Wereldtaal.
Het s.s. „van Heutsz" zinkende
Alle opvarenden zijn gered
Britsch tankschip
nabij de
Spaansche kust
getorpedeerd
Kanovaarders in onweersbui
op de Noordzee
Van overtocht naar Engeland niets gekomen
Miilionair-bediende.
Ernstig ongeval
aan de Hoogovens
Het belangrijkste
55e 'JAARGANG No. 16624 Verschijnt dadelijks, behalve op Zon- en Feestdagen. b U i\ D K K D A G S li P- J ii M B li iVó/
HAARLEM S DAGBLAD
Uitgave Lourens Coster Maatschappij voor
Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM Courant-Uitgave en Algemeene Drukkerij N.V. Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
ABONNEMENTENper week 0.25, per maand f 1.10, per 3 maanden
3.25, franco per post ƒ3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week 0.05, p. maand 0.22, p. 3 mnd. 0.65, franco p. post 0.72Vs.
BureauxGroote Houtstraat 93 DrukkerijZuider Buiten Spaame 12
Telefoon Nos.Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10132, 12713 Administratie 10724, 14825 Postgiro 38810
Bijkantoor: Soendaplein 37, Haarlem-Noord, Telefoon 1 2230
ADVERTENTIëN 15 regels L75, elke regel meer 0.35. Reclames
ƒ0.60 per regel. Tarieven regelabonnementen op aanvraag. Vraag en
aanbod 14 regels ƒ0.60, elke regel meer ƒ0.16. Onze Groentjes 2de
hoofd rubriek.
Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnès. Levenslange ongeschiktheid f 2000.overlijden 400.verlies van hand, voet of oog 200.beide leden duim 100.één lid duim 50.alle leden wijsvinger 60.—»
één of twee leden wijsvinger f 25.alle leden anderen vinger 15.één of twee leden anderen vinger f5.arm- of beenbreuk ƒ30enkelbreuk ƒ15.polsbreuk ƒ15.
Nog afzonderlijke verzekering voor atoonnés op het Geïllus treerd Zondagsblad. Alles indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden. HEDEN 12 PAGINA'S#
BATAVIA, 2 September. (Aneta/A. N. P.). De directie van de
K. P. M. ontving een dringend telegram uit Hongkong, dat het s.s.
„Van Heutsz" in den afgeloopen nacht tijdens een taifoen is vast-
geloopen nabij Green Island dat ongeveer drie mijl van Hongkong
is gelegen.
Een nader radiobericht van den gezagvoerder meldde, dat het schip
zinkende is. Nadere berichten omtrent de juiste plaats waar het schip
is vastgeloopen en omtrent het aantal passagiers ontbreken.
Later ontving de directie van de K. P. M. nog een bericht, dat alle
opvarenden van de „Van Heutsz" gered zijn.
De directie van de K. P. M. ontving
nog bericht dat van Hongkong uit alle
pogingen zijn aangewend, om bij het
ongeval van de „Van Heutsz" assisten
tie te verleenen, hetgeen echter be
moeilijkt wordt, doordat de typhoon
nog niet is voorbij getrokken.
Hongkong is, wat radioseinen betreft,
op Java regelmatig te hooren, doch
de seinen van de „Van Heutsz" zelf
zijn te zwak om hier te worden op
gevangen.
.De „Van Heutsz" vertrok 29 Augustus
van Amoy op weg naar Singapore.
Daarna deed het schip Swatow aan,
waarna het naar Hongkong opstoom-
de. De „Van Heutsz" meet bruto ruim
4500 ton. Het schip is uitgerust voor
16 eerste klasse, 54 tweede-klasse pas
sagiers, en een groot aantal dekpassa
giers. Omtrent uitseinen van een S.
O. S.-sein door de „Van Heutsz" is te
Batavia niets bekend.
De berichtgeving wordt plaatselijk ten
zeerste bemoeilijkt door den nog altijd
woedenden orkaan.
Huizen voor ouden van dagen.
Bouw van nieuw complex.
