Conferentie te Nyon gaat door.
Londen betreurt het wegblijven
van Italië en Duitschland.
Bloemen en fonteinen op de tentoonstelling.
Thijs Ijs en OomMopperniet gaan weer verder!
VRIJDAG 10 SEPTEMBER 1937
HA ARE EM'S DAG BE AD
De situatie, ontstaan door de weigering van Italië en Duitsch
land de Middellandsche Zee-conferentie bij te wonen, wordt
in internationale kringen niet tragisch opgevat, aldus meldt
Havas uit Genève. Het is bekend, dat de regeeringen te Londen en
Parijs vastbesloten zijn aan haar beslissing vast te houden, de voor
bereiding voor de conferentie duurt dan ook voort. Behoudens
onvoorziene omstandigheden blijft de opening der conferentie vast
gesteld op hedenmiddag te half vijf.
voormalig voorzitter der Socialistische Partij,
die eenige maanden geleden zijn cnandaat
had neergelegd en uit de socialistische partij
was getreden, gearresteerd.
Duitschland
Dr. Schacht zal aftreden als
minister van economische zaken
Havas meldt uit Berlijn 9 Septem
ber: Het aftreden van dr. Schacht als
minister voor economische zaken,
aldus verklaren hedenavond gezag
hebbende kringen, kan niet lang op
zich laten wachten. Zij voegen hier
aan toeo, dat Schacht echter presi
dent van de Rijksbank zal blijven. De
samenvoeging van de functies van
Rijksbankpresident en minister van
economische zaken, zoo zeggen zij
verder, was te inspannend geworden
voor een persoon.
„Schaffendes Volk".
Voorbeelden voor den speeltuin.
Londen betreurt den gang van zaken.
Uit Londen, 9 September. Reuter
meent te weten, dat men het Duitsch-
Italiaansche besluit tot het niet
deelnemen aan de conferentie te
Nyon te Londen zeer betreurt. De
aanwezigheid der beide mogendheden
zou naar Britsche meening de prac-
tische taak der conferentie zeer ver
gemakkelijkt hebben, doch er zou
geen sprake kunnen zijn van anu-
leering der conferentie.
Men gelooft, dat de Britsche regeering bij
"de uitwerking der voorstellen, die ten doel
hebben een einde te maken aan de onvei
ligheid in de Middellandsche Zee, steeds
rekening heeft gehouden met de mogelijk
heid, dat Duitschland en Italië zich van
deelneming zouden onthouden. Andere plan
nen zijn dan ook, naar men zegt, bespro
ken en hoewel het aan de conferentie voor te
leggen ontwerp niet zoo doelmatig kan zijn
als de medewerking van Duitschland en
Italië zou hebben veroorloofd, gelooft men in
Britsche leringen, dat het voldoende zal zijn
de aanvallende vliegtuigen en duikbooten in
een zeer onaangename situatie te brengen.
Men meent verder, dat de Britsche regeering
thans het voorstel tot het voorleggen van het
vraagstuk aan de Londensche commissie niet
kan overwegen. Zooals reeds eerder is opge
merkt, hebben de omstandigheden in de
Middellandsche Zee een probleem doen
rijzen, dat buiten het kader van het niet-
inmenginsvraagstuk uitgaat en niet speci
fiek -op Spanje betrekking heeft.
Indien het. zooals men in sommige krin
gen aanneemt, de bedoeling der Russische
besehuldigingen tegen Italië geweest is het
deelnemen van Duitschland en Italië aan de
conferentie moeilijk te maken, bestaat het
gevaar, dat men van de vergaderingen ge
bruik zal maken tot het doen van ideologische
aanvallen tegen beide landen. In ieder geval
is Engeland vastbesloten alle politieke vraag
stukken buiten de besprekingen te houden,
opdat men met de technische punten snel
kan vorderen.
Daar van Albanië geen antwoord is ont
vangen, kan men aannemen dat aan de
conferentie wordt deelgenomen door de vol
gende landen:
Engeland, Frankrijk, Rusland, Turkije,
Joego-Slavië, Roemenië, Griekenland en
Egypte.
Nieuwe plannen.
"jrve regeeringen van Frankrijk en
JI—Engeland 'beschikken over een
uitgewerkt plan dat reeds was voor
bereid voor het geval dat zooals
inderdaad geschied is Duitschland.
en Italië niet aan de Middellandsche
Zeeconferentie zouden deelnemen, al
dus Havas.
