Van Zeeland verweert zich
H'
Premier zet zijn beleid bij
de Nationale Bank uiteen
Thijs Ijs en Oom Mopperniet gaan weer verder!
Een volk toont zijn scheppingen.
Ws
WOENSDAG 8 SEPTEMBER 1937
HAXREEM'S DAGBESD
et Belgische parlement is
gisteren in buitengewone
zitting bijeengekomen.
Nadat het oude presidium van de
Kamer herkozen was, las minister
president Van Zeeland een ver
klaring voor, waarin hij o.a. zegt
Wij zijn thans gekomen aan het
hoogtepunt van een lange cam
pagne, waarvan het doel is, de
regeering in haar arbeid te tref
fen. De regeering moet zich ver
weren tegen een dubbele ma
noeuvre, die welke den persoon
van zijn chef beoogt, en die welke
haar houding ten aanzien van de
Nationale Bank betreft.
Dr. Paul van Zeeland.
In 1934 heb ik mij bereid verklaard als mi
nister zonder portefeuille zitting te nemen in
het kabinet-De Brocqueville. aldus de premier.
De regentschapsraad van de Nationale Bank
heeft mijn ontslag niet aangenomen en ik
kreeg verlof, zonder behoud van salaris.
Nu bestaat er bij de bank een gemeenschap
pelijk fonds, dat eigendom is van de directeu
ren en waarvoor zij naar eigen goeddunken
beschikken. Het gaat dus niet om betalingen,
die vergeleken kunnen worden met salaris. De
directeuren hebben het recht aan dat fonds
gelden te onttrekken, waarop zij recht hebben
en die zij noodig kunnen hebben. Het bedrag
van 180.000 francs, dat ik in 1934 heb ontvan
gen. behoorde mij in werkelijkheid toe en ik
mocht er het gebruik van maken, dat ik zelf
wilde. Men kan dus niet beweren, dat ik zoo
wel als minister als in mijn hoedanigheid van
directeur der bank tractement heb ontvangen.
Wanneer ik heb gezegd, vervolgde
Van Zeeland, dat ik door de functie
van premier te aanvaarden, er tot op
heden een totaalbedrag van meer dan
1.700.000 francs bij heb ingeschoten,
dan ben ik nog beneden de waarheid
gebleven.
Deze zaak is, aldus de premier verder, voor
ons economisch leven uiterst schadelijk. Ik
acht het overbodig met u te spreken over de
uitwerking hiervan in het buitenland. Het is
tijd, dat men inbindt. Over enkele dagen zul
len wij u een rapport voorleggen over de werk
zaamheden der regeering gedurende de 15
maanden, die achter ons liggen. Gij zult dan
zien welk een aanzienlijke hoeveelheid werk
verricht is.
De minister van financiën, H. de Man, die
vervolgens het woord voerde, verklaarde, dat
een zekere schandaalpers minder lichtgeloo-
vige lezers zou vinden, wanneer meer men-
schen wisten, dat het geld der belastingbeta
lers niet op het spel staat bij de Nationale
Bank en dat de staat niets heeft uit te staan
met de beloohing van de bankleiders. Wanneer
geen enkel land ter wereld voor consolidaties
leeningen krijgt op zoo voordeelige voorwaar
den als België op dit ©ogenblik, is dat te dan
ken aan het algemeen erkende feit, dat onze
openbare financiën gezond zijn, dat onze
schatkist er schitterend voor staat, dat onze
rentemarkt solide is, en tevens aan een mo-
reelen factor, welke sinds ruim een eeuw be
staat en die tot uitdrukking komt in de han
delstaal in de woorden: ..De wissel op Brussel
is goud waard".
Ik denk, dat mijn rapport van 26 Augustus
j.l. aangetoond heeft dat ik mij rekenschap
gaf van den plicht de waarheid te moeten
zeggen zonder rekening te houden met over
wegingen van persoonlijken en politieken
aard. De Nationale Bank is geen staatsorgaan,
maar een maatschappij, welker gestie uitge
oefend wordt door organen, die afhankelijk
zijn van de aandeelhouders, maar die onder
worpen is aan de controle van den staat.