Het was de bedoeling- van het Haarlemsche
gemeentebestuur aan de Zomervaart een
nieuw complex van 16 woningen voor ouden
van dagen te laten bouwen door jeugdige
werkloozen. Nu dit evenwel op onoverkome
lijke bezwaren van den Haag is gestooten, is
het de bedoeling deze huizen op de nor
male wijze door volslagen arbeiders te laten
zetten.
Een doode en
zes gewonden
LONDEN, 2 September (Reuter
A. N. P.). Het Britsche tankschip
„Woodford" (6987 ton) is getorpe
deerd tusschen de Colebretes en
de Spaansche kust.
Volgens het uit Beni Carlo (Cas-
tilië) ontvangen telegram van
Lloyd's is de tweede machinist
gedood en zijn zes opvarenden
te Beni Carlo ontscheept, waar zij
ter verpleging werden opgeno
men.
De „Woodford" was van Con-
stanza op weg naar Barcelona en
Valencia.
Uit het telegram valt niet op te
maken of het schip is gezonken
en of de geheele bemanning de
haven heeft kunnen bereiken.
DE INDISCHE LANDSMIDDELEN IN JULI.
BATAVIA, 2 September. (Aneta/A.N.P.)
De opbrengst der landsmiddelen bedroeg over
Juli f 48.800.000 (v.j. f 36.700.000) en over de
eerste zeven maanden van dit jaar f 289.100.000
(v.j. f 221.800.000).
Het woord is aan
Tacitus
Te groote macht is nooit
veilig.
(De Amerikaansche cabaretzanger
en vlieger Harry Richman heeft
een persoonlijke bediende, Jack
Laughlin geheetendie jaren gele
den 5 mülioen dollar heeft geërfd,
maar niettemin bediende is geble
ven en verklaard heeft, tot zijn
dood te zullen blijven werken.)
Tot de velerlei acties voor internationale
toenadering, die een koppige minderheid in
deze verwarde wereld met verwoede volhar
ding blijft voeren, behoort het streven naar
een wereldtaal. Eigenlijk moet gezegd worden:
naar een wereld-hulptaal. Als men even na
denkt over de middelen, die tot beter onder
ling begrip en meer vriendschap tusschen de
volken zouden kunnen leiden, ligt het voor de
hand dat dit een der belangrijkste is. Immers,
als men menschen van verschillenden land
aard nader tot elkaar wil brengen is het in
de eerste plaats noodig dat zij elkaar verstaan.
En daar ontbreekt, in het onderling ver
keer tusschen de volken, wel verschrikkelijk
veel aan.
Wij Nederlanders zijn uitermate geschikt
om dit te beseffen. Immers, wij gelden als
een der meest cosmopolitische en „veeltalige"
volken. Een behoorlijk percentage Nederlan- 1
ders leert Fransch, Duitsch en Engelseh. Een
lager, maar ook nog behoorlijk percentage
komt daar zoo ver mee, dat het die talen vlot
leest. Het percentage evenwel, dat ze boven-
dien ook nog vlot spreekt is zeer laag, want
de ervaring heeft allang geleerd dat men om
dit te bereiken geruimen tijd in het buiten
land vertoefd moet hebben. Er zijn natuurlijk
menschen met een zoo buitengewonen aanleg
voor talen, dat zij ook zonder langdurig ver
blijf in de betrokken landen zich vlot in hun
talen kunnen uitdrukken, maar zulke lieden
behooren tot de hooge uitzonderingen. In het
algemeen kan men zeggen dat er zeer weinig
Nederlanders zijn die zoowel Fransch als
Duitsch en Engelseh vlot spreken, dat er wat
meer zijn die twee dezer talen aldus beheer-
schen en er een aanmerkelijk -grooter aantal
is, dat er één in zijn macht heeft, maar dat
het totaal van deze groepen nog maar een
heel klein deel van onze bevolking uit
maakt.