Het aanvankelijk aanvaarde ontwerp, dat
door de afwezigheid der beide mogendheden
is vervallen, voorzag in inschrijving van alle
duikbooten in de Middellandsche Zee, afba
kening van zones buiten de scheepvaartwegen
en achtervolging van alle duikbooten, die bui
ten de geoorloofde zones zouden worden ge
zien. Deze maatregelen kunnen zonder
Duitschland en Italië niet worden toegepast.
Daar ook het convooistelsel in beginsel ver
oordeeld wordt, schijnt de uitbreiding van
het aantal oorlogsschepen, dat belast is met
de verdediging der koopvaarders, de eenige
practische oplossing te zijn.
Dit systeem wordt steeds toegepast, maar
men gelooft, dat de conferentie de doelmatig
heid er van zal versterken: de oorlogsvloten
zullen dan de koopvaardijschepen van elke
nationaliteit beschermen, hetgeen niet alleen
de taak van Frankrijk en Engeland maar die
van alle onderteekenaars der actie zal zijn.
Het Italiaansche antwoord.
TUT avas publiceert het volgende geautori-
J seerde resumé van het Italiaansche ant
woord op de Fransch-Britsche uitnoodiging.
Italië maakte zich op om bevesti
gend op deze uitnoodiging te antwoor
den, doch de Russische nota bracht
wijziging in de opvatting der fascis
tische regeering.
Te dien aanzien wordt verklaard:
de regeering moet haar besluit in
bevestigenden zin uitstellen, totdat
een bevredigende regeling van dit
incident zal zijn tot stand gekomen".
Evenwel zoekt Italië een middel voor een
gedachtenwisseling tusschen de belang
hebbende mogendheden. Italië is van mee-
ening., dat dit onderwerp op nuttige wijze
zou kunnen worden besproken door de com
missie te Londen met het oog op het aantal
landen, dat er vertegenwoordigd is, in 't~ Dij-
zonder Polen en Portugal, de technische be
voegdheid en de ondervinding der commissie.
Tenslotte verklaart Italië nu reeds bereid te
zijn haar activiteit voort te zetten in den boe
zem der commissie en in overeenstemming
met de Rijksregeering aan den vertegenwoor
diger in de commissie alle noodige instructies
te geven.
De „Giornale d'Italia" schrijft, dat de con
ferentie van Nyon door de afwezigheid van
Duitschland en Italië van tevoren tot misluk
king gedoemd is.
Duitschland wijst op
het „Leipzig"-geval.
Uit Berlijn, 9 September. De rijksregee
ring heeft er in haar antwoord op de uit
noodiging tot deelneming aan de Middel
landsche Zee conferentie den nadruk op ge
legd. dal zij natuurlijk iedere poging, de
door den burgeroorlog in Snanie veroorzaak
te onveiligheid in de Middellandsche Zee te
doen eindigen, begroet en dat zij zich zou
verheugen, indien het zou gelukken te dien
einde tusschen de er bij betrokken mogend
heden een overeenstemming tot stand te
brengen over gemeenschappelijk te nemen
maatregelen.
Tegelijkertijd heeft het Duitsche antwoord
er evenwel aan herinnerd, dat de rijksregee
ring, toen zij enkele maanden geleden harer
zijds met een soortgelijk initiatief voor den
dag kwam bij de Britsche en de Fransche
regeering een houding heeft ontmoet, welke
voor haar weinig bemoedigend is. vertrou
wen te stellen in nieuwe collectieve afspra
ken op dit gebied.
Hoewel het toentertijd na den in zijn ge
volgen ernstigen overval op den Duitschen
pantserkruiser „Deutschland" tot een bin
dende overeenkomst inzake de behandeling
van dergelijke kwesties is gekomen, hebben
de Britsche en de Fransche regeering na den
kort hierna geschieden torpedo-aanval op
den Duitschen kruiser „Leipzig" er, zooals
bekend is, niet toe kunnen besluiten tegen
over de rijksregeering ook slechts een mi
nimum van solidariteit te betoonen.
Bij de houding der rijksregeering kon
voorts het feit, dat de Sovjet regeering het
juist heeft geacht in deze dagen wegens ze
kere voorvallen in de Middellandsche Zee
onbewezen beschuldigingen tegen de Ita
liaansche regeering in te brengen en daar
aan vergaande eischen te verbinden, niet
over het hoofd worden gezien.
De rijksregeering heeft evenwel de poging
door gemeenschappelijk beraad tot een kal
meering van den toestand te komen, niet
willen vertragen.