Minister de Man besloot zijn rede met te
zeggen, dat het land de waarheid moet zoeken
en den wil moet hebben fouten te voorkomen
door hervormingen aan te brengen in het re
gime, dat ze in het leven zou hebben geroepen.
De eerste interpellant, de Rexist Legros,
maakte toespelingen op de Barmat-zaak en
eischte een achtervolging van den gouver
neur de Nationale Bank, Franck, dien hij
beschuldigde toegestemd te hebben in onbe
zonnen credieten aan twee banken, die on
der controle stonden van den financier. De
liberaal van Glabbecke sprak over: „Contra
dicties in de opvolgelijke verklaringen van
minister de Man"'. Deze antwoordde, dat dit
slechts schijn is en dat zij het gevolg zijn
van de verschillende tijd valkken, waarin de
verklaringen werden afgelegd.
In de nachtzitting der Kamer eischte de
communist Rclecom, dat een enquête-com
missie van het parlement zou worden inge
steld voor de incidenten van de Nationale
Bank en de betrekkingen van deze bank met
particuliere banken.
De vergadering werd nog voor middernacht
gesloten en zal vanmiddag weer geopend
worden. Er zijn nog veertien sprekers aan
gemeld. Kort voor het sluiten der vergade
ring werd een Rexistisehe afgevaardigde nog
ernstig aangevallen door de meerderheid,
omdat hij de achtbaarheid van den premier
in twijfel had getrokken. Toen hij gesom
meerd werd zich nader te verklaren, zeide
hij zich te verbazen over „de gevoeligheid
van de Kamer". De voorzitter Huysmans
sloot het incident door te verklaren, dat mi
nister van Zeeland een achtbaar man is.
Duitschland
Mussolini s aanstaand bezoek
Mussolini, die op 25 September te München
zal aankomen, zal aldus Havas een dag
in de ..hoofdstad der nationaal-socialistische
beweging" doorbrengen om de ideologische
solidariteit tusschen fascisme en nationaal-
socialisme tot uiting te brengen. In gezelschap
van rijkskanselier Hitier zal de Duce een be
zoek brengen aan de groote manoeuvres te
land, te water en in de lucht, die in Mecklen
burg en Pommeren worden gehouden. Ver
volgens zullen te Berlijn politieke besprekin
gen worden gehouden, afgewisseld door groote
ontvangsten.
Op 28 September zal waarschijnlijk een offi-
cieeel communiqué over het bezoek worden ge
publiceerd. Den volgenden dag vertrekt Mus
solini naar Italië. Hij zal op zijn reis door
minister Ciano vergezeld worden.
Omwentelingspoging had succes.
Blijkens berichten uit Asuncion zijn
de aanhangers van oud-president
Franco een opstand begonnen, die
geslaagd is. De troepen van de hoofd
stad hebben majoor Martinich met
steun der oud-strijders van zijn com
mando ontheven. Zij eischen den te
rugkeer van kolonel Franco en wilden,
dat deze met de kolonels Ayala en
Smith een militair driemanschap zou
vormen. Oorlogsschepen steunen de
opstandige beweging, die geleid wordt
door majoor Jara. Het ministerie
van Marine en een regiment cavalerie
hebben nog getracht tegenstand, te
bieden.
Aanhangers van Franco en geregelde
troepen raakten in de buitenwijken
met elkaar slaags.
Later werd gemeld dat majoor
Jara, de leider van den opstand, heeft
verklaard, dat een nieuwe regeering
is gevormd. Zij bestaat uit een mili
tair driemanschap, gevormd door de
kolonels Franco, Smith en Juan
Ayala. De vuurgevechten zijn inmid
dels opgehouden.