Als het nu zóó in Nederland gesteld is kan
men zich zonder moeite een beeld vormen
van den toestand in andere landen. En dan
moet men in ons geval nog in aanmerking
nemen dat er vele tientallen talen in de wereld
gesproken worden, waarvan wij geen woord
verstaan. Er zijn nog wat Nederlanders die
zich in het Spaansch, het Italiaansch, de Scan
dinavische talen kunnen uiten, waaronder dan
enkelen die een of twee dezer talen werkelijk
beheerschen, wij gaan prat op onze weinige
kenners van Oostersche talen en van Rus
sisch, maar als men dit alles heeft opgesomd
blijft nog steeds de trieste waarheid dat de
overgroote meerderheid van ons „veeltalige"
volk geen enkele taal vlot spreekt.
Daarom verdient de beweging der Esperan
tisten zooveel sympathie. Alleen langs den weg
der wereld-hulptaal, door haar schepper dr.
Zamenhof ontworpen op den grondslag van
practische bruikbaarheid zoodat zij gemak
kelijk te leeren en toe te passen is schijnt
afdoende verbetering over de geheele linie
mogelijk. De resultaten bewijzen dat dan ook,
want de Esperanto-beweging is internationaal
sterk verbreid en houdt haar internationale
verbindingen niet alleen op peil, maar ver
sterkt ze voortdurend. Zelfs in een volk als
het Engelsehe, dat gezegend is met de meest-
gesproken taal ter wereld en dus geneigd is zich
op het behagelijke en gemakkelijke standpunt
te stellen, dat de rest ook maar Engelseh moet
spreken, heeft Esperanto tegenwoordig veel
aanhangers.
Maar het tempo waarin internationale toe
nadering- groeit is veroordeeld tot traagheid
en daarin deelt ook de beweging voor de
wereldhulptaal. Met de directe actie tegen
den oorlog en met velerlei andere internatio- j
nale bewegingen van goeden wille heeft zij
dit gemeen, dat zij haar bestaansrecht in
de eerste plaats baseert op overwegingen van
gezond verstand en niet sensationeel, niet
fictief en niet opgeschroefd is. Zij staat erg
vast op den bodem der werkelijkheid, even
als bijvoorbeeld de directe actie tegen den
oorlog die zulke dingen zegt als: „Waarom
zoudt gij menschen vermoorden die u niets
gedaan hebben? Is dat aanvaardbaar voor
een Christen? Is het Christendom niet de
leer der liefde? r— Wilt gij niet een dreigend
gevaar voor uw kinderen helpen afwenden?
iZijt gij liever sceptisch dan moedig en
volhardend? Gelooft gij nog aan klets
praat over oorlog om eigenbaat, terwijl allang
bewezen is dat ieder volk in een oorlog ma
terieel zoowel als moreel en ideëel verliest,
ook al heeft het de z.g. militaire overwinning
behaald?"
Dit alles is zoozeer waarheid en logica, het
is ook op de beperkte basis van zakelijk na
tionaal eigenbelang zoo juist, dat de men-
schenmaatschappij het allang algemeen aan
vaard zou hebben als zij door gezonde rede
natie overheerscht werd inplaats van door
een verward complex van emoties. Helaas
overheerscht telkens weer het verwarde com
plex van emoties, uitgedrukt in zulke termen
als „opgezweept nationalisme", „nationaal
prestige", ij delheid, afgunst, wraakzucht, lust
tot heldenvereering enzoovoorts. En dat ver-
grtogt, soms op uiterst gevaarlijke momen
ten. de humaniteit en het gezonde verstand.
De Esperanto-beweging mist de sensatie en
de kwade emoties maar zij geeft haar leden
een stuk kennis mee, zij geeft hun een in
strument in handen, waarvan zij hun heele
leven plezier zullen hebben. Immers, zij woi*-
den opgenomen in de internationale verbin
dingen die de beweging reeds in zoo ruime
mate bezit en kunnen daarmee een nieuwe
bron van kennis aanboren, die van de groot
ste waarde voor hen moet zijn.
Zij worden opgenomen in een reeds be
staande en steeds groeiende internationale
taalgemeenschap waarin men elkaar, onver
schillig welke landstaal men heeft, leert ken
nen en begrijpen als nimmer tevoren. En
daarbij moet dan het besef komen, mede te
werken tot een stuk belangrijke internatio
nale toenadering.