Zij heeft derhalve in overleg met de Ita
liaansche regeering voorgesteld in plaats
van een bijzondere conferentie bijeen te roe
pen de Londensche niet-inmengingscommis-
sie de aangelegenheid te laten behandelen.
Dantzig
Vroegere voorzitter der socialisti
sche partij gearresteerd.
De Dantzigsche politie heeft Brill, afgevaar
digde van den Volksdag der Vrije Stad en
Goebbels tegen het communisme.
Minister Goebbels heeft gistermiddag op
het partijcongres een rede gehouden, waar
in hij betoogde, dat in Spanje de beslissing
moet vallen tusschen Bolsjewisme, d.w.z. ver
nietiging en anarchie, eenerzijds, en gezag,
d.w.z. orde en opbouw anderzijds. De Kom
intern, aldus Goebbels, wordt niet moede,
de openbare meening der wereld te doen ge-
looven, dat de nationale beweging in Spanje
een militaire opstand is van reactionnaire
generaals, waartegen het Spaansche volk
als een man gekant is. De waarheid daaren
tegen is, dat deze beweging een uiting van
noodweer is tegen den opstand der commu
nistische partij Spanje die in Juni 1936 ont
ketend had moeten worden, doch tot Augus
tus 1936 is uitgesteld.
Spreker noemt het absurd, Duitschland te
verwijten, dat het van plan is, het nationaal-
socialisme in Spanje in te voeren of deelen
van het Spaansche grondgebied te annexee-
ren. Het kan echter niet dulden, dat de
communistische internationale zich in West-
Europa een nieuw operatiebasis verzekert,
van waaruit de kiem der boljswistische we
reldrevolutie des te doeltreffende en met des
te meer gevaar in Europa kan worden ver
spreid.
Goebbels deed een feilen aanval op de
Joden, die, naar hij zeide, de bolsjewistische
wereldrevolutie voorbereiden. Hij vervolgde:
de stormloop uit het Oosten, die in 1932 aan
zwol om Europa een vernietigenden slag toe
te brengen, is aan de grenzen van Duitsch
land tot staan gebracht. Duitschland is te
gen den wereldvijand opgestaan. Het zal hem
ook. dat gelooven, hopen en weten wij, eens
voor goed ter aarde werpen.
Een nieuw Europa, aldus besloot Goeb
bels, is in wording. Het zal een Europa zijn
van zelfrespect, grootmoedigheid, fatsoen,
eer, vrijheid en eensgezindheid, van erken
ning der bestaansrechten van ieder volk, van
socialen opbouw, economischen vooruitgang
en van nieuwen bloei van kunst en weten
schap. Naar dit Europa willen wij den weg
wijzen. Daarvoor willen wij strijden tot den
laatsten ademtocht.
De groote fonteinen op het plein voor het hoofdrestaurant.
ONZE DACELIJKSCHE KINDERVERTELLINC
Laten we probeeren, binnen te komen, oom, stelde Thijs
voor. Ik wordt hier veel te nat en ik heb het koud ook.
Zoo gezegd, zoo gedaan en oom Mopperniet liep op de deur toe.
Voor alle zekerheid klopte hij maar eens op de deur, doch wat hij
gedacht had, werd bewaarheid: er was niemand thuis.
Nau dan gaan we maar zoo, zonder meer naar binnen,
lachte Thijs. Ik val haast om van de vermoeidheid.
En oom Mopperniet opende de deur, die gelukkig niet afgesloten
was. Raar is dat, bromde oom Mopperniet, ik begrijp niet goed,
hoe het komt- dat er niemand thuis is en dat zoomaar de deur on
gesloten staat! Maar morgen zullen jullie zien. mannen, waarom
de deur niet gesloten was. Letten jullie maar eens op!
Binnen gekomen ging Thijs vlug op een heerlijke bank liggen-
boëft, hij was doodaf'
Het groote bekken bij het gebouw van het Arbeidsfront, dat men op den achtergrond
nog kan onderscheiden.
Is uit de beschrijving van de hallen, die
toch maar zeer onvolledig was en slechts
een klein beeld kon geven, wel al duide
lijk geworden hoeveel kosten aan deze
tentoonstelling zijn gepaard, verstomd moet
men staan over den meer dan grootscheep-
schen opzet van het wegenplan en den aan
leg van tuinen en waterwerken. Niet minder
dan 400.000 kubieke meter grond moesten
worden verplaatst om het terrein gereed te
maken dat door verharde wegen doorkruist
is die zelfs na deze lange warmte- en droogte
periode slechts weinig stof opwerpen.