Rusland
Rusland niet bevredigd door het
Italiaansche antivoord
Het Telegraaf agentschap der Sovjet-
Unie meldt, dat de Sovjet-regeering
haar ambassadeur te Rome opdracht
heeft gegeven te verklaren, dat zij
het Italiaansch antwoord op de
Sovjet Russische nota onbevredigend
beschouwt en haar beschuldigingen
handhaaft.
De regeering der Sovjet Unie heeft, aldus
meldt Havas uit Moskou, het Italiaansche
antwoord, dat het Russische protest aan
gaande de torpedeering van de „Timiriazef"
en de „Blagoef" verwerpt en alle verantwoor
delijkheid van de hand wijst ten aanzien van
aanvallen, waarvan deze beide schepen het
slachtoffer zijn geworden.
Men verwacht geen enkele mededeellng
nopens het Italiaansche besluit, doch men
is wel van meening, dat de Sovjet Russische
regeering van oordeel, dat het Italiaansche
antwoord geenszins bevredigend is, haar
beschuldigingen tegen Italië ten volle hand
haaft en zal aandringen op vergoeding der
geleden schade.
De toestand blijft dus onveranderd, aldus
Havas. Het is onmogelijk thans te voorspel
len, welke maatregelen de regeering te Mos
kou eventueel zal onder oogen zien.
Duitsclie „Nobelprijzen"
uitgereikt.
Alfred Rosenberg onderscheiden.
Uit Neurenberg: Rijksminister dr. Goebbels
heeft op het cultuurcongres van den rijks
partijdag heden de eerste prijswinnaars be
kend gemaakt van den Duitschen nationalen
prijs voor kunst en wetenschap, die door Hitier
ingesteld is inplaats van den Nobelprijs, dien
Duitschers niet meer mogen aannemen. Er zijn
drie prijzen van 100.000 Mark. De prijswin-
naars zijn: minister Alfred Rosenberg en de
artsen prof. dr. August Bier en prof. dr. Fer
dinand Sauerbruch, benevens ontdekkings
reiziger dr. Wilhelm Filchner.
Prof. Sauerbruch en prof. Bier deelen een
prijs van 100.000 Mark. Voorts heeft Hitier be
paald, dat de architect prof. Ludwig Troost,
die als eerste winnaar van den nationalen prijs
in aanmerking zou zijn gekomen, maar is over
leden, symbolisch na zijn dood toch nog deze
eer genieten zal.
In zijn motiveering van de toekenning
van den prijs aan Alfred Rosenberg, zeide
Goebbels: „als den eerste onder de leven
den heeft Hitier den Duitschen nationalen
prijs verleend aan partijgenoot Alfred Ro
senberg.
Alfred Rosenberg heeft in zijn werken op
de voortreffelijkste wijze de wereldopvatting
van het nationaal socialisme wetenschappe
lijk en intuïtief helpen grondvesten en ves
tigen".
Na den val van Llanes.
Franco's troepen hebben een tiental wegen
naar Asturië in bezit.
Havas meldt uit Santander. 7 September:
Door de bezetting van Llanes zijn de troe
pen van Franco thans meester van een tien
tal wegen, die tot in de provincie Asturië
loopen.
Te Llanes hebben de aanhangers der re
geering de geestelijken en de leden van fa
milies, die als verdacht beschouwd werden,
ter dood gebracht Toen de rechtschen de
stad binnentrokken vonden zij op een punt
tientallen lijken van slachtoffers, die nog
niet begraven waren.
Nabij Cerro del Aguila, ten noordwesten van
Madrid, hebben de troepen van Franco de
regeeringstroeipen aangevallen, doch Bij
stieten op krachtigen tegenstand, die hen
noopte, naar hun uitgangspunt terug te 'kee-
ren. Ook in den sector van Avila hebben de
rechtschen een aanval gedaan. Om te trach
ten den ring om Las Novas del Marqués te
breken. Deze poging mislukte eveneens.
Achtervolgde vrachtschepen gestrand.
