƒ50.alle leden wijsvinger ƒ60.
één of twee leden wijsvinger 25.—, alle_ leden anderen vinger ƒ15.—, één of twee leden anderen vinger ƒ5.—, arm- of beenbreuk ƒ30enkelbreuk ƒ15.—, polsbreuk ƒ15.—.
Nog afzonderlijke verzekering voor afoonnés op het Geïllus treerd Zondagsblad. Alles indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden. HEDEN 12 PAGINA'S.
Het stadsdeel Tsjapei van Sjanghai, dat thans weer zwaar wordt geteisterd.
Chineesche vliegtuigen hebben per ongeluk zooals door een
Chineesch communiqué wordt medegedeeld bommen laten vallen
op de Fransche concessie en de internationale nederzetting. Duizen
den menechen die allen in deze „veilige" wijken een toevluchtsoord
hadden gezocht, vonden hier een verschrikkelijken dood, naar wij op
pag. 4 uitvoerig melden. Het moet allemaal zoo snel gegaan zijn, dat
niemand tijd had om te vluchten, onder de bevolking ontstond
begrijpelijkerwijze een paniek. Het aantal dooden, dat nog steeds
stijgt, bedraagt volgens de laatste telegrammen meer dan 1200. Vier
Amerikanen, eenige Britten en een vijftigtal andere Europeanen
bevinden zich onder de slachtoffers.
Gaan de Chineesche vliegers niet vrijuit,
men vermoedt dat zij voor hun taak onbe
kwaam waren, ook de Japanners zijn niet van
schuld aan deze ramp vrij te pleiten. Zij heb
ben immers hun schepen op niet meer dan
eenige honderden meters van de buitenland-
sche nederzettingen gemeerd, waardoor na
tuurlijk het gevaar van verdwaalde projec
tielen sterk toenam.
De Chineesche opperbevelhebber, Tsjang
Kai Sjek, heeft besloten de vliegers voor den
krijgsraad te laten terechtstaan om de ge
moederen der buitenlandsche mogendheden
te kalmeeren. Of de nabestaanden van de ge
troffenen hiermede echter geholpen zijn is een
andere vraag. Beter ware het als beide par
tijen ernstige pogingen deden om het conflict
in der minne te schikken en niet zooals nu bij
elke onderhandeling de tegenpartij nog meer
te prikkelen door overdreven eischen, waardoor
de mislukking bij voorbaat vast staat.
OokMattem zal trachten
hulp te verleenen
Volgens een officieel communiqué
hebben de Sovjet-vliegers een nood
landing moeten maken op het ijs in
het Noorpoolgebied.
De Russische regeering heeft poolvliegtui-
gen, de ijsbreker Krassin en het s.s. Mokojan
uitgezonden om Levanefski en zijn makkers te
hulp te komen.
De Sovjet-autoriteiten hebben voorts den
Amerikaanschen vlieger Mattern verzocht de
leiding te nemen van de pogingen tot opspo
ring van Levanefski en zijn metgezellen,
tement vergunning heeft gekregen om
te vertrekken is onmiddellijk met de
voorbereidingen begonnen. In 1933 is Mat
tern, toen hij tijdens zijn wereldvlucht in
Siberië pech had, door Levanefski gered.
De regeeringscommissie tot organisatie
van de vlucht Moskou-Noord-Amerika deelt
mede, dat het Zondag ondanks nauwkeurige
waarnemingen, niet gelukt is, de verbinding
met de zendinstallatie van het toestel van
Levanefski tot stand te brengen. Enkele
stations in Sovjet Rusland en in Alaska heb-
van tijd tot tijd op de golflengte van het
vliegtuig, zeer onduidelijk hooren uitzenden,
doch er bestaat geen zekerheid, dat het
station werkte.
De ijsbreker Krassin is bij Kaap Schmidt
aangekomen, waar men een installatie aan
brengt voor het overladen van vliegtuigen.
De van de Noord Pool teruggekeerde vier
motorige vliegtuigen N. 170 en N. 172 wor
den met groote snelheid in gereedheid ge
bracht om te vertrekken. De voorbereidingen
zullen echter wel eenige dagen in beslag
nemen.