Om het geheel schaduwrijker en vroolijkei-
te maken werden er boomen geplant van 20
meter hoogte, oude naaldboomen van 12
meter met kluiten die soms 100 centenaar
zwaar waren! Dat bijna al deze verplantingen
zijn gelukt, bewijst wel met hoeveel zorgvul
digheid en liefde dit moet zijn gebeurd.
Nauwelijks een jaar geleden was op dit ter
rein hetzelfde te vinden wat men op ieder
onbebouwd terrein vindt en nu wandelt men
door parken onder oude boomen en lang:
bonte bloemperken. Fonteinen spuiten hun
water omhoog en groote witte gebouwen staan
harmonieus in 't zonlicht. Dat dit aan werk
en kapitaal gekost heeft is ongelooflijk
Men vertelde mij dat er een bedrag van
veertien millioen mark mee gemoeid is ge
weest en dat is niet gering voor een volk,
dat toch arm is te, noemen. Anderszijds komt
er ook weer veel geld binnen door de huur
die de groote firma's betalen en door de
talrijke bezoekers. Zondagmorgen werd de
vijf millioenste bezoeker ontvangen. Het
was een arbeider in een dakpannenfabriek,
die verblijd werd met een volledige reis van
drie weken naar Italië. Men hoopte, dat de
kosten zouden kunnen worden gedekt, hoe
wel ik daar ook minder optimistische stem
men over hoorde. Oorspronkelijk lag het in
de bedoeling dat de tentoonstelling tijdelijk
zou zijn, maar juist dezer dagen vermeldde
de Düsseldorfer courant een besluit dat het
terrein in dezen vorm zou blijven bestaan als
een permanent tentoonstellingsterrein en als
park voor Düsseldorf-Noord. Het zou ook
jammer zijn geweest wanneer deze prachtige
aanleg verloren had moeten gaan.
Gaat men door den hoofdingang naar bin
nen. dan voert een breede laan van twee
honderd meter lengte, geheel omzoomd door
vlaggen, naar het gebouw van het Deutsche
Arbeitsfront, dat met zijn pilaren machtig
en breed de laan afsluit. Rechts hiervan gaat
een zuilengang, ter weerszijden waarvan tre
den naar beneden voeren. Evenwijdig aan de
vlaggenlaan ligt daar een waterbekken van
ook tweehonderd meter lengte, dat één groote
waterboog lijkt te zijn door de honderden
waterstralen die daar aan twee kanten naar
elkaar toe sproeien en die de heele omgeving
frisch en koel maken.
Hoog opspringende sierlijke fonteinen om
zoomen den waterboog die temidden van
groen en bloemperken van een feestelijk
rood liggen. Zelden zag ik iets zoo bekoor
lijks. Aan den anderen kant van de zuilen
gang is de groote concertplaats die in een
verhoogd bekken ook alweer een plassende
fontein heeft, die 's avonds met zijn ver
lichting bepaald sprookjesachtig aandoet.
Wandelt men nu verder dan voert een pad
midden door bloemperken van een zeldzamen
overvloed, die steeds opnieuw ten diepste
verbazen, wanneer men bedenkt dat een
jaar geleden hier niets te vinden was dan
een onbebouwd terrein. Links is de af deeling
voor het kind. waar drie soorten tuinen
zijn ondergebracht. Allereerst vindt men er
een compleet ingerichte schooltuin met een
afdeeling voor groentebedden die de kinderen
zelf moeten aanleggen, met een boomgaard,
bijenkorven, kindertheater enz. Daarnaast
zijn voorbeelden aangelegd van speeltuinen
in den huistuin:; water zand en dieren zijn
natuurlijk vertegenwoordigd en zelfs is een
sprookjestuin gemaakt, met de bedoeling het
kind te doen leven in het Duitsche volks
sprookje.
De derde afdeeling is een kindertehuis met
een tuin voor heel kleine kinderen.
Het ronde gebouw dat nu voor ons ligt te
midden van dahlia's in honderden ver
scheidenheden is het gebouw voor de bloe
mententoonstellingen. Juist op het oogenblik
dat ik er was werd een dahlia-tentoonstelling
geopend door den burgemeester van Düssel-
dorf.
Hij was van meening dat Düsseldorf op dit
gebied iets bijzonders had gebracht. En met
volle recht, want een tentoonstelling, die op
een zoo zeldzame manier met bloemen en
gewassen van iedere soort versierd is, heb ik
nog niet eerder gezien. De voorzitter van de
dahlia-tentoonstelling verzocht ons om milde
critiek, daar de dahliaknollen veel te laat
in den bodem waren gekomen omdat er eerst
tulpen stonden die nog niet waren uitge
bloeid. En toen het eerste groen zich einde-
Hik vertoonden, meenden de konijnen uit de
buurt dat het er speciaal voor hen was ge
plant.