Twee vrachtschepen der Spaansche regee
ring, de Aldecoa en de Antonio de Satrustegie,
die gisteren uit Algiers naar Valencia vertrok
ken waren, zijn tegen twee uur gistermiddag
gestrand bij Cherchel. De bemanningen ver
klaarden, dat zij achtervolgd waren door den
rechtschen kruiser „Canarias".
Ingang van de tentoonstelling.
ONZE DACEUJKSCHE KINDERVERTELLING
Nou, Thijs, nou geloof ik toch heusch, dat we nog niet den
goeden weg gevonden hebben, zei oom Mopperniet treurig.
Maar Thijs lachte hem uit.
Kom, oom, niet zoo somber. We hebben allen tijd, hoor.
Jawel, bromde oom. We hebben allen tijd, maar daar heb ik niets
aan. Ik zou wel graag nog eens naar huis willen. Dickie zal niet
weten, waar we zoo lang blijven!
Ze liepen een tijdje zwijgend voort. Oom had al eens bedenkelijk
naar de lucht gekeken en even later begon het dan ook hard te
hagelen.
Brrrrr, bromde oom, brrrrr, is dat een kou! Vooruit, laten we
wat doorloopen'
,Schaffendes Volkeen belangwekkende expositie.
De op het tentoonstellingsterrein ge bouwde voorstad.
DüSSHLDOiRiF, 5 September.
AJRM ligt de zon over het groote
tentoonstellingsterrein; de wind
speelt met de vlaggen, die vroolijk
wapperen en den indruk van zwoe
le warmte wegnemen. Een onafgebroken
stroom van bezoekers vloeit uit trams, auto's
en bussen en wringt zich door de talrijke
loketten naar binnen, zonder dat men op
het terrein zelf van overvolte of dringen kan
spreken Zelfs in de hallen kan men rustig
en ongestoord alles bekijken, al is er wel
eens een extra dik kluwen van menschen,
daar waar iets bijzonder interessants te zien
is. Dat „bijzondere" is meestal een werkende
machine, waar op onnaspeurlijke wijze een
of ander materiaal tot iets schijnbaar ge
heel anders wordt verwerkt en er gepakt of
gezakt weer uit te voorschijn komt. Er is
wel niemand, die aan de bekoring van zoo'n
gonzende machine ontkomt; vastgeboeid
blijft men er staan, met verbazing kijkend
naar die grijpende metalen armen, naar
die hefboomen, die door en langs elkaar
gaan zonder ooit in de war te komen; naar
draden die heen en weer vliegen zonder te
breken; naar tafelkleeden die kant en klaar
in patroon geweven worden afgeleverd, zon
der dat een aap-van-een-jongen-van-vijftien
die de machine bedient er naar om hoeft te
zien, naar bekertjes die gevouwen worden,
door een trechter gaan, op een draaiend
plateau terecht komen en daar door een
meedraaiende tuit van chocolade worden
voorzien, wegzakken in precies 'passende
hulzen, waarin de bovenkant wordt dicht-
geponst, om dan tenslotte op een loopenden
band te belanden, .waar ze door een juf
frouw bij vijven en zessen tegelijk worden
opgepakt en in een bak gezet Weer een an
der haalt die volle bakken weg en buiten
weerklinken de stemmen van de venters
„chocolade in bekers! Chocolade om mee te
nemen! IJsgekoelde chocolade, de frischte
drank!" Grif worden ze gekocht en in die
heele laan ziet men menschen aandachtig
zuigen aan het rietje, dat boven in de beker
is gestoken, die beker die voor vijf minuten
nog een gewoon stukje dik papier was! Naar
al die dingen sta je teenenrekkend te kij
ken en misschien zijn het wel juist die
kleine onderdeelen van het machtige in
dustrie-geheel, die den leek de openbaring'
brengen van wat de industrie vermag en hoe
ver de mensch in korte jaren op~dit ge
bied gevorderd is.