Dit te steunen en aan te bevelen lijkt mij in
dezen tijd gewenschter dan ooit. De aantrek
kingskracht ervan te belichten lijkt mij niet
alleen wenschelijk, maar ook eenvoudig, want
ieder die nadenkt moet die wel voelen. Daarom
doe ik dat dan ook vandaag, en van harte.
R, P.
Masaryk's toestand zorgwekkend.
Thomas Masaryk.
PRAAG, 2 September (C.T.K.-A.N.P.)
Het Tsjechische Telegraaf Agent
schap C. T. K. deelt mede, dat de vroe
gere president van Tsjecho-Slowakije
Masaryk, op zijn landgoed te Llany
ernstig ziek ligt. Zijn toestand is zorg
wekkend. President Benesj en minis
ter Hodza bevinden zich aan zijn ziek
bed.
Prof. Thomas Garrigue Masaryk werd in
Maart 1850 geboren en is thans dus 87 jaar
oud. Hij was stichter en eerste president van
de republiek Tsjecho Slowakije en heeft gere
geerd van 1918 tot 1935.
's Nachts bij IJmuiden
opgepikt
Enkele zware uren
voor de twee
jongemannen
IN een kano over de Noordzee, zou
dat wel gaan? Ongetwijfeld zul
len velen zich reeds deze vraag
gesteld hebben en meestal was
men van meening: „Dat kan niet".
En inderdaad, de pessimisten hebben
ditmaal gelijk gekregen. De poging-
van den 27-jarigen Paul van Deurzen
en den 26-jarigen Gé van 't Hof om
in een kano naar Engeland te pedde
len is mislukt. Gisternacht om half
twee zijn zij dwars van IJmuiden op
gepikt door de „Umea Aelf" en naar
IJmuiden gebracht, waardoor de ge
waagde onderneming een roemloos
einde vond.
Het is voor de kanovaarders een nacht ge
weest die ze niet licht zullen vergeten. Storm
en koude, honger en dorst, alles hebben zij
moeten trotseeren terwille van hun ideaal:
in een kano naar Engeland. Met een volhar
ding en een moed een betere zaak waardig
hebben zij zich door de moeilijkheden die hen
van alle kanten bedreigden, trachten heen te
slaan. Na een ontzettende, bijna bovenmen-
schelijke worsteling met de zee hebben zij ten
slotte de nederlaag moeten lijden. Maar ter
neergeslagen en ontmoedigd zijn zij nog niet,
en al is nu iedereen overtuigd dat men nu
eenmaal niet het onmogelijke mogelijk kan
maken. Gé van 't Hof en Paul van Deurzen
zijn nog steeds van meening dat zij bij een
gunstiger weersgesteldheid den tocht tot een
goed einde zouden hebben gebracht.
Ondanks de vermoeienissen van den afge
loopen nacht waren Gé van 't Hof en zijn
tochtgenoot bereid ons het relaas van hun
avontuurlijken tocht te vertellen.
Van 't Hof vertelt.
Het zal ongeveer een uurtje na den start
zijn geweest, dus ongeveer tegen 12 uur, toen
we tot de ontdekking kwamen dat er water
in de kano liep. Een in allerijl ingesteld on
derzoek wees uit dat het kastje met levens
middelen, dat echter in de boot bevestigd
was, lekte. Het brood dreef lustig van den
eenen naar den anderen kant en ook de
overige levensmiddelen waren doorweekt van
het water. Aan omkeeren hebben we toen
geen moment gedacht, dan maar wat honger
lijden, dachten we. Het vele water dat in de
boot liep maakte het peddelen echter zeer
zwaar en daarom besloot 'Van Deurzen oan
te gaan hoozen.
Zoo voeren we zoo goed en zoo kwaad als
het ging tot ongeveer half zeven 's avonds
door. Toen waren we naar schatting ongeveer
40 K.M. van de Hollandsche kust verwijderd.
Het weer verandert.