Alweer een kijkje op moeilijkheden, die
bijna onoverkomelijk moeten hebben ge
schenen. Verwend als wij zijn door een over
vloed van prachtige bloemen, zal deze ten
toonstelling ons niet zooveel zeggen, al bood
ze schitterende bloemen en heel mooie
kleuren.
Over de rood-steenen paden, die frisch
tusschen het groene gras liggen komen we
door tuinen van canna's, gladiolen, irissen,
cactussen en rhododendrons. Een verdiept bas
sin. omgeven door een roode zuilen galerij
ligt droomerig in de warmte en draagt witte
en rose waterlelies. Een paar treden omhoog
en we staan voor een warmwater bassin,
waarin paarse waterlelies drijven en een
victoria gefia haar vreemde blad uitspreidt.
Heerschend over dit bekken staat een hooge
warme kas waarin exotische planten prijken.
Men waant zich in een hortus!
Verder gaan we weer en bewonderend
staan we tegenover het houtvestershuis, dat
zoo sierlijk tegen het groen afsteekt en waar
achter we de rumoeren van het lunapark
hooren met hooge lachen die schallen als een
wagen door een erg gevaarlijke bocht van
den achtbaan schiet.
Schommels vliegen hoog door de lucht, één
is er bij die heelemaal rond om de as slaat.
Het golfbad trekt met deze warmte ook
een massa bezoekers, maar wij gaan verder,
langs de groote witten hallen komen we nu
op het enorme feestterrein dat met zijn front
aan den Rijn ligt en waar het hoofd-restau-
rant met zijn geweldige terrassen uitnoodi-
gend wacht. Fonteinen spuiten omhoog, tel
kens wisselend van vorm en hoogte, 's Avonds
is hier een der hoogtepunten van de ten
toonstelling wanneer lichtbundels door de
waterstralen schieten. Dan worden de ver
schillende fonteinen met bekwame hand be
stuurd van een centraal punt uit en de be
zoeker kan urenlang kijken naar het steeds
wisselend spel van water en licht. Twee en
veertig duizend liter water worden hier per
minuut in de lucht geworpen en belicht door
416 schijnwerpers van 1000 Watt per stuk en
80 schijnwerpers van 500 Watt.
Eindelijk is het dan tijd geworden om te
scheiden van deze tentoonstelling en met
een bootje laat men zich naar Düsseldorf
varen door den donkeren avond. Over het
water klinkt de muziek zachter en zachter
en fantastisch blijven de verlichte gebouwen
achter, terwijl een veertig meter hooge water
straal zilverachtig verlicht omhoog schiet, als
wenkend in een laatst vaarwel.
HELEN DE BALBIAN VERSTER.
Staat van beleg afgekondigd
Uit Asuncion, 9 September. De staat van
beleg is ibij decreet afgekondigd voor het
geheele grondgebied van Paraguay.
België
Premier heeft ooi; het vertrouwen
van den Setiaat.
De senaat heeft met 121 tegen 6
stemmen en 17 onthoudingen een
motie aangenomen, waarin hulde
wordt gebracht aan de integriteit en
de belangeloosheid van den eersten
minister
Rusland
AJog meer doodvonnissen
Het Oekraïnsche dagblad „Komunist" dat
te Kief verschijnt, meldde op 8 September,
dat vier contrarevolutionairen tot den kogei
veroordeeld zijn te Chdvisoke. Zij waren be
schuldigd van sabotage in Kolchozen. Twee
andere beklaagden kregen anderhalf jaar ge
vangenisstraf. Te Zolotsjif in de streek van
Charkow zijn om dezelfde redenen drie con
trarevolutionairen ter dood veroordeeld en 25
tot straffen tusschen 10 en 5 jaar gevangenis.
De „Molton" wordt vrijgelaten.
Drie weken in Spanje vastgehouden.
Officieel wordt te Londen bevestigd, dat
de autoriteiten der Spaansche opstandelin
gen hebben besloten het Britsche stoom
schip „Molton" dtt gedurende verscheidene
weken door haar is vastgehouden, vrij te
laten. Niettemin zal het schip niet uit Spanje
kunnen vertrekken, alvorens zekere kosten,
die sedert de aanhouding gemaakt zijn, be
taald zijn. I.