Om de inrichting van alle hallen te be
zichtigen. om overal een kijkje te nemen,
om de speciaal voor deze tentoonstelling ge
bouwde voorstad te zien, om den prachtigen
tuinaanleg en de waterwerken te bewonde
ren, daar heeft u niet één dag voor noodig,
maar dagenlang zoudt u er rond moeten
kunnen wandelen. Ik zelf ben er vier malen
geweest en bij het doorlezen van het gids-
boek is mij gebleken, dat er nog veel is dat
ik heb overgeslagen en dat ik toch ook
graag zou hebben gezien.
Is dat nu niet droog, zoo'n technische ten
toonstelling? Is dat eigenlijk niet alleen
maar interessant voor vakmenschen? Voor
een vrouw is er toch niets aan? Dat zijn
vragen, die men van verschillende kanten
hoort en de antwoorden daarop zullen wel
ver uiteenloopen, afhankelijk van persoon
lijken smaak en ontwikkeling. Om deze ten
toonstelling in zijn vollen omvang te be
wonderen is het voor niet-vakmenschen wel
noodig. dat men zich interesseert voor alles
wat door menschelijka vernuft kan worden
bereikt en voor den niet te stuiten voort
gang der mechanisatie. Maar voor hen. die
geen belangstelling voor dit gebied hebben
is er zooveel, dat stellig in hun sfeer ligt
dat ik mij niet kan denken, dat er één
mensch is, voor wie deze tentoonstelling
niet de moeite van een bezoek loont. Alles
te beschrijven wat men er kan vinden is niet
doenlijk de zeer beknopte gids telt 224
bladzijden! maar ik wil trachten om een
klein overzicht te geven van de belangrijkste
inzendingen.
oorspronkelijk lag het in de bedoeling om
een voorstad te bouwen in Düsseldorf-
Noord. Daar was uitbreiding van de stad
noodig en volgens het principe „halb-
landliche Siedlung ist Lebensrückhalt
für die gesunde Familie" (het wonen
in een half landelijke omgeving is de levensrug-
gegraat voor het gezonde gezin) zocht men
naar een oplossing, waarbij men dit idee kon
verwezenlijken. Er werd een voorstad ontwor
pen, bestaande uit vroolijk witte huizen
van anderhalve verdieping (benedenverdie
ping en étage met schuin dak) bestemd om
door één gezin bewoond te worden. Ieder huis
ligt vrij van 't andere, omgeven door een tuin
Een wit muurtje van ongeveer een meter hoog
loopt als een rechte band langs het trottoir
als afscheiding van de tuinen, Hierdoor wordt
het rommelig effect opgeheven dat anders
zou zijn ontstaan, doordat de huizen niet in
rooilijn doch op verschillende afstanden van
de straat zijn gebouwd. Zooals het nu is.
geeft het den indruk van een vriendelijk
dorp, schilderachtig gelegen tusschen hoog
geboomte. De kern van deze voorstad is een
grasvlakte waaromheen men winkels aan
treft en een alleraardigst café met terras.
Toen men tot het bouwen van dit voorbeeld
voor moderne voorstadsbouw, met een daar
aan verbonden kunsttentoonstelling, had be
sloten, werd het plan geopperd om tegelijker-
tend alles te toonen wat er gepresteerd moet
worden in iederen tak van bedrijf om het ma
teriaal, in den uitgebreidsten zin des woords
te leveren voor een dergelijken bouw. Daar
mee werd de tentoonstelling in haar tegen-
woordigen vorm het te volbrengen doel, dat
den uitvoerdersten koste van ongelooflijke in
spanning en vele milllioenen tenslotte hebben
weten te volbrengen.
Daarom is het wel interessant om den
Rijn-ingang te kiezen, want direct rechts
daarvan liggen de witte huizen vroolijk en
vriendelijk te midden van groen en bloemen.