Activiteit der Japansche luchtvloot.
SJANGHAI, 16 Aug. Een Japansch vlieg
tuigeskader heeft vanochtend een aanval on
dernomen op het vliegveld van Loenghoewa en
acht bommen geworpen.
Van Chineesche zijde wordt medegedeeld,
dat deze luchtaanval geen slachtoffers heeft
veroorzaakt, en dat de hangars niet bescha
digd zijn. Verleden week hebben de luchtvaart
maatschappijen het vliegveld ontruimd.
Reuter meldt, dat de Japanners het consu
laire corps hebben laten weten, dat. gezien het
gevaar, Japansche vliegtuigen, welke bommen
aan boord hebben, niet boven de internatio
nale en de Fransche concessie zullen vliegen.
Voorts wordt gemeld, dat Chineesche ge-
vechts- en bombardementsvliegtuigen het
groote hoofdkwartier van de Japansche zee
macht te Sjanghai hebben bestookt. Japan
sche toestellen hebben de Chineesche vlieg
tuigen verjaagd. Verder hebben Japansche vlieg
tuigen nog de luchtbases Kwang Teh, Hang-
tsjau en Foetsjau gebombardeerd. Zij hebben
zeer belangrijke schade aangericht.
Van Chineesche zijde wordt medegedeeld
dat het luchteskader boven de Japansche stel
lingen ni Sjanghai heeft geopereerd, en o.m.
zes bommen heeft geworpen op het Japan
sche consulaat-generaal. Er is een zeer groot
aantal gewonden.
De Japansche luchtaanval was heden gecon
centreerd op het vliegveld Hangtsjau, ver
neemt het D.N.B.
22 toestellen van het Japansche vliegkamp
schip. dat ligplaats heeft gekozen aan de kust
van de Tsjekiang hebben aan deze operatie
deelgenomen.
Volgens een Chineesche lezing zouden de
Japanners tijdens dezen aanval acht toestellen
hebben verloren.
De Japansche admiraliteit heeft de vol
gende gegevens verstrekt over de uitwerking
van het optreden der vliegtuigen tegen de Chi
neesche luchthaven. De Japansche bommen
vernielden 25 vliegtuigen. Twintig toestellen
werden omlaag-geschoten. Zeventien hangars
werden vernield. De Japansche luchtmacht
verloor acht toestellen.
De Japansche burgers verlaten
Sjanghai.
De Japansche minister van Buitenlandsche
Zaken heeft de urgente evacuatie van Japan
sche burger uit Sjanghai bevolen.
Ongeveer 300 personen zijn uit Tsinan naar
Tsing Tau vertrokken. 1500 Japansche vrou
wen en kinderen zijn vanochtend aan boord
van de Tatsoeta Maroe uit Sjanghai vertrok
ken. Honderden anderen zullen met de Skoeyo
Maroe naar Japan vertrekken.
Geen Chineesche vliegtuigen meer
boven de concessies
SJANGHAI, 16 Aug. (Reuter). De Chinee
sche autoriteiten beraden er zich thans over
of zij het Japansche voorbeeld niet meer met
bommendragende toestellen boven de conces
sies te laten vliegen, zullen volgen.
In verband met de belangrijkheid der te
nemen beslissing, is de bevolking in angstige
spanning.
Nederlandsche schepen te Sjanghai.
BATAVIA, 16 Aug. (Aneta).
In de haven van Sjanghai bevond
zich slechts één Nederlandsch schip,
n.l. de „Tasman" van de K. P. M., die
daar 12 Augustus arriveerde vfcor een
dokbeurt, welke tot 4 September zou
duren. In verband met de situatie
welke zich dezer dagen heeft ontwik
keld, is het waarschijnlijk, dat het
naar Hongkong zal gaan voor de
half jaarlijksche onderhoudsbeurt. Za
terdag seinde de „Tasman" dat alle
opvarenden veilig waren.
Het stoomschip „Tjikembang" van
de Java-China-Japan Lijn, dat op 19
Augustus uit Dairen te Sjanghai zal
aankomen, zal het al dan niet bin-
nenloopen van de haven te Sjanghai
afhankelijk stellen van de ontwikke
ling van den oorlogstoestand.