Het weer dat tot nu toe nog tamelijk goed
was geweest veranderde echter plotseling.
Een hevige onweersbui kwam opzetten en in
een minimum van tijd kwamen huizenhooge
golven opzetten, die de kano als een lucifers
houtje heen en weer slingerden.
(Vervolg op pag. 2).
49-jarige arbeider aan
brandwonden overleden.
Hedenmorgen 10.15 uur heeft op
het Hoogovenbedrijf een ernstig on
geval plaats gehad doordat bij het
verwisselen van koelstukken cokes uit
den oven is gekomen.
Hierbij liepen drie arbeiders ern
stige brandwonden op. De 49-jarige
gehuwde P. J. J. Stals uit Velsen-
Noord, werd zoo ernstig gewond, dat
voor zijn leven werd gevreesd.
De 38-jarige W. Theiner, uit Bever
wijk, was er minder ernstig aan toe.
Direct levensgevaar was bij hem niet
aanwezig.
De 55-jarige gehuwde arbeider O.
A. Hellmann, te IJmuiden (O.), kreeg
lichte verwondingen aan hand en
beenen.
Bij het ongeval ontstond brand in een stei
ger. De brandweer en de Eerste Hulpdienst
van het bedrijf, alsmede dr. Büller waren di
rect na het ongeval op het terrein aanwezig.
Alle gewonde arbeiders werden ter verdere
behandeling per ziekenauto naar het Roode
Kruis-ziekenhuis te Beverwijk vervoerd.
Nader vernemen we, dat Stals in
middels is overleden.
r m
M.,-..a
'k Denk weieens: had ik vijf millioen,
Wat zou ik er dan wel mee doen,
Zou 'k over heel de aarde toeren,
Met een bezoek aan ieder land?
Natuurlijk, dat ligt voor de hand,
Zonder iets nuttigs uit te voeren.
Zou 'k eten tot ik niet meer kon,
Of lui gaan liggen in de zon,
Waar ilc die maar zou kunnen vinden?
Zou 'k wonen gaan in een kasteel,
Met bosschen, vijvers, weet ik veel
Wat meer voor mij en voor mijn vrinden?
Of zou ik in zulk rijk bestaan,
Maar rustig door met werken gaan,
Alsof 'k niet zonder loon kon leven?
Vandaag een rijm en morgen een.
En steeds maar, door de jaren heen,
Door een gevoel van plicht gedreven?
Wat ik dan deed en wat ik liet,
Ik weet het niet, ik weet het niet.
'k Heb in dit opzicht geen ervaring;
'k Beken intusschen eerlijk, dat
Ik gaarne wat millioenen had.
Wanneer u vraagt om die verklaring.
Maar ach, ver van Amerika,
Heb ik geen kans daarop en sta
Gelukkig niet voor die problemen;
Er past mij slechts om zeer oprecht
Voor Laughlin, millionair en knecht,
Heel diep mijn hoedje af te nemen,
P. GASUS.
pag.
Aan de Velser Hoogovens is hedenmorgen
een ernstig ongeluk gebeurd. 1
Het s.s. van Heutsz is zinkende. Alle opva
renden zijn gered. 1
De Zandvoortsche kanovaarders zijn weer
thuis. 1
Een Britsch tankschip is nabij de Spaan
sche kust getorpedeerd. 1
Te Huizen worden draaibare radio-zend
masten gebouwd. 3
De spoorwegontvangsten stijgen met circa
5Vi procent. 3
Mevr. Esther de Boer-van Rijk is ernstig
ziek. 3
De Japansche regeei-ing geeft een uiteen
zetting over de actie in China. 4
Een taifoen heeft Hongkong zwaar ge
teisterd. 4
ARTIKELEN, ENZ.
R. P.: Wereldtaal. 1
Tijdgenooten: Einstein. 3
Dr. E .van Raalte: Uit de geschiedenis van
den Volkenbond. 4
L. S.: Wat wij nu moeten planten: Dode-
catheon. g
H. D. Vertelling: Het staartnummer. 6
Voor de Vrouw. 9
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen op IQ