Ze zijn op zes stuks na die het tentoon-
stollings bestuur heeft gereserveerd ter be
zichtiging, alle bewoond. Het eerst komt men
nu door een gedeelte waar de Düsseldorfsche
kunstenaars zich hebben gevestigd. Ieder huis
heeft hier het groote atelierraam, dat den
scheppenden artist verraadt. Wanneer men
zoo'n huis nauwkeurig bekijkt, dan wordt
men verrast door de sierlijkheid der details;
een prachtige deur, een sierlijke buiging van
een kozijn, alles is met liefde en zorg ontwor
pen en voltooid. Het is geen wonder -dat de
kunstenaars hier gaarne hun intrek namen.
Een deel der huizen is privé eigendom, een
ander deel werd door de stad gekocht en ver
huurd. Zoo is het ook met het groote atelier,
voor zoover mij bekend, de eerste inrichting
op dit gebied. Dit is een groot gebouw, bijna
een loods, met groote glaswanden, die het
licht van alle kanten toegang verschaffen.
Dit gebouw is door schotten onderverdeeld in
acht afdeelingen. Iedere afdeeling biedt wo
ning aan een ongetrouwd artist. Beneden is
de atelierruimte en daarboven is een soort
stellage gebouwd die aandoet als een half
plafond, of als een breede plank in een kast.
Over de geheele breedte loopt namelijk een
étage, die echter slechts de helft van de
lengte van het vertrek beslaat en waar men
vrij in kan kijken. Met een trap kan de be
woner naar boven komen waar hij een zitje
heeft en slaapgelegenheid.
Achter de atelierruimte beneden heeft hij
een klein keukentje, een douchecel en berg
ruimte. Hoewel de prijs van zoo'n atelier nog
al duur is RM. 50 per maand voor een
artist, zijn deze ateliers alle'verhuurd. Tegen
over dit groote atelier staat een gebouw, dat
bedoeld is later te worden gebruikt als ten
toonstellingsgebouw voor de geproduceerde
kunstwerken, nu is er een bibliotheek in on
dergebracht.
Achter deze kunstenaarswijk ligt de ge
wone woonwijk. Het is aardig om de vrij
staande huizen eens te gaan bezichtigen. Ze
zijn gemeubileerd om den bezoeker een beter
beeld te geven van deze woningen en ik kan
niet anders zeggen dan dat ze aan alle com
fort voldoen en op goedikoope wijze een
ideale woongelegenheid verschaffen. Het
goedkoopste huis kost pl.m. RM. 10.000, waarop
een hypotheek van ongeveer RM. 6000 wordt
gegeven. Zoo'n huis bevat een zeer groote
woonkamer van zeven a acht meter lengte, die
verdeeld is in een eet- en woongedeelte. In
een hoek van deze kamer gaat de trap naar
boven waar drie slaapkamers en een berg
ruimte zijn. Beneden is nog een groote
slaapkamer, badkamer, keuken en provisie
kast Een van de meer luxueus ingerichte hui
zen heeft een complete electrische verwar
mingsinstallatie met warmte verspreiding uit
het plafond, zoodat men nergens buizen
ziet. Electrische warmwatervoorziening en ijs
kast zijn natuurlijk ook aanwezig. Wel een
van de allerlaatste snufjes, maar rijkelijk
duur in gebruik!
HELEN DE BALBIAN VERSTER.
De treinbotsing bij Neuss.
Aantal slachtoffers tot negentien gestegen.
Het aantal dooden van het spoorwegonge
luk bij Neuss is tot negentien gestegen, door
dat gisteren drie zwaargewonden overleden
zijn.
Negen arbeiders omgekomen.
Bij mijnontploffing in Italië.
Dinsdag zijn tengevolge van een mijngas-
ontploffing in een schacht van de steenkool
mijn Arsa te Pola negentien arbeiders be
dolven. Negen hunner zijn, ondanks de on
middellijk in het werk gestelde reddingspo
gingen. omgekomen tengevolge van opgeloo-
pen brandwonden of door verstikking. De
ontploffing deed zich voor na de explosie van
een electrisch ontstoken mijn.