Nader verneemt Aneta, dat de ..Tas
man' 'de haven van Sjanghai moest
verlaten, in verband met de lucht
bombardementen. Het schip ligt
thans voor het quarantaine-station
Wosung en wacht instructies af, mede
in verband met de evacuatie van Ne
derlandsche vrouwen en kinderen uit
Sjanghai.
Ook de torpedojager „Van Galen" is uit
Batavia vertrokken om behulpzaam te zijn bij
het evacueeren der Nederlanders uit Sjanghai.
Vermoedelijk zal het schip 23 Augustus te
Sjanghai arriveeren.
De regeeringsdienst meldt uit Den Haag dat
er te Sjanghai geen Nederlandsche slacht
offers te betreuren vallen.
Tsjang Kai Sjek tot den
strijd besloten.
TOKIO, 16 Augustus (Havass)Volgens
een uit Japansche bron te Sjanghai ontvan
gen telegram heeft Tsjang Kai Sjek, na een
conferentie met alle politieke leiders be
sloten den zetel der regeering van Nanking
naar een andere stad te verplaatsen.
Tsjang Kai Sjek heeft bevel gegeven, dat
zes divisies zich met spoed naar Sjanghai
moeten begeven, om het hoofd te bieden aan
de Japansche versterkingen, die zonder op
houden in de omgeving der stad aankomen.
Welingelichte Japansche kringen zijn van
meening. dat de beslissing den zetel der re
geering te verplaatsen, beteekent, dat Tsjang
Kai Sjek werkelijk van plan is tot een defi
nitieven strijd tegen Japan over te gaan.
Sjanghai leert de oorlogsellende kennen. 1
Nederlandsche schepen naar Sjanghai. 1
De Russische vlieger Lawanefski heeft een
noodlanding op het ijs gemaakt. 1
Nieuwe gegevens over de jeugdige werkloos
heid te Haarlem. 1
De „Piet Hein', het Prinselijk jacht, is Za
terdag te water gelaten. 3
De opvarenden van een Engelsch jacht
hebben gisteren op de Noordzee benauwde
oogenblikken doorgemaakt. 3
Bij het oversteken van een voorrangsweg is
een jongeman gedood en zijn verloofde
levensgevaarlijk gewond. 3
Chineesche vliegtuigen hebben bommen laten
vallen op de internationale nederzetting,
meer dan 1000 personen werden getroffen. 4
Franco's troepen rukken op in het Noorden. 4
De Nederlandsche roeiploegen behalen geen
titel bij de Europeesche roeikampioen-
schappen. 5 en 6
ARTIKELEN, ENZ.
R. P.: Europeesche roeikampioenschappen 5
Jac. Köper: Indrukken uit Zuid-Afrika. 3
Een toren wordt „vastgespijkerd" 8
H. D Vertelling: „Het Kippenhok". 8
Een bezoek aan het Provinciaal Ziekenhuis. 11
Burgerlijke Stand van Haarlem is opgenomen
op pag. 9.
(In Engeland is een campagne
geopend om aan liet gebruik van
paarden in den oorlog een einde
te maken.)
Voor elk met menschlijk meegevoel,
Is dit een goed en nobel doel,
Het arme paard hoort niet te lijden,
Wanneer de mensch uit feilen haat
Of winzucht in den oorlog gaat,
Om medemenschen te bestrijden.
Het dier is daar onschuldig aan,
Het heeft geen enkel kwaad begaan,
Waarvoor 't een hel zou moeten dragen;
Dus die campagne voor het paard,
Is aller steun ten volle waard
En ik hoop zeer, dat zij zal slagen.
De goede vrienden van het dier,
Bewijzen deze vriendschap hier,
In daden en niet slechts in woorden;
Het brave paard is veel te goed,
Om het in een orgie van bloed,
Te mutileeren en te moorden.
Ik zei het al: er is geen mensch,
Die dezen meer geuiten wensch,
Als redelijk niet wil aanvaarden;
Als er op aard één dierenras
Bestaat, dat ons steeds dierbaar was,
Dan is het zeker dat der paarden.
Alleen beken ik het, ik voel
Nog meer voor een nog hooger doel.
Dat verder reikt dan deze wenschen;
Ach, dat eens de campagne slaagt,
Die klemmend voor den oorlog vraagt.
Een eind aan het gebruik vanrnenschen.
P. GASUS.
Het woord is aan
A. de Tocqueville.-
Het leven is geen vreugde
en geen smartmaar een
ernstige zaak, die ons is toe
vertrouwd en die wij móeten-
leiden en met eere tot haar
einde brengen.
Weer een scliip beschoten in de
Middellandsche Zee.
Twee leden der bemanning licht gewond.
Lloyds heeft medegedeeld, dat het
radiostation Land's End een bericht
heeft opgevangen, waarin werd mede
gedeeld, dat het Panameesche schip
„Geo W. Macknight" in de Middel
landsche Zee onder vuur is genomen
door een oorlogsschip van onbekende
nationaliteit. De bemanning van het
Panameesche schip, dat in brand
vloog is door het Britsche schip „Bri
tish Commodore" aan boord genomen.
Havas verneemt uit Tunis, dat het schip
is gezonken. De bemanning is door de „Bri
tish Commodore te Tunis aan land gezet.
Twee manenn waren gewond.
Felle brand te Marseille.
In de haven van Marseille is brand uit
gebroken. Aangewakkerd door een felle
mistral grepen de vlammen snel om zich
heen en gistermiddag waren aan de Quay
de Lazaret vier loodsen van de compagnie
Docks et Entrepots de Marseille in asch ge
legd. Een groote hoeveelheid graan, katoen,
huiden en andere goederen is in vlammen
opgegaan. De brand werd met groote kracht
bestreden. Tot nu toe hebben zich nog geen
In ons nummer van Zaterdag hebben wij er
reeds op gewezen, dat de werkloosheid onder
de jeugdige arbeiders te Haarlem in den laat-
sten tijd vrij belangrijk verminderd is. Heden
kregen wij de beschikking over de laatste cij
fers die nog een sterker bewijs leveren voor
het door ons geschrevene.
October 1936 stonden bij de Haarlemische Ar
beidsbeurs ingeschreven 445 werkzoekenden
beneden de 20 jaar en 1875 van 2'0 tot 30 jaar.
Tezamen dus 2320. Nu zijn deze cijfers onder
de 20 jaar 206 en 2030 jaar 1372, dus 1578
bij elkaar.
In 9 maanden tijds is dus het aan
tal werkloozen beneden de 30 jaren te
Haarlem verminderd van 2320 tot
1578. Een verschil van 742 of ongeveer
32 pCt.
Sinds October 1936 is het aantal werkloozen
van 31 tot en met 64 jaren verminderd van
4111 tot 3581, dus met 530. Dit pei-centage is
dus slechts ongeveer 13 pCt.
Daarbij komt nog, dat het aan te nemen is,
dat lang niet alle werkloozen beneden de 20
jaar bij de Arbeidsbeurs stonden ingeschre
ven, omdat er voor October 1936 toch weinig
kans op het bekomen van werk bestond. Toen
er evenwel verbetering in den toestand op de
Arbeidsmarkt kwam zijn de jongens wel naar
de beurs gekomen. Het is dus vrij zeker, dat
het percentage van de jonge arbeiders dat
werk gekregen heeft in werkelijkheid nog veel
hooger is dan 32 pCt.
In het algemeen heeft de vermindering van
het aantal werkloozen beneden de 20 jaren
zeer weinig invloed op de uitgaven van rijk en
gemeente voor steun, omdat het grootste ge
deelte geen steun had. Deze omstandigheid
verklaart het feit, dat hoewel het aantal
werkloozen te Haarlem thans ongeveer 800
minder is dan verleden jaar om dezen tijd, de
uitkeeringen die voor steun gedaan moeten
worden nog niet veel verminderd zijn.
Onder de arbeiders van 2030 jaar die aan
het werk gekomen zijn behooren vrij veel vak
bekwame arbeiders. Het bedrag dat de Werk-
loosheidsdienst voor steun uitkeert is dus wel
verminderd, maar dit wordt weer te niet ge
daan door de verhooging van het totaal der
uitkeeringen die voor rekening van Maat
schappelijk Hulpbetoon komen.
Van belang is kennis te nemen van de leef
tijdsgroepen voor de catagorie 3184 jaar.
Werkloozen October 1936 Thans
31—40 jaar 1769 1462
41—50 jaar 1137 969
51—60 jaar 921 772
6165 jaar 284 247
66 jaar en ouder 123 131
Daaruit blijkt dus, dat de werkloozen van 31
tot 40 jaar nog het meeste kans hadden weer
werk te bekomen.
Uit alles blijkt dus, dat de jeugd weer een
kans krijgt om arbeid te bekomen.
Daarom is het te betreuren, dat nog
steeds het Gemeentelijk Bureau voor
Beroepskeuze te Haarlem nog niet
heropend is.
In dezen tijd zijn er weer verschillende jon
gens van school gekomen.
Het is gewenscht, dat zij zoo goed mogelijk
geadviseerd worden bij de keuze van een be-
f roép, vooral nu er meer arbeidsmogelijkheden
voor de jeugd komen. Eenige jaren geleden
is het Bureau tijdelijk opgeheven, omdat er
gebrek aan lokalen in het gebouw van den
Werkloosheidsdienst was. Nu hangt reeds vele
maanden het plan om een bureau te stichten
voor de jeugdige werkloozen, waarvan de Be
roepskeuze dan een onderdeel zal zijn. Voor
die plannen (daartoe behoort o.a. het houden
van een telling van de jeugdige werkloozen)
evenwel uitgevoerd kunnen worden moet de
medewerking van de regeering verkregen wor
den. Er is reeds veel over deze aangelegen
heid met den Haag onderhandeld, maar het
is jammer genoeg nóg niet tot een definitieve
regeling gekomen.
Dc bouwbedrijven.
Sinds Juli van 1936 is te Haarlem het aan
tal werklooze bouwvakarbeiders gedaald van
1S01 tot 1331. Een vermindering dus van 470.
Haarlem maakt wat de bouwnijverheid betreft
geen slecht figuur. Het percentage van het
aantal werkloozen in het bouwvak is:
Haarlem 35.4
Nederland 33.4
Amsterdam 39.9
Den Haag 45
Utrecht 39.1
Roterdam 46.7
Groningen 25.8
Eindhoven 57
Haarlem is wat het bouwvak betreft dus
slechts iets onder het gemiddelde van het ge-
heele land. Groningen is veel lager, maar dat
heeft in alle voorgaande jaren een gunstige
positie ingenomen. In alle andere steden is
het percentage van de werkloosheid onder de
bouwvakarbeiders grooter dan te Haarlem.
Metaalnijverheid.
De cijfers voor de metaalnijverheid zijn voor
Haarlem daarentegen slecht.
Het werkloosheidspercentage is:
Nederland 23.7%
Haarlem 31.2%
Amsterdam 24.5%
Den Haag 35.2%
Rotterdam 29.2%
Utrecht 24.9%
Eindhoven 15.2%
Behalve Dordrecht heeft Haarlem voor alle
steden het ongunstigste cijfer voor de werk
loosheid onder de metaalarbeiders.
Belangrijke verklaring van het
Witte Huis?
Betreffende het Chineesch-Japansche
conflict.
WASHINGTON, 16 Augustus (D. N. B.)
Volgens berichten Sjanghai zijn de 4000 in
Sjanghai wonende Amerikaansche burgers be
gonnen destad te ontruimen, en wel op bevel
van admiraal Yarnell, den commandant van
de Amerikaansche vloot in het Verre Oosten.
De kruiser „Augusta" heeft nieuwe troepen
aan land gezet, waarmede het Amerikaan-
sech corps gebracht is op een sterkte van 1150
man.
President Roosevelt is in Washington terug
gekeerd, en laat zich onafgebroken over de
verwikkelingen in China op de hoogte houden
Senator Pittmam de voorzitter der senaats
commissie voor Buitenlandsche Zaken heeft
aangekondigd, dat heden of morgen een be
langrijke verklaring van het Witte Huis ver
wacht kan worden, indien de toestand in
China zich verder toespitst.
